Forse daling vergunningverlening woningbouw Hogere grondprijs belemmert groei woningbouw Waarom de koopwoningmarkt herstelt, maar niet naar het oude niveau 40 BOUWENDNL Februari 2015 Toekomst EIB-STUDIE OVER DE TOEKOMST VAN DE BOUW TOT 2040 ÉÉN MILJOEN NIEUWE WONINGEN NODIG VGM NL en NVM: Woningnood in vrije huursector nog niet afgewend Grote behoefte aan meer huurwoningen in middensegment Nieuwegein, 13 september 2016 Er is nog steeds sprake van forse krapte in het middensegment huurwoningen. Door de stevige groeiende vraag naar vrije sector huurwoningen komen de huurprijzen van deze categorie woningen steeds meer onder druk te staan. Door diverse overheidsmaatregelen, zoals beperking van de leenruimte, zijn veel consumenten aangewezen op de vrije huursector, met name het middensegment van 700 tot 1.000 euro per maand. Als het aanbod niet snel toeneemt, zal wonen in de grote steden voor een groeiende groep huishoudens onbereikbaar worden. Monitor koopwoningmarkt 2e kwartaal 2016 Expertisecentrum Woningwaarde OTB - Onderzoek voor de gebouwde omgeving Faculteit Bouwkunde Technische Universiteit Delft Nieuwbouwmarkt blijft achter op fors herstel van de markt van bestaande koopwoningen Nieuwbouw stagneert In algemene zin gaat het goed met woningmarkt, hoewel er aanzienlijke regionale verschillen zijn. Na Amsterdam en Utrecht doen steeds meer steden het goed. De verkoopaantallen op de markt voor bestaande koopwoningen liggen (bijna) weer op hetzelfde niveau als in de jaren voor de crisis. Ook de nieuwbouwmarkt heeft zich hersteld, maar daar lijkt het herstel te stagneren. Er zijn signalen dat ook op middellange termijn de productie van nieuwbouwwoningen de structurele groei in de vraag naar woningen niet bij kan houden. Wat vertelt Woon Onderzoek Nederland 2015 (WoON) ons? Elke twee jaar wordt er onderzocht hoe Nederland woont. KANSEN IN MIDDELDUUR HUURSEGMENT Verhuiswensen De vraag naar goedkope koopwoningen (onder 180.000) is toegenomen van 9 naar 16%. Deze stijging ging ten koste van de vraag naar het duurdere segment (meer dan 280.000). Bij de huurwoningen steeg de vraag naar vrije sector woningen van 5 naar 12 % en daalde de vraag naar woningen tot de aftoppingsgrens van 27 naar 20%. Dit hangt samen met de afname van het aanbod in dit segment.
Wat beweegt de woningmarkt in Brabant? Woningbouw en planaanbod in beeld actuele ontwikkelingen en opgaven voor de regionale woningmarkt oftewel wat is nodig om meer vaart te krijgen in de woningbouw in de regio? Regionaal Platform Metropoolregio Eindhoven 14 december 2016 Niek Bargeman Senior adviseur bevolking en wonen Provincie Noord-Brabant
Verhaallijn Een kenschets langs vier lijnen Herstel woningbouw, maar nog wel met de handrem erop Het belang van realisme en flexibiliteit in woningbouwplanning en -programmering Zorgvuldig en zuinig ruimtegebruik; woningbouwmogelijkheden in bestaand stedelijk gebied Geen kwantiteit zonder kwaliteit; een vraaggericht planaanbod als voorwaarde
Herstel woningbouw, maar nog wel met de handrem erop Enkele noties Woningmarkt toont tekenen van herstel; aantal in aanbouw genomen woningen trekt aan Groei Brabantse woningvoorraad in 2015 op dieptepunt kredietcrisis; hogere groeicijfers in 2016 en 2017 Herstel kent grillige trekjes; - recente afname bouwvergunningen - nieuwbouw blijft achter bij herstel in bestaande voorraad 16.000 14.000 12.000 10.000 8.000 6.000 Afgegeven bouwvergunningen naar opdrachtgever NOORD-BRABANT, 2000 t/m 2016 Bron: CBS-Statline; 'Monitor bevolking en wonen' (dec. 2016), Provincie Noord-Brabant totaal woningbouwcorporaties of overheid bouwers voor de markt particuliere opdrachtgevers okt. 2015 t/m sept. 2016 4.000 2.000 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Groei woningvoorraad 1995-2020 Groei in 2015 op dieptepunt kredietcrisis, herstel in 2016 en 2017 Noord-Brabant Zuidoost-Brabant 18.000 16.000 14.000 12.000 10.000 8.000 feitelijke groei prognose 2014 verwachte groei o.b.v. in aanbouw genomen woningen 5.000 4.500 4.000 3.500 3.000 2.500 2.000 6.000 1.500 4.000 1.000 feitelijke groei 2.000 500 prognose 2014 verwachte groei o.b.v. in aanbouw genomen woningen 0 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 2018 2020 0 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 2018 2020
Woningbouw nog niet op niveau Stagnatie-indicator 2018 en stagnatie-indicator 2018-lange termijn groei woningvoorraad in % groei woningvoorraad in % 2014 t/m 2017 stagnatie-indicator 2005 t/m 2017 stagnatie-indicator verwacht prognose 2018 verwacht prognose 2018 - lange termijn NOORD-BRABANT 29.050 47.850 61 109.050 146.150 75 STEDELIJK CONCENTRATIEGEBIED 21.150 33.050 64 77.750 102.750 76 LANDELIJKE GEBIED 7.900 14.800 54 31.300 43.400 72 RRO - WEST- BRABANT 6.450 12.400 52 26.000 36.900 70 RRO - MIDDEN- BRABANT 5.050 7.700 66 19.950 24.700 81 RRO - NOORDOOST- BRABANT 8.400 13.600 62 28.950 40.750 71 RRO - ZUID-OOST-BRABANT 9.150 14.150 65 34.200 43.800 78 zie voor meer actuele achtergrondinformatie de 'Monitor bevolking en wonen' op de website van de provincie Noord-Brabant. De monitor wordt ieder kwartaal geactualiseerd
Woningbouw nog niet overal op orde; sterke verschillen tussen regio s en gemeenten Stagnatie-indicatoren Zuidoost-Brabant Stagnatie-indicator 2018 (2014 t/m 2017) Stagnatie-indicator 2018 lange termijn (2005 t/m 2017) Asten 24 Best 48 Geldrop-Mierlo 29 Cranendonck 52 Bergeijk 32 Laarbeek 57 Cranendonck 37 Veldhoven 63 Reusel-De Mierden 39 Reusel- De Mierden 64 Helmond 39 Asten 66 Laarbeek 40 Eersel 66 SUBREGIO DE KEMPEN 46 Deurne 68 Veldhoven 47 Nuenen c.a. 69 Eersel 47 Bergeijk 69 Nuenen c.a. 48 Helmond 70 Heeze-Leende 48 Geldrop-Mierlo 71 SUBREGIO DE PEEL E.O. 49 NOORD-BRABANT 75 Deurne 54 SUBREGIO DE PEEL E.O. 75 Oirschot 55 Someren 77 Bladel 57 RRO - ZUIDOOST-BRABANT 78 Son en Breugel 58 Oirschot 78 Someren 60 SUBREGIO DE KEMPEN 79 NOORD-BRABANT 61 SUBREGIO EINDHOVEN-HELMOND 79 ZUIDOOST-BRABANT 65 Valkenswaard 86 Gemert-Bakel 71 Eindhoven 89 Best 71 Heeze-Leende 97 Waalre 73 Gemert-Bakel 103 SUBREGIO EINDHOVEN-HELMOND 73 Son en Breugel 114 Valkenswaard 98 Bladel 119 Eindhoven 103 Waalre 122 0 25 50 75 100 125 0 25 50 75 100 125 150
Herstel woningbouw, maar nog wel met de handrem erop Enkele oorzaken Investeringsmogelijkheden woningbouwcorporaties?! Hoge grondprijzen Lange bestemmingsplanprocedures Complexe vraagstukken rond (financiële) haalbaarheid binnenstedelijke (her)ontwikkelingstrajecten Capaciteitsgebrek bij ontwikkelaars, bouwers, gemeenten na jaren van saneren Onvoldoende aansluiting planaanbod voor woningbouw op de verander(en)de vraag
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Geen kwantiteit zonder kwaliteit: vraaggericht planaanbod als voorwaarde Enkele noties Woningmarkt op een nieuw evenwicht; vraag komende jaren meer gericht op huur en goedkopere koop - verscherpte kredieteisen (Nibud-normen), verminderde leencapaciteit - ontwikkeling huizenprijzen (-16% t.o.v. 3 e kwartaal 2008) Ontwikkeling prijsniveau bestaande woningen NOORD-BRABANT, 1995-2016 (procentuele verandering t.o.v. prijsniveau derde kwartaal 2008 ('de top') Bron: CBS-Statline, okt. 2016 - sterke groei aantal eenpersoonshuishoudens - flexibilisering arbeidsmarkt 10 0-10 -20-30 % -40-50 -60-70 -80
Leeftijdsopbouw Noord-Brabant 1980-2010 - 2040 Sterke veranderingen in leeftijdssamenstelling 1980 2010 2040
Huishoudenssamenstelling Noord-Brabant 2000-2014 - 2050 Sterke veranderingen in huishoudenssamenstelling Bevolkingssamenstelling naar huishouden Eenpersoonshuishoudens naar leeftijd 100 600.000 90 80 28,3 34,2 42,1 eenpersoonshuishoudens 500.000 75+ 70 60 31,9 samenwonend zonder kind(eren) 400.000 75.000 188.000 65-74 jaar 50 40 30 30,8 27,8 samenwonend met kind(eren) 300.000 200.000 48.000 42.000 69.000 54.000 143.000 161.000 35-64 jaar 20 10 0 34,2 28,2 23,4 5,7 6,8 6,7 overige huishoudens (o.a. eenouderhuishoudens) 100.000 0 98.000 85.000 103.000 99.000 15-34 jaar 2000 2014 2050 2000 2014 2050
Geen kwantiteit zonder kwaliteit: vraaggericht planaanbod als voorwaarde Enkele noties Ontwikkeling planaanbod: - meer huur (39%), vooral in de vrije sector - in de koop zet omkat-beweging naar een goedkoper aanbod niet door > accent verschuift weer naar de bovenkant van de markt > de lokroep van (te) dure koop Optelsom van individuele afweging/positiebepaling van ontwikkelaars, bouwpartijen en gemeenten levert niet het collectief gewenst resultaat op (= voldoende woningbouw)
huur huur koop koop Planaanbod: meer vrije-sector-huur, minder goedkope koop Samenstelling nieuwbouwplannen naar eigendom en prijs Noord-Brabant, 2008-2016 (steeds voor de 1 e vijfjaarsperiode) Figuur 4.3 Samenstelling nieuwbouwplannen naar eigendom en prijs plancapaciteit voor woningbouw, steeds voor de 1e vijfjaarsperiode NOORD-BRABANT, 2008-2016 koop-duur (> 275.000,-) koop-middelduur koop-goedkoop (< 185.000,-) huur-duur (> 711,-) huur-middelduur huur-goedkoop (< 587,-) 100% 100% 90% 80% 90% 32,9% 30,9% 31,3% 80% 32,9% 30,9% 31,3% 70% 26,1% 27,7% 25,4% 26,1% 27,7% 25,4% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 24,9% 60% 28,3% 25,1% 25,9% 26,1% 27,0% 24,9% 50% 28,3% 25,1% 25,9% 26,1% 27,0% 10,7% 40% 9,5% 10,9% 13,6% 13,3% 11,2% 9,0% 10,7% 30% 3,9% 4,0% 3,1% 5,6% 6,9% 13,3% 10,9% 13,6% 9,5% 7,6% 10,7% 11,2% 11,3% 9,7% 20% 10,0% 10,6% 9,0% 3,9% 4,0% 3,1% 5,6% 6,9% 10% 7,6% 20,0% 11,3% 10,7% 17,6% 17,7% 9,7% 16,4% 16,3% 18,7% 10,0% 10,6% 0% 20,0% 2008 2010 2012 2014 2015 2016 17,6% 17,7% 16,4% 16,3% 18,7% koop huur koop huur 0% 2008 2010 2012 2014 2015 2016
Groter accent op vrije-sector-huur (verdubbeling) en de lokroep van (te) dure koop klinkt nog altijd door... Samenstelling nieuwbouwplannen naar eigendom en prijs Noord-Brabant, 2008-2016 (steeds voor de 1 e vijfjaarsperiode) Huursector 100% Koopsector 100% 90% 80% 70% 60% 12,5% 12,5% 24,2% 33,0% 10,2% 31,7% 17,5% 31,3% 20,5% 31,2% 23,0% 29,0% huur-duur (> 711,-) 90% 80% 70% 60% 48,0% 45,6% 45,0% 38,4% 41,9% 41,6% koop-duur (> 275.000,-) 50% huurmiddelduur 50% koopmiddelduur 40% 30% 20% 10% 63,4% 54,5% 58,1% 51,2% 48,3% 48,0% huurgoedkoop (< 587,-) 40% 30% 20% 10% 38,2% 13,8% 38,2% 38,9% 16,2% 16,1% 41,6% 38,0% 19,9% 20,1% 40,8% 17,6% koopgoedkoop (< 185.000,-) 0% 2008 2010 2012 2014 2015 2016 0% 2008 2010 2012 2014 2015 2016
Opgaven voor de (sub)regionale woningmarkt Regionale agenda voor wonen Planaanbod kwantitatief goeddeels op orde, kwalitatief liggen er nog opgaven Bewegen is gezond : op tal van woningbouwlocaties zal door alle partijen (nog meer) moeten worden bewogen Aanpassen planaanbod aan nieuwe realiteit kost (nog meer) tijd en geld Matchen van vraag en aanbod als continue opgave Realistisch én flexibel planaanbod als voorwaarde
Meer vaart in de woningbouw: wat is nodig, hoe samen verder? Wordt de analyse gedeeld? Herkenning? Waarom wil het nog niet zo vlotten met de woningbouw? Wat is nodig om meer vaart te krijgen in de woningbouw in de regio? (de handrem eraf) Wat is de rol van de verschillende partijen op de regionale woningmarkt? (gezamenlijke acties)