STARTERSGIDS FLANDERS FASHION INSTITUTE

STARTERSGIDS FLANDERS FASHION INSTITUTE UPDATE JULI 2013

INHOUD INLEIDING 2 5_ONDERNEMINGSPLAN 22 DEEL 1: SOLLICITEREN EN STAGES 3 1_JOBS Job zoeken Salaris Contracten Vakbonden 2_STAGES Stages Stages in het buitenland 4 4 6 6 7 8 8 8 6_OPERATIONEEL PLAN Productie planning 7_MARKT & VERKOOP Markt- & concurrentieanalyse Commercieel beleid Verkoop 8_COMMUNICATIE Public Relations 23 23 25 27 27 28 29 34 34 3_SOLLICITATIE Sollicitatiebrief Curriculum Vitae (CV) Portfolio Solliciteren via het internet Sollicitatiegesprek DEEL 2: EIGEN ONDERNEMING STARTEN 4_EIGEN BEDRIJF Rechtsvorm onderneming Vennootschappen Formaliteiten Sociaal statuut Werken als freelancer Opdracht zoeken Contractvorm Voor je halsoverkop start... 9 9 9 10 10 11 13 14 14 15 18 19 19 20 20 21 9_BESCHERMING Merknaam Tekeningen- en modellenrecht Copyright/auteursrecht Persoonlijkheidsrechten Exploitatie Website 10_FINCANCIERING Boekhouding Eigen middelen Externe financiële mogelijkheden Tegemoetkomingen en subsidies 11_VAKLITERATUUR 12_BRONNEN BIJLAGEN General Sales Conditions 37 38 38 39 39 39 40 41 41 42 42 44 46 47 48 57 13_COLOFON 62 STARTERSGIDS Juli 2013 Flanders Fashion Institute 1

DISCLAIMER Flanders Fashion Institute (FFI) besteedt veel zorg aan de samenstelling van deze startersgids maar kan de correctheid van de informatie niet garanderen. De gebruiker is zich er eveneens van bewust dat de informatie kan veranderen zonder dat hij daarvan van tevoren op de hoogte wordt gebracht. FFI kan noch aansprakelijk worden gesteld voor fouten in adressen van websites of domeinnamen op deze site, noch voor de inhoud van dit document of voor het gebruik dat hiervan wordt gemaakt. Dank bij voorbaat om eventuele fouten of onvolledigheden te signaleren aan jasmijn.verlinden@ffi.be Flanders Fashion Institute (www.ffi.be) is onderdeel van Flanders District of Creativity (www.flandersdc.be) en stimuleert ondernemerschap in de mode- industrie in Vlaanderen. FFI informeert over Belgische mode, adviseert modeontwerpers en - labels op zakelijk vlak, promoot hen in het buitenland en coacht een selectie van jonge modeontwerpers met hoog potentieel. STARTERSGIDS Juli 2013 Flanders Fashion Institute 1

INLEIDING Het is zover, je hebt je studententijd afgesloten en nu luidt de grote vraag: 'Afgestudeerd als designer, wat nu?' Buitenstaanders associëren de modewereld vaak met glitter and glamour, maar in werkelijkheid is het ook een harde sector met heel wat valkuilen. Ambitie en doorzettingsvermogen zijn een noodzaak om te overleven. Deze handleiding geeft je informatie en tips om te solliciteren of een eigen onderneming op te starten. Je krijgt ook enkele referenties naar relevante informatiebronnen. We raden je aan deze informatie goed door te nemen. Hiermee win je niet alleen tijd, maar kan je jezelf ook heel wat teleurstellingen besparen. FFI reikt je mogelijkheden aan en kan je op weg helpen om de juiste keuzes te maken. Als je dit document hebt doorgenomen en je eventueel nog bijkomende, gerichte vragen hebt, kom dan naar een van onze infodagen. Voor verdere opvolging, gespecialiseerd advies of bijstand bij procedures word je doorverwezen. Dit advies kan in sommige gevallen betalend zijn, maar hierover word je vooraf geïnformeerd. FFI organiseert ook infosessies en workshops die dieper ingaan op bepaalde zakelijke aspecten van de modeontwerpersactiviteit. Hou hiervoor de website (www.ffi.be) goed in het oog en schrijf je in op onze nieuwsbrief. STARTERSGIDS Juli 2013 Flanders Fashion Institute 2

DEEL 1: SOLLICITEREN EN STAGES STARTERSGIDS Juli 2013 Flanders Fashion Institute 3

1 _ JOBS J OB ZOEKEN Nu je je diploma op zak hebt, kan je aan de slag. Maar waar vind je een geschikte job? Je kan via verschillende kanalen naar werk zoeken. Hier volgen een aantal van de meest voorkomende en rendabele manieren. Het eerste wat je moet doen wanneer je bent afgestudeerd en nog geen werk hebt, is je inschrijven bij de VDAB. Dit is de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding. Als publieke dienstverlener doet de VDAB aan arbeidsbemiddeling, training, opleiding en loopbaanbegeleiding. Eens je bent ingeschreven, begint je wachttijd te lopen. Als je na die wachttijd nog steeds geen job hebt gevonden, heb je recht op een wachtuitkering. Neem voor meer informatie een kijkje op www.vdab.be. Jobaanbiedingen vind je in verschillende gespecialiseerde magazines en kranten. Je kan je ook inschrijven bij een wervings- en selectiebureau of interim- kantoor. Deze zijn gespecialiseerd in het bemiddelen tussen kandidaten/werkzoekenden en werkgevers. Federgon is een federatie die in alle sectoren actief is in werving, search en selectie, outplacement, uitzendarbeid, projecten detachering, opleidingen, interim management en dienstencheques. Voor een overzicht van alle werving- en selectiebureaus en interim- kantoren in België, ga naar www.federgon.be/federatie/leden. Er bestaan eveneens werving- en selectiebureaus die gespecialiseerd zijn in mode en lifestyle. Hieronder vind je enkele van deze bureaus terug: STARTERSGIDS Juli 2013 Flanders Fashion Institute 4

BELGIË: LAGERE AND MIDDENSEGMENT: FRANKRIJK: MIDDENSEGMENT: ITALIË: HOGERE SEGMENT: RS Recruitment België Vlaanderenstraat 7 2000 Antwerpen T: +32 (0)3 294 64 28 www.rsrecruitment.eu People to people 11, rue de la Ville l Evêque 75008 Paris T : + 33 (0)1 42 68 38 26 www.peopletopeople.fr Between Design Research Via F. Viganò 4 20124 Milano T: +39 02 29014402 www.betweenresearch.com Corstiaens, Marcussen & Geers Work in Fashion Alsembergsesteenweg 995/23 1180 Brussel T: +32 (0)2 649 80 49 www.corstiaensmarcussen.com HOGERE SEGMENT: HOGERE SEGMENT: Florian de Saint Pierre et Associés 52, Boulevard Malsherbes 75008 Paris T: +33 (0)1 45 61 24 89 www.fspsa.com (ook actief in Italië) ALLE SEGMENTEN: Moda Research San Polo, 2580 30125 Venezia T: + 39 04 15237402 www.modaresearch.it Sterling Conseil Avenue Louise 65 1050 Brussel T: +32 (0)2 535 78 03 www.sterling-conseil.com (ook actief in Italië en NY) Sterling Michael Boroian & Associates 6, Avenue Franklin Roosevelt 75008 Paris T: +33 (0)1 70 91 56 00 www.sterling-conseil.com (ook actief in Italië en NY) Chantal Baudron s.a.s. 61 Boulevard Haussmann 75008 Paris T: +33 (0)1 47 42 58 20 www.chantal-baudron.fr Agnès Barret 33, Rue de Grenelle 75007 Paris T: +33 (0)1 47 05 03 15 www.agentsecret.fr LONDEN ALLE SEGMENTEN NEDERLAND ALLE SEGMENTEN NEW YORK HOGERE SEGMENT Denza Limited 33 Glasshouse Street London W1B 5DG T: +44 (0)20 3008 7898 denza.co.uk Freedom Recruit Academy House 36 Poland Street London W1F 7LU T: +44 (0)20 7734 9779 www.freedomrecruit.com HTNK Fashion Recruitment & consultancy Industriegebouw Oudezijds Achterburgwal 141-c 1012 DG Amsterdam T: +31 (0)20 421 1577 www.htnk.nl Sterling 445 Park Avenue New York NY 10022 T: +1 212 836 4715 www.sterling-conseil.com (ook actief in Italië en België) STARTERSGIDS Juli 2013 Flanders Fashion Institute 5

Veel boeiende vacatures worden online gepubliceerd, zowel op de eigen websites van designbedrijven als op online modevacature platformen, zoals: www.ffi.be/vacatures www.jobat.be www.fashionunited.be www.fashionsolutions.nl www.rsrecruitment.eu www.londonfashionnetwork.com www.id- mag.com/joblist Het netwerk dat je in de loop der jaren hebt opgebouwd, kan belangrijk zijn bij het zoeken naar een job. Het is een aanrader om aan iedereen te verkondigen dat je op zoek bent naar een job. Misschien kan iemand uit je netwerk wel een geschikte baan signaleren. S ALARIS Als je in dienstverband werkt, krijg je maandelijks een vast salaris. Dat bestaat uit twee delen, zijnde de primaire- en secundaire arbeidsvoorwaarden. De primaire arbeidsvoorwaarden zijn de belangrijkste. Het gaat om je maandelijks brutoloon en de het aantal werkuren dat daar tegenover staat. Ook de werkzaamheden die uitgevoerd moeten worden, zijn primaire arbeidsvoorwaarden. Secundaire arbeidsvoorwaarden kunnen je job aantrekkelijk maken zoals bijvoorbeeld pensioenregeling, reisvergoeding, vakantiegeld, extra uitkering of een bedrijfsauto. Het is belangrijk om met je werkgever te onderhandelen over de primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden. Hieronder volgt het wettelijke minimumloon volgens de CAO 2010. Dit is het minimumbedrag dat je moet ontvangen voor het werk dat je verricht, maar houd er rekening mee dat dit absoluut lager is dan het gemiddelde salaris voor een designer of stylist. Dienstgraad Categorie III 1 2026,25 Functionele ervaring tijdens de eerste drie jaren van de uitoefening. 2 2370,22 Functionele ervaring in het vierde tot en met het zevende jaar. 3 2484,91 Gespecialiseerde ervaring in het achtste tot en met het twaalfde jaar. 4 2564,05 Professionele ervaring in het dertiende tot het drieëntwintigste jaar. 5 2646,02 Vanaf het vierentwintigste jaar waarin de functie wordt uitgeoefend. CONTRACTEN Als je werkzaam bent bij een bedrijf krijg je een arbeidscontract. Niet elk contract is echter hetzelfde. Het is goed je rechten als werknemer te kennen. Laat in ieder geval je contract nalezen door een derde persoon die verstand heeft van arbeidscontracten. Er bestaan twee vormen van arbeidscontracten: een contract voor onbepaalde duur en een contract voor bepaalde duur. STARTERSGIDS Juli 2013 Flanders Fashion Institute 6

Arbeidscontract onbepaalde duur Als je een arbeidscontract aangaat waarin geen duur is afgesproken, heb je een arbeidscontract voor onbepaalde tijd. Na het verstrijken van de wettelijke proeftijd (2 maanden) kun je alleen ontslagen worden met een ontslagvergunning via de kantonrechter. Let wel: wanneer de proeftijd in het contract is geregeld, geldt de proeftijd die genoemd is in het contract en vervalt de wettelijke proeftijd van 2 maanden. Arbeidscontract bepaalde duur Als je een arbeidscontract hebt voor bepaalde tijd, staat in je contract de tijdsduur voor de periode van de arbeid. Het kan zijn dat het voor een kalenderperiode is, voor de duur van een bepaald project of als vervanger voor iemand die tijdelijk afwezig is. Er bestaat geen minimale of maximale tijdsduur voor een contract voor bepaalde tijd. Als de tijdsduur verstreken is, kan hetvolgende gebeuren: Einde van het arbeidscontract Stilzwijgende voortzetting, het contract wordt automatisch met dezelfde duur van het oude contract verlengd Uitdrukkelijke voortzetting of een contract voor onbepaalde tijd Als je contract twee keer voor dezelfde functie verlengd wordt, krijg je automatisch een contract voor onbepaalde tijd Voor meer informatie over contracten ga naar: www.belgium.be/nl/werk/arbeidscontract/soorten_contracten Op de site van SD Worx kan je verschillende type arbeidscontracten downloaden: www.sdworx.be V AKBONDEN Een vakbond of syndicaat is een organisatie die de rechten van werknemers en werkzoekenden verdedigt. Lid worden van een vakbond is geen verplichting. Het staat je vrij om te beslissen of je je wenst aan te sluiten bij een vakbond. Om lid te worden van een vakbond, moet je lidgeld betalen. De vakbond kan je helpen bij problemen met de werkgever en/of bij de betaling van je werkloosheidsuitkering. In Vlaanderen zijn er drie vakbonden : ABVV (socialistisch), ACV (christelijk) en ACLVB (liberaal). Je kiest zelf van welke vakbond je lid wil worden. Voor meer informatie over de opdracht van de vakbonden en een overzicht van vakbonden in België kan je terecht op de website van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg: http://www.werk.belgie.be/detaila_z.aspx?id- 950. STARTERSGIDS Juli 2013 Flanders Fashion Institute 7

2 _ STAGES STAGES Praktijkervaring is een vereiste voor veel jobs. Stage lopen kan je dan ook beschouwen als een soort investering in je toekomst. Stages verrijken je CV. De meeste bekende modehuizen nemen met regelmaat stagiaires aan en geven ze op deze manier de kans om die gewenste ervaring op te doen. Voor de werkgever is een stagiair(e) een goedkope kracht, die daarnaast innovatief en op de hoogte van de laatste ontwikkelingen is. Stages kan je op verschillende manieren vinden. In eerste instantie is het verstandig om je netwerk te raadplegen. Daarnaast kan je open sollicitaties verzenden naar bedrijven waar je graag stage zou willen lopen, of je kan surfen naar websites die stages in de mode aanbieden: www.ffi.be/vacatures www.fashionunited.be www.careerstyler.be www.creativeskills.be/jobs/ www.creativenetwork.be www.cultuurnet.be/vacaturebank www.behance.net/joblist www.htnk.nl S TAGES IN HET BUITENLAND Stage lopen in het buitenland is niet alleen een avontuur, het is een manier om een bredere kijk op de wereld te krijgen. Je leert een andere cultuur kennen en deze ervaring kan een pluspunt zijn op je CV. Er bestaan verschillende beurzen om stages in het buitenland betaalbaar te maken: De Erasmusbeurs voor studenten De Erasmusbeurs is een tegemoetkoming in de extra reis- en verblijfkosten bij studie in het buitenland. De omvang van de beurs is afhankelijk van factoren zoals de duur van de buitenlandse studieperiode, het gezinsinkomen en het land van bestemming. Deze beurs wordt samengesteld door enerzijds de Europese Unie en anderzijds door Vlaanderen. Het bedrag wordt berekend op basis van het inkomen en bedraagt tussen 300 en 370 per maand. Wie eerder al eens een Erasmusbeurs kreeg, komt niet opnieuw in aanmerking. I- Creative beurs via Leonardo da Vinci Samen met Flanders District of Creativity biedt Flanders Fashion Institute de mogelijkheid aan recente afgestudeerde studenten van creatieve opleidingen waaronder ook mode- en textielontwerpers op internationale stage te gaan met een maandelijkse onkostenvergoeding. Voor meer informatie zie: http://www.flandersdc.be/nl/i- creative STARTERSGIDS Juli 2013 Flanders Fashion Institute 8

3 _ SOLLICITATIE SOLLICITATIEBRIEF Je sollicitatiebrief is meer dan een begeleidend boodschapje bij je CV. Met een goede brief kan je indruk maken op je toekomstige werkgever. Licht daarom in je brief toe waarom je jouw CV precies naar dit bedrijf stuurt. Zorg er hierbij voor dat je interesse wekt, zodat de eerste lezer je brief niet meteen op een hoop gooit. Gebruik de volgende indeling: Inleiding; trek de aandacht en omschrijf je motivatie Midden; beschrijf je ervaring en je persoonlijkheidskenmerken die relevant zijn voor de functie Slot; vraag om een ontmoeting, stel voor om een afspraak te maken. Verwijs naar de documenten als bijlagen: jouw CV, een kopie van je diploma Zie bijlage 1: Voorbeeld sollicitatiebrief CURRICULUM VITAE (CV) In een curriculum vitae schets je een beeld van jezelf voor je toekomstige werkgever. Beperk je wel tot de dingen die relevant zijn voor de job waarvoor je solliciteert. Verplicht: Persoonlijke gegevens: naam en voornaam, woonplaats, telefoonnummer, e- mailadres, geboorteplaats, geboortedatum, burgerlijke stand, nationaliteit Studies: schoolloopbaan, opleidingen, stages, getuigenschriften, attesten, Schrijf bij elke opleiding het instituut en de periode waarin je de opleiding hebt gevolgd. Geef deze chronologisch weer met de recentste opleiding bovenaan Pasfoto of een andere formele foto Talenkennis: vermeld wat je moedertaal is en hoe het is gesteld met jouw kennis van andere talen Hobby s, interesses,... Ervaring: stages, jobs, Technische vaardigheden: welke softwarepakketten beheers je en in welke mate, zoals bijvoorbeeld Illustrator, Photoshop, Optioneel: Andere vaardigheden zoals hoe je functioneert in een groep, of je goed kan organiseren en communiceren etc. Referenties: aanbevelingen en referenties worden door sommige werkgevers nog steeds op prijs gesteld Tips: Een CV is standaard 1 pagina lang Zorg dat de lay- out overzichtelijk is Vermijd grote blokken doorlopende tekst en werk met opsommingstekens STARTERSGIDS Juli 2013 Flanders Fashion Institute 9

Probeer vaardigheden te linken met concrete voorbeelden (een vakantiejob, een opleiding, een hobby, ) Vermijd informeel en te populair taalgebruik en taalfouten Vermijd rare e- mailadressen. Mails van konijntje33@hotmail.com belanden gemakkelijker in een spam- folder dan die van naam.voornaam@hotmail.com Verstuur geen e- mail via professionele e- mailadressen. Het komt niet professioneel over en er bestaat een kans dat het antwoord bij je collega s of baas terechtkomt Zie bijlage 2: Voorbeeld Curriculum Vitae PORTFOLIO Een portfolio is een dossier met ontwerpen, tekeningen en afbeeldingen. Het portfolio is bedoeld om klanten en opdrachtgevers te overtuigen van je competenties. Het is daarom heel belangrijk om een goed portfolio te hebben. Tips voor een goed portfolio: Kies zorgvuldig uit wat je aan je portfolio toevoegt: kwaliteit is belangrijker dan kwantiteit. Zie jezelf als de curator van je portfolio, je wordt beoordeeld op wat je wel en niet selecteert Zorg ervoor dat je portfolio divers is, laat zien wat jouw competenties zijn. Hoe veelzijdiger je lijkt, hoe aantrekkelijker je wordt voor de klant. Mix daarbij commerciële en vrije opdrachten, zo toon je je dat je van verschillende markten thuis bent Vermeld kort bij elk project van wanneer het dateert, welke materialen je gebruikt hebt, in welke context je het gemaakt hebt (opdracht of vrij werk) en eventueel in samenwerking met welke partners Een beeld zegt meer dan duizend woorden. Beperkt de tekst in je portfolio maar zorg voor enkele duidelijke en neutrale beelden Pas de samenstelling van je portfolio aan naargelang het soort bedrijf waar je wil solliciteren. Een portfolio voor een design functie in een commercieel bedrijf is anders dan dat voor een art direction functie bij een luxehuiss Kies zorgvuldig je lay- out. Laat de lay- out in het hele portfolio doorlopen en zorg dat deze aansluit bij je werk en je stijl Zorg voor een opvallende harde kaft, dik papier en laat je werk in hoge resolutie en in kleur afdrukken. Je portfolio komt dan professioneel over en trekt sneller de aandacht van de klant Als je je portfolio doormailt, zorg dan dat het een pdf- bestand is dat niet groter is dan 2 à 3 MB. Grotere bestanden 'verstoppen' een mailbox en openen traag SOLLICITEREN VIA HET INTERNET Internet is in deze tijd niet meer weg te denken uit het dagelijkse leven. Het biedt dan ook veel mogelijkheden om je werk te presenteren en interessant werk te vinden. Social networks zoals Facebook, Twitter, LinkedIn en Pinterest worden dan ook steeds belangrijker voor het verspreiden van vacatures, het vinden van referenties en het online solliciteren. Tips voor online solliciteren: STARTERSGIDS Juli 2013 Flanders Fashion Institute 10

De kwaliteit van online sollicitaties is over het algemeen lager. Wie e- mailt, gaat vaak slordig, onoverzichtelijk en onnauwkeurig te werk. Let er op dat je dezelfde ernst in acht neemt als je met een papieren sollicitatiebrief zou doen Vermijd ook hier te populair en informeel taalgebruik. Hoewel dat eigen is aan internet en e- mail, is dit niet gepast in een sollicitatie context Door de snelheid van internet reageren veel kandidaten die daar niet voor in aanmerking komen. Kijk dus goed na of je profiel overeenstemt met de vacature Je motivatiebrief zet je best in de body van de e- mail, je CV stuur je mee als bijlage. Vermeld als onderwerp van je mail de job waarvoor je solliciteert en eventueel het referentienummer. De volgende twee presentatiemethoden worden of zijn reeds de nieuwe standaard: E- portfolio Een electronisch portfolio biedt een volledige uitkomst. Geïnteresseerden kunnen je portfolio raadplegen zonder dat je met je boek langs hoeft te gaan. Een ander voordeel van een E- portfolio is dat je een veel grotere doelgroep bereikt en kan zien hoeveel bezoekers je portfolio hebben bekeken. Website Een website is een ideale manier om jezelf en je werk te presenteren. Werkgevers zoeken vandaag vaak eerst op internet naar meer informatie over een kandidaat in plaats van deze info bij de persoon in kwestie op te vragen. Een website is voor werkgevers bijgevolg een hele goede manier om meer over je te weten te komen. S OLLICITATIEGESPREK Een sollicitatiegesprek is heel belangrijk. Je hebt maar één kans om je (toekomstige) werkgever te overtuigen dat jij de beste kandidaat bent. Hieronder een aantal tips om een goede indruk achter te laten: Bereid je goed voor en verzamel zo veel mogelijk informatie over het bedrijf. Een goed inzicht in de activiteiten en visie van het bedrijf, bewijst je motivatie Het kan geen kwaad om een pasfoto mee te nemen, een exemplaar van je thesis of eventueel een krantenknipsel over een activiteit waaraan jij hebt meegewerkt Oefen ook al even je sollicitatiegesprek. Tracht op voorhand een antwoord klaar te hebben op een aantal lastige vragen die zeker de revue zullen passeren: Wat zijn je sterke en zwakke punten? Welke ambities koester je? Wat zijn je waarden? Wat zijn je hobby`s en wat heb je eruit geleerd dat van toepassing zou kunnen zijn voor deze job? Zorg dat je goed weet wat je wilt en beter nog: wat je niet wil. Dat helpt om zelfverzekerd over te komen Kom op tijd. Laatkomers maken een slechte indruk. Het is zelfs aan te raden om een kwartier of wat vroeger te zijn, dan kun je tot rust komen voor het gesprek Etiquette voor het voeren van het gesprek: Verzorg je uiterlijk en je lichaamshygiëne STARTERSGIDS Juli 2013 Flanders Fashion Institute 11

Sta met beide voeten op de grond en met je hoofd rechtop in een hoek van 90 graden Kijk je interviewer steeds recht in de ogen, anders kom je onzeker over. Maar staren is dan ook weer niet nodig, dit laat een oncomfortabel gevoel na bij je gesprekspartner Als je een visitekaartje hebt, geef dat meteen af bij de introductie Memoriseer de naam van de persoon aan wie je wordt voorgesteld Til je stoel een klein beetje op als je gaat zitten of rechtstaan. Schuiven met je stoel is niet netjes Ga helemaal tegen de rugleuning zitten en blijf niet op het puntje van de stoel wiebelen Glimlach, ook als je moeilijke vragen krijgt voorgeschoteld STARTERSGIDS Juli 2013 Flanders Fashion Institute 12

DEEL 2: EIGEN ONDERNEMING STARTEN STARTERSGIDS Juli 2013 Flanders Fashion Institute 13

4 _ EIGEN BEDRIJF Het opstarten van een eigen collectie en bedrijf, de belangstelling van de media, het kleden van sterren op de rode loper en collecties showen in Parijs tijdens de Fashion Week is de wens van veel designers. Het runnen van een eigen bedrijf in de modewereld is echter hard werken. Je moet de liefde voor het vak combineren met de bereidheid om dag en nacht te werken en - bij opstart- financiële onzekerheid. Enkele algemene tips & tricks om in het achterhoofd te houden: Je kan veel voordeel halen uit het kennen van "de juiste" mensen. Een (informeel) netwerk uitbouwen is dus erg belangrijk. Ga naar evenementen waar de industrie aanwezig is, leg contact met boeiende mensen en deel je businesskaartje uit Wees professioneel in alles wat je doet. Zorg ervoor dat al jouw documenten in orde zijn, een degelijke en gemeenschappelijke lay- out hebben, wees beleefd en geduldig (ook tijdens een conflict), en durf te onderhandelen Informeer je bij zoveel mogelijk mensen; collegaontwerpers, Flanders Fashion Institute, een bank, Leg je idee vooraf ook eens voor aan enkele mensen die jouw blik kunnen verruimen en neem hun feedback mee in het verfijnen van je business concept Toch nog even testen of je klaar bent om te ondernemen? De VDAB biedt meer dan 100 online testen om je kennis, persoonlijke competenties en vaardigheden te testen. Onder de carrière- testen vind je ook een kennistest bedrijfsbeheer (i.s.m. Unizo) die je toelaat je kennis over het starten van een eigen zaak af te toetsen: http://www.vdab.be/tests/ Bij Unizo vind je een zelf- confrontatietes zelf- confrontatie- test die je laat nadenken over je capaciteiten als ondernemer: http://www.unizo.be/uwzaakstarten/viewobj.jsp?id=4816157 Je kan er ook een kennistest doen om na te gaan of je goed op de hoogte bent van wat er komt kijken bij een eigen zaak: www.unizo.be/uwzaakstarten/kennistest.jsp Voka heeft voor Bryo, een project dat door de overheid wordt gefinancierd om jongeren aan te zetten tot meer ondernemerschap, "De Goestingmeter" ontwikkeld. Dat is een ludieke, online tool om voor jezelf na te gaan of je interesse hebt in ondernemen. Test je goesting via http://www.goestingmeter.be/ R ECHTSVORM ONDERNEMING De keuze van een rechtsvorm is belangrijk voor het opzetten van een onderneming. De rechtsvorm die je kiest, brengt namelijk voor- en nadelen en verplichtingen met zich mee. De twee grootste ondernemingsvormen zijn de eenmanszaak en de vennootschap. De voor- en nadelen van beide ondernemingsvormen worden hier toegelicht: Het grootste voordeel van de eenmanszaak is dat er geen minimumkapitaal vereist is. Daarnaast is er ook geen bankattest nodig, geen financieel plan en geen oprichtingsakte. Er zijn dus weinig administratieve en boekhoudkundige verplichtingen. Dit zorgt voor veel flexibiliteit en beslissingen kunnen snel gemaakt worden. Het beheer kan ook zeer onafhankelijk gebeuren aangezien jij, als natuurlijke persoon, alle beslissingsmacht hebt. STARTERSGIDS Juli 2013 Flanders Fashion Institute 14

De eenmanszaak heeft ook zijn nadelen. Vooral de hoofdelijke aansprakelijkheid is een factor die in acht moet genomen worden. Bij schulden kunnen jouw privébezittingen in beslag genomen worden om de openstaande som te vergoeden. De investeringen moeten ook uit eigen vermogen of via leningen bij de bank komen. Derden kunnen geen inbreng in de zaak doen. Ook het fiscaal statuut is minder voordelig als dat van een vennootschap. Daarnaast wordt de continuïteit van de zaak niet gegarandeerd bij ziekte of overlijden van de zaakvoerder. De personenbelasting werkt met snel opklimmende schalen, in tegenstelling tot de vennootschapsbelasting die werkt met traag opklimmende schaal. De vennootschapsbelasting is doorgaans 33% terwijl het maximum voor de personenbelasting 50% is. Hierdoor vallen de belastingen voor een vennootschap meestal lager uit dan voor een eenmanszaak. Als je echter weinig verdient, is de personenbelasting wel voordeliger en als je de winsten uit een vennootschap voor privéredenen wilt gebruiken, wordt er teruggevallen op de tarieven van de personenbelasting. De boekhouding wordt ook complexer wat extra kosten met zich meebrengt. Je kan ook kiezen om zelfstandige in bijberoep te worden. Dit wil zeggen dat er naast de zelfstandige activiteit nog een andere beroepsbezigheid wordt uitgeoefend. De beroepsbezigheid moet minstens halftime worden ondernomen, voor mensen uit het onderwijs geldt 60%. Ook studenten kunnen hierop beroep doen. Je hoofdactiviteit moet aan een aantal voorwaarden voldoen om zelfstandige in bijberoep te kunnen worden. Een zelfstandige in bijberoep betaalt, net zoals de gewone zelfstandige, sociale bijdragen. Hiervoor moet je aangesloten zijn bij een sociaal verzekeringsfonds. Zelfstandigen in bijberoep die onderworpen zijn aan de BTW- reglementering moeten uiteraard ook een BTW- aangifte doen en BTW- bijdragen betalen. Je kan wel een vrijstelling van BTW- verplichtingen vragen als je inkomsten onder een bepaald bedrag blijven. In dat laatste geval kun je de BTW natuurlijk niet aftrekken. De belastingen op je inkomsten als werknemer en deze als zelfstandige in bijberoep worden in je aangifte samengevoegd. Mogelijk kom je zo in een hogere aanslagvoet terecht. Als je kiest voor een vennootschap heb je meer financiële zekerheid. De aansprakelijkheid is namelijk beperkt tot de inbreng van de vennoten in de zaak. Ook kunnen verschillende mensen investeren in de zaak. Stapt er een bestuurder of vennoot uit de vennootschap (of overlijdt er een) betekent dit niet de stopzetting van de zaak. Nadelen aan de oprichting van een vennootschap zijn hoofdzakelijk de vele formaliteiten. Zo moet er een minimumkapitaal zijn, een financieel plan en moet de authentieke akte en een bankattest voorgelegd worden. Ook is er minder vrijheid in het bestuur mogelijk, aangezien alle beslissingen en de werking verdeeld moeten worden over verschillende mensen. VENNOOTSCHAPPEN Indien je gekozen hebt om een vennootsschap op te richten is de tweede stap kiezen welke vennootsschapsvorm. Zo geniet je als zaakvoerder van een BVBA en een NV van een beperkte aansprakelijkheid. Dit betekent dat er een strikte scheiding is tussen het vermogen van de vennootschap enerzijds en het privévermogen van de vennoten anderzijds. In geval van een faillissement van de onderneming, zal het privévermogen van de vennoten niet worden aangesproken. Bij een klein aantal andere vennootschappen (de VOF en de CVOA) geldt echter onbeperkte aansprakelijkheid. De vennoten zijn dan wel persoonlijk aanspreekbaar voor de schulden van de vennootschap. Er zijn echter een aantal beperkingen verbonden met deze beperkte aansprakelijkheid voor de bestuurders. Indien belastingen niet betaald zijn, zware fouten zijn gemaakt of de wet wordt STARTERSGIDS Juli 2013 Flanders Fashion Institute 15

overtreden, zal de beperkte aansprakelijkheid worden opgeheven. In deze gevallen is het privévermogen van de bestuurders niet meer veilig. Indien de vennootschap failliet wordt verklaard binnen de 3 jaar na oprichting, zal de rechter op basis van het financiële plan oordelen of de bestuurders hoofdelijk aansprakelijk zijn of niet, met de eventuele gevolgen van dien voor het privévermogen. De meest courante vennootschapsvormen zeker voor een startende modeontwerper worden opgelijst in onderstaande tabel. Andere, minder voorkomende vormen van vennootschappen, zijn een CVBA, CVOA, VOF, COMM.V en COMM.VA. Voor meer informatie kan je de brochure Mijn eigen zaak. Starten met kennis van zaken uitgegeven door het Agentschap Ondernemen bekijken. De starters BVBA of S- BVBA werd in 2010 in het leven geroepen om het oprichten van een onderneming aan te moedigen. Beginnende ondernemers kunnen beperkte aansprakelijkheid combineren met een klein startkapitaal. Er zijn echter strenge voorwaarden aan verbonden. De belangrijkste voorwaarde is dat een financieel plan opgesteld moet worden door een financieel expert. De expert moet goedkeuren dat je startkapitaal voldoende is om de komende twee jaar zaken te doen. BVBA besloten vennootschap met NV beperkte naamloze E- BVBA S- BVBA aansprakelijkheid vennootschap éénpersoons- BVBA Starters BVBA Vennoten Minimaal 2 vennoten Minimaal 2 vennoten Eén vennoot Eén of meerdere vennoten Minimum te storten kapitaal 18.550 euro 61.500 euro 18.550 euro 18.550 euro Te storten kapitaal Minimaal 6.200 euro en minstens 1/5 per aandeel Minimaal 61.500 euro en minstens 1/4 per aandeel Mininaal 12.400 euro Minimaal 1 euro (mits verantwoording financieel plan) Aandelen Aandelen op naam, met of zonder Aandelen op naam of aan toonder, met of Aandelen op naam, met of zonder Aandelen op naam, met of zonder stemrecht zonder stemrecht stemrecht stemrecht Aandelenregister Ja Ja, aandelen op naam als die er zijn Ja Ja Akte Authentieke Akte Authentieke Akte Authentieke Akte Authentieke Akte STARTERSGIDS Juli 2013 Flanders Fashion Institute 16

Eén of meerdere Raad van bestuur Eén zaakvoerder Eén of meerdere zaakvoerders van minimum 3 benoemd in de zaakvoerders benoemd in de bestuurders. statuten of door de benoemd in de statuten of door Natuurlijke of algemene statuten of door Beheer algemene vergadering. benoeming voor bepaalde of onbepaalde termijn. rechtspersonen. benoeming voor zes jaar. vergadering. benoeming voor bepaalde of onbepaalde termijn. algemene vergadering. benoeming voor bepaalde of onbepaalde termijn. STARTERSGIDS Juli 2013 Flanders Fashion Institute 17

F ORMALITEITEN Voor je kan starten als zelfstandige (in hoofd- of bijberoep) of met activiteiten voor je eigen vennootschap zijn er enkele formaliteiten waar je moet aan voldoen. De vestigingsvereisten voor het starten van je een eigen zaak: Minimum leeftijd van 18 Basiskennis van bedrijfsbeheer: dit kan worden bewezen aan de hand van een diploma of op basis van ervaring Onderstaand schema geeft in chronologische volgorde de te ondernemen formaliteiten weer voor het het starten van jouw onderneming in beide gevallen. ZICHTREKENING Een zichtrekening openen bij een financiële instelling naar keuze OPRICHTINGSAKTE Alleen verplicht voor vennootschappen Beroep doen op een notaris (BVBA, NV, CVA, CVBA) Akte neerleggen op de griffie van de rechtbank van koophandel Inschrijven van de akte in de kruispuntbank voor ondernemingen (KBO) door de griffier die het ondernemingsnummer - toegekend door de KBO meedeelt Publicatie van de akte in het Belgische Staatsblad door de notaris REGISTRATIE Enkel voor vennootschappen Van de oprichtingsakte bij de FOD financiering ONDERNEMINGSLOKET Onderzoek van de ondernemersvaardigheden: basiskennis bedrijfsbeheer en voor gereglementeerde beroepen de beroepskennis Onderzoek van sommige vergunningen (ambulante handel, beenhouwer, beroepskaart voor vreemdelingen) Inschrijving in de KBO als handelaar of ambachtsman Uitreiking van het ondernemingsnummer - toegekend door de KBO - aan de natuurlijke personen Advies BTW- IDENTIFICATIE Aanvragen van een btw- identificatienummer bij een btw- controlekantoor Of via het ondernemingsloket (mits betaling) VERGUNNINGEN OP ERKENNINGEN Noodzakelijk voor bepaalde activiteiten Bij bevoegde instanties aanvragen AANSLUITEN BIJ EEN SOCIAAL VERZEKERINGSFONDS Vrije keuze voor één van de fondsen Aansluiten binnen de 90 dagen die volgen op de start van de activiteit De ondernemingsloketten fungeren als centraal aanspreekpunt voor wie als zelfstandige wil beginnen. Je kan er dus terecht met vragen over administratieve formaliteiten, over het bekomen van een btw- nummer, de aansluiting bij een sociaal verzekeringsfonds en ziekenfonds, enzovoort. Kortom, voor zowat de hele papierwinkel. Er zijn tien erkende ondernemingsloketten. De meeste ondernemingsloketten hebben kantoren in de grote en middelgrote steden. STARTERSGIDS Juli 2013 Flanders Fashion Institute 18

Zie bijlage 3: Overzicht van de ondernemingsloketten Heel wat organisaties bieden gratis advies aan startende zelfstandigen aan. Op de website van Start Your Business en de website van de startersservice van Unizo vind je bijvoorbeeld aardig wat antwoorden op de vragen die je jezelf ongetwijfeld stelt. Meer info: www.startyourbusiness.be www.unizo.be/uwzaakstarten SOCIAAL STATUUT Het sociaal statuut is van toepassing op zelfstandigen en helpers, voor elke activiteit die zij in België in hoofd- en in bijberoep uitoefenen. De activiteit is in bijberoep wanneer je reeds een ander beroep uitoefent. Als je een onderneming gaat oprichten, ben je verplicht je aan te sluiten bij een sociaal verzekeringsfonds. Dit moet je doen binnen een termijn van 6 maanden voor de oprichting tot 90 dagen na de oprichting. Een wijziging van je gegevens moet je binnen de 14 dagen melden. Elk kwartaal ben je verplicht de sociale bijdragen te betalen. Deze bijdragen zijn ondeelbaar en dus integraal verschuldigd voor ieder kwartaal waarin een activiteit is uitgeoefend, ook al was dat maar gedurende één dag. In geval van laattijdige betaling zal de bijdrage, of het gedeelte ervan dat niet betaald blijft, vermeerderd worden met 3%. Naast drie maandelijkse vermeerderingen van 3%, is er ook nog een jaarlijkse vermeerdering van 7%. Ze wordt toegepast op iedere bijdrage, of op het gedeelte ervan, dat onbetaald blijft op het einde van het jaar waarin ze werd opgevorderd. Te laat betalen of gewoon de betalingsopdracht iets te laat doorgeven (banktermijnen), kan de factuur dus aardig doen oplopen. De sociale bijdragen zijn aanzienlijk lager voor zelfstandigen in bijberoep. In ruil voor de sociale bijdragen die je betaalt, heb je recht op volgende sociale voordelen: Gezinsvergoedingen Ziekte- en invaliditeitsvergoedingen Gezondheidszorgen Uitkeringen voor arbeidsongeschiktheid Rust- en overlevingspensioen Faillissementsuitkering Moederschapshulp W ERKEN ALS FREELANCER In de modewereld hoor je te pas en te onpas over designers die als freelancer aan de slag zijn. Maar wat betekent dit eigenlijk? Werken als freelancer wil zeggen dat je gevestigd bent als zelfstandige, maar dat je aan verschillende projecten en voor verschillende opdrachtgevers werkt. Je kan dus behalve werken aan een eigen collectie, ook als freelance- patroonmaker bij een groter modelabel aan de slag om financiële ruimte te creëren voor je eigen label. Je doet bovendien ervaring op en de flexibele werktijden zijn ideaal om te combineren met het runnen van je eigen bedrijf. Als je in België een eigen professionele activiteit start, word je meteen als zelfstandige beschouwd. Zorg er echter voor dat je je diensten aan meer dan één opdrachtgever aanbiedt om het schijnzelfstandigenstatuut te vermijden. Als je als freelancer gaat werken, is het verstandig om een groot netwerk uit te bouwen en met iedereen die iets voor je kan betekenen gegevens uit te wisselen. STARTERSGIDS Juli 2013 Flanders Fashion Institute 19

Een eigen website is een goede manier om klanten te werven, aangezien ze op deze manier meteen je werk kunnen zien. Internet is voor freelancers de ideale uitkomst. Hier vind je naast vacatures ook verschillende projecten voor bepaalde tijd. Deze links verwijzen naar pagina s waar vacatures en projecten online staan: www.ffi.be/vacatures www.fashionunited.be www.careerstyler.be www.creativeskills.be/jobs/ www.creativenetwork.be www.cultuurnet.be/vacaturebank www.behance.net/joblist www.htnk.nl OPDRACHT ZOEKEN Een alternatief om freelance opdrachten te aanvaarden zonder zelfstandige te worden, is via een sociaal bureau voor kunstenaars. Wanneer je als designer, visagist, model of andere actief in een tak van de modesector een manier zoekt om freelance opdrachten te laten verlonen zonder zelfstandige te worden, dan kan je een beroep doen op een sociaal bureau voor kunstenaars. Als freelancer in de modesector werk je wellicht vaak voor verschillende opdrachtgevers, wat voor een ingewikkelde administratie zorgt. Werken via een sociaal bureau voor kunstenaars betekent dat je maar één werkgever hebt. Zij nemen jou in dienst voor het met jouw opdrachtgever overeengekomen bedrag en sturen je opdrachtgever de factuur. Het bureau betaalt jou uit, zelfs al heeft de opdrachtgever nog niet betaald. Het sociaal bureau voor kunstenaars brengt als juridische werkgever alle administratie, sociale documenten en wettelijke aanbetalingen in orde en jij geniet dus van het comfortabele statuut van werknemer zonder al het papierwerk. Wil jij genieten van deze persoonlijke ondersteuning? Heb je nog meer vragen over de werking? Kijk dan op www.kunstenloket.be of contacteer het dichtsbijzijnde kantoor. Zie bijlage 4: Lijst sociale bureaus voor kunstenaars CONTRACTVORM Het is in het belang van beide partijen om een duidelijk contract op te stellen. Daarin worden de opdrachten van de freelancer en de omkadering beschreven. Wat moet er in het contract opgenomen worden en waar moet je op letten: Naam van de partijen die de overeenkomst aangaan Gedetailleerde projectomschrijving, doelen en opdracht Tijdsduur van het project Periode planning: wat moet wanneer af zijn Vergoeding voor de freelancer per dag (of per project) Wie er verantwoordelijk is voor de materiaalkosten Wie er verantwoordelijk is voor de logistieke kosten STARTERSGIDS Juli 2013 Flanders Fashion Institute 20

Wie er verantwoordelijk is voor alle andere bijkomstigheden Het opstellen van een duidelijk contract is belangrijk voor beide partijen. Het is al vaker voorgekomen dat een overeenkomst niet schriftelijk is vastgelegd. Bij eventuele problemen zijn de freelancers meestal de gedupeerden. Zie bijlage 5: Voorbeeld van een freelance overeenkomst VOOR JE HALSOVERKOP START... Met het tekenen van je eigen collectie in de hoop dat alles wel in op z'n plaats zal vallen, geven we je de meest frequente valkuilen bij het starten van een eigen onderneming mee. Uiteraard willen we je alleen maar aanmoedigen om zelf aan de slag te gaan, maar dit liefst met een portie realiteitszin: Het is niet iedereen gegeven een zaakvoerder te zijn: evalueer kritisch je leiderscapaciteiten, je stressbestendigheid, je doorzettingsvermogen, en beslis eventueel om een zakelijke partner onder de arm te nemen Een onzorgvuldige voorbereiding: reken erop dat een (succesvolle) zaak opstarten gemiddeld 3 tot 12 maanden vraagt Te weinig startkapitaal: Zorg voor een gezonde balans tussen eigen vermogen (= eigen middelen) en vreemd vermogen (= door anderen ingebrachte middelen). Een verhouding van 1/3 versus 2/3 is algemeen genomen een gezonde mix Maak een duidelijke en realistische raming van alle kosten en de verwachte opbrengsten. Algemeen genomen worden de kosten onderschat en de verwachte opbrengsten ruim overschat. Bij modeontwerpers duurt het gemiddeld 3 seizoenen voor de eerste (bescheiden) omzet wordt gegenereerd Houd rekening met verschillende scenario s (weinig succesvol tot heel succesvol) Te weinig klanten: Zorg voor een divers klantenbestand, zodat jouw omzet niet te sterk afhankelijk is van één klant. Een vuistregel is dat 1 klant niet verantwoordelijk mag zijn voor méér dan 20% van de omzet Administratieve rompslomp: zorg voor orde in je papieren en hou ze chronologisch bij Te weinig begeleiding: gebruik de verschillende instanties en hulpmiddelen die beschikbaar zijn Gebrek aan een sociaal leven: zorg dat jouw naasten achter de beslissing staan en houdt rekening met lange werkuren Te hoge vaste kosten: vermijd hoge terugkerende kosten in het begin (huur, auto,..) en tracht creatief te zijn met de beperkte middelen voorhanden Wees realistisch en niet té enthousiast over jouw eigen project: praat met mensen die een neutrale visie hebben, tracht je eigen project te bekijken vanuit een ander standpunt en evalueer of het succesvol zal zijn Actief zijn in een sector of markt die niet de jouwe is: tenzij je uitgebreid research hebt gedaan of een partner hebt gevonden die hier wel in thuis is, kan je beter bij je core business blijven STARTERSGIDS Juli 2013 Flanders Fashion Institute 21

5 _ ONDERNEMINGSPLAN Het ondernemingsplan beschrijft waar je bedrijf voor staat, wat de doelen zijn en hoe je deze gaat bereiken. In het ondernemingsplan komen alle belangrijke aspecten van het bedrijf naar voren. Het doel van het ondernemingsplan is: Duidelijkheid over je 5- jaren plan, hoe je dit plan gaat realiseren en de haalbaarheid ervan Overtuigen van derden, zoals banken, investeerders, fabrikanten en klanten Inzicht verkrijgen in de middelen die noodzakelijk zijn om de plannen te realiseren zoals kapitaal, goederen Inzicht verkrijgen in de markt en de financiële situatie van het bedrijf. Het ondernemingsplan is een belangrijk onderdeel bij het starten van een bedrijf en vormt de leidraad voor een goede voorbereiding. Het is goed om het ondernemingsplan zelf te schrijven, aangezien je op die manier over alle aspecten van je bedrijf zal nadenken en het helderheid zal scheppen over je idee of project. Voor het financiële luik van het ondernemingsplan kan je je laten bijstaan door je boekhouder. Neem genoeg tijd voor het schrijven van een realistisch plan. Bovendien is een ondernemingsplan geen statisch gegeven; het is nooit af en het is een gradueel proces dat voordurend geüpdatet moet worden. Op de website van Flanders Fashion Institute kan je twee tools vinden die je stap voor stap helpen met het opstellen van een businessplan Weet je niet waar te beginnen? Er bestaan verschillende organisaties en tools die je op weg helpen: FFI en Flanders DC ontwikkelden een checklist voor het opstellen van een businessplan. Downloaden kan hier: http://www.ffi.be/nl/kennis Startkompas van het Agentschap ondernemen is een handig invuldocument om de haalbaarheid van je project in kaart te brengen. Nadien kan je je plan verder uitwerken aan de hand van tips in de praktische leidraad: http://agentschapondernemen.be/artikel/startkompas Als kandidaat- ondernemer kan je terecht bij UNIZO voor advies en begeleiding bij de opmaak van een haalbaarheidsstudie. De overheid subsidieert deze haalbaarheidsstudie, waardoor je slechts 100 ipv 900 betaalt. Meer info: www.go4business.be Met de Unizo Startsimulator kan je daarnaast gratis je ondernemingsplan en financieel plan van A tot Z uitwerken: http://www.unizo.be/startsimulator/ Wie deelneemt aan de wedstrijd Bizidee werkt onder begeleiding zijn idee uit tot een haalbaarheidsstudie en vervolgens tot een ondernemingsplan. De beste businessplannen krijgen een mooi startkapitaal. Meer info op www.bizidee.be Je kunt je ondernemingsplan ook volledig door studenten (onder begeleiding van een coach) laten maken. Tegen een vrij lage kost krijg je een volledig ondernemingsplan of een onderdeel ervan STARTERSGIDS Juli 2013 Flanders Fashion Institute 22

6 _ OPERATIONEEL PLAN PRODUCTIE In de productiefase zullen al je creatieve ideeën werkelijkheid worden: de tekeningen worden tastbaar en de vlakke patroondelen zullen kledingstukken worden. Dit is doorgaans geen eenvoudige fase aangezien de creatie moet worden omgezet in technische gegevens zodat de collectie geproduceerd kan worden. De productie is echter een cruciaal proces bij het runnen van een modebedrijf; indien de collectie niet tijdig in de winkel kan geleverd worden, is de kans groot dat de bestelling geannuleerd wordt. Bedenk dat je veel problemen kan voorkomen door op een correcte en duidelijke manier te communiceren en goede afspraken te maken. Zorg ervoor dat je zelf jouw afspraken nakomt m.b.t. levering van grondstoffen, stalen, patronen, technische fiches, applicaties, zodat jouw productiepartner de collectie tijdig en met de gewenste kwaliteit kan afleveren. Zolang de fabrikant niet alle componenten heeft ontvangen, zal hij niet starten met de productie. De patronen worden meestal door de designer gemaakt en naar de fabrikant opgestuurd samen met een prototype, maar het kan ook zijn dat de fabrikant deze voor jou maakt. Indien jij zelf de patronen opstuurt naar de producent, zorg er dan voor dat de vorm overeenkomt met waar de producent normaalgezien mee werkt. Maak bij voorkeur een contract op met jouw productiepartner over de levering van de goederen, technische fiches, patronen, betalingsvoorwaarden, kwaliteitseisen, kostprijs,... Durf te onderhandelen over de prijs en de voorwaarden, want ook fabrikanten hebben klanten nodig. Fabrikanten De eerste stap in het productieproces is uiteraard het vinden van een geschikte fabrikant. Hieronder kan je enkele tips vinden voor jouw zoektocht. In samenwerking met FFI en MAD Brussels, stelde Creamoda de publicatie 'Belgian Designer Partners samen. Hierin staan alle Belgische producenten opgelijst die bereid zijn flexibel samen te werken met jonge ontwerpers. De publicatie kan je vinden op de website van Flanders Fashion Institute. Ook organiseren FFI en Creamoda geregeld seminaries over productie, schrijf je in voor de FFI nieuwsbrief om hierover alle details te ontvangen. Veel fabrikanten vertrouwen op mond- aan- mond reclame en hebben dus geen website. Steek je licht op bij andere designers en zoek op het internet. Vergelijk bij voorkeur verschillende producenten vooraleer je een beslissing maakt. Bij de keuze van de fabrikant houdt je best rekening met volgende aspecten: Is de fabrikant bereid om met een beginnende designer te werken? Is de fabrikant bereid kleine orders te produceren? Of wordt er gewerkt met minimale orders? Welke prijs wordt er gevraagd? Welk soort collecties worden er doorgaans gemaakt? En met welke materialen? Kan er tijdig geleverd worden? Kan de fabrikant de gewenste kwaliteit afleveren? Wat zijn de betalingsvoorwaarden? Bovendien is het nuttig om bijkomende informatie in te winnen: Verzorgen ze de producten waarmee ze werken? STARTERSGIDS Juli 2013 Flanders Fashion Institute 23

Hebben ze de geschikte machines om jouw collectie te produceren? Hebben ze genoeg bekwame naaisters? Kunnen ze de gewenste kwaliteit garanderen? Communicatie Om misverstanden te vermijden, hou je best volgende elementen in het achterhoofd als je communiceert met je producent: Vraag raad aan je fabrikant over de kosten van je ontwerp: Wat is de prijs van extra details (stiksels, plooien etc)? Zijn er goedkopere oplossingen voor bepaalde elementen? Geef een naam en nummer aan elk model, zo is het gemakkelijk communiceren Maak voor elk stuk een technische fiche met alle details (stof, model, maat, benodigdheden, kleuren, voering, etiketten, etc), zo spreken jullie over hetzelfde Voorzie steeds voldoende stoffen, accessoires en etiketten om geen tijd te verliezen Indien mogelijk, breng je best (regelmatig) een bezoek aan de producent. Dit zal de kans op misverstanden zeker doen afnemen Neem je portfolio mee zodat de producent weet wat jouw visie is Probeer een langetermijnrelatie op te bouwen met je producent. Het zal jou en jouw partners helpen om efficiënt te werken, kosten te drukken en klantenwaarde te leveren Laat zeker ook weten indien je tevreden bent met het geleverde werk en probeer geregeld te bellen of persoonlijk langs te gaan. Dit zal helpen om een positieve relatie op lange termijn op te bouwen. Technische fiche De technische fiche is een belangrijk element in de communicatie tussen designer en producent. Vaak is de taal een barrière, maar een nauwkeurige technische fiche beperkt de kans op fouten in de productie. Zeker indien de productie wordt gemaakt in lage loonlanden, kan het belang van een goede technische fiche niet genoeg benadrukt worden. Dit is een voorbeeld van een technische tekening, het is belangrijk dat alle details zichtbaar zijn. De technische tekening wordt verduidelijkt door naadsymbolen. Het is goed om deze per naad aan te geven, zodat de fabrikant precies weet hoe een naad afgewerkt moet worden en met welk steektype. Naast de naadsymbolen hoort bij de technische fiche ook een maatspecificatie. Dit is een tabel die alle afmetingen van de pijlen in cm weergeeft. Hierbij wordt ook de toegift (meerwaarde) aangegeven. Bij elke technische fiche wordt ook een visuele specificatie gevoegd. Dit is voor de verduidelijking van de technische tekening. STARTERSGIDS Juli 2013 Flanders Fashion Institute 24

Voorbeeld visuele specificatie 1. Knoopsgat in staander horizontaal in het midden 2. Knoopsgaten in voorsluiting verticaal 3. 1e knoopsgat komt 3 cm onder de staander 4. Het verschil in lengte bij gelijke naden mag niet meer dan 0,5 cm zijn 5. Het verschil tussen de kraagpunten en tussen de plaats van de zakken mag niet meer dan 0,2 cm zijn 6. Alle zichtbare steken zijn 0,25 cm lang en worden met garendikte 120 gestikt 7. De zakken worden op 0,2 cm van de rand opgestikt 8. De zoom bij de borstzakken is 2 cm. Deze wordt op 1,8 cm doorgestikt 9. De terugslag op 2,8 cm van de overslag doorstikken 10. De omslag in de mouw wordt 1cm onder de rand vastgezet 11. Mouw, pas, kraag en staander worden op 0,2 cm van de rand door gestikt 12. De zoom in het voor- en achterpand wordt op 2,8 cm door gestikt 13. De tolerantie voor de doorstikte afstand van alle zichtbare stiksels is 0,2cm 14. Knopen hebben twee ogen en een doorsnede van 1,5cm 15. Er mogen geen vlekken en stoffouten in de zichtbare delen voorkomen 16. Er mag geen kleurverschil zijn tussen de diverse stofdelen. Technische fiches worden best met de computer gemaakt. Er zijn verschillende computerprogramma s beschikbaar die dit mogelijk maken, zoals Kaleido van Lectra, maar ook het goedkopere Illustrator kan hiervoor gebruikt worden PLANNING Het is belangrijk om te weten dat ontwerpers en modehuizen aan verschillende seizoenen tegelijkertijd werken. Fabrikanten produceren voor al hun klanten op hetzelfde moment en kennen dus piek- en rustiger momenten. Om de productie op tijd te laten starten en nadien tijdig te kunnen leveren, is het bijgevolg noodzakelijk goed op voorhand te plannen. Hieronder kan je een voorbeeld vinden van de productiestappen en de doorlooptijd van een modebedrijf dat twee maal per jaar een collectie uitbrengt. Deze planning is opgesteld voor een vrouwencollectie die gepresenteerd wordt tijdens de modeweek in Parijs. Bij het opstellen van een planning voor productie, wordt meteen duidelijk dat er ook een financiële planning nodig is. Er zullen periodes zijn waar je enkel kosten hebt en pas maanden nadien zal je daarvan de inkomsten ontvangen. Je zal reserves moeten opbouwen om deze periode te overbruggen met eigen financiële middelen en reserves of met financiële middelen van de bank, een investeerder,... Hierover kan je meer lezen in hoofdstuk 10. Maak ook een creatieve planning zeker indien je met tussencollecties werkt en plan op basis daarvan je communicatiemomenten. STARTERSGIDS Juli 2013 Flanders Fashion Institute 25