November 2012 School Heilige Familie Gemeente Schaarbeek Schoolvervoerplan Gerealiseerd door GREEN vzw Arnout Ruelens 02/893.08.10 a.ruelens@greenbelgium.org met de steun van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Inhoudstafel A. DIAGNOSE 1. Algemene Inlichtingen... 4 A. Schoolgegevens... 4 B. Samenstelling van de werkgroep... 4 C. Andere contactpersonen... 4 D. Beschrijving van de school... 5 E. De schoolomgeving... 5 F. Bestaande studies en Gemeentelijk Mobiliteitsplan... 5 2. Bereikbaarheid van de school... 6 A. Bereikbaarheid voetgangers... 6 B. Bereikbaarheid fietsers... 8 C. Bereikbaarheid schoolbus... 12 D. Bereikbaarheid met het openbaar vervoer... 12 E. Bereikbaarheid wagens... 12 3. Verplaatsingsgedrag... 15 A. Woonplaatsen van de leerlingen... 15 B. Verplaatsingsgedrag van de leerlingen... 15 C. Keuze van de leerlingen voor de bestaande alternatieven... 17 D. Fietsbezit... 17 E. Verplaatsingsgedrag van de leerkrachten... 17 4. Reeds georganiseerde acties... 18 5. Conclusie en actiepistes... 19 6. Bijlage... 20 B. ACTIEPLAN Schoolvervoerplan Heilige Familie 2
Diagnose Schoolvervoerplan Heilige Familie 3
1. Algemene Inlichtingen A. Schoolgegevens Adres: Helmetsesteenweg 216, 1030 Schaarbeek Niveau: Kleuter en lager Type onderwijs: Vrije gesubsidieerde school Aantal vestigingen: 1 Directeur: Stef Colens Pedagogisch directeur Els Vancrombruggen en Marijke Libbrecht Telefoon: 02/242 66 28 Fax: Nee Mail: directie@heiligefamilieschaarbeek.be Website: www.heiligefamilieschaarbeek.be Tel Secretariaat: 02/242 66 28 Inrichtende macht: VZW Instituut van de Heilige Familie te Schaarbeek Oudercomité: Ja (vertegenwoordigd in de raad van bestuur 40 leden) Leerlingenraad: Ja Schoolraad Ja Conciërge: Nee B. Samenstelling van de werkgroep Naam Functie Telefoon Mail Stef Colens Directeur 02/242 66 28 directie@heiligefamilieschaarbeek Marijke Libbrecht Beleidsondersteuner 02/242 66 28 mlibbrecht@heiligefamilieschaarbeek.be Els Vancrombruggen Beleidsondersteuner 02/242 66 28 evancrombruggen@heiligefamiliesch aarbeek.be Wiet Van Daele Lid oudercomité Wiet.vandaele@gmail.com Roel De Cleen Ouder Roel.de.cleen@gmail.com C. Andere contactpersonen Naam Functie Telefoon Benoit Velghe Mobiliteitsambtenaar Schaarbeek 02/423.13.90 phcaudron@jette.irisnet.be Adelheid Byttebier Nederlandstalig onderwijs Schaarbeek 02/244.70.27 abyttebier@schaerbeek.iris net.be Sofie Walschap SVP verantwoordelijke BHG 02/204.19.23 svp@mbhg.irisnet.be Schoolvervoerplan Heilige Familie 4
D. Beschrijving van de school Aantal leerlingen/ leerkrachten Aantal leerlingen kleuter: 77 (4 klassen) Aantal leerlingen lager: 102 (6 klassen) Totaal leerlingen: 180 Aantal leerkrachten: 16 klasleerkrachten Type school Heilige Familie Schaarbeek is een school van het gesubsidieerd vrij onderwijs. De school wordt in de komende jaren gerenoveerd. Het onderwijs wordt er ingericht door de vzw Instituut van de Heilige Familie te Schaarbeek. De school heeft geen wijkschool maar deelt de site wel met twee andere instellingen: kinderdagverblijf t Helmetje en de basisschool van het gesubsidieerd vrij onderwijs: Champagnat. Lesuren/ opvang/ naschoolse activiteiten Lesuren: Opvang ingericht door de school zelf: Openingsuren fietsenstalling Ochtend: van 8u30 tot 12u05 Namiddag: van 13u15 tot 15u15 Woensdag: van 8u30 tot 12u10 IBO van 7u30 tot 8u15 en van 15u45 tot 18u30 School: van 8u15 tot 8u30, van 11u30 tot 13u15 en van 15u15 tot 15u45 Geen sluitingsuren E. De schoolomgeving De school is gelegen aan de drukke Helmetsesteenweg, tegenover de kerk Heilige Familie te Schaarbeek. De school heeft ook een mogelijke uitgang aan de Dokter Ellie Lambottestraat. De wegen rond de school zijn allen gemeentewegen. Er zijn twee andere scholen op dezelfde site. Tramlijn 51 stopt vlakbij de school. De lijn volgt de Helmetsesteenweg. De school ligt op 10 minuten wandelafstand van het NMBS station Schaarbeek. F. Bestaande studies en Gemeentelijk Mobiliteitsplan Gemeentelijk mobiliteitsplan (GMP) Het Gemeentelijk Mobiliteitsplan bevindt zich op dit ogenblik in fase 3 (actieplan). Het plan beoogt de inrichting van de wijk rond de school als zone 30 (inclusief bijkomende signalisatie en markering fietspad maar geen fietsenstalling) in de komende 1-3 jaar. Daarnaast is de her aanleg voor de school voorzien op korte termijn: er komen lichten op het kruispunt met de Vandeveldestraat, de tramhalte wordt verplaatst voorbij het kruispunt met de Vandeveldestraat en worden er hekken geplaatst op de rand van het voetpad voor de school. Tot slot is de plaatsing van een Berlijns kussen voorzien in de E. Lambottestraat. Schoolvervoerplan Heilige Familie 5
2. Bereikbaarheid van de school A. Bereikbaarheid voetgangers 1. Schoolingang/ uitgang 2012GoogleStreetView Figuur 1: Ligging van de school. De hoofdingang van de school ligt aan de Helmetsesteenweg. Het schoolgebouw is recent gerenoveerd en de andere gebouwen van de school worden binnenkort gerenoveerd. De school is gelegen in overwegend residentieel gebied. De leerlingen komen het schoolgebouw binnen via deze schoolpoort. Er is een aangelegde oversteekplaats ten Zuidwesten van de schoolpoort. De Helmetsesteenweg is een drukke baan tijdens de ochtend bij de start van de school en in de namiddag bij het beëindigen van de school. Daarenboven rijdt de tram ook over deze steenweg. Er is onvoldoende afstand en geen barrière tussen de schoolpoort en de straat om roekeloos oversteken te verminderen en zichtbaarheid van de voetganger voor automobilisten te vergroten. De huidige hoge stoepranden hinderen daarenboven fietsers, ouders met kinderwagens en personen met een beperkte mobiliteit. Verder hinderen geparkeerde wagens het zicht van de voetganger bij het oversteken. Deze schoolingang is niet heel zichtbaar. De zone 30 is gesignaleerd maar wordt niet gerespecteerd. Tot slot leidt Schoolvervoerplan Heilige Familie 6
de tramhalte voor de ingang van de schoolpoort voor een grote drukte, in combinatie met de foutgeparkeerde wagen en leveranciers voor de supermarkt. De zij-inang van de school in de dokter E. Lambottestraat wordt niet vaak gebruikt. Deze ingang is niet heel zichtbaar, de zone 30 is onvoldoende gesignaleerd en wordt niet gerespecteerd. Figuur 2: Ingang van de school, Helmetsesteenweg. 2. Begeleide rijen Er zijn geen begeleide rijen. 3. Infrastructuur voetgangers De voetpaden die leiden naar de school zijn voldoende breed. Dit is nodig gezien het drukke autoverkeer tijdens de spitsuren. Ze zijn echter onvoldoende afgescheiden van de rijbaan. Er is een oversteekplaats op het kruispunt voor de school. Het parkeerverbod op 5 meter voor deze oversteekplaats wordt niet gerespecteerd, hetgeen het zicht van de voetganger vermindert. Schoolvervoerplan Heilige Familie 7
4. Gemachtigd opzichter Figuur 3: De oversteekplaats aan de schoolpoort. Er is een gemachtigd opzichter van de gemeente aanwezig om de leerlingen van de school te begeleiden bij het oversteken van de straat. Deze is zowel s ochtends als s avonds aanwezig. B. Bereikbaarheid fietsers 1. Toegang en fietsstalling Fietsers gaan de school binnen via de schoolpoort in de Helmetsesteenweg, net zoals de voetgangers. Ze kunnen hun fietsen stallen op de speelplaats in het fietsenrek. Er is een beperkte fietsenstalling op de school (enkele fietsrekken). Op termijn is er echter meer nood aan goede stalling (afdak!), zeker met het oog op de renovatie van de school op korte termijn en het groeiende aantal fietsers. De school bezit zelf geen fietsen voor de leerlingen. Er is wel een fiets voor het personeel. Er is een zeer beperkte fietsenstalling op de openbare weg. Schoolvervoerplan Heilige Familie 8
Figuur 4: De fietsstalling van de school. Figuur 5: Fietsstalling op de openbare weg Schoolvervoerplan Heilige Familie 9
2. Infrastructuur fietsers Vlakbij de school is er een Villo!-station, achter de Heilige Familie Kerk. Dit systeem maakt het mogelijk om een fiets in het ene Villo!-station te nemen en in een ander achter te laten. Het systeem is 24 uur per dag en 7 dagen per week beschikbaar. Op het moment van de redactie van deze diagnose zijn er 180 Villo! stations in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Meer info is te vinden op www.villo.be. Er zijn een aantal bewegwijzerde fietsroutes in de schoolomgeving. Ten Zuiden van de school loopt de bestaande gewestelijke fietsroute 1 (GFR) 1a. GFR 1 loopt van het Quetelet plein op de kleine ring tot het P. Delaunay plein en splitst zich hier op in GFR 1a (richting Melsbroek) en GFR 1b (richting Zaventem). Daarnaast loopt er een functioneel stuk 2 van de GFR ten Westen van de school: MM. Deze loopt van de Kruidtuin tot Neder-Over-Heembeek, waar deze splitst in MMa (richting Grimbergen en MMb (richting Militair Hospitaal). De Helmetsesteenweg is ingericht als tweerichtingsverkeer. Figuur 6: Het Villo! station dichtbij de school 1 Volgens de definitie van Mobiel Brussel zijn Fietsroutes aanbevolen fietswegen voor verplaatsingen op middellange en lange afstand, die ofwel door verschillende gemeenten (gewestelijke fietsroutes), ofwel binnen eenzelfde gemeente (gemeentelijke fietsroutes) lopen. In het algemeen volgen deze routes lokale wegen, omdat het verkeer er minder druk is, minder snel verloopt en dus minder stresserend is dan op de hoofdwegen. (cf.http://www.mobielbrussel.irisnet.be/articles/fiets/fietsroutes). 2 Functionele stukken van de GFR werden nog niet aangelegd door het Gewest maar zijn toch in beide richtingen berijdbaar door volwassenen die enige ervaring hebben met fietsen in de stad. Ze zijn niet bebakend en niet bewegwijzerd. (Stap- en fietskaart Brussel, 2011) Schoolvervoerplan Heilige Familie 10
Figuur 5: Uittreksel fietskaart BHG (2011). Schoolvervoerplan Heilige Familie 11
C. Bereikbaarheid schoolbus 1. Buszone Er is geen buszone voorzien voor schoolvervoer. Er is geen schoolbus. 2. Verplaatsingen Zoveel mogelijk buitenschoolse verplaatsingen worden te voet gedaan of met het openbaar vervoer, onder begeleiding van de leerkrachten. Er wordt beroep gedaan op busvervoer voor occasionele schooluitstappen. D. Bereikbaarheid met het openbaar vervoer De bereikbaarheidsfiche van de MIVB in bijlage herneemt alle vervoerswijzen in één praktische fiche. Figuur 7: De tramhalte Helmet vlakbij de school. De school is goed bereikbaar met het openbaar vervoer. De haltes Helmet, Schaarbeek Station en Demolder zijn dicht bij de school. De MIVB bedient deze haltes. Ook De Lijn bedient de halte Helmet. E. Bereikbaarheid wagens 1. Parking ouders en personeel Er is geen kiss-and-ride zone. Ouders die toch hun kind willen begeleiden tot op de speelplaats worden verzocht verderop te parkeren (betalend parkeren). Schoolvervoerplan Heilige Familie 12
Figuur 8: Parkeerplaatsen tegenover de schoolingang. 2. Organisatie in- en uitgang Tijdens de schooldagen is er dagelijks grote verkeersdrukte aan de schoolpoort, in het bijzonder s ochtends. Dan komen alle weggebruikers samen aan de schoolpoort. Voetgangers en fietsers gaan onmiddellijk de school binnen; er is geen specifieke parking voorzien voor ouders. Ouders die hun kind met de wagen brengen, worden s ochtends verzocht verderop te parkeren. De Helmetsesteenweg is ingericht als een tweerichtingsstraat voor de schoolpoort en is volgens de recentste regelgeving een zone 30. De verkeersborden geven deze zone aan, maar de schoolingang is onvoldoende zichtbaar. Schoolvervoerplan Heilige Familie 13
F. Knelpunten in de schoolomgeving Plaats Knelpunt Helmetsesteenweg 216 (schoolingang) Helmetsesteenweg 216 (schoolingang) E. Lambottestraat Helmetsesteenweg 216 (schoolingang) Helmetsesteenweg 216 (schoolingang) Helmetsesteenweg 216 (schoolingang) Er is een grote drukte voor de schoolpoort omdat: - Auto s staan stil net vóór de schoolpoort om kinderen te laten uitstappen (dubbel parkeren). De zwakke weggebruikers ondervinden hierdoor grote hinder. - Leveranciers aan de supermarkt parkeren foutief. - De tramhalte zorgt hier voor bijkomende drukte. -Geparkeerde wagens het zicht en de zichtbaarheid van overstekende voetgangers belemmeren. Er is onvoldoende zichtbare signalisatie die de aanwezigheid van de school benadrukt. Fietsers hebben onvoldoende mogelijkheid om hun fiets te stallen op de openbare weg. De zone 30 wordt niet gerespecteerd. Er is onvoldoende afscheiding tussen de rijbaan en het voetpad. Er is geen infrastructuur om leerlingen en hun ouders naar de oversteekplaats te leiden. De huidige hoge borduren hinderen personen met een beperkte mobiliteit. Schoolvervoerplan Heilige Familie 14
3. Verplaatsingsgedrag De analyse van de woonplaatsen van de leerlingen werd gerealiseerd op basis van een anonieme leerlingenlijst van alle leerlingen ingeschreven in november 2012 (zie woonplaatsenkaarten in bijlage). Een mobiliteitsenquête werd gehouden in alle klassen van de basisschool in de loop van de maand oktober 2012. Een enquête per klas werd ingevuld om de verplaatsingswijzen van de leerlingen te kennen. De resultaten worden weergegeven met onderstaande grafieken. A. Woonplaatsen van de leerlingen Figuur 9: Grafiek: De herkomst van de leerlingen. (Bron: leerlingenlijst 2012-2013) Uit de leerlingenlijst van het schooljaar 2012-2013 blijkt dat 84% van de leerlingen in Schaarbeek woont en 3% in Laken. Samen is dat 87% van de leerlingen die in de onmiddellijke buurt wonen, op loop- of fietsafstand van de school. De school is dan ook overduidelijk een wijkschool. Ook de gemeente Evere grenst aan de Schaarbeek, 3% komt uit die gemeente. De woonplaatsenkaarten in bijlage laten duidelijk zien dat heel wat leerlingen in de omliggende straten wonen. Daarnaast komt meer dan 6% van de leerlingen uit Vlaanderen. B. Verplaatsingsgedrag van de leerlingen De mobiliteitsenquête, gehouden in de loop van de maand oktober 2012, geeft informatie over hoe de leerlingen naar school en terug naar huis gaan. Deze resultaten worden weergegeven in onderstaande grafiek. Schoolvervoerplan Heilige Familie 15
Figuur 10: Grafiek: Het verplaatsingsgedrag van de leerlingen naar school. 32% van de leerlingen komt te voet naar school, 14% met de fiets en 11% met het openbaar vervoer. Dit betekent dat meer dan de helft van de leerlingen een zwakke weggebruiker is. De overige 42% van de leerlingen komt met de wagen. De school is dus duidelijk een school waar veel leerlingen met de wagen komen, ondanks de korte woonschool afstand. Figuur 11: Grafiek: Het verplaatsingsgedrag van de leerlingen naar huis. s Namiddags zien we geen groot verschil met s ochtends. Iets meer leerlingen gaan te voet naar huis en iets minder leerlingen worden met de wagen opgehaald. Dit betekent dat 65% van de leerlingen op dit moment een zwakke weggebruiker is. Schoolvervoerplan Heilige Familie 16
C. Keuze van de leerlingen voor de bestaande alternatieven Aan de leerlingen (behalve aan de jongste twee klassen) werd gevraagd welk alternatief hun voorkeur zou genieten, moesten ze zelf kunnen kiezen. Ze hebben een duidelijke voorkeur om naar school te stappen of te fietsen. De fiets krijgt de voorkeur met 41%; waarvan 13% graag alléén naar school zou willen fietsen en 4% in een fietspool. 37% van de leerlingen wil graag te voet naar school komen, 8% kiest voor het openbaar vervoer, 10% voor schoolvervoer en 3% kiest voor carpoolen. D. Fietsbezit Figuur 12: Grafiek: De voorkeur van de leerlingen. Er werd gevraagd aan de leerlingen hoeveel kinderen een fiets bezitten. Zowat 84% van de leerlingen bezit een fiets. Er werd echter niet gevraagd naar het type fiets noch de staat. E. Verplaatsingsgedrag van de leerkrachten Tijdens de klasenquête peilden de leerkrachten niet alléén naar de verplaatsingen van de leerlingen maar noteerden ze ook hun eigen verplaatsingen. Er zijn 24 leerkrachten in de school waarvan er 2 in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wonen. Voor hun verplaatsing naar de school komen de meeste leerkrachten hoofdzakelijk met het openbaar vervoer (17) en de auto (4). Slechts enkele leerkrachten komen met de fiets (2). Dit zien we in onderstaande tabel. Hun verplaatsingsgedrag is niet onbelangrijk vanwege hun voorbeeldfunctie. Verplaatsingsmiddel Aantal leerkrachten Openbaar vervoer 17 Wagen 4 Fiets 2 Figuur 13: Tabel: Het verplaatsingsgedrag van de leerkrachten. Schoolvervoerplan Heilige Familie 17
4. Reeds georganiseerde acties Acties Informatie & Communicatie Informatie mobiliteit: via de website van de school Educatie & Sensibilisatie Groot verkeersproject vorig jaar met sensibilisering rond gebruik van fiets en openbaar vervoer Vervoersorganisatie De school maakt veelvuldig gebruik van het openbaar vervoer voor bezoeken in Brussel. Andere schooluitstappen gebeuren zoveel mogelijk te voet. Infrastructuur Bouw van een fietsenstalling op de campus. Verantwoordelijke persoon Directie Marijke Libbrecht en Els Vancrombruggen Directie en begeleidende leerkracht Voorzitter van de ouderraad Datum Gedurende het schooljaar 2011-2012 Gedurende het hele schooljaar - Schoolvervoerplan Heilige Familie 18
5. Conclusie en actiepistes Vrije basisschool Heilige Familie is gelegen in Schaarbeek. De school ligt tegenover de Heilige Familiekerk en op wandelafstand van het NMBS station van Schaarbeek. De hoofdingang van de school bevindt zich aan de Helmetsesteenweg. De Helmetsesteenweg is een zeer drukke baan en de zone 30 voor de school wordt niet gerespecteerd. De tramhalte vlakbij de school zorgt enerzijds voor een bijkomende drukte en gevaar, maar anderszijds ook voor een goede bereikbaarheid van de school. De hoofdingang van de school is niet zichtbaar voor bestuurders. De school heeft nog een zij-ingang in de dokter E. Lambottestraat, maar deze wordt niet vaak gebruikt. De leerlingen zijn voornamelijk afkomstig uit Schaarbeek (84%), Laken (3%), Evere (3%) en Vilvoorde (2%). Daarnaast komt nog 4% vanuit het BHG en 4% van buiten het BHG, gezien de ligging van de school. Veel leerlingen wonen dus op fiets- of wandelafstand van de school. Dit is ook duidelijk zichtbaar in de woonplaatsenkaart. De meeste leerlingen komen met de wagen naar school (42%), daarnaast komt 32% te voet, 14% komt met de fiets en 11% met het openbaar vervoer. In het naar huis gaan vinden we slechts kleine verschillen. Zo gaan iets minder leerlingen met de fiets en de wagen naar huis, ten voordelen van het openbaar vervoer en het te voet gaan. Als de leerlingen zelf konden kiezen, krijgen we een veel diverser beeld. Veel leerlingen kiezen voor de fiets (41%) en om te voet te gaan (37%). Slechts enkelen kiezen voor het openbaar vervoer (8%), schoolvervoer (10%) en de carpool. Daarnaast komt iets meer dan de helft van het leerkrachten met de wagen (9), de overige leerkrachten komen met het openbaar vervoer (7) of occasioneel met de fiets (1). De school is goed bereikbaar met het openbaar vervoer. Er is immers een tramhalte vlakbij de school. De school is minder goed bereikbaar te voet, met de fiets of de wagen. Dit voornamelijk gezien de ligging aan de Helmetsesteenweg en de gebrekkige voetgangersinfrastructuur aan deze steenweg. Er zijn echter wel gewestelijke fietsroutes die langs de school komen en er is een Villo! station vlakbij de school. De voornaamste knelpunten in de schoolomgeving zijn dus de dubbel geparkeerde wagens voor de schoolpoort, de leveringen aan de nabijgelegen supermarkt, de tramhalte, de slecht gefinaliseerde schoolingang en zone 30, het gebrek aan fietsstalling en de onvoldoende voetgangersinfrastructuur. De school kan op verschillende wijzen te reageren op deze uitdagingen. Vooreerst kunnen ze inzetten op de herinrichting van de openbare ruimte door middel van een constructieve dialoog met de gemeente en het wijkcontract, mogelijks met uitbereiding door middel van een participatieve methodologie voor de kinderen. Ten tweede kunnen ze proberen om aan te sluiten bij de bestaande fietspool van de gemeente en te experimenteren met een voetgangerspool in de school. Ten derde kunnen ze werk maken van mobiliteitseducatie door deze te integreren in de bestaande thema s en te werken met SAM. Ook kunnen ze inzetten op fietseducatie. Tot slot kunnen ze ook de eigen infrastructuur aanpakken door middel van het plaatsen van een fietsstalling op eigen terrein en het aanbrengen van een eyecatcher rond mobiliteit in de school (bv. mobiliteitsfresco). Schoolvervoerplan Heilige Familie 19
6. Bijlage - Woonplaatsenkaarten - Bereikbaarheidsfiche Schoolvervoerplan Heilige Familie 20
Actieplan Schoolvervoerplan Heilige Familie 21
Actieplan voor het schooljaar 2011-2012 School: Gemeente: De fiches in de map Schoolvervoerplannen kunnen u helpen om uw actieplan op te stellen Doelstellingen Voorgestelde acties om de doelstelling te bereiken - Naam en beschrijving van de actie - Praktische uitvoering Verantwoordelijke Vooropgestelde planning Steun (materiaal, dienst, ) en betrokken partners Communicatie/ Informatie Doelstelling 1: Actie a Actie b Doelstelling 2: Actie a Sensibilisatie/Educatie Vervoersorganisatie Infrastructuur Handtekenig van de directie: