voeding lager geestelijke gezondheid PROJECTEN 2016-2017 gezondheidsbeleid op school proefkampioen CLB air@school alcohol SAMEN SmartStop leerlingen lekker Fris gezondheid & milieu kleuter leerkrachten tabak materialen drugs projecten gezondheid beweging secundair directie noknok Logo Brugge-Oostende wedstrijd rookvrije klassen tutti frutti winkeloefening wild van water
SAMEN VOOR GEZOND! Gezondheid is een belangrijk thema voor elke school omdat het deel uitmaakt van het schoolbeleid. In deze brochure vind je een waaier aan projecten en materialen om het gezondheidsbeleid van jouw school concreet in te vullen. Heb je hulp nodig om het gezondheidsbeleid van jouw school vorm te geven? Logo Brugge-Oostende vzw en jouw CLB staan voor je klaar. We gaan samen voor gezond!
Volg het symbool per leeftijdsgroep KLEUTER SECUNDAIR LAGER
GEZONDHEIDSBELEID OP SCHOOL Het gezondheidsbeleid op een kwaliteitsvolle manier vormgeven vergt een brede aanpak. Verschillende tools bieden handvaten. De gezondheidsmatrix De gezondheidsmatrix helpt je om na te gaan of de gezondheidsacties gericht zijn op de verschillende niveaus (leerling, klas, school, omgeving) en verschillende strategieën (educatie, structurele maatregelen, zorg en begeleiding) combineert. De kwaliteitscirkel Het gezondheidsbeleid vorm geven is maatwerk. Aan de hand van een thema worden verschillende stappen doorlopen. De kwaliteitscirkel brengt je tot het formuleren van doelstellingen en het kiezen van concrete materialen en projecten om tot actie over te gaan. De kwaliteitscirkel biedt dus een globaal kader dat toepasbaar is op de eigen situatie. Door het cyclische proces te doorlopen werk je efficiënt en kwaliteitsvol aan het gezondheidsbeleid van jouw school! Stap voor stap. www.gezondeschool.be www.meesterlijkgezond.be lies.vanloo@logobrugge-oostende.be
Werken aan gezondheid doe je niet alleen! Samen met Logo Brugge-Oostende vzw en jouw CLB
WERKEN AAN GEZONDHEIDSBELEID DOEN WE SAMEN! Logo Brugge-Oostende vzw en de CLB s, met werking binnen deze regio, gaan samen voor een goede en efficiënte samenwerking. Logo Brugge-Oostende vzw www.logobrugge-oostende.be De Centra voor Leerlingenbegeleiding www.clb.be Regionale partners CGG s Centra voor geestelijke gezondheidszorg www.cgg.be SVS Stichting Vlaamse Schoolsport www.schoolsport.be Vlaamse partnerorganisaties VIGeZ - Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie www.vigez.be VAD Vlaamse vereniging voor Alcohol- en andere Drugsproblemen www.vad.be Sensoa Vlaams expertisecentrum voor seksuele gezondheid www.sensoa.be Eetexpert Kenniscentrum voor gewichts- en eetproblemen www.eetexpert.be
De Waterpas Om de kinderen op een speelse manier aan te moedigen om meer voor water te kiezen, kunnen basisscholen de Waterpas gebruiken. www.logobrugge-oostende.be/wildvanwater
Wild van water Drink- & plasbeleid in het basisonderwijs waterpas vertelplaat educatief pakket wildvanwater-lied Wat? Wild van water is een educatief pakket voor het basisonderwijs met als doel dat leerlingen voldoende water drinken en op een natuurlijke wijze plassen. Het pakket bevat onder andere werkbladen en vertelplaten over de wereld van Wies en Warre, een wildvanwater-lied en tips voor op school of thuis. Voor wie? Directies, leerkrachten, leerlingen, ouderverenigingen en ouders. Praktisch? Je kan het gratis ontlenen bij Logo Brugge-Oostende vzw. Wild van Water in de Gezonde School Wild van Water helpt je met tien concrete aanbevelingen op weg naar een gezond drink- en plasbeleid op school. Voorzie dagelijks een drinkmoment. Integreer toiletgebruik in de dagelijkse gang van zaken. Water is het alternatief voor ongezonde dranken. VOEDING www.logobrugge-oostende.be/wildvanwater charlotte.pascal@logobrugge-oostende.be EXTRA INFO
SmartStop Wat? SmartStop is een rookstopprogramma voor rokers van 14 tot 20 jaar en bestaat uit een infosessie, rookstopconsultaties en de SmartStopapp. Een erkende tabakoloog geeft de infosessie aan zowel rokende als niet rokende leerlingen van de 2de en 3de graad. Tijdens de infosessie komt zowel tabakspreventie als rookstop aan bod. Een erkende tabakoloog begeleidt 5 rookstopconsultaties in duo. De SmartStopapp ondersteunt jongeren tussen en ook tijdens de consultaties. Voor wie? Jongeren van 14-20 jaar. Organiseren? SmartStop kan je op elk moment van het jaar aanvragen. Tijdig reserveren is belangrijk: het aantal inschrijvingen is afhankelijk van de beschikbaarheid van de tabakologen. SmartStop in de Gezonde School Stimuleer de leerlingen via de infosessie om de positieve keuze te maken om niet te roken en motiveer rokende leerlingen om te stoppen met roken en geef hen de nodige begeleiding op school. TABAK, ALCOHOL & DRUGS www.logobrugge-oostende.be/smartstop www.smartstop.be lies.vanloo@logobrugge-oostende.be EXTRA INFO
Breng de CO 2 -concentratie van jouw klas in kaart Registreer de CO 2 -concentratie in jouw klas en maak zo in een mooie grafiek meteen zichtbaar hoe de luchtkwaliteit varieert tijdens een lesdag. De tool kan je gratis downloaden op www.lekkerfris.be.
Lekker Fris Een gezond binnenmilieu op school. Daar gaan we voor! lespakket lekker fris-lied groepsspel knutselopdrachtjes CO 2 - applicatie Wat? Met het project Lekker Fris zorg je voor een gezondere leeromgeving. Wie hard denkt en werkt, heeft zuurstof nodig. Aan de hand van het lespakket, lekker fris-lied, knutselopdrachtjes en het groepsspel verbeter je de luchtkwaliteit en de concentratie van de leerlingen! Voor wie? Tweede graad lager onderwijs. Inschrijven Online inschrijven kan op elk moment van het jaar via www.lekkerfris.be. Opgelet! Jaarlijks inschrijven is noodzakelijk om nieuwe materialen te ontvangen. De CO 2 -meter kan je gratis ontlenen bij Logo Brugge-Oostende vzw, CLB of je gemeentelijke milieudienst. Lekker Fris in de Gezonde School Maak concrete afspraken op school. Ventileer het klaslokaal en de lerarenkamer. Kies voor de aankoop van niet-schadelijke schoolmaterialen en schoonmaakmiddelen. Stem af met het milieubeleid op je school. MILIEU & GEZONDHEID www.logobrugge-oostende.be/lekkerfris dieter.vanparys@logobrugge-oostende.be www.facebook.com/lekkerfrisindeklas EXTRA INFO
De proefkampioen Spelen, leren en proeven handleiding activiteiten proefpas educatieve koffer Wat? Met de Proefkampioen maak je een reis doorheen de wereld van de zintuigen. Kinderen voelen, proeven, ruiken, horen en kijken. Al spelend en experimenterend maken ze kennis met de vier basissmaken: zuur, zout, zoet en bitter. De koffer bestaat uit leuk educatief materiaal, een handleiding, activiteiten en een proefpas. De proevertjes moeten zelf voorzien worden. Voor wie? Kleuter- en lager onderwijs. Praktisch? Ontleen de koffer gratis bij je CLB of via Logo Brugge-Oostende vzw. Proefkampioen in de Gezonde School Geef fruit en groenten, gezonde voeding en de actieve voedingsdriehoek een plaats in de lessen. Dit kun je spelenderwijs doen met behulp van de nieuwe proefkampioen-koffer! Versterk je inspanningen met afspraken over de tussendoortjes (misschien kan er meegedaan worden met Tutti Frutti) en dranken die leerlingen meebrengen naar school. Vergeet ook de ouders niet te betrekken door bv. gebruik te maken van de proefpas, een informatiemoment te organiseren VOEDING www.logobrugge-oostende.be/proefkampioen charlotte.pascal@logobrugge-oostende.be EXTRA INFO
Winkeloefening handleiding werkbladen Weet wat je eet Wat? Tijdens één lesuur leren leerlingen kritisch omgaan met de informatie op een voedingsetiket. Zo kunnen de leerlingen een bewuste keuze leren maken uit het drank- en tussendoortjesaanbod. De winkeloefening bevat een handleiding voor de leraar met een presentatie en werkbladen voor de leerlingen. Je kan als leraar zelf de workshop geven of je kan beroep doen op een diëtist. Er bestaat ook een pakket op maat van volwassenen. Een diëtist kan dit bijvoorbeeld geven op een personeelsvergadering of een infoavond voor ouders. Voor wie? Voor leerlingen, leerkrachten, ouders, directie en keukenpersoneel van het secundair onderwijs. Inschrijven Wanneer? Op elke moment van het jaar. Hoe? Download de handleiding en de werkbladen op www.logobrugge-oostende.be/winkeloefening. Winkeloefening in de Gezonde School Denk na over het aanbod van dranken en tussendoortjes in je school. Analyseer online het dranken- en tussendoortjesbeleid op school. Overtuig je leerlingen en ouders om gezonde keuzes te maken. Afspraken kunnen het beleid op je school versterken. VOEDING EXTRA INFO www.logobrugge-oostende.be/winkeloefening charlotte.pascal@logobrugge-oostende.be
Maak gebruik van ondersteunend materiaal Om jouw Tutti Frutti project vorm te geven kun je ondersteunend materiaal (affiches, kalenders, stickers...) krijgen! Houd de nieuwsbrief onderwijs in de gaten of neem een kijkje op www.logobrugge-oostende.be/tuttifrutti. Gratis lesmateriaal? Op zoek naar werkbladen, activiteiten, lessen? Op www.fruit-op-school.be kan je een gratis lespakket downloaden. Dit pakket bevat activiteiten rond het thema gezondheid, leefstijl, techniek en EDO voor kleuter-, lager en buitengewoon lager onderwijs.
Tutti Frutti wekelijks fruit eten Een project om van te smullen Wat? Kinderen en jongeren die deelnemen aan Tutti Frutti eten elke week samen een stuk fruit in de klas, via een handelaar of meegebracht van thuis (fruit-in-de-boekentas). Registreren via www.fruit-op-school.be is noodzakelijk. Voor wie? Kleuter- en lager onderwijs en buitengewoon secundair onderwijs. Secundair onderwijs (kunnen registreren, maar komen niet in aanmerking voor de wedstrijd en de fruitsubsidies). Inschrijven Wanneer? Van 15 augustus tot en met 15 oktober 2016. Hoe? Jaarlijks via www.fruit-op-school.be. Opgelet! Geregistreerde Tutti Frutti scholen kunnen beroep doen op de Europese subsidies via de website. VOEDING Tutti Frutti in de Gezonde School Geef fruit, gezonde voeding en de actieve voedingsdriehoek een plaats in de lessen. Het gratis lesmateriaal komt hierbij zeker van pas! Denk na over het aanbod van tussendoortjes in je school. Versterk je inspanningen met afspraken over de tussendoortjes en dranken die leerlingen meebrengen naar school. EXTRA INFO www.facebook.com/fruitopschool www.logobrugge-oostende.be/tuttifrutti ingeborg.vandenbussche@logobrugge-oostende.be
Educatieve koffer De educatieve koffer WRK koffer bevat verschillende educatieve materialen (bv. lespakketten, educatieve spellen, folders) om te werken rond tabakspreventie. Meer info: zie fiche Educatievekoffers (achteraan in deze brochure).
Wedstrijd Rookvrije Klassen WRK-koffer creatieve wedstrijd Blijf rookvrij Wat? De Wedstrijd Rookvrije Klassen motiveert jongeren om niet te roken. Via de wedstrijd (oktober tot april) engageren de leerlingen zich in klasverband om na zes maanden ten minste 90% rookvrij te zijn of te blijven. Aan het project is ook een creatief gedeelte gekoppeld. Doe je mee, dan maak je kans op leuke prijzen. Voor wie? Zesde jaar basisonderwijs en eerste graad van het secundair onderwijs. TABAK Inschrijven Wanneer? 1 oktober tot 31 oktober 2016. Hoe? Jaarlijks via www.rookvrijeklassen.be. Rookvrije klassen in de Gezonde School Een rookvrije school vraagt meer dan enkel een rookverbod. Stimuleer je leerlingen en leraren om de positieve keuze te maken om niet te roken. De handleiding 360 Rookvrij is een goede houvast voor je rookbeleid. Ook de leerlijn tabaks-, alcohol- en drugspreventie in het onderwijs helpt bij het uitwerken van het educatieve luik op school. De leerlijn kan je raadplegen op www.logobrugge-oostende/leerlijntad. www.logobrugge-oostende.be/rookvrijeklassen ingeborg.vandenbussche@logobrugge-oostende.be EXTRA INFO
Breng de CO 2 -concentratie van jouw klas in kaart Registreer de CO 2 -concentratie in jouw klas en maak zo in een mooie grafiek meteen zichtbaar hoe de luchtkwaliteit varieert tijdens een lesdag. De tool kan je gratis downloaden op www.airatschool.be.
Air@school projectbox CO 2 -meter CO 2 -applicatie Gezonde lucht in secundaire scholen? Het kan! Wat? Air@school zet leraren en leerlingen aan om werk te maken van gezonde binnenlucht op school. In een leuk filmpje motiveert Claire (Sien Eggers) hen om afspraken te maken rond gezonde binnenlucht in de klas. Bij het Logo of je CLB ontleen je een projectbox met CO 2 -meter die de aandacht vestigt op een goede verluchting. Hoeveel frisse lucht heeft jouw klas? Maak afspraken op de grote poster, doe de test met de CO 2 -meter en gebruik de CO 2 -registratie-applicatie met je leerlingen. Voor wie? Secundair onderwijs. Inschrijven Hoe? Online inschrijven kan op elk moment van het jaar via www.airatschool.be. Opgelet! Jaarlijks inschrijven is noodzakelijk om nieuwe posters te ontvangen en de projectbox te ontlenen bij het Logo of bij je CLB. Het aantal projectboxen is beperkt. Tijdig reserveren is de boodschap. Air@school in de Gezonde School Trek de concrete afspraken in de klas door naar de school. Ventileer het klaslokaal, maar ook de leraarskamer. Kies voor de aankoop van niet-schadelijke schoolmaterialen en schoonmaakmiddelen. Stem af met het milieubeleid op je school. MILIEU & GEZONDHEID www.logobrugge-oostende.be/airatschool www.facebook.com/airatschool dieter.vanparys@logobrugge-oostende.be EXTRA INFO
Feel Good-kaartjes Dit kaartje verwijst naar websites, telefoonnummers, e-mailadressen en chatmogelijkheden van diensten die iedere dag 24 op 24 uur bereikbaar zijn. De jongere kan er anoniem zijn verhaal of probleem kwijt. Tip Gebruik de Vind Ik Leukbox en geef invulling aan jouw bezinningsdagen!
Nok Nok Het klopt in mijn hoofd! website inspiratielijst vind ik leuk- box feel good-kaartje Wat? Nok Nok is een campagne naar jongeren van 12 tot 16 jaar. Dit zelfeducatie-instrument, in de vorm van een website (www.noknok.be) is opgebouwd rond 4 knaltips en staat boordevol informatie, verhalen en opdrachten om aan de slag te gaan met de eigen mentale fitheid. Als school of klas kan je a.d.h.v. de Inspiratielijst Nok Nok of de vind ik leuk-box in groep aan de slag gaan rond deze 4 tips en geestelijke gezondheid in het algemeen. Voor wie? Eerste en tweede graad secundair onderwijs. Leerlingen vanaf 16 jaar en het schoolteam kunnen terecht op www.fitinjehoofd.be. Praktisch De inspiratielijst, de Vind Ik Leuk-box en promotiematerialen van NokNok kan je opvragen bij het Logo. Nok Nok in de Gezonde School Als school kan je leerkrachten en leerlingen helpen om zich beter in hun vel te voelen. Ga na hoe je de 4 knaltips kan verankeren in jouw school. Ondersteun leerlingen en leerkrachten om zich fit in hun hoofd en goed in hun vel te voelen. Zoek naar manieren om ook als directie aan goede zelfzorg te doen. Maak afspraken met leerkrachten, zorgleerkrachten en schoolnabije diensten voor goede signaalherkenning, opvang en begeleiding van leerlingen en personeel. GEESTELIJKE GEZONDHEID www.logobrugge-oostende.be/noknok joke.goethals@logobrugge-oostende.be EXTRA INFO
Tip Ga je ook voor een gezonde dranken op school? Op www.gezondeschool.be/kieskeurig vind je onder beleidsinstrumenten een fiche om te werken naar een evenwichtig aanbod van dranken op school.
Kieskeurig Dranken en tussendoortjes op school Wat? Kieskeurig helpt je bij de uitbouw van een kwaliteitsvol voedingsbeleid op school. Je gaat tijdens de lessen in op gezonde voeding, zet gezondheidsacties op en maakt afspraken over gezond eten. Kinderen en jongeren vergeten te ontbijten, eten te weinig groenten en fruit of te veel snoep en frisdrank. Gezond eten en genoeg bewegen helpen hen om een gezond gewicht te bekomen of te behouden. Daarom is een goed eetpatroon van jongs af aan belangrijk. Want jong geleerd, is oud gedaan. Thuis, maar ook op school. Voor wie? Leerkrachten en directie van het kleuter-, basis- en secundair onderwijs. Praktisch Wanneer? Het hele jaar door. Hoe? Op www.gezondeschool.be/kieskeurig vind je schoolfiches die je ondersteunen bij de uitbouw van een kwaliteitsvol voedingsbeleid, een overzicht van educatieve materialen en voorbeeldbrieven voor ouders. www.logobrugge-oostende.be/kieskeurig www.gezondeschool.be/kieskeurig charlotte.pascal@logobrugge-oostende.be EXTRA INFO
Stand Vlaanderen Stopt met Roken Ontleen de tent, tablet met verouderingsapp en berekeningsmodule om jouw tabakspreventiebeleid in de kijker te plaatsen. Interactieve stand gezond ontbijt Deze stand kan de perfecte aanvulling zijn van jouw projectdag of projectweek. Aan de hand van interactieve stappen ontdekken leerlingen en leerkrachten welk ontbijttype ze zijn. Kom te weten hoe een gezond ontbijt er uitziet, zo begin je de dag vol energie!
Materialen in de kijker Wat? Het Logo beschikt over verschillende educatieve koffers die je gratis kan ontlenen. Iedere koffer is gericht op een specifieke doelgroep en thema. De koffers bevatten materialen en methodieken geselecteerd op kwaliteit. De materialen bieden ondersteuning en inspiratie bij het uitwerken van een gezondheidsbeleid op school. De educatieve koffers zijn: KOFFER Haai in een box WRK koffer Vind ik Leuk-box WAT STAAT IN DE KIJKER middelenpreventie tabakspreventie geestellijke gezondheid & tabakspreventie DOELGROEP Tandenkoffer de gezonde tanden derde kleuterklas Proefkampioen smaakontwikkeling kleuter- en lager onderwijs Air@school box gezonde binnenlucht secundair onderwijs Geestig Gezond geestelijke gezondheid secundair onderwijs Geestje Gezond geestelijke gezondheid basisonderwijs WANNEER ONTLENEN op elk moment van het jaar HOE AANVRAGEN derde graad basisonderwijs eerste graad secundair onderwijs eerste en tweede graad secundair onderwijs via info@logobruggeoostende.be via je CLB EXTRA INFO www.logobrugge-oostende.be/materialen
VORMING IN DE KIJKER Trefdag Hoe houden we de jeugd van morgen gezond? Tendenzen en uitdagingen, tips en tricks Wat? Voor welke uitdagingen en tendenzen staan we tegenwoordig om jongeren gezond te houden. Vertrekkend vanuit hun leefwereld gaan we na welke zaken er een invloed hebben op kinderen en jongeren? Welk effect heeft dit op hun gezondheid? Dokter Binu Singh onthult het. Ontdek in de namiddag het aanbod van Logo Brugge-Oostende en kom te weten welke kant-en-klare mogelijkheden er zijn om preventief te werken aan gezondheid bij kinderen, jongeren. Hoe kunnen we als opvoeder, leerkracht, preventiewerker of ouder hiermee aan de slag. Voor wie? Iedereen die werkt met/naar kinderen en jongeren vanuit verschillende sectoren: onderwijs (leerkrachten, trekkers van het gezondheidsbeleid, directies, clb-medewerkers) lokale besturen (preventiewerkers, jeugddienst, huizen van het kind ) Praktisch Waar? Logo Brugge-Oostende, Ruddershove 4, 8000 Brugge Wanneer? 10 oktober 2016, 9u-16u Prijs? Gratis Inschrijving? Ten laatste tegen 5 oktober 2016 via www.logobrugge-oostende.be/dejeugdvanmorgen Let op: plaatsen zijn beperkt. EXTRA INFO www.logobrugge-oostende.be/dejeugdvanmorgen lies.vanloo@logobrugge-oostende.be
Nieuwsbrief De nieuwsbrief van Logo Brugge-Oostende vzw bundelt informatie over ziektepreventie en gezondheidsbevordering gericht naar het basis- en secundair onderwijs en wordt 4 keer per jaar verstuurd. Inschrijven kan via info@logobrugge-oostende.be (met vermelding van mailadres, naam en school). We wensen jullie alvast een gezond schooljaar 2016-2017 Het team van Logo Brugge-Oostende Heb je nog vragen? Neem contact met ons op! www.logobrugge-oostende.be www.facebook.com/logobrugge-oostende Logo Brugge-Oostende vzw Ruddershove 4 8000 Brugge T 050 32 72 95 F 050 32 72 99 info@logobrugge-oostende.be