Preventie van seksueel grensoverschrijdend gedrag Dag van het slachtoffer 19 februari 2016
Inhoud 1. Hoe kijken en interpreteren van de feiten? In functie van preventie Zoeken naar oorzaken 2. Oplossingen & voorbeelden
Don t judge too quickly
1. Hoe onderzoeken we SGG? + Bevraging sexpert: heeft iemand Kwetsende seksuele opmerkingen gemaakt? Je op een kwetsende manier seksueel aangeraakt of vastgepakt? Je gedwongen naakt te zijn? Je gedwongen seksuele beelden te bekijken? Je gedwongen tot masturbatie? Je gedwongen orale seks uit te voeren of toe te staan? Je proberen verkrachten (binnendringen in anus of vagina)? Je verkracht? Iets anders gedaan tegen je zin?
Onderzoeken: wat valt op? + Ervaringen als slachtoffer + Wie is de dader, relatie met dader, motieven? + Wat versta je onder ongewenst aanraken? + Wat versta je onder verkrachting? Seks terwijl je dat niet wou: hogere score Binnen een relatie: het hoort er bij Als het niet met geweld is maar met overhalen, aandringen, chanteren of dreigen?
Ontbrekende vragen + Ervaringen van mannelijke slachtoffers Vaak in de kindertijd Zowel mannelijke als vrouwelijke pleger 60% spreekt er met niemand over Onderschatting & onzichtbaarheid + Ervaringen van plegers van SGG Heeft u ooit zelf.? Hogere prevalentie dan gedacht: 1 op 3 mannen Zowel mannen als vrouwen
Wat de pleger zei
Weinig aandacht voor + Homofoob en transfoob (seksueel)geweld + SGG tussen kinderen en jongeren onderling + SGG via nieuwe media + Vrouwelijke plegers + Verschil in beleving
Beeldvorming stereotiep + Mannelijke of vrouwelijke slachtoffers en plegers Verhaal van Jo en Sam Candid Camera + Onderliggende motieven mannen en vrouwen Seksuele motivatie Relationele motieven + Risico-contexten Het donkere steegje De wildvreemde
Hoe feiten begrijpen? + SGG is overal, we onderschatten het probleem Hoge prevalentie van minder ernstige feiten Grote invloed op gevoel van veiligheid, angst, vernedering silencing the victims + Het is een zaak van iedereen, niet alleen van slachtoffers en daders Ongemakkelijke realiteit ik ben geen dader, ik ben geen slachtoffer Zelfreflectie
Hoe preventief optreden? + Primaire preventie: wat kan SGG voorkomen? + Tav slachtoffers? + Tav plegers? + Potentiële slachtoffers en plegers? + Individueel of structureel?
preventiedriehoek
Onderliggende individuele risico- en beschermingsfactoren + Opvattingen Seksisme en mythes over verkrachting Attitudes tav dwang Laag zelfbeeld en dominante + vaardigheden: Weinig interactiecompetentie Ambigue communicatie Ongewenste seks kunnen weigeren
Onderliggende sociale factoren & context Groepsdruk sociale controle sancties Combinatie alcohol en seks Online zijn
Onderliggende structurele factoren + Werkhouding: Taboe gebrekkige bespreekbaarheid Minimaliseren of problematiseren Opvattingen rond integriteit en gender + Organisatie en sturing Ontbreken van richtlijnen Onvoldoende zorg en begeleiding Genderevenwicht of stereotiepe verwachtingen Gesloten cultuur, weinig inspraak
Krachtenveldanalyse: een balansmodel + Risico- of beschermingsfactoren _ opvattingen vaardigheden Sociale factoren Structurele factoren
3. Oplossingen en voorbeelden + Goed kijken en analyseren Welk zijn risicofactoren In verhouding tot beschermingsfactoren Op verschillende niveaus + Bespreekbaarheid verhogen Minder criminaliseren en demoniseren? In andere termen over SGG spreken Verantwoordelijkheid bij de pleger leggen Ook minder ernstige vormen van SGG De juiste toon vinden
Centrale boodschap + Centrale boodschap: toestemming, vrijwilligheid en gelijkwaardigheid + https://vimeo.com/126553913
Do you want tea?
Things I want when I want tea
Seks en thee + Het is dus niet zo simpel als wel of geen thee willen. Want wat willen we als we ja zeggen op thee. Een goed gesprek? Even een pauze Aan het afkicken van koffie Ik denk dat je kwaad zal zijn als ik weiger Ik wil met jou samen gezien worden
Geen thee wilen + Wil misschien zeggen Ik wil het niet met jou Ik wil andere thee Ik wil wel thee met jou, maar niet hier Ik heb schrik voor mijn reputatie
Overzicht van de tools + Het vlaggensysteem + Raamwerk seksualiteit en beleid + De Week van de lentekriebels Campagnes jaarlijks Materialen voor onderwijs en vorming + Aandacht op seksualiteit.be + Deskundigheidsbevordering Coaching en trajectbegeleiding workshops
Vlaggensysteem + Er toestemming is + Er vrijwilligheid is + Er gelijkwaardigheid is + Gepast is voor de ontwikkeling + Gepast is voor de context + Zelfrespect niet beschadigd wordt
Spotje sport
Vlaggensysteem
Raamwerk Seksuele en Lichamelijke integriteit en beleid + Beleidskader + Te integreren in eigen context + Voorziet in denkkaders en instrumenten
Beleidsdomeinen Zorg/educatie kwaliteit preventie reactie Huisregels/ accommodatie Deskundigheid medewerkers Communicatie
Beleidsinstrumenten 1. een leidraad: hoe kan een organisatie aan de slag? 2. een quickscan: topiclijsten die helpen het huidige beleid in te schatten 3. overzicht uitgangspunten voor een beleidsvisie 4. een uitgewerkte beleidsmatrix met suggesties voor mogelijke interventies en werkwijzen 5. een competentiechecklist voor medewerkers, die kan gebruikt worden om de noden aan bijscholing in kaart te brengen 6. profiel aanspreekpersoon integriteit API 7. een checklist voor omgangsregels 8. het vlaggensysteem 9. een gedragscode: een instrument om de verwachtingen naar medewerkers met betrekking tot seksualiteit en lichamelijke integriteit te formuleren 10. een handelingsprotocol: een stapsgewijs voorstel tot handelen bij een vermoeden, een onthulling of een vaststelling van seksueel misbruik 11. een wegwijzer met adressen en contactgegevens waar je cliënten kan naar doorverwijzen of waar je zelf terecht kan voor advies en ondersteuning
Campagnes: Affiche kinderen
Materiaal Spel voor 12-16 jarigen: + Handleiding + Spelbord + 30 tekeningen + Steunkaarten + Wist-je dat kaarten + Aanvaardbaar of niet kaarten + Doe-opdrachten
Bordlessen Over de grens + Via seksuelevorming.be + Elektronische bordlessen voor het secundair onderwijs + Thema s Gender Nieuwe media SGG + Lln boekje en leerkrachtenbundel.
Nieuw: gespreksmateriaal
Deskundigheidsbevordering: + Is dit oké? + Hoe beoordelen? + Hoe reageren? + Implicaties voor beleid?
Beoordelen en pedagogisch reageren
Aandachtspunten: + Opletten op stereotiepe boodschappen + Niet de slachtoffers aanspreken maar de plegers + De juiste toon vinden: plegers niet verketteren, seksualiteit niet problematiseren + Meer beroep doen op sociale verantwoordelijkheid: notie van sexual citizenship : rechten en verantwoordelijkheden + Bespreekbaarheid en communicatie verhogen, taboe wegnemen + Aandacht voor nieuwe vormen (internet)
Aandachtspunten + Structureler inbedden: deontologie, gedragscode, + het versterken van contextbegeleiding + Kwetsbaarheidsfactoren vaak =
Engagementsverklaring 2012-2016 + Sectoren Welzijn, Onderwijs, Jeugd en Sport engageren zich Seksuele en lichamelijke integriteit van kinderen en jongeren te vrijwaren( en psychische) Aandacht te besteden aan positieve benadering van seksuele ontwikkeling Preventief op te treden tegen risico s en gevaren Een uitgewerkt reactiebeleid te hebben
Contact Erika Frans Erika.frans@sensoa.be seksuelevorming.be Seksualiteit.be Zanzu.be Allesoverseks.be