Notitie positionering Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) Barneveld.

Notitie positionering Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) Barneveld. 1. Inleiding. In de kadernota 2016-2019 staat in Programma 1 (participatie en ) de volgende passage: de afgelopen jaren stonden in het teken van de transitie. Dat is de overgang van een aantal centraal georganiseerde taken, met betrekking tot hulp aan en van inwoners met problemen of beperkingen, naar de gemeente. De formele kaders zijn klaar, nu begint het inregelen, aanpassen aan de vragen uit de praktijk, met een focus op het ondersteunen van de uitvoering. De rol van de gemeente verandert van voorbereidend en kaderstellend naar faciliterend en monitorend. De transitie is daarmee nog niet afgerond; er ligt nog een aantal nader uit te werken opdrachten. Uitgangspunt is dat (de regie op) jeugdhulp en jeugdgezondheidszorg zoveel mogelijk lokaal plaatsvindt. Het CJG neemt in de uitvoering van de jeugdhulp en jeugdgezondheidszorg in Barneveld een belangrijke plaats in. Door alle ontwikkelingen op het gebied van Jeugdhulp is het van belang de positie van het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) te herijken en toekomstbestendig te maken. In deze notitie wordt op basis van onderzoek en gesprekken met betrokkenen hierover een standpunt ingenomen. Dit is gerelateerd aan de ontwikkelingen op het gebied van de jeugdhulp in de regio FoodValley en de doorontwikkeling van de (integrale) jeugdgezondheidszorg van 0-18 jaar (consultatiebureau en schoolarts). Uitgangspunten. De afweging over de toekomst van het CJG, inclusief een afweging van de meest wenselijke organisatievorm daarvoor is gebaseerd op de aanvankelijke doelstelling van het CJG (uitvoering van preventief jeugdbeleid), met daarin de functies: preventieve algemene voorzieningen (interventieniveau 1 en 2*); ondersteunende algemene voorzieningen (interventieniveau 3); sluitende ketenaanpak, coördinatie van zorg; gezins door het lokale team. * zie voor toelichting op interventieniveaus Jeugdhulp FoodValley bijlage 1 Leeswijzer De notitie beschrijft: een terugblik op het CJG vanaf start tot de komst van de Jeugdwet de situatie per 1 januari 2015 en de veranderingen op grond van ervaringen in het eerste halfjaar na de transitie van de jeugdhulp; Taak en functie van het CJG na het transitiejaar 2015 en de meest geëigende rechtsvorm daarvoor; 2. Een terugblik op het CJG, voor komst van de Jeugdwet. Het CJG is begin 2010 gestart, op basis van een raadsbesluit waarin besloten werd tot: organisatie van een herkenbare, laagdrempelige voorziening waarin de uitvoerende taken op het gebied van opvoeding, bescherming en preventieve gezondheidszorg gebundeld worden aangeboden. Sinds de start is het CJG een netwerkorganisatie, bestaande uit een aantal samenwerkende partners op genoemde gebieden. Er wordt samengewerkt door: instellingen voor (jeugd)maatschappelijk werk en schoolmaatschappelijk werk; instellingen die sociaal medische hulp (JGZ) aanbieden voor 0-4 jarigen (consultatiebureau) en 4-18 jarigen (jeugdverpleegkundigen en artsen). Vanaf 1 januari 2016 zijn deze taken ondergebracht bij de VGGM; het zgn. ambulante team bestaande uit professionals (hulpverleners) die in dienst zijn van Stichting Breeder, Youké, Ds. G.H. Kerstencentrum KOC, Lindenhout, Icare thuisbegeleiding, Eleos, Intermetzo, Elan thuisbegeleiding, Leger des Heils, Stimenz en Timon. Notitie positionering CJG Barneveld 01 09 2015 Pagina 1

De gemeente heeft deze netwerkorganisatie sinds de start gefaciliteerd (o.a. huisvesting) en gecoördineerd en geregisseerd (middels aanstelling van de coördinator CJG). Sinds haar start in 2010 heeft het CJG bewezen van meerwaarde te zijn in de samenwerking rond opvoeden en opgroeien. Inwoners weten het CJG goed te vinden. De laagdrempeligheid heeft zich in de praktijk aangetoond. 3. Situatie per 1 januari 2015. Op 1 januari 2015 is de Jeugdwet van kracht geworden. Daarmee zijn de taken en verantwoordelijkheden voor de gemeente op het terrein van en hulp aan jeugdigen en gezinnen fors toegenomen. De gemeente heeft als taak noodzakelijke en hulp te organiseren, inclusief de toegang daarnaar. Op 16 september 2014 heeft het college van B&W daartoe de notitie Toegang en toeleiding jeugdhulp in Barneveld vastgesteld. De basis voor deze notitie wordt gevormd door: de visie Zelf-Samen-Gemeente; het Beleidskader 3D; het Lokaal beleidsplan Positief opvoeden en opgroeien in Barneveld 2015-2018; Toegang en toeleiding Jeugdhulp Afwegingskader FoodValley. Door het vaststellen van deze notitie kon de werving van gemeentelijke gespreksvoerders Jeugd worden gestart. Deze gespreksvoerders waren op 1 januari 2015 operationeel om de wettelijke taken op het gebied van toegang naar jeugdhulp te kunnen uitvoeren. Het college heeft het besluit genomen om hen fysiek te plaatsen bij het CJG (afdeling sociaal domein). De leiding van het samenwerkingsverband CJG berust bij een leidinggevend coördinator CJG. Deze draagt de integrale verantwoordelijkheid voor de medewerkers en de taken van het CJG binnen de gemeente Barneveld, de interne bedrijfsvoering van het CJG en de aansturing van de gemeentelijke gespreksvoerders. De taak van de gespreksvoerder wordt in de notitie Toegang en toeleiding jeugdhulp in Barneveld als volgt omschreven: hij bepaalt of en welke hulp noodzakelijk is en bepaalt daarbij ook welke van de noodzakelijke hulp vanuit het CJG kan worden geboden. De gespreksvoerder is verantwoordelijk voor afstemming binnen de gemeente wanneer een gezin vragen heeft die op meerdere terreinen liggen (zowel op basis van de Jeugdwet, de Wmo en/of Participatiewet). Hij ziet er ook op toe dat na doorverwijzing één gezinsregisseur per gezin wordt geïdentificeerd die als hoofdaannemer optreedt. De gezinsregisseur zorgt op casusniveau voor een goede afstemming tussen verschillende betrokken partijen. Zo nodig heeft de gespreksvoerder de doorzettingsmacht om samenwerking te forceren. 4. Veranderingen op grond van ervaringen in de eerste helft van 2015. De start van de uitvoering van de Jeugdwet was dynamisch. Er bleek in de praktijk aanpassing van enkele uitgangspunten in de notitie Toegang en toeleiding jeugdhulp in Barneveld noodzakelijk omdat: de aanvankelijk gekozen structuur integrale toegang en toeleiding (door de raad vastgesteld kader 3D s) niet vergemakkelijkt. Afstemming en vermenging met de feitelijke hulpverlening is in de huidig gekozen structuur meer voor de hand liggend dan afstemming met de overige gespreksvoerders 3D s, terwijl dat het vastgestelde beleidsuitgangspunt is. Vermenging met de feitelijke hulpverlening juist niet; de taak van coördinator/netwerkbeheerder CJG oude stijl en leidinggevend coördinator van de gespreksvoerders jeugdhulp te veel omvattend bleek om bij één functionaris neer te leggen en de twee rollen lastig zijn te verenigen in een functionaris. Om op deze punten een oplossing te vinden is binnen de afdeling sociaal domein per 1 juli 2015 een teamleider benoemd, die naast de leiding over de gespreksvoerders Wmo en leerplichtambtenaren de aansturing van de gespreksvoerders jeugd verzorgt. De poortwachtersfunctie van de gespreksvoerders wordt sterker en er komt meer accent te liggen op de verbinding tussen de gespreksvoerders van de 3 decentralisaties en daarmee de integraliteit. Er ontstaat een doorgaande lijn waardoor ook het gewenste financiële resultaat beter kan worden bereikt. 5. Functie en de taak van het CJG in het nieuwe stelsel De organisatie van het CJG is nog ingericht naar de situatie van voor de transitie van de jeugdhulp (een netwerkorganisatie van samenwerkende aanbieders van jeugdhulp). Hulpverleners van Notitie positionering CJG Barneveld 01 09 2015 Pagina 2

verschillende jeugdhulporganisaties bieden vanuit het CJG ambulante hulp aan Barneveldse jeugdigen. Dit wordt bekostigd via de regionaal afgesloten contracten voor levering van Jeugdhulp. De samenwerkende gemeenten Jeugd in FoodValley hebben inmiddels bepaald, dat de financiële middelen voor de inkoop van lokale jeugdhulp met ingang van 1 januari 2016 aan de gemeenten worden overgedragen. De gemeenten zullen met ingang van die datum zelf de gewenste jeugdhulp die lokaal wordt ingezet, bekostigen. Dit maakt het wenselijk om (de gemeentelijke inbreng in) het samenwerkingsverband CJG per 1 januari 2016 of zo spoedig mogelijk daarna te verzelfstandigen. Door het samenwerkingsverband CJG in een zelfstandige entiteit onder te brengen: kan de lokaal in te zetten jeugdhulp rechtstreeks worden bekostigd kunnen hulpverleners in dienst worden genomen van een verzelfstandigd CJG; kan de aansturing van hulpverleners (schoolmaatschappelijk werkers, hulpverlener ambulante team, coördinator Homestart/Doorstart en coördinator integrale vroeghulp) worden verbeterd; kunnen de lokale doelen van de transformatie en de noodzakelijke bezuiniging op de jeugdhulp efficiënter worden bereikt. Het doel hiervan is om jeugdhulp efficiënter, inzichtelijker en rechtstreekser te kunnen regelen in samenwerking met de huidige en toekomstige kernpartners en daarmee de samenwerking tussen partners verder te versterken. De taak van de coördinator CJG blijft die van relatiebeheerder met en tussen de voorliggende voorzieningen, zodat op een zo efficiënt en laag mogelijk niveau hulp aan gezinnen en jeugdigen wordt geboden. Doorstroming van jeugdigen die hulp behoeven naar intensievere en duurdere vormen van hulp wordt zo veel mogelijk voorkomen. Het CJG kan haar positie van voor 1 januari 2015 (invoering Jeugdwet) eenvoudiger verder uitbouwen en verstevigen. Zie voor een schematische weergave van (het heden en) de toekomst van het CJG bijlage 2. 6. Positie van het CJG ten opzichte van de gemeentelijke gespreksvoerders. De gemeentelijke gespreksvoerders jeugd hebben expertise om hulpvragen van ouders en jeugdigen te beoordelen en de juiste beschikking af te geven als een vangnetvoorziening noodzakelijk blijkt ( vanaf interventieniveau 4). Ouders en jeugdigen kunnen met het advies van de gespreksvoerder en de gemeentelijke beschikking jeugdhulp afnemen bij een jeugdhulpaanbieder (organisatie voor jeugdhulp). De gespreksvoerders maken een multidisciplinaire afweging (3D breed). Zo nodig vindt vooraf of nadat de beschikking wordt afgegeven afstemming plaats tussen de gespreksvoerder en de hulpverlener. De gespreksvoerders worden in hun onafhankelijke rol zo nodig ondersteund met (advies) van een academisch opgeleide gedragswetenschapper (tot nu toe vanuit het ambulante team van het CJG of door een jeugdarts van de VGGM). De positie van gespreksvoerders blijft onafhankelijk ten opzichte van hulpverleners. De notitie Toegang en toeleiding jeugdhulp in Barneveld ging er van uit dat gespreksvoerders zonodig ook 1-5 gesprekken voeren met ouders en jeugdigen als dat tot oplossing van problematiek leidt. Deze mogelijkheid is opgenomen om de doorgeleiding naar achterliggende dure jeugdhulp te voorkomen en op een eenvoudige en efficiënte wijze ouders en jeugdigen te kunnen helpen. In de praktijk blijkt de rol van gespreksvoerder (bepalen wat nodig is) lastig te verenigen met het daadwerkelijk verlenen van hulp. Ook bleek de werkdruk in het eerste halfjaar 2015 zo groot dat zij niet toekwamen aan deze zgn. lichte opvoedkundige gesprekken.. Om een duidelijke scheiding aan te brengen tussen de taak en verantwoordelijkheid van de gespreksvoerders en jeugdhulpaanbieders beperken de gespreksvoerders zich inmiddels tot de gesprekken die moeten leiden tot oplossing van de vraag wat er moet gebeuren. Als deze vraag is beantwoord wordt de jeugdhulp vervolgens geboden door jeugdhulpaanbieders. Het voeren van lichte opvoedkundige gesprekken vindt niet plaats door de gemeentelijke gespreksvoerders. Deze gesprekken vinden waar mogelijk plaats door medewerkers van het ambulante team van het CJG of, zonodig, een andere jeugdhulpaanbieder. Hiermee wordt bereikt dat de noodzakelijke snel en efficiënt wordt geboden. Notitie positionering CJG Barneveld 01 09 2015 Pagina 3

Toekomst CJG en de meest geëigende rechtsvorm De taken van het CJG blijven zich toespitsen op bieden van informatie, advies, laagdrempelige en hulp (en dat verder verstevigen en uitbouwen). De taak van de gemeentelijke gespreksvoerders maakt daar geen feitelijk onderdeel van uit. Daarmee ligt het voor de hand het CJG niet langer onderdeel uit te laten maken van de gemeentelijke organisatie. Dit sluit ook aan bij de door de raad gestelde kaders ten aanzien van saanbod op het terrein van de 3D s, namelijk (onder andere): Regie op de uitvoering (sterke regierol, beperkte rol in uitvoering Lokaal wat kan, regionaal wat moet Eenvoudige bekostiging Het CJG bestaat nu circa 5 jaar en heeft haar sporen verdiend Daar waar het in de opstartfase van het CJG raadzaam was veel grip te (kunnen) houden, ligt het nu voor de hand dat het CJG op eigen benen gaat staan. Het CJG heeft bewezen voldoende taakvolwassen te kunnen werken om door de gemeente te kunnen worden losgelaten. De gemeente blijft de kaders bepalen, de feitelijke uitvoering vindt dan plaats door een zelfstandige organisatie (het CJG). Dit bakent de verschillende rollen goed af. De organisatievorm van het CJG moet goed aansluiten bij de rol en taken die we voor het CJG zien. Meest voor de hand liggende mogelijkheden voor de rechtsvorm van het CJG zijn: 1. overdragen aan een bestaande organisatie voor maatschappelijk werk of jeugdhulp; 2. verzelfstandigen in de vorm van een stichting. Optie 1 Het CJG Barneveld heeft haar naam in de afgelopen jaren opgebouwd als een neutrale instelling, is toegankelijk voor en wordt geaccepteerd door alle inwoners. Door een koppeling aan een bestaande organisatie voor maatschappelijk werk of jeugdhulp zou de indruk kunnen ontstaan dat neutraliteit van de instelling wordt prijs gegeven. Hiermee zou de acceptatie van het CJG voor een deel van de bevolking verloren kunnen gaan. Dit model is daarom niet wenselijk. Optie 2. De taken van het CJG opdragen aan een (door de gemeente gesubsidieerde) stichting. De stichtingsvorm is de meest voor de hand liggende rechtspositionele vorm voor een CJG en sluit goed aan bij zowel onze inhoudelijke als organisatorische doelen. Deze vorm heeft daarom de voorkeur. Andere (buur-)gemeenten (Veenendaal, Apeldoorn) zijn ons hierin voorgegaan en de ervaringen daar zijn positief. De statuten van de door het college op te richten stichting, beleidsregels en subsidievoorwaarden bieden voldoende waarborgen dat de uit te voeren taken op een goede wijze worden uitgevoerd en doelen worden bereikt. In de statuten kunnen de bevoegdheden van het college worden vastgelegd ten aanzien van: - goedkeuring op het wijzigen van de statuten; - toezicht op het jaarplan, jaarverslag en rekening; - benoeming en ontslag van raad van toezicht, bestuur en of directie; - goedkeuring van nader aan te wijzen bestuursbesluiten; - geven van aanwijzingen door het college. Daarmee blijft de gemeente de kaders bepalen voor de door het CJG uit te voeren taken en blijft voldoende gelegenheid bestaan de resultaten te monitoren en zonodig bij te sturen. 7. Vooruitblik op noodzakelijke verdere uitwerking Tot 1 januari 2016 zal verder uitgewerkt moeten worden: hoe invulling moet worden gegeven aan de bestuurlijk model en de voorzetting van de samenwerking met de huidige kernpartners. afbakenen van hulp te leveren vanuit het CJG ten opzichte van hulp waar een beschikking voor nodig is (door jeugdhulpaanbieders) Notitie positionering CJG Barneveld 01 09 2015 Pagina 4

het uitwerken van werkprocessen rond het op- en afschalen van hulp, te leveren door het CJG of door andere jeugdhulpaanbieders. De samenwerking tussen het CJG en de gemeentelijke gespreksvoerders. Daarbij wordt ook bezien wat de meest geëigende werkplek is voor de gemeentelijke gespreksvoerders. De financiële kaders NB: eerste verkenning laat zien dat de nieuwe wijze van organiseren van het CJG budgetneutraal verloopt (afgezien van oprichtingskosten). De juridische kaders (waaronder vorm en invulling van de stichting). Notitie positionering CJG Barneveld 01 09 2015 Pagina 5

Bijlage 1 Interventieniveaus in de Jeugdhulp (afwegingskader FoodValley) Opvoedsituatie Interventieniveaus Activiteiten (kunnen aangevuld en/of gewijzigd worden) Opvoedingsvragen Opvoedingsspanning + gezinsplan Verhoogde opvoedingsspanning Opvoedingsnood & Opvoedingscrisis +gezinsplan 1. Universele preventie 2. Selectieve preventie 3. Lichte 4. Intensieve 5. Specialistische 6. Specialistische intensieve 7. Excluderende vormen van Lezingen/ voorlichting Folders TV spots Welzijn nieuwe stijl Zelfhulpgroepen Vrijwilligerscircuit Themabijeenkomsten Ouderavonden Jongerenwerk Eén gesprek Telefonisch advies Vraagverheldering Toeleiding naar Meerdere gesprekken (ong. 5 keer) + follow-up na 6 maanden Korte individuele training en andere kortdurende interventies (maximaal 5 keer) Langdurige door vrijwilligers Generalistische training voor groepen ouders (ong. 5 keer) Generalistische training voor groepen jeugdigen (ong. 5 bijeenkomsten) Cliënt Langdurige laagfrequente hulp en coördinatie van zorg (ong. maandelijks contact) Gezinsinterventies (medium risico, ongeveer 5 tot 12 keer) Gespecialiseerde interventies of trainingen (ong. 5 tot 12 keer individueel + ong. 5 tot 8 keer groep) Respijtzorg Kinderopvang plus Persoonlijke verzorging Diagnostiek uitgebreid Crisishulp Gespecialiseerde training: ong. 25 keer ambulant Maatregelhulp in het kader van jeugdbescherming Maatregelhulp in het kader van jeugdreclassering Multiprobleem interventies: meerdere malen per week, meer dan 20 keer Traumabehandeling in het kader van kindermishandeling en/of huiselijk geweld Dagbehandeling Gezinsbehandeling Pleegzorg begeleiding ouders Pleegzorg begeleiding pleegouders Pleegzorg vergoeding pleegouders Gezinshuis Residentiële zorg Jeugdzorg plus Behandeling psychiatrie Verblijf psychiatrie Aanbod Notitie positionering CJG Barneveld 01 09 2015 Pagina 6

Bijlage 2 Visualisatie huidig CJG en toekomstig beoogd CJG Notitie positionering CJG Barneveld 01 09 2015 Pagina 7