Workshop neuroblabla De uitspraak de vrije wil bestaat niet, is een voorbeeld van neuroblabla Otto Dellemann, psychiater GGNet het interactieve brein 7 10 11
Geen sprake van belangenverstrengeling
inhoudsopgave De 5 e revolutie; neurowetenschap floreert en domineert Polarisatie in materieel monisme Talige verwarring Het belang van een tussentaal Biologische verwarring; geen nieuwe frenologie maar circuits en netwerken Maatschappelijke verwarring de vrije wil als voorbeeld Discussie
kop pooters
Ramachandran: 5 e revolutie 1 e Copernicus, 4 e DNA neuro economie neuromarketing neurofilosofie neuropsychologie sociale neurowetenschappen zelfs neurotheologie
Shiva neural stimulation; de God helm
passend bij de aard van het beestje Groei van kennis in één domein maakt dit tot een aantrekkelijke kandidaat om alle fenomenen in te beschrijven en te verklaren Eerder lag de nadruk op het psychologische of sociale domein, nu op biologische domein in het algemeen en het neurowetenschappelijke in het bijzonder
Mechanistisch/ breindenken nu dominant
een tijd van polarisatie Claims vanuit de neurowetenschap: Lamme : De vrije wil bestaat niet, het ik is een illusie Swaab: Wij zijn ons brein. Van baarmoeder tot Alzheimer Als tegenreactie: Derksen, NRC 12 2 11: Red de psychologen uit de klauwen van de hersenonderzoekers Evers, van Miltenburg Volkskrant 15 9 11:. Vrije wil meet je niet met een hersenscan
probleem Begrippen als bewustzijn, vrije wil, ik, zelf, zijn diep verankerd in onze maatschappij, in het denken over de mens Psychiaters/psychotherapeuten werken er elke dag mee Breindenken creëert verwarring
Talige verwarring Bennet, Hacker, 2003; een brein denkt niet, dit is een mereologische denkfout Basale kennis over de werking van de hersenen kan niet linéa recta vertaald worden naar het functioneren van een individu op een persoonlijk, bewust niveau
een belichaamd vocabulaire als tussentaal
een belichaamd vocabulaire als tussentaal drie soorten vocabulaire; subpersoonlijk, belichaamd en mentalistisch (Gallagher) belichaamde begrippen zijn begrippen met mentalistische boven en fysieke ondertonen voorbeelden; lichaamsschema/ lichaamsbeeld, agency, ownership
Vrije wil
Vrije wil als voorbeeld Het bekende experiment van Libet wijst op het automatisch, buiten het bewustzijn om genereren van hersenactiviteit, aanleiding gevend tot een bepaalde handeling Conclusie Lamme: Vrije wil bestaat niet en is ook helemaal niet nodig Dit is een voorbeeld van te kort door de bocht denken
De vrije wil gedistribueerd Dennet: Als je het werk dat gedaan moet worden door de homunculus in het experiment van Libet verdeelt in ruimte en tijd in je hoofd, moet je ook de wil opvatten als in plaats en tijd verdeeld in het brein Het concept vrije wil incorporeert dan al deze gedistribueerde, in tijd en plaats verdeelde, deels bewuste en deels onbewuste functies en is niet iets dat daar los van staat
de vrije wil gevat in tussentermen Volgens Gallagher (2005) is de poging misleidend om de kwestie van vrije wil te vangen en te beschrijven in subpersonele, onbewuste processen. Vrije wil betreft mijn gewilde acties, die het best te beschrijven zijn in intenties en niet in acties van in neuronen, spieren enz. Er dient volgens hem een onderscheid gemaakt te worden tussen snelle automatische reflexmatige actie en langzamere vrijwillige actie, uitgespreid over een langer timeframe dan milliseconden Agency en ownership zijn behulpzame, belichaamde tussentermen
De vrije wil gedistribueerd Dennet: Als je het werk dat gedaan moet worden door de homunculus in het experiment van Libet verdeelt in ruimte en tijd in je hoofd, moet je ook de wil opvatten als in plaats en tijd verdeeld in het brein. Het concept vrije wil incorporeert dan al deze gedistribueerde, in tijd en plaats verdeelde, deels bewuste en deels onbewuste functies en is niet iets dat daar los van staat
De vrije wil en de factor tijd Spence beschrijft een hiërarchie van bij de wil betrokken systemen Spence: We hebben geen auteurschap voor acties op de korte termijn, we zijn wel verantwoordelijkheid voor toekomstig gedrag Spence: Binnen een tijdsperspectief van maanden of jaren kan iemand kiezen om bepaalde gedragingen te herhalen en te verkiezen boven andere. Met behulp van deze specifieke gedragingen definieert hij zichzelf, blijft hij voor zichzelf en anderen herkenbaar
Puzzelen in de praktijk
BPS model Als psychiater/psychotherapeut kunnen we niet zonder het begrip vrije wil en begrippen als ik en zelf In de praktijk wegen we kennis uit verschillende domeinen Psychiaters zijn pragmatisch, meertalig en werken vanuit het principe van multicausaliteit in de diagnostiek en behandeling
discussie
Monisme/dualisme Materieel monisme Ideëel monisme Substantie dualisme Momenteel is het materieel monisme dominant; dit leidt tot verwarring Hoe ziet dat eruit?
Verwarring binnen het biologische domein Uttal (2001); nieuwe frenologie; hogere cognitieve functies laten zich niet helder definiëren en zijn niet in specifieke regio s van het brein te lokaliseren Hogere cognitieve functies zijn niet op één plaats gelocaliseerd, ze worden ondersteund door netwerken, circuits (Den Boer, Spence)
samenspel van (kernen in) circuits
samenspel van (kernen in) circuits Spence: er is een hiërarchie van systemen betrokken bij de wil Damasio schetst de systemen die betrokken zijn bij kernbewustzijn, respectievelijk uitgebreid bewustzijn Edelman en Tononi: uitgebreid bewustzijn treedt pas op bij voldoende integratie en differentiatie
Maatschappelijke verwarring Ybo Buruma, hoogleraar strafrecht; het samenleven met anderen wordt uiteindelijk onmogelijk zonder het postulaat van de vrije wil Lamme: In andere culturen wordt vaak veel anders gedacht over vrije wil en schuld. In de Arabische rechtspraak, speelt bewustzijn geen enkele rol in de schuldbepaling. Het uitvoeren van een daad is daar het enige wat telt
Een werkdefinitie van vrije wil Aansluitend bij Walter vindt Meynen dat iemand een vrije wil heeft, als aan de volgende voorwaarden is voldaan: Hij had ook anders kunnen handelen, hij handelt vanuit begrijpelijke redenen en hij is de bron, de initiator van zijn handelingen