Protocol Werkplekleren Student ESoE Masteropleiding Science Education and Communication (SEC) Versie juli 2011 1
Protocol Werkplekleren Master SEC Inleiding Om het werkplekleren zo soepel mogelijk te laten verlopen, worden in dit protocol de richtlijnen, regels en afspraken die gelden voor het werkplekleren duidelijk uiteengezet. Dit protocol sluit aan bij het ECD-protocol en is daar niet los van te zien. Competenties Binnen het werkplekleren wordt steeds gewerkt aan en vanuit competenties, uitgaande van de competentiebeschrijvingen zoals gegeven in Competentieprofiel van leraren die aan een ULO (Universitaire Lerarenopleiding) opgeleid zijn (VSNU). Voorop staat voortdurend dat je als student zelf verantwoordelijk bent voor je leerproces. Je geeft zelf aan hoe je aan de competenties werkt en neemt zelf initiatieven om activiteiten te plannen en uit te voeren. Bij het begin van de werkplekperiode leg je alle afspraken met je begeleiders vast. Vooraf aan het werkplekleren Voor het onderwijs is een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) verplicht. Een aanvraagformulier hiervoor ontvangt de student bij aanvang op de werkplek of vraagt hij op bij het Centraal Orgaan Verklaring Omtrent het Gedrag. (COVOG). Het invulde aanvraagformulier moet bij de gemeente waar de student woonachtig is worden ingediend. Deze VOG is vereist voor de werkplekovereenkomst. Een kopie zal ter beschikking worden gesteld aan de school en zal in het archief van ESoE worden opgenomen. 1. Doelstellingen en inhoud Werkplekleren I Werkplekleren I betreft een begeleide stage in een school voor voortgezet onderwijs. In de tweejarige variant betreft dat ongeveer 90 onderwijsactiviteiten en een studiebelasting van 364 uur (13ec). Minimaal tweederde van de activiteiten vindt plaats in het eerstegraads gebied en geef je in het vak van je track. Voor de eenjarige variant geldt een richtlijn van ongeveer 80 onderwijsactiviteiten en een studiebelasting van 280 uur 10ec. Als student doe je ervaring op met de werkzaamheden van een eerstegraads docent in het voortgezet onderwijs (VO). Je laat zien dat je op basis van academische vakinhoudelijke kennis een of meer samenhangende lessenreeksen kunt voorbereiden en uitvoeren. Je maakt hierbij een weloverwogen keuze en ordening van inhouden en werkvormen (leeractiviteiten). Je laat bovendien zien dat je onderwijskundige en vakdidactische inzichten kunt vertalen in een praktische lesvoorbereiding en lesuitvoering. Ten slotte zal worden nagegaan of je in staat bent om feedback van begeleiders en leerlingen tot je te nemen en toe weet te passen in nieuwe situaties. Kortom, je laat zien dat je over de basiskennis, de basisvaardigheden en de basishouding beschikt voor het docentschap. 2
Na afronding van werkplekleren I ben je startbekwaam voor werkplekleren II. Werkplekleren II Werkplekleren II betreft een zelfstandige stage in een school voor voortgezet onderwijs. In de tweejarige variant geldt een richtlijn van ongeveer 120 onderwijsactiviteiten en een studiebelasting van 13 ec. Voor de eenjarige variant is de richtlijn 100 onderwijsactiviteiten en 10ec. Minimaal tweederde van de activiteiten vindt plaats in het eerstegraads gebied. Je functioneert zelfstandig als eerstegraads docent in het voortgezet onderwijs. Dit betekent dat je over meerdere lessen een leerlijn kunt uitzetten. Daarbinnen realiseer je een weloverwogen keuze en ordening van (innoverende) inhouden en activerende werkvormen waarin leerlingen zelfstandig - individueel en met elkaar - leren. Je kunt onderwijskundige en vakdidactische inzichten vertalen in een praktische onderwijs- voorbereiding, uitvoering en toetsing. Ten slotte zal worden nagegaan of je in staat bent om feedback van begeleiders en leerlingen tot je te nemen en toe weet te passen in nieuwe situaties. Na afronding van werkplekleren II ben je een startbekwaam eerstegraads docent. 2. Werkplek ESoE verzorgt plaatsen voor het werkplekleren. Op basis van het vooraf vastgestelde programma dat je gaat volgen (via de intake) wordt een geschikte werkplek gezocht of wordt de baan, die je al hebt, toegesneden op het werkplekleren. In de werkplekovereenkomst die hiervoor wordt opgesteld wordt ook de begeleiding vastgelegd. Jouw werkplekovereenkomst toon je ter inzage bij het eerste gesprek met de ESoE contact docent (ECD). 3. Voorwaarde aanvang Werkplekleren I en Werkplekleren II Een werkplekperiode moet met een voldoende zijn afgerond wil je met je volgende periode kunnen beginnen. Je mag dus beginnen aan WPL I als de oriënterende stage is behaald. WPL II mag worden begonnen als WPL I met een voldoende of hoger is afgerond. 4. Contact ECD en OD In verband met een vlot verloop van de werkplekperiode is het nodig dat je ruime tijd voordat je met de periode begint, contact opneemt met de Opleidings Docent (OD) van de werkplek. De naam van de betrokken OD wordt bij het toewijzen van de werkplek aan jou gemeld via de mail. 5. Leerwerkplan Bij de start van Werplekleren I en II heb je schriftelijk een sterkte-zwakte analyse opgesteld aan de hand van het Competentieprofiel van Leraren die aan een ULO (Universitaire Lerarenopleiding) zijn opgeleid (VSNU) (OASE) en een eerste uitwerking van je leervragen gemaakt. Uiterlijk in week 2 van je werkplekperiode heb je een eerste versie van het leerwerkplan (zie Handleiding Leerwerkplan ) gemaakt waarin je aangeeft hoe je aan de slag gaat met je persoonlijke leervragen en de 7 competenties. Geen leerwerkplan, geen voortzetting werkplekleren, tenzij je hier vooraf en tijdig schriftelijk andere afspraken over hebt gemaakt met alle begeleiders. 3
Je spreekt het leerwerkplan door met je ECD en de begeleider(s) van de school (OD en de School Practicum Docent (SPD)) en maakt met hen afspraken over de wijze waarop je gedurende de werkplekperiode met het leerwerkplan omgaat. Tijdens het werkplekleren 6. Aanwezigheid op de werkplek Je bent tijdens je werkplekdagen de gehele werkdag op je werkplek aanwezig. De school mag uitgaan van je beschikbaarheid en inzetbaarheid (ook buiten geroosterde lesuren van je SPD). Afwijkingen alleen na overleg en in afspraak met je ECD, OD en SPD. Studenten (met een programma op maat ) maken over hun beschikbaarheid afspraken met hun ECD, OD en/of SPD. Bij ziekte of andere redenen waardoor je niet aanwezig kunt zijn op een geplande werkplekdag, meld je je af bij de werkplek. Daarnaast informeer je ook je SPD, OD en ECD (via e-mail). Maak afspraken met je werkplek over het afmelden. 7. Lesgeven/uitvoeren activiteiten Indicatie van het aantal te geven lessen/onderwijsleeractiviteiten: 2-jarig traject Oriëntatie op onderwijs Verkenning op de school (12 dagen) 5 ec. Werkplekleren I (WPL I) Minimaal 90 lessen/onderwijsactiviteiten¹ 13 ec. (of delen daarvan) waarvan 2/3 deel of meer in de bovenbouw en eigen vak. Werkplekleren II (WPL II) Minimaal 120 lessen/onderwijsactiviteiten in principe zelfstandig waarvan 2/3 of meer in de bovenbouw en eigen vak. 13 ec. 1-jarig traject Oriëntatie op onderwijs Verkenning op de school (12 dagen) 5 ec. Werkplekleren I (WPL I) Minimaal 80 lessen/onderwijsactiviteiten¹ 10 ec. (of delen daarvan) waarvan 2/3 deel of meer in de bovenbouw en eigen vak. Werkplekleren II (WPL II) Minimaal 100 lessen/onderwijsactiviteiten in principe zelfstandig waarvan 2/3 of meer in de bovenbouw en eigen vak. 10 ec. - ¹ Een onderwijsactiviteit bestaat altijd uit een voorbereiding, uitvoering en evaluatie en heeft een zichtbare output (schriftelijk, beeld e.d.). Het zijn voornamelijk acitviteiten binnen de klas. Daarnaast kunnen ook een aantal niet lesgevende activiteiten worden ondernomen. Voor het bijwonen van bijvoorbeeld een teamvergadering bekijk je vooraf met je SPD de agenda en bespreek je wat jouw aandeel aan het overleg kan zijn. Na de vergadering leg je je bevindigen vast. Tesamen vormt dit een onderwijsactiviteit. 4
- In je leerwerkplan geef je aan hoe je vanuit de werkplek aan je competenties gaat werken en welk traject je hiervoor voor jezelf uitzet. Samen met je SPD maak je een planning van lessen/onderwijsleeractiviteiten. Het aangegeven aantal lessen en uren is hiervoor een indicatie en neem je ook op in je leerwerkplan. Je bespreekt dit leertraject en de gemaakte afspraken over uit te voeren activiteiten altijd met je ECD. Indien de gemaakte afspraken niet haalbaar blijken te zijn, kan hiervan worden afgeweken, maar alleen na tijdig overleg met en goedkeuring van ECD, OD en SPD. - In de Handreiking Werkplekleren vind je een overzicht van mogelijke onderwijsactiviteiten buiten het lesgeven om. - Tijdens WPL I worden alle lessen/onderwijsactiviteiten schriftelijk voorbereid, indien mogelijk op een lesformulier. In de loop van WPL II kun je, indien jouw niveau dit toelaat, je beperken tot een minder uitgebreide schriftelijke voorbereiding van een onderwijsactiviteit, Een goede voorbereiding blijft natuurlijk altijd van belang. Bij een gepland lesbezoek blijft een schriftelijke voorbereiding gelden: voor WPL I én WPL II. - Een kopie van de schriftelijke voorbereiding wordt vóór de les/onderwijsactiviteit aan de SPD en (bij bezoek) aan de ECD gegeven. - Indien de les/onderwijsactiviteit wordt geobserveerd, laat je de voorbereiding aftekenen door de aanwezige begeleider(s). - Iedere les/onderwijsactiviteit evalueer je schriftelijk; eerst zelf, daarna met je begeleider(s). Bij afwezigheid van een SPD (bijvoorbeeld als werkstudent) kan bijvoorbeeld een video worden ingezet om feedback te ontvangen van een begeleider. - De begeleider(s) bespreekt (bespreken) de les na aan de hand van de voorbereiding en de eigen aantekeningen. Je verwerkt de feedback in een kort verslag waarin je je vorderingen en de te nemen acties t.a.v. je werkpunten aangeeft in termen van nieuwe acties en concreet gedrag; - Je neemt dit verslag op in je leerwerkplan. 8. Begeleiding De begeleiders bij het werkplekleren kunnen je alleen maar begeleiden als je leerproces te volgen is. Hiervoor gelden als uitgangspunten: - Je zorgt voor een leerwerkplan (zie Handleiding Leerwerkplan ) en tussentijdse bijstellingen hiervan. - Je schrijft regelmatig (reflectie)verslagen. Met je ECD maak je afspraken over de frequentie en de wijze waarop dit gebeurt (bijv. per 2 weken een reflectieverslag). Deze verslagen worden aan het leerwerkplan toegevoegd. - Je houdt je leerwerkplan bij. Dit leerwerkplan is gedurende je werkplekperiode ter inzage op te vragen door je begeleiders. - Je neemt deel aan intervisiebijeenkomsten op de werkplek en bij de ESoE. Dit betekent ook: voorbereiden en verslagleggen. Feedback Met je ECD, OD en SPD maak je in het begin van de werkplekperiode afspraken over de momenten en de manier waarop zij gedurende deze periode feedback geven. Het gebruik van een video hierbij is mogelijk. In je leerwerkplan laat je zien hoe je om bent gegaan met de feedback van je begeleiders. 9. Tussentijdse evaluatie werkplekleren 5
- Het plannen van een tussenevaluatiegesprek halverwege de werkplekperiode met je SPD, ECD en OD, valt onder jouw verantwoordelijkheid Aan het begin van de werkplekperiode maak je deze afspraak. - De bedoeling van de tussentijdse evaluatie is om voor alle betrokkenen een tussenstand op te maken. In een gesprek worden vervolgens deze resultaten met elkaar vergeleken. - Op basis van de tussenevaluatie stel je jezelf doelen voor de tweede helft van je werkplekperiode. Deze worden toegevoegd aan je leerwerkplan, of je past je leerwerkplan hier zichtbaar op aan. - Ook worden in het gesprek werkafspraken voor de komende weken vastgelegd. - Een formulier voor de tussentijdse evaluatie kun je vinden op OASE. - De SPD en de ECD/OD ontvangen uiterlijk 1 week na de tussenevaluatie het ingevulde en ondertekende formulier en het op basis van de gemaakte afspraken, bijgewerkte leerwerkplan. Afronding werkplekleren 10. Eindbeoordeling werkplekleren - Afronding van de werkplekperiode vindt uiterlijk 14 dagen na de laatste werkplekdag plaats. Afwijkingen zijn alleen mogelijk met wederzijdse instemming en goede afspraken! - Er vindt een eindbeoordelingsgesprek werkplekleren plaats, waarbij zowel jij als de begeleiders (SPD, ECD en OD) aanwezig zijn. - Je bent verantwoordelijk voor het maken van zorgvuldige en tijdige afspraken over de afronding en het afrondingsgesprek met alle betrokkenen. (Het is niet voldoende als je alleen met je SPD afspraken maakt.) - Het volledig uitgewerkte leerwerkplan is uiterlijk 1 week voor het eindgesprek gereed en ingeleverd (of digitaal beschikbaar) bij alle begeleiders die bij het eindgesprek aanwezig zullen zijn. Hiermee bied je hen de gelegenheid om het te bestuderen, zodat het resultaat mee gewogen kan worden in hun beoordeling. - De ECD heeft de eindverantwoordelijkheid voor de afronding van en het bepalen van het cijfer voor het werkplekleren. Hij/zij zal dit in overleg met de SPD en OD doen. Zonder volledig leerwerkplan geen eindgesprek. - Bij het eindgesprek werkplekleren zal gebruik gemaakt worden van je leerwerkplan (zie Handleiding Leerwerkplan) inclusief de formulieren van de tussentijdse evaluatie. Het resultaat zal worden vastgelegd en ondertekend door je ECD op het formulier waarop de eindevaluatie werkplekleren wordt aangegeven. - Je kunt niet starten met je volgende werkplekperiode als je voorgaande werkplekperiode niet is afgerond met minimaal een voldoende of eerder is afgebroken. - Indien je herhaaldelijk je afspraken met de ECD niet nakomt en de ECD kan aantonen dat hij meerdere pogingen heeft gedaan om je hierop te wijzen, kan de ECD een deadline gaan stellen aan de werkplekperiode. Bij geen gehoor aan deze deadline, wordt het werkplekleren afgebroken met een 4 - Als een werkplekperiode onvoldoende is beoordeeld en je daar bezwaar tegen wilt maken dan zal de examencommissie toestemming moeten geven voor het aanvragen 6
van een herbeoordeling c.q. een (onafhankelijk) assessment moeten kunnen aanvragen. Afkortingen: ESoE = Eindhoven School of Education ECD = ESoE contact docent OD = opleidingsdocent (werkplek) SPD WPL I WPL II = school practicum docent (werkplek) = werkplekleren I = werkplekleren II 7