Beleidsnotitie intimiteit en seksualiteit. - Gedragscode medewerkers. - Richtlijn Omgangsvormen SGL. - Huisregels WBC en AC. - Agressiebeleidsplan

Transcriptie

1 Titel Beleidsnotitie intimiteit en seksualiteit Samenhang met andere documenten - Gedragscode medewerkers - Richtlijn Omgangsvormen SGL - Huisregels WBC en AC - Agressiebeleidsplan - Beleidsnotitie Privacy - Meldcode huiselijk geweld Eigenaar Auteur Y. Hellegers N. Jansen, afdeling B&O Versie Definitief, 2.0 Datum vaststelling 18 februari 2013 Evaluatiedatum Februari

2 Beleidsnotitie intimiteit en seksualiteit Doel Het naleven van de visie en uitgangspunten van SGL ten aanzien van intimiteit en seksualiteit en in het bijzonder ten aanzien van seksueel misbruik. Met deze notitie wordt een kader geboden aan medewerkers en cliënten voor de ondersteuning van cliënten op het gebied van intimiteit en seksualiteit. 1. Inleiding In deze notitie is het beleid van SGL op intimiteit en seksualiteit vastgelegd. Tevens wordt beschreven welke ondersteuning van SGL(-medewerkers) verwacht mag/kan worden op het gebied van seksualiteit aan cliënten die hieraan behoefte hebben. Ook wordt beschreven hoe gehandeld dient te worden bij vragen, confrontaties en misbruik op seksueel gebied. Alle medewerkers krijgen bij aanstelling de beleidsnotitie Intimiteit en seksualiteit uitgereikt. Cliënten ontvangen deze notitie in de informatiemap voor cliënten. 2. Kaders Bij het formuleren van beleid rondom seksualiteit wordt uitgegaan van de volgende kaders: SGL onderschrijft in haar visie het belang van lichamelijk welbevinden van de cliënt. Daarin past het kunnen beleven van de eigen seksualiteit. Cliënten hebben als elke burger een individueel en fundamenteel recht op seksualiteitsbeleving, ongeacht seksuele voorkeur, sekse, leeftijd of handicap. SGL stelt zich terughoudend op ten aanzien van het normeren hiervan. Als kapstok voor het omgaan met intimiteit en seksualiteit door medewerkers 1 geldt de interne gedragscode. Van de medewerker mag worden verwacht dat deze de autonomie, privacy en eigen levensruimte van de cliënt respecteert en handelt volgens de professionele beroepsstandaarden en inzichten. In de gedragscode is vastgelegd dat het verrichten van seksuele handelingen met of in bijzijn van cliënten is verboden (wetboek van strafrecht artikel 249 lid 3), ook indien daartoe is verzocht door de cliënt of als invulling van een vormings- of trainingsdoelstelling. Eveneens is in de gedragscode bepaald dat de medewerker die een liefdesrelatie aangaat met een cliënt, dat onverwijld dient te melden aan zijn leidinggevende, zodat onmiddellijk maatregelen genomen kunnen worden om de zorgverleningsrelatie tussen de medewerker en de betreffende cliënt te beëindigen en SGL het handelen van de medewerker kan toetsen. Elke medewerker vraagt bij de gemeente een VOG (verklaring omtrent het gedrag) aan. Ook bij functiewijziging of in het kader van een periodieke actualisatie kan de werkgever een VOG verlangen. 3. Uitgangspunten Ten aanzien van het beleid met betrekking tot intimiteit en seksualiteit zijn de volgende uitgangspunten geformuleerd: Alle afspraken die worden gemaakt ten aanzien van ondersteuning rondom intimiteit en seksualiteit die een cliënt wordt geboden, worden vastgelegd in 1 Met medewerkers wordt bedoeld medewerkers met een vast of tijdelijk dienstverband of op projectbasis werkzaam, uitzendkrachten, stagiaires en vrijwilligers. 2

3 overleg met de cliënt. Gemaakte afspraken zijn in bezit van de cliënt. In het zorgplan is vastgelegd dat er afspraken zijn gemaakt. In het zorgplan wordt ook stilgestaan bij de vraag hoe weerbaar de cliënt is, in hoeverre hij/zij grenzen kan aangeven, grenzen van anderen kan respecteren en of hierbij begeleiding en/of ondersteuning wenselijk is. Het onderwerp seksualiteit staat met regelmaat op de agenda van het teamoverleg. Hierdoor worden medewerkers zich bewust van hun eigen visie en hun eigen grenzen. De ondersteuning die medewerkers kunnen bieden, beperkt zich uitsluitend tot voorwaardenscheppende hulp bij relatievorming en seksualiteitsbeleving, voor zover cliënten hierbij door hun handicap problemen ondervinden. Medewerkers kunnen niet worden verplicht om cliënten te ondersteunen bij seksualiteitsbeleving. Deze voorwaardenscheppende hulpverlening dient te passen bij de individuele zorgvraag van de cliënt en komt altijd tot stand in samenspraak met de manager. Onder niet toegestane begeleiding en ondersteuning wordt verstaan het: o verrichten van seksuele handelingen die gericht zijn op bevrediging van de cliënt, bijvoorbeeld hulp bij masturbatie; o betasten van een cliënt of met een cliënt vrijen; o hebben van geslachtsgemeenschap met een cliënt; o je laten betasten door een cliënt; o ontkleed zijn in bijzijn van een cliënt; o als derde aanwezig zijn bij seksuele intimiteit, behalve op het moment dat mensen bij elkaar in bed moeten worden gelegd; o aanzetten van een cliënt tot seksueel gedrag; o bezoeken van pornosites of aanwezig zijn wanneer een cliënt een pornosite bezoekt; o aanreiken, aanbrengen en schoonmaken van hulpmiddelen; o aanreiken, aanbrengen en verwijderen van condoom. In geval van een hulpvraag die het voorwaardenscheppende karakter overschrijdt, zal SGL zich inspannen om naar externe hulpverlening te bemiddelen. 4. Seksueel misbruik Onder seksueel misbruik wordt verstaan elke vorm van seksueel gedrag of seksuele toenadering in verbale, non-verbale of fysieke zin, bewust of onbewust, die door de personen die het ondergaan of signaleren, als negatief, ongewenst, eenzijdig of gedwongen wordt ervaren. Seksueel misbruik uit zich in diverse vormen, variërend van dubbelzinnige opmerkingen, seksueel getinte grappen, ongewenste aanrakingen tot aanranding en verkrachting. Iedere medewerker heeft de plicht om signalen dan wel vermoedens van grensoverschrijdend gedrag en seksueel misbruik te melden bij zijn/haar leidinggevende of bij de vertrouwenspersoon voor medewerkers. Dit geldt ook bij aanwijzingen van seksueel misbruik van cliënten door een derde. Deze interne meldingsplicht voorkomt dat het al dan niet bespreekbaar maken van grensoverschrijdingen of seksueel misbruik een kwestie blijft van persoonlijke overwegingen en dilemma s. Cliënten kunnen, naast de manager/teamleider, terecht bij de vertrouwenspersoon voor cliënten in geval van (vermoedens van) grensoverschrijdend gedrag of seksueel misbruik. Indien sprake is van (vermoedens van) seksuele aantasting van de persoonlijke integriteit van een cliënt door iemand uit de huiselijke kring ((ex-)partner, gezinsleden, familieleden en huisgenoten), wordt de Meldcode Huiselijk Geweld gevolgd. 3

4 Naast een interne meldingsplicht voor medewerkers heeft SGL tevens een externe meldingsplicht naar de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ), inhoudende de verplichting voor de Raad van Bestuur om calamiteiten en gevallen van seksueel misbruik van cliënten te melden aan de IGZ (Kwaliteitswet Gezondheidszorg). Vermoedens van seksueel misbruik zijn vrijwel altijd complex en vragen om uiterste zorgvuldigheid. Er kan sprake zijn van verschillende meldingen: melding over medecliënten als vermoedelijke pleger melding over een medewerker als vermoedelijke pleger melding over derden als vermoedelijke pleger De handelswijze verschilt per melding. Indien sprake is van een melding over een medecliënt als vermoedelijke pleger, bespreekt de manager/teamleider de melding in het begeleidingsteam (BT). In het BT wordt afgewogen of het vermoeden van seksueel misbruik overeind blijft. Zo niet, dan wordt de melding beschouwd als een begeleidingsvraagstuk. Zo ja, dan wordt de bestuurder en directiesecretaris geïnformeerd (in verband met melden aan Inspectie) en vindt overleg plaats met de cliënt en/of wettelijk vertegenwoordigers en de politie over het doen van melding of aangifte. Zie ook de Meldcode Huiselijk Geweld. Indien een vermoeden wordt gemeld bij de manager/teamleider over een medewerker als vermoedelijke pleger, informeert de manager de bestuurder en de afdeling HRM. De Meldcode Huiselijk Geweld is in deze situatie niet van toepassing. Indien het vermoeden van misbruik door een medewerker blijft bestaan, wordt door de manager in contact getreden met de politie. Indien SGL of het vermoedelijke slachtoffer aangifte doet tegen een medewerker, stelt de manager de medewerker op de hoogte van het feit dat er een klacht tegen hem is ingediend en dat er hangende het onderzoek passende maatregelen worden genomen. De manager treft in samenspraak met de afdeling HRM maatregelen om het contact tussen slachtoffer en vermoedelijke pleger per direct te voorkomen. Bij het op heterdaad betrappen van seksueel contact tussen een medewerker en een cliënt, wordt de medewerker op staande voet ontslagen en wordt er altijd aangifte gedaan. Indien sprake is van een spontane duidelijke onthulling over seksueel misbruik of waarneming van seksueel misbruik door derden, wordt de Meldcode Huiselijk Geweld gevolgd. De bestuurder en directiesecretaris worden op de hoogte gesteld (in verband met melden aan Inspectie). Met de cliënt en/of wettelijk vertegenwoordigers en de politie wordt overlegd over het doen van melding of aangifte. Het is altijd een afweging van de cliënt zelf of van zijn/haar wettelijk vertegenwoordigers om melding of aangifte van seksueel misbruik te doen bij de politie. De manager heeft de plicht de cliënt en/of zijn wettelijk vertegenwoordigers daarop te wijzen. Indien het slachtoffer of de wettelijke vertegenwoordigers geen aangifte of melding willen doen, heeft SGL als sprake is van een ernstig misdrijf ook een eigen plicht om dat wel te doen. SGL kan ook namens een cliënt aangifte doen als het slachtoffer dat niet wil of kan doen en er is gevaar op herhaling. Bij iedere melding zal SGL in nauw overleg met het vermoedelijke slachtoffer en/of wettelijke vertegenwoordigers en politie een afweging maken om wel of geen aangifte te doen. Aangifte doen bij de politie betekent een vraag voor opsporing van de dader. Melden bij de politie betekent het vermoeden van een strafbaar feit bekend maken bij de politie. Er 4

5 vindt dan geen opsporing plaats. Zonder informatie van de cliënt of wettelijk vertegenwoordigers mag er geen informatie aan derden worden gegeven, ook niet aan de politie. De politie adviseert over het wel of geen aangifte doen of melden bij de politie. Teamondersteuning bij seksueel misbruik: De manager neemt het initiatief om het team te ondersteunen bij een melding van (een vermoeden van) seksueel misbruik, zo nodig met externe hulp. Contact met de pers: Het is belangrijk om één woordvoerder aan te stellen. Alle medewerkers weten de naam van de woordvoerder, zodat als iemand belt van de pers, ze naar deze persoon kunnen doorverwijzen. De bestuurder is verantwoordelijk voor contacten met de media. Evaluatie van de melding: De manager is verantwoordelijk voor het opstellen van een evaluatie van de melding. In het dossier van zowel het slachtoffer als vermoedelijke pleger komt alleen het evaluatieverslag van de melding. Het is van groot belang dat niet alle verslaglegging na de melding in het cliëntdossier komt. Het vermoeden kan namelijk op waarheid berusten, maar kan ook niet waar zijn. De afloop van de zaak (inclusief politieonderzoek en rechtelijke uitspraken) moet dan ook goed beschreven worden in een evaluatieverslag. In geval van een vermoeden van huiselijk geweld wordt een apart dossier aangelegd (zie Meldcode Huiselijk Geweld). 5. Verantwoordelijkheden Het toetsen van bovenstaand beleid aan de dagelijkse praktijk is de verantwoordelijkheid van de manager. Deze dient zich hierbij te laten adviseren door het begeleidingsteam. Het is eveneens de verantwoordelijkheid van de manager alert te zijn op signalen van grensoverschrijdend gedrag en seksueel misbruik. 5