ZORGPROGRAMMA PEDIATRIE - TERTIAIR CENTRUM UZG: NETWERK TRAUMA BASISDOCUMENT

ZORGPROGRAMMA PEDIATRIE - TERTIAIR CENTRUM UZG: NETWERK TRAUMA BASISDOCUMENT REFERENTIEKADER TRAUMA is nog steeds de voornaamste reden van morbiditeit en mortaliteit bij kinderen; hierop ingrijpen vraagt enerzijds een actief preventiebeleid en anderzijds een optimalisatie van het zorgtraject. Er is duidelijke internationale consensus, gestoeld op voldoende wetenschappelijke evidentie, om tot een getrapt en patient-centered zorgmodel te komen. Belangrijke premissen hierbij zijn dat ernstig gekwetste patiënten in casu kinderen selectief behandeld worden in geselecteerde centra (T1) met specifiek pediatrische bekwaamheid en voldoende pediatrische caseload, maar ook dat matig gekwetste kinderen niet noodzakelijk in deze centra dienen behandeld te worden. Ook in België heeft de wetgever nu voorzien dat aan dergelijke regionale traumanetwerken vorm dient gegeven te worden. Binnen het vernieuwde zorgprogramma pediatrie wordt sterk de nadruk gelegd op netwerkuitbouw (met juridisch geformaliseerde samenwerkingsovereenkomsten) tussen alle ziekenhuizen in bepaalde regio s en dit minimaal met het hun dichtstbijzijnd tertiair programma, welke een coördinerende rol dient op te nemen. Het zorgprogramma pediatrie beschrijft op zich ook reeds een getrapt zorgmodel: [basisprogramma specialistisch programma tertiair programma]; doch het is duidelijk dat een verdere/aangepaste differentiatie nodig zal zijn binnen het ontwikkeld traumanetwerk Het zorgprogramma pediatrie definieert pediatrie als leeftijd <15j Ongeacht het zorgprogramma dient elk ziekenhuis dat binnen onderstaand traumanetwerk een kind na trauma opvangt te beschikken over de noodzakelijke logistiek/materiaal, kennis en protocollen, medisch personeel, psychosociale omkadering welke als nodig werd gedefinieerd voor zijn positie binnen het netwerk. PARTNERS IN EEN NETWERK We onderscheiden verschillende locaties/tijdstippen in het zorgtraject: prehospitaal spoedgevallen OK IZ-pediatrie afdeling revalidatie; met elk hun specifieke noden en omkadering, beslissingscriteria etc. Voor de eenvoud wordt in verdere tekst Dringend Medisch Interhospitaal Transport afgekort als DMIT We onderscheiden hierbij globaal 3 zorggradaties (zie ook verder in deze tekst): o T3: opvang en stabilisatie van elk trauma in afwachting van DMIT; volledig zorgaanbod wat betreft mild tot matig trauma. Beschikkend over een basis- of een specialistisch pediatrisch zorgprogramma en een erkende dienst gespecialiseerde spoedgevallen. o T2: opvang en stabilisatie van elk trauma in afwachting van DMIT; volledig zorgaanbod wat betreft mild tot matig trauma; volledig zorgaanbod wat betreft Het UZ Gent kan op generlei wijze aansprakelijk worden gesteld door externe gebruikers van dit document. Pagina 1

specifieke indicaties binnen het ernstig trauma. Beschikkend over een specialistisch pediatrisch zorgprogramma. o T1: opvang en stabilisatie van elk trauma ongeacht; verantwoordelijk voor advies en DMIT vanuit T3 en T2; volledig zorgaanbod wat betreft mild tot (nagenoeg) alle ernstig trauma. Beschikkend over een tertiair pediatrisch zorgprogramma en een pediatrische intensieve zorg. Voor elk van deze drie zorggradaties dienen, rekening houdend met ook de verschillende erkende locaties, karakteristieken vastgelegd te worden. Deze karakteristieken zijn aanvullend op deze binnen het zorgprogramma pediatrie, welke onverminderd gelden. We baseren ons in deze op de beschikbare wetenschappelijke evidentie, de verschenen richtlijnen in de ons omliggende landen (UK, Nederland) en de resultaten van het voorbije overleg tussen de lokale actoren. KARAKTERISTIEKEN T3 Heeft een basis- of specialistisch pediatrisch zorgprogramma en een erkende dienst specialistische spoedgevallen Is 24/7 in staat (logistiek, protocollen, kennis, bestaffing) tot de initiële opvang van een ernstig trauma van een kind of adolescent in functie van een verdere doorverwijzing. Dit includeert de 24/7 onmiddellijke bedside beschikbaarheid van minimaal 1 arts en 1 verpleegkundige welke een kritiek ziek kind kunnen stabiliseren, en desgewenst intuberen en reanimeren. Materialen en medicaties aangepast aan alle leeftijden en volgens protocol zijn in voldoende mate beschikbaar. Is 24/7 in staat tot verdere diagnostiek van en volledig beleid bij mild tot matig trauma. In geval van nood tot ziekenhuisopname gelden onverminderd de regels van de wetgeving Zorgprogramma Pediatrie. Een multidisciplinaire stuurgroep, bestaande uit een kinderarts-, urgentiearts- en een chirurg-staflid, is binnen het centrum gemandateerd voor de ontwikkeling en implementatie van de relevante protocollen (omtrent stabilisatie en transport) en de opleiding van alle lokale actoren. Specifieke aandacht wordt hierbij gegeven aan het onderhouden van de nodige competenties van de klinische staf in de opvang van het kritiek zieke/gekwetste kind. Er is een geprotocolleerde obligate samenwerking met een T1 (en optioneel een T2) ziekenhuis binnen het netwerk ifv. opleiding, verleende medische zorg en urgent medisch transport. KARAKTERISTIEKEN T2 in aanvulling op T3 karakteristieken welke minimaal ook gelden Heeft een specialistisch pediatrisch zorgprogramma en een erkende dienst specialistische spoedgevallen Is 24/7 in staat (logistiek, protocollen, kennis, bestaffing) tot de initiële opvang van een ernstig trauma van een kind of adolescent in functie van stabilisatie en mogelijke verdere doorverwijzing. Dit includeert de 24/7 onmiddellijke bedside beschikbaarheid van minimaal 1 Het UZ Gent kan op generlei wijze aansprakelijk worden gesteld door externe gebruikers van dit document. Pagina 2

arts en 1 verpleegkundige welke een kritiek ziek kind kunnen stabiliseren, en desgewenst intuberen en reanimeren. Materialen en medicaties aangepast aan alle leeftijden en volgens protocol zijn in voldoende mate beschikbaar. Bovenstaande arts en verpleegkundige hebben de nodige -aantoonbare- competenties in de acute opvang van het kritiek zieke of gekwetste kind en volgden enige (inter)nationaal gecertifieerde opleiding omtrent pediatrische reanimatie en omtrent traumazorg in de voorbije 5 jaar. Indien dit bij aanvang nog niet het geval is, dient er een plan van aanpak te bestaan hoe dit op redelijke termijn verwezenlijkt wordt. Is 24/7 in staat om binnen de 20 na eerste aanmelding (bij uitzondering van overmacht) een staflid dan wel een assistent met meer dan 3 jaar opleiding in deze specialiteit bedside ter beschikking te hebben voor de volgende basisdisciplines: pediatrie, chirurgie, anesthesie. Is 24/7 in staat om binnen de 30 na eerste aanmelding (bij uitzondering van overmacht) een staflid dan wel een assistent met meer dan 3 jaar opleiding in deze specialiteit bedside ter beschikking te hebben voor de volgende basisdisciplines: neurochirurgie, orthopedie, radiologie; specifieke chirurgische subdisciplines waarvoor er binnen dat T2 ziekenhuis een geprotocolleerd urgent zorgtraject bestaat. Is 24/7 in staat tot verdere diagnostiek van en volledig beleid bij mild tot (specifieke indicaties binnen het) ernstig trauma (in zoverre er een geprotocolleerd urgent zorgtraject is vastgelegd en binnen de voor T2 geldende afspraken omtrent opname op een algemene intensieve zorg). Elk van bovenstaande artsen hebben aantoonbare en onderhouden competenties in de acute zorg van kinderen, relevant voor hun discipline. Een geschreven protocol verduidelijkt de teamwerking, inclusief de teamleader rol en de geldende afspraken bij de opvang van een ernstig gekwetst kind. Een multidisciplinaire stuurgroep, bestaande uit een kinderarts-, urgentiearts-, intensivist-, anesthesist- en een chirurg-staflid, is binnen het centrum gemandateerd voor de ontwikkeling en implementatie van de relevante protocollen (omtrent stabilisatie en transport; urgente heelkunde, analgosedatie en narcose, -tijdelijke- opvang van kinderen op de algemene intensieve zorg en de hieraan gekoppelde doorverwijscriteria) en de opleiding van alle lokale actoren. Specifieke aandacht wordt hierbij gegeven aan het onderhouden van de nodige competenties van de klinische staf in de opvang van het kritiek zieke/gekwetste kind. Er is een geprotocolleerde obligate samenwerking met een T1 ziekenhuis binnen het netwerk ifv. opleiding, verleende medische zorg en urgent medisch transport. Beleidsprocedures omtrent orgaandonatie, child death review, kindermishandeling, ouderparticipatie en aanwezigheid; rouwverwerking alsook noodzakelijk urgent handelen buiten competentie worden opgemaakt in overleg met het T1 centrum. Opname van een ernstig gekwetst kind op de algemene intensieve zorgafdeling van het T2 ziekenhuis gebeurt enkel voorzover dit in het belang van het kind is en er verwacht wordt dat de toestand op korte termijn (48u) duidelijk zal verbeteren; dan wel in afwachting van een Het UZ Gent kan op generlei wijze aansprakelijk worden gesteld door externe gebruikers van dit document. Pagina 3

DMIT. Volgende randvoorwaarden dienen hierbij echter steeds vervuld te zijn: o Er is 24/7 ten minste 1 dienstdoende arts en 1 verpleegkundige aanwezig op de IZafdeling welke onderhouden en aantoonbare competenties in de zorg van het ernstig zieke of gekwetste kind bezit en hiervoor enige (inter)nationaal gecertifieerde opleiding volgde in de voorbije 5 jaar. Indien dit bij aanvang nog niet het geval is, dient er een plan van aanpak te bestaan hoe dit op redelijke termijn verwezenlijkt wordt. o Er is een op naam benoemde pediatrisch verpleegkundige met specifieke onderhouden en aantoonbare competenties in de zorg van ernstige zieke of gekwetste kinderen, gemandateerd voor procedures en opleiding met betrekking tot de zorg voor deze groep kinderen o Alle noodzakelijke materialen en medicijnen voor alle respectievelijke leeftijden zijn aanwezig, volgens protocol. o De beschikbare protocollen voor stabilisatie en reanimatie van ernstig gekwetste kinderen vermelden de plaats van de eigen algemene intensieve zorgafdeling in het globale zorgtraject van het kind. Duidelijke afspraken omtrent advies van en verwijzing naar het T1 centrum zijn hierin beschreven. o Elk kind welke verwacht wordt langer dan 48u intensieve zorg nodig te hebben dient bij opname en regelmatig tijdens het verdere verblijf met de dienstdoende pediatrisch intensivist van het T1 centrum besproken te worden. Dit geldt insgelijks bij elke deterioratie waardoor de verwacht opnameduur verlengt tot > 48u. o Bij elke opname van een kind op een algemene intensieve zorgafdeling is er een voorafgaand akkoord van de dienstdoende lokale kinderarts. Elk kind wordt tijdens zijn IZ opname minimaal tweemaal daags door een kinderarts staflid geëvalueerd. o Data omtrent de gebeurde opnames worden binnen het netwerk beschikbaar gesteld voor audit KARAKTERISTIEKEN T1 in aanvulling op T3 karakteristieken welke minimaal ook gelden Erkende spoedgevallendienst in ziekenhuis met tertiair zorgprogramma (inclusief een IZ Pediatrie op dezelfde site, zoals beschreven in de wettekst Zorgprogramma). Nood aan onmiddellijke bedside beschikbaarheid van basisdisciplines (staflid senior (>3j) ASO): pediatrie, urgentiegeneeskunde, chirurgie, orthopedie, radiologie, anesthesie, intensieve zorg. Een staflid intensivist/anesthesist/urgentiearts is 24/7 op elk moment beschikbaar om de teamleader functie op te nemen. Nood aan bedside beschikbaarheid pediater-intensivist/pediater-urgentiearts als teamleader <20 na eerste aanmelding (bij uitzondering van overmacht). Nood aan bedside beschikbaarheid <30 na eerste aanmelding (bij uitzondering van overmacht) van neurochirurg, thoracovasculair chirurg, interventioneel radioloog, cardiochirurg; elk van deze met bewezen pediatrische ervaring (of mogelijkheid tot overleg met/ back-up van collega welk deze ervaring heeft). Het UZ Gent kan op generlei wijze aansprakelijk worden gesteld door externe gebruikers van dit document. Pagina 4

Nood aan 24/7 beschikbaarheid voor overleg en desgewenst consult aan bed van: pediatrisch neuroloog, pediatrisch infectioloog; pediatrisch chirurg, pediatrisch orthopedist; plastisch chirurg, maxillofaciaal chirurg, uroloog; elk van deze met bewezen pediatrische ervaring (of mogelijkheid tot overleg met/ back-up van collega welk deze ervaring heeft). Nood aan beschikbaarheid voor overleg op de volgende werkdag: pediatrisch revalidatiearts. Uitgeschreven protocollen voor organisatie van de pediatrische traumazorg, (continue) opleiding in eigen huis en kwaliteitscontrole. Een geschreven protocol verduidelijkt o.a. de teamwerking, inclusief de teamleader rol en de geldende afspraken bij de opvang van een ernstig gekwetst kind. Beleidsprocedures omtrent orgaandonatie, child death review, kindermishandeling, ouderparticipatie en aanwezigheid; rouwverwerking alsook noodzakelijk urgent handelen buiten competentie worden opgemaakt in overleg met alle actoren, inclusief de verwijzende centra. Verantwoordelijk voor en samenwerking met T3 en T2 ziekenhuizen binnen het netwerk ifv protocollen voor opleiding, medische zorg, urgent medisch transport; alsook audit. 24/7 Bereikbaarheid voor overleg en adviesfunctie en mogelijkheid tot organisatie DMIT door een ervaren team, aangepast naar ernst; welk indien nodig onmiddellijk dan wel ten laatste binnen de 60 kan vertrekken. Zie onder. TRIAGE BINNEN HET NETWERK Globaal is er een duidelijke voorkeur om reeds pre-hospitaal enige vorm van triage te hanteren zodat elke patiënt onmiddellijk in het voor hem/haar meest adequate hospitaal (ifv kenmerken) toekomt. Deze pre-hospitaal triage betekent meestal een duidelijke tijdswinst zelfs als de aanrijtijd substantieel verlengt. Niettegenstaande erkennen we dat binnen de dringende geneeskundige hulpverlening er een begrenzing van de activiteitsregio in functie van de lokale dekkingsgraad dient te zijn voor enige MUG-equipe. Bovendien is bovenstaande niet van toepassing voor bepaalde klinische toestanden of pathologieën waarbij in-hospitaal stabilisatie, ongeacht hospitaalkenmerken, door de MUG-arts als prioritair beschouwd wordt. Deze beslissing blijft de verantwoordelijkheid van de MUG-arts in functie. Triage in het kader van gebeurde rampen gebeurt in functie van de noodzaken en besliskunde van de DIR-MED en de actoren op het rampterrein en valt buiten bovenstaande besliskunde. Op elk moment 24/7 heeft de MUG-arts de mogelijkheid om te overleggen met het dienstdoende staflid pediatrische intensieve zorg van het T1 centrum (in casu voor UZ Gent via 093326955). Elk pre-hospitaal middel geeft sowieso een gestructureerde aankondiging naar het ontvangend centrum. PRE-HOSPITAAL Een gekwetst kind bij MUG-interventie wordt gedevieerd naar een T2 of T1 centrum ténzij alle onderstaande: Het UZ Gent kan op generlei wijze aansprakelijk worden gesteld door externe gebruikers van dit document. Pagina 5

o >1j oud o Laag-energetisch niet penetrerend trauma o GCS 14-15 o Cardiorespiratoir stabiel o Duidelijk en eenduidig verhaal van ongeval (accidenteel) o GEEN ernstige brandwonden, amputatie, open fractuur of vermoeden letsel wervelkolom o GEEN belangrijke voorgeschiedenis Een ernstig gekwetst kind bij MUG-interventie wordt specifiek gedevieerd naar een T1 centrum indíén het vermoeden is dat dit kind >48u pediatrische intensieve zorg zal nodig hebben Redenen om aan bovenstaande te verzaken in functie van het dichtstbijzijnde T3 dan wel T2 ziekenhuis kunnen zijn: o Oncontroleerbaar cardiorespiratoir falen ondanks ingestelde behandeling met dreigende hartstilstand o Afstand naar het T2 respectievelijk het T1 centrum is dermate ver dat deviatie niet opportuun meer is voor de regionale dringende geneeskundige hulpverlening o Tijdskritische pathologie waarvoor er in het meer nabije T2 centrum voldoende opvangcapaciteit is Specifieke afspraken gelden voor specifieke problemen: o Ernstige Brandwonden (met name: >10%, aangezicht, handen-voeten-perineum...) kunnen opgevangen worden in elk T2 of T1, maar dienen finaal opgenomen te worden in een brandwondencentrum. Mits overleg vooraf en binnen de gelimiteerde aanrijtijd is rechtstreekse deviatie naar een brandwondencentrum dan ook te verkiezen. o Amputaties, welke in aanmerking komen voor re-implantatie microchirurgie: kunnen opgevangen worden in elk T2 of T1, maar dienen finaal opgenomen te worden in een centrum waar op dat moment microchirurgie mogelijk is. Mits overleg vooraf en binnen de gelimiteerde aanrijtijd is rechtstreekse deviatie naar een dergelijk centrum dan ook te verkiezen. INTER-HOSPITAAL Indien er DMIT nodig is, dient dit preferentieel met een gedediceerd team te gebeuren (zie onder). Bij voorkeur wordt vermeden dat een patiënt meer dan 1 DMIT nodig heeft op 24u tijd. Indicaties voor DMIT naar een T2 centrum includeren: Indicaties voor of vermoeden van nood aan bepaalde specifieke heelkunde of andere verzorging waarvoor dit T2 centrum een binnen het netwerk aanvaarde expertise heeft en waarbij de verwachte nood tot opname in een intensieve zorg afdeling korter dan 48u is. Het UZ Gent kan op generlei wijze aansprakelijk worden gesteld door externe gebruikers van dit document. Pagina 6

Indicaties voor DMIT specifiek naar een T1 centrum includeren: Indicaties voor of vermoeden van nood aan bepaalde specifieke heelkunde of andere verzorging waarbij de verwachte nood tot opname in een intensieve zorg afdeling langer dan 48u is. Elke patiënt is transporteerbaar maar globaal kan gesteld worden dat een DMIT best zo vroeg mogelijk in het traject gebeurt gezien meest typisch voor ernstig pediatrisch trauma de instabiliteit vaak maximaal wordt 24-48u na het gebeurde trauma. RETRIEVAL De beslissing tot DMIT is functie van enerzijds de gemaakte afspraken binnen het netwerk en anderzijds de conclusies van het vroegtijdig overleg tussen de verwijzer en het staflid van het secundair transport team/ ontvangend centrum. Hiervoor is een gedediceerde telefoonlijn 24/7 beschikbaar (voor wat betreft UZG is dit 093326955). Het lokaal team blijft verantwoordelijk voor het ingestelde beleid tot op het moment dat het secundair transportteam de zorg overgenomen heeft. Het DMIT team is 24/7 beschikbaar om afhankelijk van de ingeschatte ernst onmiddellijk, dan wel op korte termijn (<60 ) te vertrekken. Het DMIT-team kan functioneren zonder de zorg op de pediatrische IZ-eenheid noch op enige andere afdeling in het gedrang te brengen en kan ook uitrukken wanneer er in het T1 centrum van het team zelf geen bed beschikbaar is. In dit laatste geval zal het DMIT-team dienen in te staan voor een transport naar een ander T1, dan wel voor specifieke indicaties een bepaald T2 hospitaal. Er is 24/7 een medisch team beschikbaar voor het transport waarbij de teamsamenstelling functie is van de geanticipeerde ernst. Een staflid pediatrische intensieve zorg kan 24/7 het team vervoegen binnen de 20 na aanmelding. Ongeacht heeft elk van de teamleden de nodige aantoonbare en onderhouden competenties in de acute opvang van een kind. Dit includeert het volgen van een enige (inter)nationaal gecertifieerde opleiding in de voorbije 5 jaar. Het DMIT Team bezit alle nodige leeftijdsspecifieke materialen en medicijnen voor de opvang en stabilisatie van kinderen van alle leeftijden na (ernstig) trauma. Er is een op naam genoemd staflid pediatrische intensieve zorg en een op naam genoemd senior verpleegkundige verantwoordelijk voor de ontwikkeling en implementatie van alle relevante protocollen en de continue opleiding van alle actoren. Voor en met de verwijzende ziekenhuizen wordt onderwijs en systematische feedback voorzien. Data in functie van audit en research worden systematisch verzameld door alle actoren. Elk lokaal team, T3 of T2, dient zich te voorzien om in uitzonderingssituaties zelf in te staan voor het interhospitaal transport en hiervoor een arts en verpleegkundige ter beschikking te stellen. Desgewenst kan hiervoor aanvullend beroep gedaan worden op middelen van de dringende geneeskundige hulpverlening 112. Het UZ Gent kan op generlei wijze aansprakelijk worden gesteld door externe gebruikers van dit document. Pagina 7

In overleg tussen het lokaal staflid en de dienstdoende DMIT kinderintensivist kan dus steeds overwogen worden om het DMIT door het lokaal team te laten uitvoeren wanneer: Het regulier DMIT-team door overmacht niet beschikbaar is binnen een voor de pathologie aanvaardbaar tijdstip De betreffende pathologie dermate tijdskritisch is (in verhouding tot zijn toestandskritisch karakter) dat elke delay als onaanvaardbaar voor de patiënt dient beschouwd te worden. In deze tijdskritische pathologieën dient steeds de afweging gemaakt te worden of deviatie naar een meer nabij T2 centrum met specifieke expertise voor de genoemde problematiek niet te verkiezen is. Het UZ Gent kan op generlei wijze aansprakelijk worden gesteld door externe gebruikers van dit document. Pagina 8

Documentnummer: ZC 1 Versienummer: versie 1 Datum in voege: Contactpersoon: Patrick Van De Voorde (Patrick.VandeVoorde@UZGENT.be) auteur Naam Functie Datum Handtekening Dr P. Van De Voorde Voorzitter werkgroep Urgentie-arts UZ Gent Lucas Matthyssens Kinderchirurg UZ Gent Dr F. Plasschaert Kinderorthopedist UZ Gent Mike Bardyn Verpleegkundige spoed UZ Gent Dr D. Devriese Medisch diensthoofd spoed AZ St Lucas Dr.N. Müller Intensivist AZ Sint Jan Dr A. D hooge Arts specialist AZ Sint Jan Dr C. Vandycke Spoedarts AZ Sint Jan Dr A.S. Moringe Kinderarts AZ Augustinus Veurne Dr P. Jeannin Kinderarts Jan Palfijn Gent Dr G. Van Spoedarts OLV Aalst Droogenbroeck nazicht machtiging Dr P. Van De Voorde Prof dr D. Matthys Prof dr D. De Wolf Diensthoofd Kindergeneeskunde UZ Gent Coördinator zorgcircuits Het UZ Gent kan op generlei wijze aansprakelijk worden gesteld door externe gebruikers van dit document. Pagina 9