Emoties als brug naar actief burgerschap. Themadag Actief burgerschap 8 oktober 2015 Amanda Engels

Transcriptie

1 Emoties als brug naar actief burgerschap Themadag Actief burgerschap 8 oktober 2015 Amanda Engels

2 Mentaliteitsverandering? Voorwaarden die vooraf gaan aan empoweren van mensen met dementie en opheffen taboe rond dementie

3 Wat is er nodig opdat mensen met dementie actief burger kunnen blijven? Wat is er nodig opdat mensen rondom hen hun actief burgerschap opnemen om hen te steunen?

4 Casus

5 Mevrouw Hermans heeft de ziekte van Alzheimer. Ze zit in de leefruimte van het woonzorgcentrum wat voor zich uit te staren, de klok tikt de dag weg. Mevrouw Verrijcken is schoonmaakster, ze komt de leefruimte binnen om de vloer te dweilen. Mevrouw Hermans ontwaakt uit haar gemijmer, ze lijkt iets te willen zeggen maar kan de juiste woorden niet vinden. Mevrouw Verrijcken begrijpt uit de lichaamstaal van mevrouw Hermans dat ze behoefte heeft aan samenzijn en contact. Zelf had zij een vreselijke ochtend, thuis was het druk en de woordenwisseling met haar man spookt nog door haar hoofd. Ze ziet het verzoek in de vragende ogen van mevrouw Hermans maar ze heeft geen tijd om er op in te gaan, er moeten nog heel wat vloeren gedweild worden vandaag en er zijn nog honderd andere taken te doen die door haar hoofd spoken. Ze dweilt de vloer en gaat de ruimte weer buiten met een ongemakkelijk gevoel.

6 De invloed van de filosofie op de wetenschap en het huidige mensbeeld Emotieleven en ondergeschikte rol ten opzichte van de rationaliteit Zoektocht naar zuivere kennis en de invloed ervan op onderzoeksdomeinen van de wetenschap De invloed van de rationaliteit op het huidig (westers) mensbeeld en samenleving

7 De invloed van de wetenschap op het leven van mensen met dementie Cartesiaanse scheiding lichaam/geest Invloed op het dominante frame rond dementie Constant, O. (2013). Beeldvorming over dementie: een kwestie van keuzes. Antwerpen: Expertisecentrum Vlaanderen Op welke criteria kennen wij iemand een identiteit toe? Quinton, A. (1973). The Nature of Things. London: Routledge Invloed op welbevinden m.m.d. en hun omgeving De Rynck, P. (2011). Ik blijf een mens : Anders communiceren over dementie- een uitnodiging tot actie. Brussel: Koning Boudewijn Stichting

8 Een nieuwe kijk op ons emotieleven Einde van de visie op de scheiding van lichaam en geest Nieuwe kijk op de rol van ons emotieleven vanuit de filosofie en neurowetenschap

9 De redelijkheid van emoties Gevoel en emoties vormen ons bewustzijn. De rede is ondergeschikt aan lichaam met gevoel en emoties Damasio, A. (1995). De vergissing van Descartes: gevoel, verstand en het menselijk brein. Amsterdam: Wereldbibliotheek

10 Redelijkheid van emoties? Damasio, A. (199). Ik voel dus ik ben: hoe gevoel en lichaam ons bewustzijn vormen. Amsterdam: Wereldbibliotheek

11 Goed nieuws! Identiteit toekennen op basis van alleen cognitieve vermogens= GOED FOUT Op naar een ander mensbeeld

12 Een ander mensbeeld: Geeft kansen op empowering van mensen met dementie Draagt bij tot opheffen taboe Heeft positief effect op welbevinden van mensen met dementie en hun omgeving en in het beste geval op de samenleving Mensen met dementie kunnen ons leren méér mens te zijn

13 Rol van mensen met dementie als actief burger: casus

14 Mevrouw Hermans heeft de ziekte van Alzheimer. Ze zit wat voor zich uitte staren in de leefruimte, de klok tikt de dag weg. Mevrouw Verrijcken is schoonmaakster in het woonzorgcentrum waar mevrouw Hermans is opgenomen. Deze ochtend was het erg druk thuis. Haar twee zonen zitten midddenin de examens en net voordat ze de deur uitging had ze een felle woordenwisseling met haar man. Ze haast zich de deur uit en stapt op de fiets. Haar hoofd zit nog vol boze woorden. Het ochtendzonnetje schijnt op haar gezicht, er waait een warm windje, het is een prettig gevoel datze over zich heen laat komen. Langzaam verdringt de warmte van de zon de woorden in haar hoofd. Op het fietspad ligt een maïskolf en ze herinnert zich hoe fijn ze het vond als kind om de korrels van de kolf los te maken. Ze denkt aan de bewoners van het woonzorgcentrum, sommigen vinden het zo prettig om met hun vingers bezig te zijn. De maïskolf neemt ze mee in haar tas. In het woonzorgcentrum hoort ze dat een collega ziek is, vandaag zal ze een aantal extra taken moeten doen in dezelfde tijd. Om tien uur heeft ze al hard gewerkt, haar rug doet pijn. In de volgende ruimte vindt ze mevrouw Hermans. Als ze binnenkomt om de vloer te dweilen, ontwaakt de vrouw uit haar gemijmer, ze lijkt iets te willen zeggen maar ze kan de juiste woorden niet vinden. Mevrouw Verrijcken leest uit de lichaamstaal van mevrouw Hermans dat ze behoefte heeft aan samenzijn en contact. Zijzelf is moe, ze zou best even rustig naast mevrouw Hermans willen gaan zitten. Ze voelt eenzelfde behoefte maar ze weet ook dat er weinig tijd is. Het spijt haar dat ze geen tijd heeft voor mevrouw Hermans maar ineens herinnert ze zich de maïskolf. Ze haalt deze uit haar tas, gaat naast mevrouw Hermans zitten en geeft haar de maïskolf. Deze krijgt de stralende blik van een kind dat speelgoed krijgt. Met bevende vingers vouwt ze de bladeren van de kolf open. Haar gezicht drukt verwondering uit. Ze voelt aan de korrels en begint te spreken over de schoonheid van de kolf. Mevrouw Verrijcken wordt er zelf ook blij van, heel even krijgt ze zelf de blik van het kind dat ze ooit was. Ze mag even van dit moment van samenzijn genieten. Een paar minuten later staat ze op en gaat verder met haar werk. Mevrouw Hermans blijft spreken over de schoonheid van de kolf, en ze vertelt hoe ze deze op haar kamer op de kast zal zetten. Ook haar bezoek zal dan van de schoonheid van de kolf kunnen genieten. Ondertussen dweilt mevrouw Verrijcken de vloer. Als ze mevrouw Hermans gedag zegt om weg te gaan, voelt ze een vrolijkheid vanbinnen.

15 Hoe kunnen we de belangen van mensen met dementie behartigen? Meehelpen aan mentaliteitsverandering Meehelpen door uw eigen emotieleven en dat van anderen een belangrijke plaats te geven Mensen met dementie anders te zien

16

17

18 Tijd voor vragen en discussie

19 Dank voor uw aandacht!