d om kenn derlanders 56ste Zomercursus t Nederlandse taal en cultuur uur, en me iverse and e Nederlan Zeist: maandag 18 juli tot zaterdag 6 augustus 2011
56ste Zomercursus Nederlandse taal en cultuur Zeist: maandag 18 juli tot zaterdag 6 augustus 2011 56ste Zomercursus Nederlandse taal en cultuur - 2011 1
2 56ste Zomercursus Nederlandse taal en cultuur - 2011
Cursusleiding Projectleiding Secretariaat Organisaties Gerard A. Elshout Ingrid Degraeve, Taaluniecentrum NVT, Brussel Rob Visser, Nederlandse Taalunie, Den Haag Medewerkers Taaluniecentrum NVT, Brussel De Nederlandse Taalunie is een beleidsorganisatie waarin Nederland, Vlaanderen en Suriname samenwerken op het gebied van het Nederlands. De belangrijkste werkterreinen zijn: de Nederlandse taal zelf, het Nederlands in digitale toepassingen, onderwijs in en van het Nederlands, literatuur en leesbevordering, en de positie van het Nederlands in Europa en in de wereld. Zie ook de website www.taalunieversum.org. Het Taaluniecentrum NVT organiseert deze zomercursus onder verantwoordelijkheid van de Nederlandse Taalunie. Bij het Taaluniecentrum NVT in Brussel kunnen docenten, leerkrachten en leerders van het Nederlands buiten Nederland en Vlaanderen terecht voor advies, informatie en scholing. Zie ook de website www.taaluniecentrum-nvt.org. Blijf op de hoogte van al onze activiteiten en word onze vriend op Facebook: www.facebook.com/taaluniecentrumnvt 56ste Zomercursus Nederlandse taal en cultuur - 2011 3
Naar Woudschoten Conferentiecentrum Trein, bus en taxi: www.9292ov.nl voor een uitgebreid overzicht Bus vanaf Utrecht Centraal Station (2 keer per uur is er een verbinding): neem op het busstation voor het streekvervoer buslijn 74 naar het busstation in Zeist. Daar overstappen op bus 83 richting Veenendaal, uitstappen halte Woudschoten. Reistijd circa 45 minuten. Kosten: 0 2,05 in voorverkoop, 0 3,20 voor een los kaartje of 0 7,70 voor een strippenkaart. (Strippenkaarten worden bijna niet meer gebruikt.) Je kunt een los kaartje kopen bij de bestuurder of een ov-chipkaart in de automaten op het station. Voor toeristen bestaat er een wegwerp ov-chipkaart of een anonieme ov-chipkaart en die is in heel Nederland geldig. Meer informatie over deze kaart: http://www.9292ov.nl/9292ov1484.asp Trein vanaf Utrecht Centraal NS Station naar NS Station Driebergen-Zeist (4 keer per uur is er een verbinding): neem op spoor 14b de trein richting Rhenen, of op spoor 14 richting Ede-Wageningen. Reistijd circa 10 minuten. Kosten: enkele reis 0 2,60. Taxi vanaf NS Station Driebergen-Zeist via Taxi Besseling (Bestax), telefonisch reserveren: 035-6022222. Kosten: circa 0 17. 4 56ste Zomercursus Nederlandse taal en cultuur - 2011
Praktische informatie 1. Aanvangs- en vertrektijden Laat de anderen niet wachten en zorg dat je steeds op tijd bent, zowel bij de colleges en middaglezingen als bij de excursies. 2. Bar De kelderbar gaat om 21.00 uur open en sluit om 00.30 uur. 3. Bibliotheek De deelnemers kunnen in de bibliotheek van de Zomercursus de meest bekende woordenboeken en naslagwerken raadplegen. 4. Excursies Op vrijdag 22 juli, zondag 24 juli, donderdag 28 juli en dinsdag 2 augustus gaan we op excursie. We raden je aan ook met slecht weer rekening te houden en dus altijd een trui en een regenjas mee te nemen. Voor de excursie naar Amsterdam vind je op pagina 25 tips om op voorhand via internet een museum te boeken. We vertrekken altijd klokslag het afgesproken uur. Wie te laat is, moet zelf met het openbaar vervoer terug naar Zeist reizen. 5. Gastsprekers Op acht middagen ontvangen we een gastdocent. De onderwerpen waarover ze zullen spreken vind je in het programma. We beginnen om 16 uur. Na de voordracht is er telkens gelegenheid tot discussie. 56ste Zomercursus Nederlandse taal en cultuur - 2011 5
6. Kamers Alle deelnemers verblijven in tweepersoonskamers in het conferentiecentrum Woudschoten in Zeist. Elke kamer heeft een douche, toilet, telefoon en televisie. Het personeel van Woudschoten zorgt dagelijks voor schone handdoeken en verschoont regelmatig de bedden. 7. Lessen Op de eerste maandagmiddag zullen twee docenten van alle deelnemers een mondelinge toets afnemen. Daarna delen we hen in per niveau. Er wordt lesgegeven in verschillende niveaugroepen. Elke ochtend zijn er taallessen, van 8.30 uur tot 12.50 uur, behalve op zondag. 08.30-11.10 uur Rooster college-uren: De cursisten volgen college in hun eigen groep met de vaste docent. 11.15-12.00 uur 12.05-12.50 uur De deelnemers volgen keuze-uren: zij maken een keuze uit de aangeboden onderwerpen (zie pagina 15). Aan het begin van de cursus krijgen alle cursisten een uurrooster van de uitspraaklessen. 07.30-08.15 uur 13.00 uur 18.00 of 19.00 uur 10.00-10.25 uur 15.30-16.00 uur 8. Maaltijden We eten samen in het restaurant op de volgende tijden (met enkele uitzonderingen, zie daarvoor het dagprogramma): ontbijt lunch avondmaaltijd Koffie, thee en frisdranken kun je verkrijgen tijdens de: ochtendpauze middagpauze en elke avond in de lounge na de avondmaaltijd. Ook buiten deze tijden is er koffie en thee verkrijgbaar. Op verschillende plaatsen in het gebouw kun je gratis bronwater vinden. 6 56ste Zomercursus Nederlandse taal en cultuur - 2011
9. Postadres Zomercursus Nederlandse taal en cultuur Woudschoten Conferentiecentrum Woudenbergseweg 54 3707 HX Zeist Nederland Binnengekomen post kun je ophalen bij de receptie van Woudschoten. 10. Recreatie Op het terrein van Woudschoten zijn wandelroutes uitgezet. Er zijn ook badmintonrackets beschikbaar en je kunt er tafeltennissen. Dat is allemaal gratis. Biljarten in de bar kost 1 euro. Op het secretariaat zijn ook enkele spellen voorhanden (schaak, monopoly, yahtzee e.d.). In de buurt van het conferentiecentrum kun je ook zwemmen. Dvd s en videobanden uit de bibliotheek kun je, na overleg, buiten de college-uren bekijken in één van de leslokalen. We huren 75 fietsen die de deelnemers gedurende de cursus mogen gebruiken. Het gebruik van een extra kettingslot is verplicht. Een kettingslot kun je lenen bij de receptie. Er zal op vrije (mid)dagen gratis busvervoer worden aangeboden naar het centrum van Zeist en naar het treinstation in Driebergen/Zeist. 11. Secretariaat Het administratieve centrum van de Zomercursus bevindt zich in lokaal 2. Hier is ook de bibliotheek. Het secretariaat is open van ongeveer 08.30 uur tot ongeveer 21 uur (gesloten tijdens de maaltijden). 12. Telefoon, fax, e-mail en internet Telefoon Woudschoten (+ 31) (0)343 492 492. Binnenkomende telefoongesprekken kunnen we laten doorschakelen naar de kamers of naar het restaurant tijdens de lunch (13.00-13.30 uur) en de avondmaaltijd (18.00-19.00 uur, zie voor afwijkende tijden het dag programma). Het faxnummer van Woudschoten is (+ 31) (0)343 492 444. 56ste Zomercursus Nederlandse taal en cultuur - 2011 7
Het secretariaat van de Zomercursus is telefonisch te bereiken op het nummer (+31) (0)343 492 485. Voor uitgaande gesprekken vind je in Woudschoten een klein aantal kaart- en munttelefoons. Er is in Woudschoten een klein aantal computers met internetverbinding beschikbaar. We raden de cursisten aan indien mogelijk zelf een laptop mee te nemen. Er is gratis draadloos internet. Tijdens de lessen willen we wel dat alle laptops van de cursisten uitgeschakeld zijn. Alleen op die manier zal het netwerk niet overbelast zijn en zullen de docenten geen probleem hebben om tijdens de colleges internet te gebruiken. 13. Verzekeringen De cursisten met een beurs kunnen via de organisatie een reis- en ongevallenverzekering met een dekking voor wettelijke aansprakelijkheid afsluiten. Cursisten die daar geen gebruik van maken, moeten voor hun aankomst in Woudschoten zelf zorgen voor een verzekering die niet alleen de ziektekosten dekt, maar in ieder geval ook de kosten van repatriëring en wettelijke aansprakelijkheid, inclusief juridische bijstand. 8 56ste Zomercursus Nederlandse taal en cultuur - 2011
Programma 11.00-12.00 uur 13.00 uur 14.00 uur 14.45-17.30 uur 15.30 uur 19.00 uur 07.30-08.15 uur 08.30 uur 09.00-12.50 uur 13.00-13.30 uur 15.30 uur 19.00 uur 20.30-22.00 uur 07.30-08.15 uur 08.30-12.50 uur 13.00-13.30 uur 15.30 uur 16.00-17.15 uur 18.00 uur maandag 18 juli Afhalen van de cursisten vanaf het station van de Nederlandse Spoorwegen in Utrecht (uitgang Jaarbeursplein, roltrap af, langs Beatrix theater, let op witte bussen van de firma Besseling) Registratie en toewijzing kamers Lunch Openingszitting Mondelinge toets Koffie, thee of frisdranken Avondmaaltijd dinsdag 19 juli Ontbijt Bekendmaking groepsindeling in de foyer Colleges Lunch Koffie, thee of frisdranken Avondmaaltijd Openingsavond in de foyer waarna de Nederlandse Taalunie een borrel aanbiedt in de bar woensdag 20 juli Ontbijt Colleges Lunch Koffie, thee of frisdranken Lezing Emancipatie in Nederland door prof. dr. Paul Schnabel, directeur Sociaal en Cultureel Planbureau in Den Haag en universiteitshoogleraar aan de Universiteit Utrecht Avondmaaltijd 56ste Zomercursus Nederlandse taal en cultuur - 2011 9
07.30-08.15 uur 08.30-12.50 uur 13.00-13.30 uur 15.30 uur 16.00-17.15 uur 18.00 uur 20.00 uur 07.30-08.15 uur 09.00 uur rond 10.15 uur rond 12.30 uur 13.30 uur 15.30 uur 17.30 uur 19.00 uur 07.30-08.15 uur 08.30-12.50 uur 13.00-13.30 uur 15.30 uur 19.00 uur 21.30 uur 08.30-09.30 uur 09.45 uur 16.00 uur 19.00 uur donderdag 21 juli Ontbijt Colleges Lunch Koffie, thee of frisdranken Lezing Media in Nederland door Mr. Maarten Huygen, chef Opinie van NRC Handelsblad Avondmaaltijd Film vrijdag 22 juli Ontbijt en afhalen lunchpakket Vertrek van de bussen naar Rotterdam Museumbezoek Picknick in de buurt van je eigen museum Rondwandeling vanaf je eigen museum Vrij Vertrek naar Zeist vanaf Spido (dichtbij de Erasmusbrug), Willemsplein 85 Avondmaaltijd zaterdag 23 juli Ontbijt Colleges Lunch Koffie, thee of frisdranken Avondmaaltijd Dansavond in de bar met DJ zondag 24 juli Ontbijt en afhalen lunchpakket Vertrek van de bussen naar het Kröller-Müller Museum Vertrek naar Zeist vanaf parkeerplaats De Koperen Kop Avondmaaltijd 10 56ste Zomercursus Nederlandse taal en cultuur - 2011
07.30-08.15 uur 08.30-12.50 uur 13.00-13.30 uur 15.30 uur 16.00-17.15 uur 18.00 uur 20.00 uur 07.30-08.15 uur 08.30-12.50 uur 13.00-13.30 uur 15.30 uur 19.00 uur Avond 07.30-08.15 uur 08.30-12.50 uur 13.00-13.30 uur 15.30 uur 16.00-17.15 uur 18.00 uur 20.00 uur 07.30-8.15 uur 08.45 uur 10.00-11.00 uur 11.30 uur 19.30 uur maandag 25 juli Ontbijt Colleges Lunch Thee of frisdranken Lezing Hoogtepunten uit de schilderkunst van de Hollandse Gouden Eeuw door drs. Sophie van Steenderen, kunsthistorica Avondmaaltijd Film dinsdag 26 juli Ontbijt Colleges Lunch Koffie, thee of frisdranken Avondmaaltijd Tafeltennistoernooi woensdag 27 juli Ontbijt Colleges Lunch Koffie, thee of frisdranken Lezing De Nederlandse film door drs. Ronald Rovers, eindredacteur van De Filmkrant Avondmaaltijd Film donderdag 28 juli Ontbijt Vertrek van de bussen naar Amsterdam Rondvaart door de grachten vanaf Rederij Kooij op het Rokin Begeleide stadswandeling voor max. 90 cursisten (vooraf inschrijven) De rest van de dag te besteden naar eigen keuze (tips musea zie pagina 25) Avondmaaltijd naar keuze in Amsterdam (geen maaltijd voorzien in Woudschoten) Vertrek vanaf Rederij Kooij op het Rokin naar Zeist 56ste Zomercursus Nederlandse taal en cultuur - 2011 11
07.30-08.15 uur 08.30-12.50 uur 13.00-13.30 uur 15.30 uur 16.00-17.15 uur 18.00 uur 07.30-08.15 uur 08.30-12.50 uur 13.00-13.30 uur 15.30 uur 19.00 uur 21.30 uur vrijdag 29 juli Ontbijt Colleges Lunch Koffie, thee of frisdranken Lezing De canon van de Nederlandse geschiedenis en cultuur door prof. dr. Frits van Oostrom, universiteitshoogleraar aan de Universiteit Utrecht Avondmaaltijd zaterdag 30 juli Ontbijt Colleges Lunch Koffie, thee of frisdranken Avondmaaltijd Dansavond in de bar met DJ 08.30-09.30 uur 19.00 uur zondag 31 juli Ontbijt en afhalen lunchpakket Vrije dag Avondmaaltijd 07.30-08.15 uur 08.30-12.50 uur 13.00-13.30 uur 13.40-14.30 uur 15.30 uur 16.00-17.15 uur 18.00 uur 20.00 uur maandag 1 augustus Ontbijt Colleges Lunch Presentatie over de Nederlandse Taalunie en Nederlands wereldtaal door Liesbet Vannyvel Koffie, thee of frisdranken Lezing Politiek in Nederland nu door drs. Marc Janssens, redacteur Nederlands Dagblad Avondmaaltijd Ontmoeting met schrijver Joris van Casteren 12 56ste Zomercursus Nederlandse taal en cultuur - 2011
07.30-8.15 uur 08.45 uur 10.30 uur 12.00 uur 17.00 uur 17.30 uur 19.00 uur 07.30-08.15 uur 08.30-12.50 uur 13.00-13.30 uur 15.30 uur 16.00-17.15 uur 18.00 uur 20.00 uur 07.30-08.15 uur 08.30-12.50 uur 13.00-13.30 uur 15.30 uur 16.00-17.15 uur 18.00 uur 07.30-08.15 uur 08.30-12.50 uur 13.00-13.30 uur 15.30 uur 19.00 uur 20.30 uur dinsdag 2 augustus Ontbijt Vertrek van de bussen naar Den Haag Naar keuze deelnemen aan een begeleide stadswandeling of een bezoek onder leiding van een gids aan het Mauritshuis De rest van de dag te besteden naar eigen keuze, optie: vertrek bus naar strand Scheveningen vanaf Ministerie van Financiën aan de Prinsessegracht Vertrek bussen naar Zeist vanaf strand Scheveningen Vertrek bussen naar Zeist vanaf Ministerie van Financiën aan de Prinsessegracht Avondmaaltijd woensdag 3 augustus Ontbijt Colleges Lunch Thee of frisdranken Lezing Moderne Nederlandse literatuur door drs. Arie Storm, schrijver, vertaler en criticus Avondmaaltijd Optreden Lennaert en de Bonski's donderdag 4 augustus Ontbijt Colleges Lunch Koffie, thee of frisdranken Lezing Nederlandstalige popmuziek door drs. Kees Linthorst, docent Zomercursus Avondmaaltijd vrijdag 5 augustus Ontbijt Colleges Lunch Koffie, thee of frisdranken Afscheidsdiner Feestelijke slotavond met bijdragen van cursisten en docenten Dansavond met DJ 56ste Zomercursus Nederlandse taal en cultuur - 2011 13
08.30-09.30 uur 09.30 uur 10.15-11.00 uur 11.00 uur zaterdag 6 augustus Ontbijt en afhalen lunchpakket Uitreiking van de certificaten van deelneming Sluiting van de 56ste Zomercursus Nederlandse taal en cultuur Koffie, thee of frisdranken Vertrek van de bussen naar het station van de Nederlandse Spoorwegen in Utrecht 14 56ste Zomercursus Nederlandse taal en cultuur - 2011
Keuze-uren Tijdens de keuze-uren worden de volgende onderwerpen aangeboden (in alfabetische volgorde): Actualiteiten Wat speelt er deze zomer in Nederland? Waar maken de Nederlanders zich druk om? Wat zijn de hete hangijzers? Gaat het nog wel goed met de Nederlandse tolerantie? Gaat het überhaupt wel goed met Nederland? Wat er precies in juli zal spelen, is nog niet duidelijk. Maar wel zeker is dat de kredietcrisis nog lang niet opgelost zal zijn en de milieuproblemen en het integratievraagstuk evenmin. De koninklijke familie zal vast weer stof doen opwaaien en Geert Wilders weer hoog van de toren blazen. Ook zullen er beroemdheden overlijden en zal er weer geruzied worden in het parlement. En natuurlijk wachten de Hollandse sport- en showhelden weer triomfen en vernederingen. Ieder keuze-uur wordt er een krantenartikel doorgenomen dat de vorige dag de aandacht trok. Ook zullen we regelmatig een opvallend item bekijken uit het tv-journaal. Daarna zal de docent, met een powerpointpresentatie, de achtergronden van het fenomeen in kwestie toelichten. En vervolgens bespreken we de kwestie in de klas. Wat het thema echter precies zal zijn, blijft een verrassing. Dat vind je pas de voorafgaande avond op de deur van het klaslokaal. Conversatie groep 1 t/m 3 In de lessen komen alledaagse situaties aan bod: een telefoongesprek voeren, iets bestellen in een restaurant, iemand de weg wijzen, et cetera. De studenten zullen zoveel mogelijk zelf aan het woord zijn. Het doel van de les is in de eerste plaats de spreekvaardigheid verbeteren. Daarnaast zal er ook aandacht aan uitdrukkingen, woordenschat en uitspraak besteed worden. 56ste Zomercursus Nederlandse taal en cultuur - 2011 15
Conversatie groep 4 t/m 6 Je spreekt al redelijk goed Nederlands maar toch sta je tijdens een officieel telefoongesprek met je mond vol tanden. Als je iemand in de rede wilt vallen, heb je geen idee hoe je dat doet zonder onbeschoft over te komen. En ben je het ergens helemaal niet mee eens, dan is het moeilijk om dat op zo n manier te zeggen dat het duidelijk is, maar niet te kwetsend. Tijdens dit keuze-uur leer je geijkte uitdrukkingen in verschillende situaties door ze zelf uit te proberen. Ook kun je experimenteren met de toon waarop je iets zegt. Het gaat om taalgebruik in formele situaties zoals een vergadering, debat of sollicitatiegesprek. Maar ook om simpel lijkende gebeurtenissen als kennismaken met iemand, een afspraak maken of afzeggen, kritiek geven of reageren op kritiek. En natuurlijk is er ook aandacht voor welke houding, gezichtsuitdrukking en gebaren daarbij in Nederland gepast zijn of juist ongepast. Conversatie groep 7 t/m 10 We discussiëren of wisselen van gedachten met elkaar, naar aanleiding van vragen, stellingen en/of audiovisueel/tekstueel bronmateriaal. Dat kan dan bijvoorbeeld gaan over actualiteiten, over de Nederlandse of de eigen cultuur. Er is ook ruimte voor spontane inbreng van de studenten. De bedoeling is vooral te werken aan vloeiendheid en woordenschat. Creatief schrijven Ben je benieuwd wat witte kopjes, je eerste les, jaloezie en die foto van een meneer op een terras met elkaar te maken hebben? In dit keuzeuur laten we de fantasie de vrije loop. Geïnspireerd door tekst, beeld en voorwerpen gaan we vooral praktisch aan de slag. Elke les schrijven we een andere tekstsoort, van dagboekfragment tot reclame tot... Schrijfangst? Dat geeft niet, want we beginnen met vrolijke opwarmoefeningen. 16 56ste Zomercursus Nederlandse taal en cultuur - 2011
Cultuur en maatschappij In dit keuze-uur wordt aandacht besteed aan politieke, demografische, cultuurhistorische en alledaagse onderwerpen. Uiteenlopende vragen komen aan de orde, zoals: Hoe gastvrij zijn Nederlanders tegenwoordig voor nieuwe Nederlanders? Waarom is het Nederlands nooit een wereldtaal geworden? Hoe diep zit het christelijk gedachtegoed verankerd in de moderne Nederlandse maatschappij? Hoe populair is het koningshuis de laatste jaren? Welke feestdagen zijn in Nederland belangrijk en hoe worden ze gevierd? Waar komt de oranjegekte vandaan bij de anders toch altijd zo nuchtere Nederlanders? Waar kunnen Nederlanders om lachen en wat eten ze graag? Grammatica voor minder gevorderden Elke les staat een grammaticaal onderwerp centraal. Denk hierbij aan onderwerpen als: het woordje er, scheidbare werkwoorden, voegwoorden, et cetera. De studenten krijgen uitleg over het onderwerp, met veel voorbeelden. Daarnaast zullen we oefeningen maken op het behandelde onderwerp. Grammatica voor gevorderden Bij grammatica gaat het om regels: wat is correct Nederlands? In de spreektaal in het bijzonder zijn er echter vaak verschillende mogelijkheden. Daarom gaan deze bijeenkomsten uit van strategieën en preferenties: hoe zeg je iets bij voorkeur in het Nederlands? Wanneer kies je voor het passief? Hoe orden je de werkwoorden, de adjectieven en de adverbia onderling? Maar ook: wat is het verschil tussen tot straks en tot ziens en zie je? Wordt het Nederlands geüpgraded tot Engels? En dan die voorzetsels 56ste Zomercursus Nederlandse taal en cultuur - 2011 17
Humor Om sommige dingen moet iedereen lachen, om bepaalde dingen alleen Nederlanders. Ervan uitgaand dat iedere lach voortkomt uit angst, gaan we tijdens deze keuze-uren na welke angsten er de laatste 50 jaar in Nederland bezworen moesten worden. We bekijken een groot aantal Nederlandse humoristen (vooral in cabaret- en tv-programma's) en er zal zeker een hoop te lachen zijn. Maar of er voor jou iets te lachen valt, dat zal steeds van je eigen angsten afhangen. Soms zul je dus alleen maar in stomme verbazing toekijken... Idioom Het Nederlands is rijk aan idioom. Een belangrijke rol daarin speelt de geografische ligging: de zee en het water zijn terug te vinden in talloze zegswijzen. Ook het weer, waarover de Nederlander zo vaak spreekt, vind je erin terug. Daarnaast zijn er de dieren uit het dagelijks leven en is er het voedsel, maar ook geld houdt de Nederlander idiomatisch bezig. Al deze zaken, maar ook lichaamsdelen, eigennamen, het huis en onze werktuigen hebben hun stempel op het Nederlandse idioom gedrukt. We bestuderen daaruit een selectie. Krant en actualiteit: "Rondom de krant" "Rondom de krant" is een keuze-uur bedoeld voor de groepen 1 t/m 3 waarbij we ingaan op krantenartikelen die op de Nederlandse samenleving inhaken. De aandacht gaat vooral uit naar het talige aspect van de krantenberichten maar waar nodig wordt ook de politieke, sociale of culturele context behandeld. Door middel van schrijf-, lees- en luisteropdrachten wordt de aandacht gevestigd op belangrijke woorden, zinnen en uitdrukkingen. Doelstelling is dat de deelnemers aan dit keuze-uur de besproken artikelen uiteindelijk schriftelijk en mondeling kunnen herformuleren en in het algemeen vaardiger worden in het lezen van nieuwsberichten. Passieve en actieve vaardigheden gaan in dit keuze-uur hand in hand. 18 56ste Zomercursus Nederlandse taal en cultuur - 2011
Literatuur 16e t/m 19e eeuw Door middel van tekst- of filmfragmenten maak je kennis met aansprekende voorbeelden uit de literatuur van de zestiende tot en met negentiende eeuw. Zo is er de zestiende-eeuwse Mariken die zich aan de duivel geeft in ruil voor kennis. Amsterdam wordt bezongen in lyrische zeventiende-eeuwse gedichten, een schip met hongerige zeelieden op weg naar de Oost dobbert stuurloos rond op zee en de achttiendeeeuwse Sara Burgerhart, een keurig maar ondernemend jong meisje, wordt belaagd door een playboy. Via de typische humor van de negentiende-eeuwse student komen we in het koloniale Nederlands-Indië terecht. Daar komt Max Havelaar op voor de rechten van de onderdrukte bevolking en wordt het griezelig spannend door de goena goena ofwel de stille kracht. Terug in Nederland vinden we rond de eeuwwisseling een God in het diepst van je gedachten, verlangen naar de dood en de eerste literaire homo-erotiek. Modern proza Tijdens dit keuze-uur stellen wij ons voor de bijna onmogelijke opgave het huidige literaire klimaat te schetsen. Dat gebeurt elke bijeenkomst aan de hand van aantrekkelijke en soms minder bekende Nederlandstalige fictie. Het gaat steeds om zeer recent proza. Met behulp van fragmenten, recensies, analyses en commentaar krijgt telkens een andere auteur zijn plaats in het mozaïek. Muziek Naast linguïstische en culturele competentie komt in dit keuze-uur de ontwikkeling van je 'muzikale competentie' in het Nederlands aan bod. We zullen dan ook vooral liedjes behandelen die veel Nederlanders spontaan meezingen, in hun hart dragen, of irritant vinden maar niet uit hun hoofd kunnen krijgen. Het scala loopt van het zestiende-eeuwse Wilhelmus tot palingpop tot nederhop. Zo train je je luistervaardigheid, verrijk je je woordenschat en kennis van de Nederlandse cultuur, en leer je misschien beter zingen dan de Nederlanders. 56ste Zomercursus Nederlandse taal en cultuur - 2011 19
Films in fragmenten We bekijken fragmenten uit een drietal bekende Nederlandse (jeugd) films. Elke week staat een andere film centraal. Aan de fragmenten worden kijk-, luister- en spreekopdrachten gekoppeld. Ook besteden we aandacht aan nieuwe woordenschat en culturele aspecten uit de filmfragmenten. Dit wordt dus allesbehalve achteroverleunen in je stoel. Poëzie en fantasie: "Rondom poëzie" "Rondom Poëzie" is een serie keuze-uren bedoeld voor de groepen 4 t/m 6 waarin gedichten én de eigen fantasie centraal staan. In de eerste plaats gaan we een aantal hoogtepunten van de hedendaagse poëzie lezen, interpreteren en voordragen. We gaan in op de inhoud, de vorm, de klank en op de culturele context waar dat nodig is. In de tweede plaats gaan we bekijken hoe we deze gedichten door middel van kleine veranderingen totaal anders kunnen maken, waarbij we een beroep doen op schrijfvaardigheid en fantasie. Op deze manier maken we de gedichten toegankelijker en zullen we zien dat poëzie eenvoudig, duidelijk en uitermate geschikt kan zijn om in de klas mee te werken. Proza in blokken In de eerste week lezen we fragmenten uit verhalen en romans waarin kinderen de hoofdrol spelen, waarbij het onder meer interessant is aandacht te besteden aan de tijdgeest die in de verhalen tot uitdrukking komt. In de tweede week staat het korte verhaal centraal, een genre dat tot voor kort in de kritiek en de literatuurgeschiedenis onderbelicht werd. In de laatste week staan boeken op het programma die gemeenschappelijk hebben dat erin wordt beschreven hoe de hoofdpersonen afstand nemen van de religie waarin ze zijn opgevoed. Schriftelijk en mondeling communiceren met Nederlanders Waarom eet een Nederlander zittend een koekje, maar eet hij lopend patat? Wat is een geschiktere manier om een Nederlandse docent te begroeten: goedemorgen of hallo? Als we met mensen communiceren 20 56ste Zomercursus Nederlandse taal en cultuur - 2011
vergeten we vaak dat de betekenis van onze woorden en onze gebaren niet vaststaat, maar afhangt van de context. De cultuur van mensen bepaalt voor een groot deel die context en in deze lessen leren we wat je daarvan moet weten om probleemloos intercultureel te kunnen communiceren. En dus ook hoe je de Nederlanders aan kunt spreken, wat je kunt begrijpen van hun manier van kleden, en hoe je hun korte, directe antwoorden - die in andere culturen voor onbeleefd worden aangezien - moet interpreteren. En ook vertellen we een paar moppen over dat gierige volkje aan de Noordzee, want daar kan je ook veel van leren. Sociolinguïstiek Er zijn duidelijke verschillen tussen de volkstaal en het verheven Nederlands, tussen formeel en informeel taalgebruik. Het verschil tussen de taal van de mannen en die van de vrouwen is nagenoeg verdwenen; de taal van de jongeren daarentegen is steeds verder af komen te staan van die van de ouderen. Een aantal verschillen zullen we nader bekijken. Spreken over videofragmenten Aan de hand van videofragmenten zullen verschillende actuele Nederlandse thema s de revue passeren. Wat zegt een politicus als Geert Wilders eigenlijk in de Tweede Kamer? Welke Nederlandse reclame is populair? Hoe zit het nu eigenlijk met ons drugsbeleid? Deze en andere thema s komen aan bod. We bespreken en oefenen nieuwe woorden en zullen vervolgens praten en/of discussiëren over de onderwerpen. Het keuze-uur is bedoeld voor de groepen 4 t/m 7. Uitspraak Wil je weten hoe het Nederlands écht uitgesproken wordt? En wil je zelf ook een echte uitspraak van het Nederlands hebben? Kom oefenen tijdens dit keuze-uur. Je oefent samen met studenten van wie niveau en uitspraakproblemen vergelijkbaar zijn met die van jou. 56ste Zomercursus Nederlandse taal en cultuur - 2011 21
Woordenschatuitbreiding Oefeningen ter vergroting van de lexicale kennis. Behandeling per thema: lichaam, ziek, gezond, wonen, politiek, krant, radio, televisie, multimedia. Zakelijk schrijven Aan welke eisen moet een formele tekst in het Nederlands voldoen? Welke soorten zakelijke teksten zijn er en welke doelstellingen liggen eraan ten grondslag? We behandelen de vormgeving en de briefconventies. Van e-mail tot de verschillende soorten zakenbrieven, zoals een korte begeleidende brief, de memo en de sollicitatiebrief. Iedere tekst heeft zijn eigen karakteristieken. En dat in een land waar formaliteit en reglementering toch niet zo belangrijk zijn? In deze lessen leren we de verschillende soorten zakelijke teksten te onderscheiden en volgens de geldende regels te schrijven. Ook besteden we iedere les wat aandacht aan het vocabulaire dat bij formele brieven hoort en kijken we naar teksten met veel gemaakte stijlfouten. 22 56ste Zomercursus Nederlandse taal en cultuur - 2011
Docenten Gerard Elshout (cursusleiding) is sinds 1983, toen hij in Indonesië aan het Erasmus Taalcentrum begon, betrokken bij het onderwijs van het Nederlands als vreemde en als tweede taal. Hij heeft op de Universiteit van Amsterdam en de Hogeschool van Amsterdam anderstalige studenten begeleid en werkte bij de opleiding van leraren Nederlands als tweede taal. Michel Dingenouts studeerde Engels en Nederlands en behaalde zijn doctoraal Nederlands in Leiden. Hij geeft al zo'n vijftien jaar les op een universitair instituut aan de universiteit Sacro Cuore in Milaan. Michel wil promoveren op de didactiek van cultuur binnen het curriculum vreemde talen. Eerder was hij ook docent Nederlands op de zomercursus in Triëst, Italië. Pleuni Hooft van Huysduynen werkte in het studiejaar 2007-2008 als lector aan de ELTE, een universiteit in Boedapest. Enthousiast geworden door de verhalen van een aantal studenten over de zomercursus in Zeist meldde ze zich aan als docent. Sinds september 2008 woont Pleuni in Amsterdam, waar ze Nederlandse les geeft op een middelbare school. Anita van der Hulst was van 2007 tot en met 2009 lector Neerlandistiek aan de Universiteit van Belgrado. Naast haar werk als radiojournalist bij de publieke omroep geeft zij les aan het Instituut voor Nederlands als Tweede Taal van de Universiteit van Amsterdam. Kees Linthorst studeerde Moderne Nederlandse Literatuur en Algemene Literatuurwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam. Tussen 1991 en 1999 was hij docent Nederlands aan de Universiteit van Boekarest. Tot 2002 werkte Kees als leraar Nederlands op een middelbare school en daarna kwam hij dienst van het Talencentrum van de Universiteit Leiden. Sinds 1999 is hij docent op deze zomercursus. Lotte Minnema heeft Nederlands en Toegepaste Taalwetenschap gestudeerd en is als docent NT2 verbonden aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Ze heeft lesgegeven in Indiana (Verenigde Staten) en Jakarta (Indonesië) en gaf ver en minder ver van huis diverse zomercursussen. In september vertrekt ze opnieuw als gastdocent Nederlands naar Indonesië. 56ste Zomercursus Nederlandse taal en cultuur - 2011 23
Kitty Molenaar studeerde Franse taal- en letterkunde met als bijvakken oud-iers en oud-provençaals aan de Universiteit van Amsterdam. Ze was docente oud-frans aan de UVA en aan de HBO-opleiding in Utrecht, docente Frans in Rotterdam en in Den Haag en ze gaf cursussen Nederlands aan het Lycée Français. Gedurende 28 jaar is ze docente aan de zomercursus in Zeist. Arjen Roodvoets begon na zijn studie Slavistiek als leraar Nederlands te werken op een middelbare school in Nederland. In 1999 vertrok hij naar Rusland. Daar doceerde hij tien jaar Nederlands aan verschillende onderwijsinstellingen, o.a. in Sint-Petersburg. Het afgelopen jaar doceerde hij Nederlands in Kiev, Oekraïne. Arjen is sinds 2003 verbonden aan de zomercursus in Zeist. Pablo van Suchtelen gaf Nederlands aan expats, migranten en internationale studenten in zijn geboorteplaats Amsterdam en was drie jaar moedertaal-lector in Boedapest. Zijn andere werkterreinen zijn muziek en journalistiek, maar bovenal linguïstiek. Momenteel onderzoekt hij, als PhD-student in Nijmegen, taalveranderingen in het Spaans en Marokkaans-Arabisch van migranten in Nederland. Chris van Veen is docent Nederlands als tweede taal aan de Vrije Universiteit Amsterdam, waar hij ook taaldocenten opleidt. Hij heeft Nederlands, taalwetenschap en Turks gestudeerd. In verschillende Europese landen en in Indonesië heeft hij lessen, lezingen en workshops gegeven. Hij is medeauteur van Uitspraaktrainer. Edo Velema studeerde Nederlands en Algemene Taalwetenschap in Amsterdam. Hij doceerde literatuur en linguïstiek aan de Lerarenopleiding Nederlands, met als specialisatie contrastieve grammatica. Hij is nu als conrector verbonden aan het Gymnasium Felisenum. Regelmatig vervult hij gastdocentschappen, onder andere in Boekarest en Ljubljana. Zijn belangstelling gaat vooral uit naar spraakproductie als katalysator van taalverandering. Arthur Verbiest is sinds 1989 verbonden aan de Escuela Oficial de Idiomas de Madrid (Spanje) waar hij Nederlands als vreemde taal doceert. Sinds 2006 is hij hoofd van de afdeling Nederlands. Daarnaast is hij sinds 10 jaar werkzaam bij de zomercursus in Zeist en werkte hij in 2006 en 2009 als gastdocent in Jakarta (Indonesië). 24 56ste Zomercursus Nederlandse taal en cultuur - 2011
Een Amsterdams museum boeken via internet Op 28 juli gaan we op excursie naar Amsterdam. Na de middag ben je vrij. Wie dan een museum wil bezoeken, kan voor de eerste drie musea het best van tevoren kaartjes reserveren via het internet. Als je dat niet doet, is de kans groot dat je uren in de rij moet staan! Als je na afloop je toegangskaartje aan het secretariaat in Woudschoten afgeeft, dan betalen we het museumbezoek terug. Dit zijn een paar aanraders: Van Gogh Museum Stadhouderskade 55 1072 AB Amsterdam www.vangoghmuseum.nl Rijksmuseum Amsterdam Jan Luijkenstraat 1 1071 CJ Amsterdam www.rijksmuseum.nl Het Anne Frank Huis Prinsengracht 267 1000 AS Amsterdam www.annefrank.org FOAM (Fotografiemuseum) Keizersgracht 609 1017 DS Amsterdam www.foam.org Museum Het Schip (Museum over de architectuurstroming de Amsterdamse School) Spaarndammerplantsoen 140 1013 XT Amsterdam www.hetschip.nl 56ste Zomercursus Nederlandse taal en cultuur - 2011 25
26 56ste Zomercursus Nederlandse taal en cultuur - 2011
Dienstregeling Zomercursusbus Woudschoten centrum Zeist station Driebergen/Zeist vv Dinsdag 19 juli Heen 1e rit 13.45 uur 2e rit 14.15 uur Zaterdag 23 juli Heen 1e rit 13.45 uur 2e rit 14.15 uur Dinsdag 26 juli Heen 1e rit 13.45 uur 2e rit 14.15 uur Zaterdag 30 juli Heen 1e rit 13.45 uur 2e rit 14.15 uur Zondag 31 augustus Heen 1e rit 10.00 uur 2e rit 10.45 uur Vrijdag 5 augustus Heen 1e rit 13.45 uur 2e rit 14.15 uur Terug 1e rit 17.45 uur 2e rit 18.30 uur Terug 1e rit 17.45 uur 2e rit 18.30 uur Terug 1e rit 17.45 uur 2e rit 18.30 uur Terug 1e rit 17.45 uur 2e rit 18.30 uur Terug 1e rit 17.45 uur 2e rit 18.30 uur Terug 1e rit 17.45 uur 2e rit 18.30 uur 56ste Zomercursus Nederlandse taal en cultuur - 2011 27
28 56ste Zomercursus Nederlandse taal en cultuur - 2011
Deelnemerslijst 56ste Zomercursus Nederlandse taal en cultuur (stand per 8 juni 2011) Naam Allung, Mariam Magdalena Amir, Riswan Ammirati, Allegra Amrogowicz, Dorota Amrouni, Fériale Andonov, Lorena Banas, Arkadiusz Barac, Branimir Barnes, Laura Barnett, Michael Bartková, Marianna Baslerová, Milana Bello Prada, David Berezkin, Andrey Bertoldi, Valeria Billy, Andriy Bodnár, Balázs Bonuso, Erin Boyd, Rory Božik, Andrej Brozyna, Natalia Bunina, Gelena Chung, Kevin Ciuculescu, Ruxandra Crowe, Emma Crucifix, Benoît Damms, Philip Dandes, Daniela Danescu, Georgiana Darih, Mouchine De Falco, Rosalia Defrance, Gaëlle Demary, Christiane Land Indonesië Indonesië Italië Polen Frankrijk Kroatië Polen Kroatië Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk Slowakije Tsjechië Spanje Rusland Italië Italië Hongarije Verenigde Staten Verenigd Koninkrijk Slowakije Polen Rusland Verenigde Staten Roemenië Verenigd Koninkrijk België Verenigd Koninkrijk Roemenië Roemenië Marokko Italië Frankrijk Duitsland 56ste Zomercursus Nederlandse taal en cultuur - 2011 29
Naam Dimitrova, Gergana Dora, Michela Drake, Derek Drozd, Małgorzata Dubois, Julien Erich, Gregor Fadlina, Mutia Ferrari, Francesco Figarova, Anita Gogluska, Marta Gorbunova, Tetiana Gryazeva, Irina Haller, Lourieke Hardy, Aimee Havelková, Martina Havrileak, Gesina Hlouskova, Sarka Hoekman, Sheera Holland, Peter Jankovits, Dániel Jentges, Ricarda Kaawoan, Christine Kadlecova, Jana Keserü, Júlia Kington, Laura Kipourou, Kyriaki Kiranova, Kira Kochegura, Ganna Kolesnik, Anastasia Kooyman Krogseth, Catrine Kowalczyk, Malgorzata Krajcovicová, Lucia Kurilova, Evgeniya Kvakhadze, Elene Labadini, Giulia Lauer, André Laurent, Caroline le Roux, Marius Li, Sonia Liefooghe, Caroline Land Frankrijk Italië Verenigde Staten Polen België Oostenrijk Indonesië Italië Tsjechië Duitsland Oekraïne Rusland Zuid-Afrika Verenigd Koninkrijk Tsjechië Roemenië Tsjechië Israël Duitsland Hongarije Duitsland Indonesië Slowakije Hongarije Verenigd Koninkrijk Griekenland Rusland Oekraïne Rusland Noorwegen Polen Slowakije Rusland Georgië Italië Oostenrijk België Zuid-Afrika Verenigde Staten Frankrijk 30 56ste Zomercursus Nederlandse taal en cultuur - 2011
Naam Lomia, Lela Lupuiana, Silvia Alexandra Makarova, Maria Maliszewska, Magda Marr, Madita Martinez Redondo, Jose Luis Martisovicova, Stanislava Meden, Mauro Mockova, Laura Módos, Eszter Montaner Talareva, Irene Muñoz Serrano, Hugo Nahodil, Vit Neagoe, Crinela Diana Ninic, Tina Norda, Jason Orduña Pedraza, Alberto Paramitasari, Monica Jesselyn Párraga Jara, Alejandro Pastorek, Anna Pire, Elise Pogosian, Liana Pollok, Tobias Popova, Sofiya Rašková, Dominika Sadouk, Khadija Sala, Marc Sanchez, Isabel Scaccia, Alessia Scherer, Julian Schibbye Dijkstra, Katja Selvince, Anne Aprilia Stahlberg, Justyna Stander, Loraine Staravoitava, Maryia Suarez, Eva Suma, Bridget Šumonja, Katarina Swastika, Tantri Szlajnda, Ewa Land Georgië Roemenië Rusland Polen Duitsland Spanje Slowakije Italië Slowakije Hongarije Spanje Spanje Tsjechië Roemenië Kroatië Zweden Spanje Indonesië Spanje Polen België Armenië Duitsland Rusland Slowakije Marokko Spanje Spanje Italië Duitsland Zweden Indonesië Duitsland Zuid-Afrika Belarus Spanje Verenigde Staten Servië Indonesië Polen 56ste Zomercursus Nederlandse taal en cultuur - 2011 31
Naam Terliesner, Christin Theissing, Andrea Maria Todorova, Diana Tomer, Noam Tomiak, Zuzanna Tošic, Maja Traub, Julia Trickovic, Snežana Turian, Klaudia Turyeva, Ksenia Ungermannova, Eva Valcarenghi, Michele Van Wie, Samuel Viski, Péter Vockenhuber, Elke Vostalová, Milena Weis, Ava Amira Wilfing, Marlene Wyzychowska, Zuzanna Zhang, Sutong Zimmer, Christina Zordan, Elena Zverev, Petr Land Duitsland Duitsland Bulgarije Israël Polen Servië Oostenrijk Servië Hongarije Frankrijk Tsjechië Italië Verenigde Staten Hongarije Duitsland Tsjechië Duitsland Oostenrijk Duitsland Spanje Duitsland Italië Rusland 32 56ste Zomercursus Nederlandse taal en cultuur - 2011
gelegenhei kunst en d en met Ne ingen, me mse literat informatie Taaluniecentrum NVT Gebouw Kaaitheater Sainctelettesquare 19 1000 Brussel België telefoon +32 2 203 66 73 fax +32 2 203 66 75 e-mail info@taaluniecentrum-nvt.org internet www.taaluniecentrum-nvt.org cten van d