Sport met grenzen! Seksueel grensoverschrijdend gedrag in de sport. Dag van de Trainer. 15 december 2018

Transcriptie

1 Sport met grenzen! Seksueel grensoverschrijdend gedrag in de sport Dag van de Trainer 15 december 2018 ICES = Centrum Ethiek in de Sport Erkend door Vlaamse overheid als centrum voor beleidsondersteuning en praktijkontwikkeling op het gebied van ethisch sporten Andere thema s: pesten, sportouders, fair play, ethisch management ICES. Deze slides en de bijhorende vorming zijn intellectueel eigendom van ICES en Sensoa. De vorming mag enkel gegeven door erkende lesgevers via aanvraag bij ICES. De presentatie of delen van deze presentatie mogen niet gedupliceerd worden zonder uitdrukkelijke toestemming van ICES. 1

2 Welke instrumenten en acties als sportsector? Vlaggensysteem Sport met grenzen: Vlaggensysteem - Omgaan met lichamelijk en seksueel grensoverschrijdend gedrag in de sport Methodiek om gedrag in te schatten 6 criteria & 4 vlaggen Pedagogische & onderbouwde reactie 30 voorbeeld cases Linken naar meer informatie Linken naar beleidsinitiatieven Welke instrumenten en acties als sportsector? Beleidsinitiatieven Sport met grenzen: Beleidsinitiatieven - Aanpakken van lichamelijk en seksueel grensoverschrijdend gedrag in de sport 7 beleidsinitiatieven Laagdrempelig en praktisch Preventieve en reactieve acties 2

3 3

4 Het Vlaggensysteem 4 vlaggen 6 criteria 30 voorbeeldcases Handleiding met meer info en linken naar brochure beleidsinitiatieven Wat is Seksueel Grensoverschrijdend Gedrag? Niet altijd even gemakkelijk te beoordelen! Wat denken jullie van volgende situaties: aanvaardbaar of niet aanvaardbaar? 4

5 Een trainer(22j) zit vaak voor het slapengaan op de kamer van de meisjes(15-17j) Een jongetje zwiert met zijn piemel in een gemengde kleedkamer (7j). Iedereen lacht. 5

6 Een jongen (13j) maakt een foto van de meisjes onder de douche en stuurt die naar zijn vrienden Niet elke situatie van grensoverschrijdend gedrag is gelijk Milde vormen -> corrigeren en goede afspraken maken Zwaarste vormen -> politie en professionele hulpverlening inschakelen Breed spectrum dat daar tussen ligt Niet altijd gemakkelijk om in te schatten, en om de juiste reactie te bepalen. Daarom: Het Vlaggensysteem 6

7 Vlaggensysteem samengevat 1. Situatie aftoetsen aan zes criteria 2. Vlag toekennen 3. Reactie bepalen tov verschillende betrokkenen Doel vlaggensysteem 1. Seksueel gedrag van kinderen en jongeren correct inschatten Objectiviteit en neutraliteit te bevorderen Criteria en argumenten aan te bieden 2. Gesprek stimuleren Nuancering en normalisering Gemeenschappelijke taal 3. Pedagogisch reageren Instrumenten en methodieken aan te bieden. 7

8 Aan de hand van welke criteria zou men seksueel grensoverschrijdend gedrag kunnen beoordelen? Zes beoordelingscriteria -> Helderheid in vaak moeilijk te beoordelen in situaties 1. Toestemming (wederzijds) 2. Vrijwilligheid 3. Gelijkwaardigheid 4. Leeftijds- of ontwikkeling 5. Context 6. Zelfrespect 8

9 Vb: 16-jarige jongen kust 14-jarig meisje in de gang van de sporthal 1. Wederzijdse toestemming Alle betrokkenen akkoord Meer dan ja zeggen: Iedereen voelt zich er goed bij Met volle bewustzijn instemmen Begrijpen wat het gedrag inhoudt Niet aandringen Jongeren moeten leren om: Signalen correct in te schatten Zelf duidelijk te maken waar de grens ligt 9

10 2. Vrijwilligheid Geen dwang, druk, chantage Voorbeelden: beloning, manipulatie, beloftes, dreiging, chantage, geweld 3. Gelijkwaardigheid Gelijkwaardige actoren Evenwicht op vlak van: leeftijd, kennis, intelligentie, macht, functie of positie, levenservaring, rijpheid 10

11 4. Leeftijds- of ontwikkeling!bekijken vanuit standpunt initiatiefnemer! Past gedrag bij de ontwikkelingsfase? Link met leeftijd en intelligentieniveau Leerproces (lichte grenzen overschrijden) TIP zie normatieve lijst! LET OP! Volwassene die een gedrag stelt moet weten wat goed en slecht is voor de (seksuele) ontwikkeling van een kind! 5. Context Lichamelijk of seksueel gedrag moet aangepast zijn aan de context Situatie, omgeving of omstandigheden variëren Privacy norm respecteren Maatschappelijke norm respecteren 11

12 6. Zelfrespect!Bekijken vanuit standpunt initiatiefnemer! Gevolg van SGG: Lichamelijke of psychische schade voor de initiatiefnemer Initiatiefnemer kan zichzelf vernederen, pijn doen, in risicosituatie doen belanden Interactief Tussen beide partijen Initiatiefnemer(s) en betrokkene(n) Vanuit de initiatiefnemer beoordelen Situationele aspecten Vanuit de initiatiefnemer beoordelen TIP: Juiste vragen en observaties als je in praktijk met case te maken krijgt? Zie checklist criteria in de handleiding van het Vlaggensysteem 12

13 Genuanceerd oordelen -> vier kleuren Groene vlag: aanvaardbaar en positief seksueel gedrag Gele vlag: occasioneel licht grensoverschrijdend gedrag Rode vlag: zorgwekkend grensoverschrijdend gedrag Zwarte vlag: zwaar seksueel grensoverschrijdend gedrag Wat bepaalt de kleur van de vlag? Kleur vlag afhankelijk van mate overschrijding criteria: Hoe groot is schade voor slachtoffer? Hoezeer kan pleger zich bewust zijn van impact daden? Niet van het aantal overschreden criteria! 13

14 Seksueel misbruik? groen geel rood zwart Toestemming OK +- OK - OK --OK Vrijwilligheid OK +- OK - OK --OK Gelijkwaardigheid OK +- OK - OK --OK Leeftijd/ontwikkeling OK +- OK - OK --OK Context OK +- OK - OK --OK Zelfrespect OK +- OK - OK --OK We spreken over misbruik bij ernstige schending van criteria toestemming, vrijwilligheid of gelijkwaardigheid Een jongen raakt de borsten van een meisje tijdens groepsknuffel (14j). Het is niet de eerste keer. 14

15 Toestemming: - - oké Vrijwilligheid: - oké Gelijkwaardigheid: + oké Ontwikkeling: + oké Context: - oké Zelfrespect: - oké Een trainer(22j) zit vaak voor het slapengaan op de kamer van de meisjes(15-17j) 15

16 Toestemming: +/- oké Vrijwilligheid: +/- oké Gelijkwaardig: - oké Ontwikkeling: + oké Context: - oké Zelfrespect: +/- oké Een jongetje zwiert met zijn piemel in een gemengde kleedkamer (7j). Iedereen lacht. 16

17 Toestemming: + oké Vrijwilligheid: + oké Gelijkwaardigheid: + oké Ontwikkeling: + oké Context: + oké Zelfrespect: + oké Drie jongens (15-17 j) komen te laat op het trainingsveld. De trainster stapt boos de kleedkamer binnen. 17

18 Toestemming: - oké Vrijwilligheid: +/- oké Gelijkwaardigheid: - oké Ontwikkeling: - oké Context: - oké Zelfrespect: +/- oké Een jongen (13j) maakt een foto van de meisjes onder de douche en stuurt die naar zijn vrienden. 18

19 Toestemming: - oké Vrijwilligheid: - oké Gelijkwaardigheid: - oké Ontwikkeling: + oké Context: - oké Zelfrespect: - oké Een jongen (11j) wordt gedwongen om aan de penis van de trainer te komen 19

20 Toestemming: - - oké Vrijwilligheid: - - oké Gelijkwaardigheid: - - oké Ontwikkeling: - - oké Context: n. v. t. Zelfrespect: - - oké Hoe reageren? Verschillende opbouw van reactie afhankelijk van: Initiatiefnemer/pleger <-> Betrokkene/slachtoffer Kind/jongere <-> Volwassene Jouw rol, bevoegdheid, functie zelf reageren of melden? 20

21 Reactie naar initiatiefnemer/pleger Kind/jongere Reactie naar betrokkene(n) Kind/jongere BELANGRIJK! Elke federatie heeft een eigen Aanspreekpersoon Integriteit. Hij of zij kan je helpen en advies geven als je binnen je club een incident meemaakt. Bij rode of zware vlag altijd de federatie-api contacteren. 21

22 Reactie naar initiatiefnemer/pleger Volwassene BELANGRIJK! Elke federatie heeft een eigen Aanspreekpersoon Integriteit. Hij of zij kan je helpen en advies geven als je binnen je club een incident meemaakt. Bij rode of zware vlag altijd de federatie-api contacteren. Een jongen raakt de borsten van een meisje tijdens groepsknuffel 22

23 Initiatiefnemer(s) Betrokkene(n) Benoem wat niet kan en zeg hoe hij zich wel moet gedragen Bemiddel/ herstel Coach/ verwittig, en volg op Borsten aanraken tijdens het vieren kan niet! Ook tijdens een groepsknuffel zorg je ervoor dat je geen intieme lichaamsdelen aanraakt! Je moet dit goedmaken met het meisje. Hoe denk je zelf dat je dit kan herstellen? Als dit nog eens gebeurt ben je niet meer welkom op training en bespreken we dit met de clubverantwoordelijken en je ouders. Een trainer(22j) zit vaak voor het slapengaan op de kamer van de meisjes(15-17j) 23

24 Initiatiefnemer(s) Betrokkene(n) De meisjes moeten voldoende privacy en rust krijgen. Kunnen we afspreken dat dit niet meer gebeurt? We hebben graag meer tijd om ons om te kleden. Kunnen we in het vervolg misschien babbelen in de ontspanningszaal? Een jongetje zwiert met zijn piemel in een gemengde kleedkamer (7j). 24

25 Initiatiefnemer(s) Betrokkene(n) Er was zoveel plezier in de kleedkamer, vertel eens wat er zo leuk was? Een jongen (11j) wordt gedwongen om aan de penis van de trainer te komen 25

26 Initiatiefnemer(s) Betrokkene(n) 5 juiste boodschappen tav slachtoffer 1. Het is goed dat je ons dit vertelt. 2. Dit mag niet gebeuren, we gaan hier gevolg aan geven. 3. Het is erg dat dit jou overkomt. 4. Dit is zeker niet jouw fout. 5. We gaan je helpen. Zwart: reactie als bestuur? Federatie-API contacteren voor advies en hulp Duidelijkheid zoeken over de zaak (zonder taak van politie en parket over te nemen) Voorlopige maatregelingen nemen: (preventieve) schorsing, uitsluiting, meldpunt Slachtoffer en ouders opvangen en inlichten Reactieplan opstarten (intern overleg, extern advies, interne afhandeling, melding ) Ondersteuning via hulplijn

27 Vragen & oefenmoment 27

28 Sport met grenzen - Bestel mogelijkheid Beleidsinitiatieven + vlaggensysteem Online bestellen via 31 euro incl. verzending Promotiecode! SMGDAGVDT tot en met 31/01/2019 (4 euro voordeel) = 20 euro per pakket incl. verzending Contact & website Vragen: Centrum voor Ethiek in de Sport info@ethischsporten.be Info grensoverschrijdend gedrag: Info andere ethische thema s: 28

29 BEDANKT VOOR JULLIE AANDACHT! 29