Handleiding Sport en ontmoetingsspel Dé handleiding naar meer sport en ontmoeting Ontwikkeld door: Erna van de Pas Stichting Divers
Inhoudsopgave Speluitleg... 3 Voorbereiding... 3 Fase 1...3 Fase 2... 3 Fase 3... 4 Specialsport... 4 Motivatie... 5 Fasen van gedragsverandering... 5 2
Speluitleg Het spel kan door een speler tegelijkertijd gespeeld worden. Om het spel te spelen heb je een speler nodig en een spelleider. Het spel van Sport en ontmoeting bestaat uit drie fases. In de eerste fase wordt gekeken of de speler er klaar voor is om de stap te zetten richting sport en ontmoeting. In de tweede fase wordt globaal gekeken op welk gebied de speler het beste de eerste stap kan zetten. In de laatste en derde fase wordt daadwerkelijk de stap gezet naar sport en ontmoeting. Hieronder zal per fase uitgelegd worden hoe het spel werkt. Voorbereiding Voordat het spel kan beginnen, dienen er nog een aantal dingen klaar gezet te worden. Het spel is compleet als de volgende onderdelen aanwezig zijn: deze handleiding, het speelbord, een set ronde kaartjes, en set vierkante kaartjes en de drie schrapkaarten. Om het spel te kunnen spelen heeft de speler een voorwerp nodig wat als pion kan dienen. Dit mag van alles zijn, als het maar in de vakjes past (denk aan, puntenslijper, muntje, sleutel, enzovoorts). Leg het speelbord alvast klaar op tafel. Maak langs het speelbord stapeltjes van de kaartjes. Maak van elk soort kaartje een aparte stapel. Er is dus een stapel met gele ronde kaartjes, een stapel met blauwe vierkante kaartjes, enzovoorts. Zo zijn er uiteindelijk negen stapels met kaarten. Fase 1 In de eerste fase wordt gekeken of de speler wel echt klaar is om een stap te nemen in de richting van sport en ontmoeting. Als namelijk blijkt dat de speler hier nog helemaal niet klaar voor is, is de rest van het spel al een stap te ver. Dan staat in het hoofdstuk Motivatie van de handleiding wat toegepast kan worden om de kwetsbare burger wel zo ver te krijgen. Om er achter te komen waar de kwetsbare burger staat met zijn motivatie, doorloopt de spelleider vier vragen met de kwetsbare burger. Begin hiervoor bij Start op het speelbord. Nadat deze vier vragen doorlopen zijn, stellen de speler en de spelleider samen de balans op. Is de kwetsbare burger er klaar voor om naar de mogelijkheden te gaan kijken? Als de kwetsbare burger hier ja op beantwoord, zit hij nog nergens aan vast. Dit is alleen om de spelers die nog niks willen veranderen eruit te filteren om daar meer aandacht aan te besteden. Als blijkt dat de kwetsbare burger er open voor staat om de mogelijkheden te bekijken, kan de volgende fase doorlopen worden. Als hulpmiddel hiervoor kan naar de fasen van gedragsverandering in het hoofdstuk Motivatie gekeken worden. In dit hoofdstuk staat uitgelegd hoe de fasen van gedragsverandering werken. Als de speler in fase 1 zit is hij nog niet klaar om het spel te spelen. Vanaf fase 2 kan dit wel. Fase 2 Voor fase 2, ga door naar het gele ronde vakje op het speelbord. De ronde vakjes die op het bord staan, staan voor stellingen. De vierkante vakjes staan voor tegenstellingen. Bij elk vakje op het speelbord horen kaartjes. Bij het gele ronde vakje, gele ronde kaartjes, bij het rode vierkantje, rode vierkante kaartjes, enzovoorts. De spelleider leest de bijbehorende (tegen)stellingen van het vakje waar de speler op staat voor aan de speler. Hier reageert de speler dan op, met uiteindelijk het antwoord ja of nee. Belangrijk 3
hierbij is dat de speler moet kiezen. Ook al is hij voor allebei een beetje. Stel de speler dan de vraag: Als je echt zou moeten kiezen, wat kies je dan?. Mocht de speler de stelling niet begrijpen of écht niet kunnen kiezen, kan het volgende kaartje van de stapel gepakt worden. De tegenstellingen zijn weergegeven in een boekje, waarbij de speler kan kiezen voor plaatje 1 of plaatje 2. Afhankelijk van wat de speler beantwoord op de stellingen en tegenstellingen, wordt de looproute bepaald. Uiteindelijk komt de speler uit op een van de vier sterren: vrijwilligerswerk, denksport, alleen sporten of samen sporten. Dit zijn de vier categorieën waarin sport en ontmoeten is onderverdeeld. Als de speler op een ster staat, kan hij doorgaan naar de volgende fase. Fase 3 In de laatste fase van het spel wordt nog specifieker gekeken wat bij de speler past. De speler krijgt een kaart die bij de ster hoort. Dit is de geplastificeerde kaart waar de tekst op staat die ook in de ster stond waar de speler op uit kwam. Hierop kan de speler met een whiteboard marker een voor een gaan wegkruisen wat hij het minst leuk vindt. Als er geen whiteboard marker aanwezig is kan de speler ook bijvoorbeeld een voor een damstenen leggen op de activiteit die hij het minst leuk vindt. Uiteindelijk blijven er dan ongeveer twee dingen over die het beste bij de kwetsbare burger passen. Als de spelleider een passend aanbod weet, kan hier actie op ondernomen worden. Als er nog geen passend aanbod is gevonden of als er nog vragen zijn, kan er contact opgenomen worden met SpecialSport. Zij kunnen de vragen beantwoorden en ondersteunen bij het ondernemen van stappen (zie contactgegevens onder aan de pagina). Voor vrijwilligerswerk is echter geen schrapkaart. Dit is namelijk lastig in afbeeldingen weer te geven en het is een heel breed onderwerp. Als de speler op vrijwilligerswerk uitkomt, is het aan de spelleider om samen te gaan kijken wat de mogelijkheden zijn. Heeft de speler bijvoorbeeld hobby s waar vrijwilligerswerk aan gekoppeld kan worden? Bijvoorbeeld als de speler van voetbal houdt, maar het zelf niet ambieert om te gaan voetballen. Kan hij als vrijwilliger bij een voetbalvereniging gaan werken. Bijvoorbeeld tijdens de rust van een wedstrijd meehelpen achter de bar, helpen bij het veld onderhoudt, de kleedkamers schoonmaken, klusjes voor de vereniging doen, enzovoorts. Er zijn tal van mogelijkheden, als je maar zoekt in de richting die de speler aanspreekt. Kijk ook eens op de sites van www.vughtvoorelkaar.nl en www.brabantzorg.net. Op deze websites staat een uitgebreid aanbod van mogelijk vrijwilligerswerk. Voor meer informatie over vrijwilligerswerk is er het Servicepunt Vrijwilligersnetwerk Vught. En als laatste tip: wees creatief en stap gewoon op mensen/verenigingen af om te vragen wat de mogelijkheden zijn. SpecialSport Vught Servicepunt Vrijwilligersnetwerk Vught Website: www.specialsport.nl www.servicepuntvught.nl Contactpersoon: Valentine Kortbeek telefoon 073-6565350 Telefoon: 06 11 43 51 77 info@servicepuntvught.nl E-mail: valentine.kortbeek@movevught.nl www.vughtvoorelkaar.nl www.brabantzorg.net 4
Motivatie Als na fase 1 van het spel blijkt dat de speler nog niet klaar is voor gedragsverandering, moet er anders begeleid worden. Om iemand te motiveren tot gedragsverandering, is het erg belangrijk om fasepassend te begeleiden. Als de speler zelf nog niet de behoefte heeft om te gaan sporten, heeft het nog geen nut om hier doelen voor op te stellen. Dit is voor zowel de speler als de spelleider frustrerend omdat je niet aan elkaars verwachtingen kunt voldoen. Hieronder zal uitgelegd worden welke fasen van gedragsverandering er zijn en wat ze inhouden. Er wordt hier van gedragsverandering gesproken omdat het ondernemen van de stap tot sport ook onder gedragsverandering valt. Door middel van deze tool is het de bedoeling dat de spelers het sporten eigen maken. Dat ze regelmatig gaan sporten en ontmoeten. De speler wordt gemotiveerd tot een andere en gezondere levensstijl. Fasen van gedragsverandering 1. Voorbeschouwing/ Precontemplatie De speler is niet van plan zijn om op afzienbare termijn gedrag te veranderen. In de eerste fase wordt verandering van gedrag niet overwogen. De speler is zich in deze fase vaak niet bewust van het risicogedrag en is niet overtuigd dat de voordelen van gedragsverandering zwaarder wegen dan de mogelijke nadelen. Om de speler in de voorbeschouwing te stimuleren om de betreffende gedragsverandering te overwegen moet hij bewust worden van de nadelen van het huidige gedrag en de mogelijkheid tot veranderen. Het motivationele stadium kan getypeerd worden als Ongeïnteresseerd. De speler ziet het probleem niet en is nog niet bereid om het probleem op te lossen. 2. Overpeinzing/ Contemplatie Wel van plan zijn om op afzienbare termijn gedrag te veranderen. In de tweede fase wordt de balans tussen voordelen en nadelen van zowel het huidige gedrag als het nieuwe gedrag opgemaakt. Verandering van het gedrag wordt wel overwogen, maar er worden nog geen plannen gemaakt om op korte termijn te veranderen. Exploreren van ambivalentie is hier de belangrijkste taak. De speler reageert Afwijzend. Hij ziet het nut van de verandering in, maar acht zichzelf nog niet in staat om het te proberen. Wel stelt de speler zich meer algemene vragen: Hoeveel tijd kost dat?, Hoe duur is dat?. Omgevingscondities, sociale invloeden of een gebruik aan vaardigheden kunnen de gedragsverandering in de weg staan. 3. Beslissing/ Voorbereiding Van plan om op korte termijn gedrag te veranderen. Deze fase begint als de speler concrete plannen heeft om zijn gedrag op korte termijn te veranderen. De speler ziet het nut in van de gedragsverandering en wil het proberen. De bereidheid om van de contemplatiefase naar voorbereiding te gaan, hangt niet slechts samen met het inzicht in de mogelijkheden, maar is vooral een optelsom van belangrijkheid en (zelf)vertrouwen. Het (zelf)vertrouwen, ofwel de positieve perceptie van de eigen mogelijkheden, kan voldoende of zelfs groot zijn, maar het belang kan door de speler laag worden ingeschat. 4. Actieve verandering 5
Recent gedrag veranderen. In de vierde fase is de speler bezig om zijn gedrag te veranderen. Hij ziet het belang om te veranderen, heeft er vertrouwen in dat hij dit kan én heeft inzicht in de mogelijkheden en brengt deze ten uitvoer. Tijdens de stappen van overpeinzing naar voorbereiding en actie te gaan, moet de speler steeds meer belang hechten aan het veranderen van het gedrag en voldoende overtuigend zijn van zijn eigen mogelijkheden om te veranderen. Voor dit laatste zijn vaardigheidstraining, verhoging van de eigen effectiviteitsverwachting en ondersteuning vanuit de sociale omgeving belangrijk, evenals het wegnemen van externe barrières die de verandering van gedrag in de weg staan. 5. Consolidatie/ Gedragsbehoud Gedrag enige tijd geleden veranderd. Spelers in de fase van gedragsbehoud hebben hun nieuwe gedrag al meer dan zes maanden volgehouden. Terugval Terugval naar een eerder stadium is gedurende het gehele proces mogelijk. Om tot een blijvende verandering van gedrag te komen, doorloopt de speler vaak meerdere periode van contemplatie, voorbereiding en actie. 6