preventie van ziekenhuisinfecties les asepsie voor studenten geneeskunde team ziekenhuishygiëne UZ Gent
DEEL 1 theorie
inhoud nosocomiale infecties overdracht van micro-organismen standaard voorzorgen overdrachtsgebonden voorzorgen
nosocomiale infecties
nosocomiale infecties definitie infecties die optreden > 48u na opname in het ziekenhuis
nosocomiale infecties soorten luchtweginfecties urineweginfectie bloedstroominfectie postoperatieve wondinfectie andere
nosocomiale infecties enkele cijfergegevens 5% tot 10% van gehospitaliseerde patiënten mortaliteit: directe mortaliteit 1% 2 à 3 % bijdrage tot overlijden verlenging hospitalisatieduur: 4 dagen
nosocomiale infecties enkele cijfergegevens in België per jaar 110.000 ziekenhuisinfecties in acute ziekenhuizen 2500 à 3000 overlijdens 440.000 extra hospitalisatiedagen kost 116.000.000
nosocomiale infecties wet van 15 mei 2007 wet betreffende de vergoeding van schade als gevolg van gezondheidszorg vergoeding van schade als gevolg van het verlenen van gezondheidszorg het niet verlenen van zorg een infectie opgelopen als gevolg van de verleende zorg het volstaat dat de patiënt kan aantonen dat de verleende zorg schade heeft veroorzaakt
overdracht van micro-organismen
overdracht van microorganismen hoe? OVERDRACHTSWEG BRON ONTVANKELIJKE GASTHEER
preventie van overdracht standaard voorzorgen overdrachtsgebonden voorzorgen airborne voorzorgen droplet voorzorgen contact voorzorgen
standaard voorzorgen
standaard voorzorgen Toe te passen bij alle patiënten bedoeld ter bescherming van patiënt en gezondheidswerker ongeacht de kennis van de microbiologische status van de patiënt
standaard voorzorgen handhygiëne bescherming van de kledij bescherming van de slijmvliezen van het aangezicht aandacht voor het gebruikte materiaal aandacht voor de omgeving overdracht voorkomen van bloedoverdraagbare pathogenen
handhygiëne Evolutie van mortaliteit tgv. kraambedkoorts (Semmelweis, Weense Allgemeines Krankenhaus, 1848)
handhygiëne
handhygiëne wassen hygiënisch: water en zeep antiseptisch: Hibiscrub ontsmetten handenantisepticum alcohol + handbescherming handschoenen
handhygiëne ontsmetting van de handen met alcohol is te verkiezen boven het wassen met water en zeep 1 2 Vóór Wassen Na Ontsmetten Vóór Na 30
handhygiëne Handen zichtbaar bevuild? JA Handen wassen met water en zeep + Handen Ontsmetten met handalcohol NEEN Handen Ontsmetten met handalcohol HANDSCHOENEN = aanvulling en geen vervanging van het ontsmetten of wassen
handhygiëne DOE ZELF DE TEST
handhygiëne
handhygiëne Aandachtspunten bij handenontsmetting neem voldoende alcohol (min. 5 ml) waak erover dat elke plaats met het desinfectans in contact komt laat gedurende 30 seconden drogen aan de lucht
handhygiëne indicaties VÓÓR patiëntencontact NA patiëntencontact
handhygiëne indicaties VÓÓR een zuivere of invasieve handeling
handhygiëne indicaties NA blootstelling aan lichaamsvochten of slijmvliezen NA contact met de directe patiëntenomgeving
handhygiëne AANDACHTSPUNTEN: juwelen nagels handlotions zeep en handdoekjes
bescherming van de kledij gebruik van schorten en voorschoten proper niet steriel of plastiek als men spatten of aerosolen kan verwachten met bloed en lichaamsvochten bevuilde schorten verwijderen en nadien steeds handhygiëne toepassen
bescherming van de slijmvliezen van het aangezicht masker, beschermbril, aangezichtsschild
aandacht voor gebruikt materiaal linnen steeds als potentieel besmet beschouwen standaard = witte of groene zak gele zak bij patiënten besmet met Streptococcen groep A, antrax, schurft, SARS blauw afvalvat bij prionen indien linnen bevuild met bloed verzorgingsmateriaal Indien bevuild zo verwijderen dat je jezelf noch een volgende patiënt besmet
aandacht voor de omgeving Alle plaatsen en voorwerpen die regelmatig aangeraakt worden moeten frequent gereinigd en gedesinfecteerd worden. plaatstoewijzing onhygiënische patiënten = kamer alleen
overdracht voorkomen van bloedoverdraagbare pathogenen DOEL Voorkomen van blootstelling aan bloedoverdraagbare pathogenen via intacte huid, slijmvliezen, parenteraal contact bij ZORGVERLENERS HOE? Door toepassing van een aantal voorzorgsmaatregelen bij ALLE patiënten t.o.v. bepaalde lichaamsvochten
overdracht voorkomen van bloedoverdraagbare pathogenen Als besmettelijk te beschouwen: bloed semen vaginaal secreet cervicaal secreet cerebrospinaal vocht amnionvocht pleuravocht pericardvocht peritoneaal vocht synoviaal vocht
overdracht voorkomen van bloedoverdraagbare pathogenen Enkel als besmettelijk te beschouwen bij zichtbaar bloed: urine faeces speeksel sputum braaksel transpiratie tranen nasaal secreet
overdracht voorkomen van bloedoverdraagbare pathogenen Na gebruik maar voor het wegwerpen Tijdens gebruik van voorwerp Tussen verschillende stappen van procedure Bij het terugplaatsen van kap Instrument achtergelaten op grond, tafel, bed, Bij plaatsen van voorserp in naaldcontainer Bij behandeling van herbruikbaar voorwerp Bij het terugtrekken van een naald Andere Voorwerp stak door afvalzak Voorwerp stak uit opening naaldcontainer Voor het gebruik van het voorwerp In bedwang houden patiënt Voorwerp doorboorde wand van naaldcontainer tijdstip van voorkomen van een prikongeval (situatie UZ Gent, studie IDEWE 2004) 0 5 10 15 20 25 30 35 Percentage prikongevallen
overdracht voorkomen van bloedoverdraagbare pathogenen naar schatting gebeuren er 2000 accidentele bloedcontacten per jaar in België 0.6 tot 6 seroconversies per jaar voor Hepatitis C 1 seroconversie per 5 jaar voor HIV 70% van de accidentele bloedcontacten is potentieel te voorkomen! Eva Leens (WIV), situatie Belgische ZH en, 1 juni 2003-31 dec 2005
overdracht voorkomen van bloedoverdraagbare pathogenen Algemene maatregelen handhygiëne, handschoenen, schort, masker, bril / schild huidbeschadiging afdekken bloedcontact vermijden op huid, slijmvliezen en kledij hulpmiddelen bij reanimatie prikaccidenten voorkomen
overdracht voorkomen van bloedoverdraagbare pathogenen
overdracht voorkomen van bloedoverdraagbare pathogenen
overdrachtsgebonden voorzorgen
overdrachtsgebonden voorzorgen airborne voorzorgen droplet voorzorgen contact voorzorgen
airborne voorzorgen voorzorgen bij micro-organismen die via ingeademde lucht worden overgedragen (< 5µ) open longtuberculose Indien geen immuniteit: mazelen windpokken (varicella) Herpes zoster (zona)
airborne voorzorgen longtuberculose Bij verdachte symptomen: steeds consult pneumoloog goede hoesthygiëne aanleren na ontslag: sedimentatietijd voorzien NOOIT immuungecompromitteerde (HIV) patiënten en patiënten met open longtuberculose op dezelfde afdeling hospitaliseren
droplet voorzorgen voorzorgen bij micro-organismen die via vochtpartikels, spray of aërosol worden overgedragen (> 5µ) bacteriële en virale pneumonie (longontsteking) en meningitis (hersenvliesontsteking) ernstige virale infecties zoals: griep, bof, rubella,...
contact voorzorgen voorzorgen bij micro-organismen die via rechtstreeks of onrechtstreeks contact worden overgedragen huidinfecties, virale/hemmorhagische conjunctivitis, virale gastrointestinale of respiratoire aandoeningen bij jonge kinderen en zuigelingen infecties met kiemen met hoge virulentie zoals hepatitis A, rotavirus infecties of -kolonisaties met epidemiologisch belangrijke multiresistente micro-organismen (MRSA, MRGN, )
contact voorzorgen multiresistente gram-negatieven (MRGN, CAZ, ESBL, hyperproducer) in één tijd onmiddellijk resistentie voor meerdere groepen antibiotica kleven aan huid en slijmvliezen plasmiden Enterobacter aerogenes, Enterobacter cloacae, Pseudomonas aeruginosa, Acinetobacter baumannii, Escherichia coli, Klebsiëlla pneumoniae,
contact voorzorgen multiresistente gram-negatieven (MRGN, CAZ, ESBL) STRATEGIE kolonisatie extra aandacht voor de gekoloniseerde zones infectie contactisolatie stop voorzorgen na 3 negatieve culturen
contact voorzorgen methicilline resistente Staphylococcus aureus (MRSA) gram positief, coagulase positief epidemiologische eigenschappen overleeft lang in de omgeving neusdragerschap verhoogde adherentie aan de huid
contact voorzorgen methicilline resistente Staphylococcus aureus (MRSA) niet meer te behandelen met goedkopere en veilige antibiotica vancomycine (Vancocin ) = duur = ernstige neveneffecten Staph. aureus is een echte pathogeen die ernstige infecties kan veroorzaken
contact voorzorgen methicilline resistente Staphylococcus aureus (MRSA) STRATEGIE: isoleren of cohorteren gele armband screening patiënten en personeel mupirocine neuszalf
DEEL 2 praktisch voorbeeld aantrekken van steriele kledij
contact Prof. dr. G. VERSCHRAEGEN d (2) 3637 Lic. M. VANNESTE d (2) 2174 Lic. P. DE WAEGEMAEKER d (2) 5655 Fax: (2) 3325 Ziekenhuishygiene@uzgent.be