ACTEREN VOOR CAMERA. 69 STAPPEN OM TE LEREN SPELEN VOOR EEN CAMERA. Auteur: Eddy Vereycken. 1
Uitgeverij JABULON Copyrights all reserved to JABULON. LID VAN SABAM LID VAN LYRA LID VAN VERENIGING VOOR VLAAMSE AUTEURS LID VAN NETWERK VOOR SCENRAIOSCHRIJVERS Acteren is meer dan een parttime job en het is meer dan een fulltime job, het is een obsessie. 2
Voorwoord Acteren doe je vanaf je geboren bent. Iemand ontmoet je toevallig in een kroeg. Iemand heeft je gezien in een schooltoneeltje en prijst je optreden: Jij was een schitterende zon, jongen! Ik kreeg het warm toen jij op het podium verscheen! Iemand vroeg je om de kinderen te amuseren en zei dat je een oer talent was met die gewone poppenkastpoppen en hoe jij al die stemmetjes aanpaste aan de personages. Prachtig! Iemand zei dat je gewoon de beste speler was in de klas toen je tijdens de les Engels een kleermaker imiteerde door met gekruiste benen boven op de lessenaar van de juf Engels te gaan zitten. You are a real Shakespeare actor, dear! zei ze met een stiff upper lip. Iemand zei dat je een ongelooflijke sketch deed toen je als drunken sailor met je neus op 3 millimeter van de houten planken viel en ondertussen een dronk van je lege fles nam. Iemand zei dat je absoluut in het theater moest stappen nadat je een toneelstuk had gespeeld met de oude leerlingenbond. Iemand nodigde je uit om aan de kleintjes tijdens de vakantie les in toneel te geven terwijl je amper tien jaar oud was. Iemand vroeg of je met hem of haar een ingangsproef voor toneel in een acteerschool voor professionele toneelspelers wilde afleggen als tegenspeler en toen hij zijn auditie deed vond de jury dat jij naar hun school moest komen. Hij niet. Iemand zei dat je een mooie carrière tegemoet zou gaan indien je van toneelspelen je beroep zou maken En nog iemand zei dat je uiteindelijk toch maar eens moest proberen. Toen probeerde je het en het lukte. Kortom: je weet nooit hoeveel mensen je in je leven ontmoet die de hele keten uitmaken van je toneel- of filmcarrière. Daarom laat je leiden door je instinct en 3
je komt er. Indien je slechts 30% talent hebt, werk dan 70% aan je techniek en je bereikt de top. Lees alles wat je in je handen krijgt over film en theater, verslind alle biografische verhalen van acteurs of actrices, ga kijken naar alle voorstellingen waar je iets kan van bijleren, huur of koop filmen uit elke periode van de filmgeschiedenis, dompel je onder in je dagboekjes waarin je alles noteert wat je ziet, hoort, proef, voelt en ruikt. Vertrouw op je zesde zintuig en laat je instinct werken, geloof in jezelf, twijfel niet aan jezelf, maar wees nederig en geef alles wat je in je hebt aan je medespelers en aan het publiek. Al de overige arbeid doen regisseurs of producers voor jou. Zij zorgen ervoor dat je goed gecast wordt en dat je je boterham verdient. Als je echter een privéleventje wenst te hebben, of meteen een pak geld op je spaarrekening wil zetten, als je denkt dat je gezinsleven voor je acteerwerk moet gaan, als je kinderen wil opvoeden en denkt met een nine-to-five-job rond te komen, als je regelmaat verkiest boven een chaotisch levensritme waar dag en nacht in elkaar overvloeien zoals eb en vloed, als je tegen alles en nog wat wil verzekerd zijn, dus als je denkt enige zekerheid te kunnen vinden in een toneelgezelschap of televisieserie, begin er dan beter niet aan want acteren is een onzekere kunstvorm met slechts één moto: vandaag speel je een hoofdrol en morgen loop je even langs om voor één dag te filmen. Onregelmatig eten, nachtelijke gesprekken, vroege uurtjes om je te laten schminken in de televisieof filmwereld, sociaal drinken, geen tijd over voor je partner, want je collega wil toch een apart gesprekje met je over het toneeltje waarin jullie samen acteren en misschien samen psychisch uitgeput geraken omdat jullie van de ene zware rol in de andere stappen; samengevat: als je denkt dat je nog iets anders kunt doen naast acteren, vergeet dan je carrière. Als je echt wil acteren sluit dan niet uit dat je voor hindernissen komt te staan die bijna onoverkomelijk zijn. Indien die obstakels toch werden opgelost, ga er dan vanuit dat je gelukt hebt gehad dat de organisatoren alles hebben zien aankomen. Zelf ken ik niet één productie waar alles op wieltjes liep. Daarom verwacht geen perfectie, maar wees zelf zo perfect mogelijk. Een acteur of een actrice kan uit alle sociale kringen komen. Mits hij of zij zich aanpast aan de gegeven omstandigheden. Als je na een hogere opleiding bewust kiest voor een toneelopleiding verwacht dan niet dat je medestudenten dezelfde intellectuele bagage hebben zoals jij en plaats je niet boven hen, maar doe gewoon je ding. Indien je uit een lagere klasse komt en je hebt je lager onderwijs afgemaakt om dan als lasser in een petroleumfabriek te beginnen en als je toch je roeping als acteur wil volgen, lees je dan te pletter en tracht zoveel mogelijk research te doen om een rol te kunnen spelen. Net zoals een schrijnwerker hard moet werken om een perfecte tafel met daarbij juist op maat en stevige stoelen te maken, net zo creëert een acteur zijn personage binnen een gegeven scenario of toneelstuk. Wanneer je in het Nederlands speelt, zorg er dan voor dat je uitspraak perfect is. Vermijd dialectklanken en oefen, oefen, oefen tot je taal onberispelijk wordt. 4
Toneelspelen of acteren voor een camera is hard labeur, maar zodra je het resultaat ziet van een intense samenwerking met de omringende medespelers, schrijver, regisseur, scenograaf, choreograaf, dirigent, muzikanten en technici, wees er dan van overtuigd dat je een goede nachtrust zult hebben. Want is er iets belangrijker dan telkens weer fit te zijn voor die dagelijkse on-voor- spelbare strijd. Beste mensen, deze korte inleiding en snelle formulering van gedachten over acteren is slechts een pamflet op basis van mijn ervaringen. Na vijvendertig jaar in het vak te hebben gestaan en omdat ik vanuit alle hoeken (acteur, auteur, en scenograaf) met die schone kunstvorm - die acteren altijd en overal is - betrokken was, ben ik slechts een deel van de keten die wereldwijd met dezelfde passie en obsessie gedreven naar schoonheid verlangt. Doe er iets mee! Love it or leave it. Eddy Vereycken. STAP 1 Een gewone mens in de straat wordt niet wakker met de gedachte: Wat zal ik vandaag eens gaan spelen. Neen, hij of zij is zichzelf en gedraagt zich volgens de regels die door anderen voorgeschreven werden. Punt andere lijn. Hypocriet is een woord dat door hem ingevuld wordt als schijnheilig, dat Hypocritus de eerste Griekse toneelspeler was, zal hem worst wezen. Hij denkt niet na over zijn karakter tijdens het werk en keert terug naar huis om zich dan aan zijn hobby over te geven. De volgende dag volgt hij gedwee dezelfde routine en is zeker van zijn salaris of vergoeding na een werkdag. Een acteur wordt anders wakker. Reeds van bij het tandenpoetsen vraagt hij zich af op welke manier het personage zijn tanden zou poetsen, hoe het zou stappen, hoe het zijn jas zou aantrekken en waar hij ook gaat, lijkt het alsof het personage hem overal begeleidt. Hij of zij is een en andere geworden. Na een aantal weken repeteren is het karakter, de ziel, de walk, de ademhaling en ja, zelfs de manier van vrijen of dromen een deel geworden van de speler. Je kunt slechts iets zeggen wanneer je een personage hebt begrepen, zodra je weet waarover het droomt. STAP 2 5