Vorige week Organisationele Communicatie College 2: Geschiedenis en Systeemperspectief Wat is een organisatie? Wat is organisationele communicatie? Wat is een dialoog? Robbert-Jan Beun Organisaties als dialogen self, other en context Context A: Ik heb een zoon van 14 B: Dat is geen probleem A: En ik heb ook een hond B: Nee sorry, dat gaat niet Gesitueerdheid Constraints door regels, normen en waarden beperking individuele vrijheid constructie van de realiteit Individuen zijn gesitueerd in verschillende (organisationele) contexten Verschillende contexten verschillende regels voor gedrag Problemen met inconsistenties stropdas of slobbertrui? afhankelijk van metafoor Definities van dialoog Rechtvaardige transactie (equitable) het recht om te communiceren de ene stem is de andere niet voice : de mogelijkheid te participeren in de dialoog Empatische conversatie de mogelijkheid om de wereld door andere ogen te bekijken perspectiefverschuiving Oprechte samenkomst Real meeting refereert naar onze onderlinge band dialoog is fundamentele activiteit resonantie, alignment, unificatie win-win/loose-loose situatie 1
En nu weer verder Geschiedenis en theorie Systeemperspectief Drie Theorieën 1. Klassiek management 2. Human relation 3. Human resource 1. Frederick W. Taylor 1856-19151915 2. Chris Argyris 1923-3. Douglas McGregor 1906-19641964 Theorieën zijn: De drie P s Partieel Partijdig Historisch bepaald Metaforisch Problematisch Historische Aspecten Lang geleden (BC) - Lang geleden (prehistorie-18 de eeuw) - Managementtheorieën n (vanaf 18 de eeuw) - klassiek - human relations - human resource - Communicatie-onderzoek onderzoek (vanaf 20 ste eeuw) 2
Klassiek Management Fayol s Management Theorie Adam Smith 1723-90 Plannen Organiseren Henri Fayol 1841-19251925 (moderne) slavernij verhalen (narratives) resistance to domination hidden transcripts vrije marktprincipe arbeid i.p.v. landbezit arbeidsverdeling efficiëntie Frederick W. Taylor 1856-19151915 Opdrachten geven Coördineren Controleren Weber s Bureaucratie Ontwikkelingen Max Weber 1864-19201920 crisis oorlog symbolisch interactionisme voorschriften voor werkuitvoering formele procedures van spraak naar papier betere bescherming van werknemers rechtvaardige verdeling Nadelen: slaat door naar constraint rigide en weinig adaptief kennis bij management ideologisch conflict irrationeel Behaviorisme stimulus respons (Het observeerbare, respectievelijk registreerbare, gedrag als enig geldige onderzoeksobject voor psychologische theorievorming) Symbolisch interactionisme stimulus interpretatie respons (Gedrag mag niet gereduceerd worden tot de situatie en omstandigheden, maar is ook afhankelijk van de wijze waarop de toestand wordt waargenomen, geïnterpreteerd en gedefinieerd) Human Relations Management organisaties niet alleen winstmachines samenwerking (gemeenschappelijke doelen) rol van de leider (leiderschap) zinvolheid van werk (betekenis) creativiteit en eigen inbreng van werknemers beperkte rationaliteit (emoties) Mary Parker Follett 1868-19331933 3
Hawthorne Studies (1927-1932) 1932) Elton Mayo 1880-19491949 Human Relation Management Nadruk op: (interpersoonlijke) behoeftes van mensen organisaties als coöperatieve systemen de werknemers als psychologisch systeem (hebben doelen, emoties, zijn creatief, ) Aandacht! Kritiek: Relatie motivatie en effectiviteit was moeilijk aantoonbaar Human Resource Management Maslow s Behoeftenpiramide Management Paradigma s Paradigma s Theory X en Theory Y mensen zijn van nature lui werknemers hebben behoefte aan supervisie externe motivatie van werknemers spreekt mensen aan op verantwoordelijkheden mensen willen betekenisvol werk doen interne motivatie van werknemers mensen willen leren Douglas McGregor 1906-19641964 Management Paradigma s: Likert: System IV Rensis Likert 1903-19811981 participatie in beslisproces 4
Systeem en cultuurmetafoor De Systeemmetafoor het geheel is meer dan de som der delen Nadruk op interactiepatronen, relaties en het geheel Het Heelal als Systeem: onderlinge afhankelijkheid Grieken: Verandering van taal spreker, hoorder, ethos, pathos, logos, Systeemtheorie zender, ontvanger, kanaal, feedback, boodschap, informatie, De Computer als Systeem: niveaus van beschrijving Algemene Systeemtheorie en Biologie Terminologie: homeostasis input output equifinaliteit 5
Zelforganisatie Wat is een systeem? Organisationele Communicatie en Systemen omgeving onderlinge afhankelijkheid doelen feedback - de lerende organisatie - zingeving Peter Senge 1947 - Karl Weick 1936 - De vijf disciplines van Senge systeemdenken holisme en wederzijdse afhankelijkheden persoonlijk meesterschap leren en zelfreflectie flexibele mentale modellen veranderingen van paradigma s en metaforen gemeenschappelijke visie concertive control teamleren: dialoog Zingeving in organisaties equivocaliteitsreductie interpretatie van de gebeurtenissen 1. enactment creëren van omgeving (denk aan KAM) bijv. marktdenken in universitair onderwijs 2. selectie collectieve zingeving door communicatie bijv. mission statement, beloning voor SKO 3. retentie bewaar succesvolle oplossingen bijv. ISO standaarden voor kwaliteitsbewaking 6
Samenvatting Scientific management efficiëntie, planning Human relations individuele doelen, emoties, etc. Human resources leren en zingeving Systeemdenken alles hangt met alles samen, feedback chaotische systemen post-rationalisatie Groepsopdracht 2 PROCES: Vakken halen Wens om Inschrijven Vakken Beoordeling van Bachelor voor vakken volgen het resultaat te halen Punten Beoordelen doorgeven punten Studentadministratie Beoordelen OSIRIS punten Student Docent Student onvoldoende Brief informeren voldoende onvoldoende voldoende Diploma aanvragen Formulier Diploma Brief Toekennen diploma Student informeren Uitreiken Diploma Neem op: Schema voor proces Trigger Actoren (wie doet wat?) Items (bijv. dossier, documenten) Relaties (wie schrijft, wie observeert) And/or (en afsluiting) Condities Scripts hoeft niet Kies je eigen formaat, bijv. Testbed (zie bijgevoegde quickref op de website) of UML Zelfevaluatie Communicatie van de opleiding naar externe beoordelende instanties Deel van het accreditatieproces Rapport over verschillende aspecten van de opleiding Onderwerpen (en facetten): Doelstellingen Programma Inzet van personeel Voorzieningen Interne kwaliteitszorg Resultaten Accreditatie Keurmerk dat laat zien dat de kwaliteit van de opleiding positief is beoordeeld Voor 1 januari 2008 Door de NVAO (Nederlandse Vlaamse Accreditatie Organisatie) In eerste instantie oordeel door VBI (Visiterende en Beoordelende Instantie), zoals: QANU (wetenschappelijk onderwijs) Certiked (kennisintensief, ISO 9001) Bekoo, NQA, Doelstellingen 1. Domeinspecifieke eisen: Rol van ICT bij informatieprocessen (technisch, cognitief, sociaal, bedrijfskundig) Zowel individu als organisatie Kennisclusters (zie bij programma) 2. Niveau: Dublin-descriptoren Eindkwalificaties: (toepassen) kennis en inzicht, oordeelsvorming, communicatie, leervaardigheid 3. Oriëntatie: Ba: toetreding tot master en eventueel beroepsgericht Ma: R&D, management, consultant, 7
Programma (Algemene eisen Universiteit Utrecht (BaMa)) 4. Algemene eisen wetenschappelijk onderwijs 5. Relatie doelstellingen en inhoud 6. Samenhang 7. Studeerbaarheid en studielast 8. Instroom 9. Omvang 10. Afstemming vormgeving en inhoud 11. Toetsing 6. Samenhang Methodologische Informatiekunde Technische Informatiekunde ------------ Informatie en Cognitie Documentaire Informatiekunde Organisatie, sturing en informatie Informatie en communicatie Programma (Algemene eisen Universiteit Utrecht (BaMa)) 4. Algemene eisen wetenschappelijk onderwijs 5. Relatie doelstellingen en inhoud 6. Samenhang 7. Studeerbaarheid en studielast 8. Instroom 9. Omvang 10. Afstemming vormgeving en inhoud 11. Toetsing 10. Afstemming vormgeving en inhoud Didactisch concept Blended learning (verschillende studievormen) Veel keuzevrijheid Wederzijds commitment Academische vorming Stage Toepassing onderzoeksvaardigheden Oriëntatie op beroepspraktijk Programma (Algemene eisen Universiteit Utrecht (BaMa)) 4. Algemene eisen wetenschappelijk onderwijs 5. Relatie doelstellingen en inhoud 6. Samenhang 7. Studeerbaarheid en studielast 8. Instroom 9. Omvang 10. Afstemming vormgeving en inhoud 11. Toetsing 11. Toetsing Formatieve vs. summatieve toetsing Vooral formatief belangrijk Aansluiting op concept van wederzijds commitment Snelle terugkoppeling (binnen 10 dagen) Grote vrijheid bij toetsen, maar toch zekere consistentie Formele regels voor verwerking van cijfers 8
Interne Kwaliteitszorg 17. Evaluatie van resultaten Vakevaluaties en periodieke evaluaties Formele weg Streefdoelen (75%-75% 75%-75%, 75%, tevredenheid, slagingspercentage) 18. Maatregelen ter verbetering 19. Betrekken van studenten, alumni en beroepenveld Betrekken van docenten, studenten, beroepenveld Docenten: IKU-overleg, leerstoelgroepoverleg, opleidingscommissie, departementsraad, faculteitsraad Studenten: Opleidingscommissie, Stichting Informatiekunde Utrecht (SIU), departemenstraad, faculteitsraad Beroepenveld: Voornamelijk individueel met docenten, buitengewoon hoogleraren, stages, afstuderen De Opleiding Informatiekunde? 9