PLANNING = ALLES TEGELIJK

PLANNING = ALLES TEGELIJK NOVEMBER 2011 The city as a temporary home emphasizes even more the importance of the meaning of place. That s where planning begins. With the quality of place, the making, the organization, designing and thinking. To explore, really know the place. Every place its own story. Many stories of thinkers, makers and users. Planning is this complex of stories, of challenges, of confrontations, of alliances. Planning is knowing and drawing, thinking and inventing. Planning is the confrontation, the maximum sharpness. Planning is different every day with different actors in a different scope. Planning is very adaptive, is uncertain and questioning. Planning is everything at once. Henk Ovink plaatsvervangend DG Ruimte en co-curator van de 5e Internationale Architectuur Biennale Rotterdam 'Making City' 2012

POLITICS OF PLANNING: A BALANCING ACT

ONTWERP EN POLITIEK Cornelis van Eesteren, Jacoba Mulder

WE ONTWERPEN ONZE STEDEN

NOSTALGIA TRAPS Woody Allen, Cannes 2011

CRISES COMPLEXITEIT gisteren vandaag morgen overmorgen

CRISES COMPLEXITEIT gisteren vandaag tomorrow day after

CRISES EN GROTE OPGAVEN PEOPLE werkeloosheid - segregatie - vergrijzing- PLANET klimaat vervuiling - energie voedsel - PROFIT krimpende economie, kennis en innovatie -

EUROPA IN DE WERELD open? krimp! gezond? innovatief? vergrijzing!

NL IN EUROPA smerig groei putje

DOUBLE CRUNCH GROTE OPGAVEN, CRISES, MOMENTUM BUREAUCRATIE, COMPLEXITEIT, PROCES

DE STAD

BELANG VAN DE STAD

STAD: CONFRONTATIE, INNOVATIE, VERSCHILLEN CONFRONTATIE INNOVATIE - global green cities, cool cities: stad > 80% van de CO2 reductie STEDEN VAN VERSCHILLEN - vulnerable - competitive - sustainable - inclusive

STAD = STEDELIJKE REGIO

HOE? GOEDE OVERHEID visies instrumenten" projecten ALLIANTIES specifiek en wisselend: publiek, privaat, kennis, maatschappij ONTWERP politiek ontwerp

MINISTERIE van Infrastructuur en Milieu Ministerie van Verkeer en Waterstaat (VenW) + Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu (VROM) - Volkshuisvesting (naar Binnenlandse Zaken) = Ministerie van Infrastructuur en Milieu (per 2010, kabinet Rutte) Organisatie in verandering naar 3 DG s Directoraat Generaal Ruimte en Water Directoraat Generaal Bereikbaarheid Directoraat Generaal Milieu en internationale coordinatie Beleidskern bevat circa 950 fte, in 2014 nog 700 fte

VISIES

STRUCTUURVISIE RANDSTAD 2040

PROCES NOTA RUIMTE STRUCTUURVISIE RANDSTAD 2040 verdieping allianties ontwerp + onderhandeling rijk & regio dialoog lange termijnvisie Randstad 2040 R&D IMPLEMENTATIE

DIALOOG

ONDERZOEK EN ADVIES

ONTWERP

UITVOERINGSALLIANTIES > visie en uitvoering parallel > allianties van overheden, marktpartijen en maatschappelijke organisaties > vrijwillige vorm van samenwerking > alliantieleider, alliantiepartners, procesbegeleider > ambitie uitvoeringsallianties: strategie en actieprogramma

ALLIANTIE CENTRUM- EN KNOOPPUNTONTWIKKELING alliantiepartners: NS Poort ANWB programmabureau Stedenbaan Bouwend Nederland Movares Bouwfonds Ontwikkeling Ministeries van VROM en VenW resultaat: > werksessies pilotlocaties > advies aan minister van VROM

ALLIANTIE ZEEHAVENS alliantiepartners: havenbedrijven van Amsterdam en Rotterdam havens van Zeeland en Groningen Ministeries van VenW, VROM en EZ resultaat: > inhoudelijke bijdrage aan de visievorming > samenwerkingsagenda & activiteiten ronde tafelgesprek over energietransitie en havens in januari 2009 overleg met de partners in Flanders Port Area expertmeeting toekomstscenario s ladingstromen in december 2009 > begeleiding van een aantal acties uit Kabinetsvisie Economische visie op de langetermijnontwikkeling van de Mainport Rotterdam onderzoek over een Mainportnetwerk onderzoek over samenwerking tussen de havens rol bij de opdrachtformulering.

POLITIEK nationaal en decentraal

PROJECTEN

INHOUD > leven in een veilige, klimaatbestendige en groenblauwe delta > kwaliteit maken door sterkere wisselwerking groen, blauw en rood > wat internationaal sterk is, sterker maken > krachtige duurzame steden en regionale bereikbaarheid

STRUCTUURVISIE INFRASTRUCTUUR EN RUIMTE (2011) concurrerend, bereikbaar, leefbaar & veilig

POLITIEKE EN MAATSCHAPPELIJKE AANLEIDINGEN > huidige stelsel van regels en procedures is té omvangrijk en té complex > te vaak sprake van bestuurlijke drukte of een sectorale blik > gebiedsontwikkeling valt stil > veranderende opgaven

DEREGULATIE EN SIMPLIFICATIE

AMBITIE 2040 NEDERLAND CONCURREREND, BEREIKBAAR, LEEFBAAR & VEILIG decentraal, tenzij, je gaat erover of niet, vertrouwen is de basis

DRIE RIJKSDOELEN > vergroten van de concurrentiekracht door versterken van de ruimtelijkeconomische structuur (inter)nationale bereikbaarheid, optimaal vestigingsklimaat, energievoorziening, ondergrond, buisleidingen > verbeteren, instandhouden en ruimtelijk zekerstellen van de bereikbaarheid, met de gebruiker voorop INVESTEREN, INNOVEREN en INSTANDHOUDEN van hoofdnetwerken weg, spoor en vaarwegen > waarborgen van een leefbare en veilige omgeving waarin unieke natuurlijke en cultuurhistorische waarden behouden zijn milieu en gezondheid, waterveiligheid, cultuurhistorie, natuurnetwerk, militaire terreinen

CONCURREREND vestigingsklimaat stedelijke regio s met topsectoren: (inter-)nationale bereikbaarheid, energievoorziening, buisleidingen > gebiedsontwikkelingsprojecten MIRT > actualisatie SEVIII > structuurvisies Buisleidingen en Ondergrond 1. Een excellent en internationaal bereikbaar vestigingsklimaat in de stedelijke regio s met een concentratie van topsectoren 2. Ruimte voor het hoofdnetwerk voor (duurzame) energievoorziening en de energietransitie 3. Ruimte voor het hoofdnetwerk voor vervoer van (gevaarlijke) stoffen via buisleidingen 4. Efficiënt gebruik van de ondergrond

BEREIKBAAR bereikbaarheidsindicator: > geeft inzicht in het totale mobiliteitssysteem > welke investeringen geven waar de meeste toegevoegde waarden > maakt regionaal maatwerk mogelijk

BEREIKBAAR de gebruiker centraal betrouwbaar en samenhangend systeem beleidsmix van investeren, innoveren, instandhouden > Beter Benutten > Investeringen MIRT 5. Een robuust hoofdnetwerk van weg, spoor en vaarwegen rondom en tussen de belangrijkste stedelijke regio s inclusief de achterlandverbindingen 6. Betere benutting van de capaciteit van het bestaande mobiliteitssysteem van weg, spoor en vaarwegen 7. Het instandhouden van de hoofdnetwerken van weg, spoor en vaarwegen om het functioneren van de netwerken te waarborgen

LEEFBAAR EN VEILIG verbetering milieukwaliteit 3,6 mld. voor projecten waterveiligheid herijking Ecologische Hoofdstructuur investeringsbudget Landelijk Gebied (nog 270 mln. besteedbaar, te decentraliseren) vereenvoudiging gebiedscategorieën werelderfgoed en rijksmonumenten militaire terreinen > Deltaprogramma > Nationaal Waterplan 8. Verbeteren van de milieukwaliteit (lucht, bodem, water) en bescherming tegen geluidsoverlast en externe veiligheidsrisico s 9. Ruimte voor waterveiligheid, een duurzame zoetwatervoorziening en klimaatbestendige stedelijke (her)ontwikkeling 10. Ruimte voor behoud en versterking van (inter)nationale unieke cultuurhistorische en natuurlijke kwaliteiten 11. Ruimte voor een nationaal netwerk van natuur voor het overleven en ontwikkelen van flora- en faunasoorten 12. Ruimte voor militaire terreinen en activiteiten

GOED SYSTEEM VAN RO ladder voor duurzame verstedelijking vereenvoudiging en integratie omgevingsrecht inzet ruimtelijk ontwerp digitale beschikbaarheid ruimtelijke informatie permanent maken Crisis en Herstel Wet > inzet AmvB Ruimte > Eenvoudig Beter 13. Zorgvuldige afweging en transparante besluitvorming bij alle ruimtelijke plannen

WAT DOEN WE NIET MEER? verstedelijkingsafspraken (buiten de regio s Amsterdam en Rotterdam) Bufferzones bundelingsbeleid Stedelijke Netwerken Nationale Landschappen Migratiesaldo 0

NOORDWEST NEDERLAND - UTRECHT > Structuurvisie Mainport Schiphol Haarlemmermeer (SMASH) > RRAAM > Zuidas > Zaan-IJ-oevers > integrale visie Amsterdamse haven > Alders convenanten en afspraken

ZUID HOLLAND ZUIDWESTELIJKE DELTA > Rotterdam-Zuid > Project Mainportontwikkeling Rotterdam > Structuurvisie Haaglanden > Nieuwe Westelijke Oeververbinding

BRABANT EN LIMBURG > internationale bereikbaarheid > Brainport Zuidoost Nederland > Greenport Venlo > Alders convenanten en afspraken > MIRT-onderzoek Venlo

OOST NEDERLAND NOORD NEDERLAND > aanwijzen ondergrondse opslag > versterken Energyport > internationale achterlandverbindingen

KADERS / INSTRUMENTEN

AMVB RUIMTE > juridisch afdwingen van een aantal nationale belangen uit de structuurvisie > gericht op doorwerking nationale belangen in gemeentelijke bestemmingsplannen > zorgt voor sturing en helderheid over deze rijksbelangen > in juridische termen: Besluit algemene regels ruimtelijke ordening (Barro) nahang: Project Mainportontwikkeling Rotterdam Kustfundament Grote rivieren Waddenzee en waddengebied Defensie Erfgoederen van uitzonderlijke universele waarde voorhang: Rijksvaarwegen Hoofdwegen en hoofdspoorwegen Elektriciteitsvoorziening Buisleidingen van nationaal belang voor vervoer van gevaarlijke stoffen Ecologische hoofdstructuur Primaire waterkeringen buiten het kustfundament IJsselmeergebied (uitbreidingsruimte)

PROCES AMVB RUIMTE gefaseerde inwerkingtreding > 2009: ontwerp Amvb Ruimte in voorhang naar 1 e en 2 e Kamer > beperkt aantal onderdelen uit ontwerp 2009 definitief vastgesteld en treden in werking (nahang 2011): grote rivieren kustfundament defensieterreinen Project Mainportontwikkeling Rotterdam > eerste aanvulling nieuwe artikelen nu ter inzage > over Herijking van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) nog overleg met provincies

OMGEVINGSWET uitgangspunten ontwikkelingsgericht en integraal betere aansluiting op Europese wet- en regelgeving decentraal tenzij vereenvoudigde set instrumenten > visie. de Omgevingswet biedt overheden een instrument om een integrale omgevingsvisie ontwikkelen (die komt in de plaats van sectorale visiedocumenten) > plannen. er komt een vereenvoudigd planstelsel, waarin in beginsel alleen Europees verplichte plannen verplicht worden gesteld > algemene regels. waar mogelijk wordt een beroep gedaan op algemene regels en zorgplichten, de regels worden versoberd, geüniformeerd en geïntegreerd > omgevingsvergunning en projectbesluit. in de Omgevingswet worden huidige toestemmingsvarianten vervangen door de omgevingsvergunning en het projectbesluit

OMGEVINGSWET verantwoordelijkheden. de wet regelt waar welke publieke verantwoordelijkheden voor het beheer en de ontwikkeling van de leefomgeving worden belegd. De Omgevingswet geeft de verschillende overheden zoveel mogelijk ruimte om hun taken zelf in te vullen. één aanspreekpunt. uitgangspunt is dat de overheid één gezicht laat zien aan de initiatiefnemer van een project één ontwikkel- en beheercyclus. met het ontwerpen van de Omgevingswet zijn de verschillende ontwikkel- en beheerscycli in beeld gebracht (van de wetten die in de Omgevingswet worden gebundeld). Deze verschillende cycli worden in de Omgevingswet samengebracht in één ontwikkel- en beheercyclus. Het gaat daarbij om de drieslag: normen stellen, monitoren en zo nodig maatregelen treffen.

PROJECTEN

NATIONALE RUIMTELIJKE PROJECTEN (budget tot 2010) eerste generatie sleutelprojecten nieuwe sleutelprojecten BIRK projecten (budget investeren in ruimtelijke kwaliteit) Nota Ruimtebudget Projecten

MIRT meerjarenprogramma infrastructuur, ruimte en transport Het MIRT is een bestuurlijk proces voor gebiedsgericht ontwikkelen en investeren in het fysieke domein waarbij het brede veld aan belangen van wonen, werken, landschap, glas, water, natuur, energie en klimaat wordt afgewogen om te komen tot majeure opgaven en projecten. ingrediënten: > MIRT-spelregelkader: hier is het proces in vastgelegd > MIRT-projectenboek: rijksinvesteringsprogramma ruimtelijk fysieke domein > jaarlijkse bestuurlijke overleggen met minister en staatssecretaris IenM, minister BZK en regio (mobiliteit én RO!): voortgang lopende (integrale) projecten, afspraken over nieuwe MIRT- onderzoeken of MIRTverkenningen > op basis van gezamenlijke visie van rijk en regio op gebiedsniveau: de gebiedsagenda s > jaarlijks MIRT overleg met de Tweede Kamer

KANSEN MIRT > de R van het MIRT biedt kans om sectorale ontwikkelingen te verknopen tot een integrale aanpak > samenwerking Rijksdepartementen, krachten bundelen ipv elkaar Tegenwerken > 1 podium voor besluitvorming ruimtelijk domein > afstemmen / koppelen financieringsstromen rijk en regio > uitgaan van ambities / opgaven in plaats van bekende oplossingen > focus aanbrengen op belangrijkste (gedeelde) opgaven verbetering nodig in > scherpere gebiedsagenda > echte ruimtelijke verkenningen > aanhaken verstedelijking, water, milieu en economie > bewaken Sneller en Beter

DELTAPROGRAMMA drie generieke deelprogramma s zes gebiedsgerichte deelprogramma s > via analyse van de opgaven & mogelijke strategieën naar 5 deltabeslissingen > lopende uitvoeringsprogramma s

NL AANPAK: ALLES TEGELIJKERTIJD

ONTWERP

2009-2012: EEN CULTUUR VAN ONTWERPEN De rijksoverheid kan voorwaarden scheppen voor een hoogstaand niveau van vakuitoefening, een inspirerend opdrachtgeverschap en een levendig publiek debat. Het rijk doet dat sinds begin jaren negentig met een actief architectuurbeleid. Dit beleid kent een aantal stabiele dragers, waaronder een uitgebreid stelsel van architectuurinstellingen en de aandacht voor het eigen opdrachtgeverschap. Daarnaast wordt het beleid regelmatig geactualiseerd aan de hand van de ruimtelijke, maatschappelijk opgaven.

2009-2012: EEN CULTUUR VAN ONTWERPEN DRIE SPEERPUNTEN: - het verankeren van het ontwerp in rijksprojecten en programma s ( Ontwerp voorop ); - het versterken van de positie van stedenbouw en regionaal ontwerp; -het bevorderen van herbestemming en herontwikkeling van waardevolle gebouwen en gebieden die hun functie verliezen. plus - basisinfrastructuur: onderzoek, ontwikkeling, ondersteuning en het bieden van een podium voor presentatie en debat zijn blijvende functies van dit stelsel. > voor de speerpunten en enkele aanvullende initiatieven worden budgetten beschikbaar gesteld > het rijk stimuleert met deze nota publieke en private opdrachtgevers om meer aandacht te besteden aan deze speerpunten

ONTWERPEN AAN RANDSTAD 2040 ontwerpspoor 3 ateliers resultaat 3 ateliers 4 e atelier 3 modellen conclusies groenblauw Wereldstad groenblauw netwerken 3 modellen per atelier schetsen aan integratie Kuststad netwerken stadland Buitenstad stadland

ONTWERPEN AAN RANDSTAD 2040 3 KIJKRICHTINGEN GROENBLAUW NETWERKEN STADLAND

ONTWERPEN AAN RANDSTAD 2040

ONTWERPEN AAN RANDSTAD 2040 WERELDSTAD KUSTSTAD BUITENSTAD

ONTWERPEN AAN RANDSTAD 2040 WAT ALTIJD GEDAAN MOET WORDEN: HIËRARCHISEREN in WERELDSTAD: toppers verbinden met Schiphol in KUSTSTAD: robuust raamwerk + onderliggend netwerk in BUITENSTAD: corridors & scheiding goederen/ passagiers

ONTWERPEN AAN RANDSTAD 2040

ATELIER MAKING PROJECTS (IABR) ontwerpen aan 7 nationale projecten, geselecteerd door de DG s van de ministeries van Infrastructuur en Milieu, Binnenlandse Zaken, Economische Zaken, landbouw en Innovatie 1. Zuidas 2. Almere 3. Rotterdam Zuid 4. Rijn Maas Delta 5. Groenblauwe Delta / Metropolitaan Landschap 6. Knooppunten 7. Olympische Hoofdstructuur 2028 > bijdrage aan lopende proces en inhoud van het project > resultaat op de IABR: in onderzoekstraject en performance op conferentie en tentoonstelling > test van inzet van ontwerp in verschillende fasen van het ruimtelijk planningproces en input voor nieuwe architectuurnota

NAI STUDIO achtergrond: te veel goede plannen van ontwerpers die de maatschappij centraal stellen, blijven nu op de plank liggen > goede ontwerpideeën de kans uitgevoerd te worden Nai Studio: > bemiddelende partij, koppelt de ontwerper direct aan vertegenwoordigers uit de financiële, commerciële, juridische of bestuurlijke wereld. Maar de Studio > actieve lobby, media-aandacht > bijdragen aan de aanscherping van het concept van het plan > presentaties, debatten en workshops > samenwerking tussen Nai, Fonds BKVB, Ministerie van IenM

VERVOLG SVIR: ONTWERPATELIERS OP ONDERDELEN Atelier Stad (verdieping) Atelier Nederlanden 2100 (toekomstverkenning, agenderend) Atelier Metropolitaan Europa (positionering in grotere context)

NL - VLAANDEREN

VLAAMS-NEDERLANDSE DELTA Nederland en Vlaanderen gaan zich meer als één economische regio in de wereld profileren, de Deltaregio. Vooral de havens van Antwerpen en Rotterdam moeten zich internationaal samen 'verkopen'. Binnenkort zullen Nederland en Vlaanderen voor het eerst ook een gezamenlijke handelsmissie naar het buitenland sturen. Dat hebben premier Mark Rutte en de Vlaamse minister-president Kris Peeters maandag afgesproken tijdens hun eerste topontmoeting in het Vlaamse Hingene. Volkskrant, 4 juli 2011

DELTAREGIO (uit MIRT verkenning VAR)

DELTAREGIO (uit MIRT verkenning VAR)

VLAAMSE PROJECTEN OP IABR MAKING CITY Brussel kanaalzone. sociaal en economisch zwak en cultureel divers: transformatie door focus op bestaande structuur en kwaliteiten en kansen voor ontwikkeling en verandering Eurometropool. cluster van 3 steden Lille (FR), Kortrijk and Tournai (BE), 2.000.000 inwoners. Transnationale alliantie onderzoekt strategie en visie voor ontwikkeling van dit gebied in de nabije en verre toekomst naar de 21e eeuwse Eurometropool Vlaanderen 2030: + 330.000 woningen, initiatief van de Vlaams Bouwmeester. Ontwikkeling volgens Vlaamse traditie van geleidelijke ontwikkeling en vrijstaande eengezinswoningen neemt te veel ruimte en energie en verstedelijkt Vlaanderen in zijn geheel. Testen en verbeteren van de bestaande planningstools en -structuren naar nieuwe typologieën die dat kunnen tegengaan en de gebouwde omgeving kunnen verbeteren.

ATELIER METROPOLITAAN EUROPA?

GESPREK 1. Deregulering > NL vs VL/B 2. NL nationale overheid prioriteert: NL kiest voor prioritaire gebieden > voorheen Randstad (structuurvisie Randstad 2040), nu prioritaire regio s noordelijke Randstad, zuidelijke Randstad en regio Eindhoven. 3. 2 verschillende planningsgeschiedenissen maar dezelfde opgaven die op ons afkomen 4. Deltaregio: 1 landschap, 2 landen 5. Atelier Metropolitaan Europa

EU "Dare to lead" "Take the next step" "Make a future vision and act upon it"