Deel 1 Pedagogisch project en engagementsverklaring 1. Pedagogisch project: inleiding 1.1. Een pedagogisch project - algemeen Een pedagogisch project is een geheel van fundamentele uitgangspunten dat door een school wordt vastgelegd. Met andere woorden het pedagogisch project is het fundament van onze school, daarop bouwen we een visie uit om onze school, onze onderwijsorganisatie vorm te geven. Het is het kader waarin wij als school willen werken en het geeft informatie over onze pedagogische en onderwijskundige methodes. Tegelijkertijd verwoorden we ons engagement naar het schoolteam, naar ouders, naar leerlingen. Hier staan wij voor, hier willen wij voor gaan. Dit pedagogisch project mag geen dode letter zijn, maar het moet voelbaar leven op school. 1.2. Goed onderwijs Goed onderwijs houdt rekening met de huidige en toekomstige leefwereld van zijn doelpubliek. In de leefwereld van personen met een handicap is er de laatste jaren heel wat veranderd. Deze veranderingen zijn onder andere het gevolg van de emancipatiebeweging die zich in de sector van personen met een handicap aftekent. Deze beweging manifesteert zich niet alleen in Vlaanderen, maar is onmiskenbaar een internationaal gegeven. 1.3. Emancipatiebeweging - burgerschapsparadigma Enerzijds is er de emancipatiebeweging die opkomt voor een plaats van de persoon met een handicap in de samenleving van vandaag. Het emancipatie-denken heeft geleid tot een nieuw denkkader over personen met een handicap: het burgerschapsparadigma. De nadruk ligt op gelijke rechten en op sociale verbondenheid. In Europa hebben alle landen van de Raad van Europa toegezegd om de burgerrechten van personen met een handicap te vrijwaren en te bevorderen. Dit heeft ook in Vlaanderen geleid tot een inclusief en op emancipatie gericht beleid voor personen met een handicap. Dit beleid heeft zijn weerslag op alle domeinen van de samenleving: sociale economie, welzijn, onderwijs, cultuur, 1.4. Internationaal verdrag over de rechten van het kind Anderzijds is er het Internationaal Verdrag over de Rechten van het Kind. Ook België heeft dit verdrag goedgekeurd. Dat betekent dat erop toegezien wordt dat de kinderrechten in ons land toegepast worden. Dit verdrag verplicht ons er onder andere toe om rekening te houden met de eigen mening van het kind in elke aangelegenheid of procedure die het kind betreft. 1.5. Ontwikkelingsdoelen Rekening houdend met deze maatschappelijke tendensen worden door de overheid decretaal ontwikkelingsdoelen vastgelegd. Deze ontwikkelingsdoelen geven aan hoe ons onderwijs op deze tendensen kan inspelen. BuSO De Ark 2016-2017 1
2. Pedagogisch project: visie 2.1. Opvoeden en onderwijzen tot volwaardige burgers Leerlingen met een mentale handicap hebben, net als alle jongeren, recht op onderwijs. Ze maken en zullen, ook later als volwassene, deel uitmaken van de maatschappij en deelnemen aan het maatschappelijke leven. Wij moeten hen zo goed mogelijk onderwijzen en opvoeden tot volwaardige burgers. Ook volwassen personen met een mentale handicap zullen in hun dagelijks leven keuzes moeten maken in verband met vrijetijdsbesteding, wonen en werken. 2.2. Op maat inclusie - participatie De huidige tendensen wijzen op een streven naar meer zorg en ondersteuning op maat en een streven naar inclusie en participatie. Participatie mag niet enkel gezien worden als inspraak. Het is veel meer dan dat. Het betekent dat de persoon met een handicap de regie van zijn leven in handen neemt. Individuele ondersteuning is hierbij een sleutelbegrip. Ondersteuning die zich richt op de mogelijke ontwikkeling van de jongere en niet op de tekortkomingen. 2.3. Zeggenschap Wij moeten onze leerlingen leren zelf zeggenschap te hebben over hun leven. We moeten hen leren voor zichzelf te denken en te spreken. Onze leerlingen moeten later in staat zijn hun leven zo in te richten dat ze er tevreden mee zijn (met eventuele ondersteuning van anderen). 2.4. Wonen, werken en vrije tijd De toekomst i.v.m. wonen, werken en vrijetijdsbesteding van personen met een handicap valt moeilijk te voorspellen. We evolueren naar een continuüm van ondersteuningsmogelijkheden op het vlak van wonen, werken en vrijetijdsbesteding, zowel in afzonderlijke als in inclusieve settingen. We evolueren met andere woorden van een beschermd leefmilieu en een beschermd arbeidsmilieu naar een woon-, werk- en vrijetijdsomgeving waar ondersteuning op maat van de persoon met een handicap is voorzien. 2.5. Onderwijs Een onderwijscurriculum dat gericht is op de huidige en toekomstige ontwikkelingen moet rekening houden met een continuüm: - van ondersteuningsmogelijkheden en participatiemogelijkheden op het vlak van wonen voor personen met een beperking: als school zullen wij de jongeren laten kennismaken met een brede waaier aan vormen van wonen we zullen werken aan de ontwikkeling van zo veel mogelijk competenties op dit vlak - aan ondersteunde betaalde en onbetaalde tewerkstelling in afzonderlijke en inclusieve settingen: als school zullen wij voor zowel de jongeren uit OV1 als voor de jongeren uit OV2 arbeidscompetenties nastreven voorbereiding op tewerkstelling in de beschutte werkplaats is niet langer het enige arbeidsperspectief voor OV2: een tewerkstelling via ondersteund werken in het regulier arbeidscircuit of via andere methodieken behoort eveneens tot de mogelijkheden - van mogelijkheden voor een verrijkende en zinvolle vrijetijdsbesteding zowel in afzonderlijke als in inclusieve settingen: BuSO De Ark 2016-2017 2
als school staan wij voor de uitdaging om de jongeren te laten proeven van een brede waaier aan vrijetijdsactiviteiten we zullen werken aan de ontwikkeling van zo veel mogelijk competenties op dit vlak. 2.6. De leerling staat centraal Als schoolteam willen wij uitdrukkelijk de persoon van de mentaal gehandicapte leerling centraal stellen, als iemand met positieve mogelijkheden naast zijn beperkingen. 2.7. Ontwikkeling stimuleren Het onderwijs dat wij bieden heeft als doel de leerling te stimuleren in zijn ontwikkeling. Ontwikkeling heeft te maken met het aanleren van kennis en vaardigheden, maar ook met het opdoen van ervaringen en het stimuleren van mogelijkheden. Wij streven ernaar dat wat leerlingen leren deel wordt van hun persoon. Het is niet voldoende dat leerlingen beschikken over een aantal weetjes of dat ze een aantal vaardigheden kunnen toepassen als de leerkracht het vraagt. Waar het op aankomt is dat leerlingen de zaken die ze leren, kunnen plaatsen en gebruiken in hun dagelijks leven. Dat is leren dat zin heeft en het leven zin geeft. 2.8. Differentiëren onderwijs op maat Onze leerlingen zijn ingedeeld in pedagogische eenheden. Ondanks dat bijna alle leeractiviteiten in groep plaats vinden, trachten we gedifferentieerd te werken. Daarbij proberen we een evenwicht te vinden tussen het groepsgebeuren en de belangen van het individu. We proberen zo veel mogelijk rekening te houden met de noden van het individu en op die manier binnen de gegeven structuur van OV1 en OV2, een onderwijs op maat te creëren. 2.9. Het schoolteam Voor het realiseren van deze doelen doet de school beroep op een schoolteam dat bestaat uit een team van leerkrachten en uit een team van paramedische en pedagogische begeleiders. Als schoolteam willen we een relatie aangaan met onze leerlingen met een verstandelijke beperking vanuit een grondhouding van fundamenteel respect, acceptatie en gelijkwaardigheid. 3. Engagementsverklaring In deze engagementsverklaring vind je een aantal afspraken die we bij de start van het schooljaar willen maken. Deze afspraken gelden voor de hele periode dat uw zoon/dochter bij ons is ingeschreven. Deze engagementsverklaring kwam tot stand na overleg: - binnen het CKSA (Centraal Katholiek Schoolcomité van Antwerpen) waartoe onze school behoort - met de schoolraad van onze school - na akkoord van het lokaal overlegplatform waartoe onze school behoort. Als katholieke school zullen wij alles in het werk stellen om de leerling op een zo goed mogelijke manier te begeleiden doorheen zijn school- en studieloopbaan. Het inschrijven van uw zoon/dochter in onze school is echter niet vrijblijvend. Wij willen werken in partnerschap en rekenen daarom ook ten volle op uw medewerking. BuSO De Ark 2016-2017 3
3.1. Wederzijdse afspraken m.b.t. het oudercontact Onze school kiest voor een intense samenwerking met de ouders. We doen dat omdat we partners zijn in de opvoeding van uw kind. Het is goed dat u zicht hebt op de werking van de school. Wij verwachten dat u zich als ouder samen met ons engageert om nauw samen te werken rond de opvoeding van uw kind en steeds ingaat op onze uitnodigingen tot oudercontact. Bij het begin van elk schooljaar laten we je weten op welke data die doorgaan. Wij engageren ons om steeds te zoeken naar een alternatief overlegmoment indien u niet op de geplande momenten voor oudercontact aanwezig kan zijn. Wij engageren ons om met u in gesprek te gaan over uw zorgen en vragen t.a.v. de evolutie van uw kind. Wij verwachten dat u met ons contact opneemt bij vragen of zorgen t.a.v. uw kind. De inspanningen van zowel de ouders als de school kunnen enkel resultaat opleveren als beiden goed samenwerken. Dit veronderstelt een geregeld contact dat op verschillende manieren tot stand kan komen. - Correspondentie, mededelingen: belangrijke activiteiten delen wij u mee via een brief. Zo houden wij u op de hoogte van de werking van de school. Mogen wij vragen deze brieven aandachtig te lezen. Ook de schoolagenda kan gebruikt worden om te communiceren met ouders. - Het persoonlijk contact: als ouders bepaalde problemen of vragen i.v.m. hun zoon/dochter wensen te bespreken is dit steeds mogelijk. Via een telefoontje met de school of een afspraak langs de schoolagenda kan steeds een individueel contact met een leerkracht of de directie afgesproken worden. - Oudercontacten: regelmatig worden oudercontacten ingericht in de school. Soms zijn die avonden gericht naar bepaalde doelgroepen, bijvoorbeeld enkel voor ouders van nieuwe leerlingen, soms zijn ze gericht naar alle ouders. - Attestuitreiking: leerlingen die in de loop van het schooljaar 21 jaar worden of de school hebben verlaten om naar een dagcentrum of beschermde werkplaats te gaan, krijgen een 'Attest Buitengewoon Onderwijs'. Deze attesten worden uitgereikt tijdens een korte, feestelijke plechtigheid waarop vanzelfsprekend ook ouders worden uitgenodigd. 3.2. Wederzijdse afspraken over de regelmatige aanwezigheid en het spijbelbeleid 3.2.1. Regelmatige aanwezigheid Als uw zoon /dochter ingeschreven is in onze school verwachten we dat hij/zij vanaf de eerste schooldag tot en met 30 juni deelneemt aan alle lessen en activiteiten. Sportdagen, bosklassen en alle andere buitenschoolse activiteiten worden als normale schooldagen beschouwd, ook als ze meerdere dagen in beslag nemen. Ze geven de leerling de kans om zich te verrijken en verder te ontwikkelen. Dit betekent dan ook dat deelname verplicht is. Indien deelname omwille van een ernstige reden niet mogelijk is, moet u dit vooraf met de directeur of zijn afgevaardigde bespreken en dit schriftelijk motiveren. Verder verwachten we dat de leerling elke schooldag tijdig aanwezig is op school. Te laat komen kan gesanctioneerd worden met een orde of tuchtmaatregel. BuSO De Ark 2016-2017 4
Het leerlingenvervoer is erop gericht dat alle leerlingen het uurrooster van de school kunnen benutten. We vragen u er alles aan te doen opdat de bus geen extra oponthoud heeft. Respecteer hiervoor het busreglement waarover je verderop in het schoolreglement meer informatie vindt. Wij vragen aan ouders die hun zoon of dochter zelf naar de school brengen ervoor te zorgen dat hun kind tijdig op school is. Het kan altijd gebeuren dat uw kind om een bepaalde reden niet kan deelnemen aan alle lessen of lesvervangende activiteiten of dat het te laat komt. De concrete afspraken hierover vind je terug in het schoolreglement onder punt 3. Om het recht op een schooltoelage niet te verliezen, mag een leerling niet meer dan 29 halve schooldagen ongewettigd afwezig zijn geweest. Als de schooltoelage dan al was uitgereikt, moet ze worden terugbetaald. Wij verwachten dat ouders zich engageren om er mee op toe te zien dat de leerling dagelijks op school is, deelneemt aan de door de school georganiseerde activiteiten en ook telkens op tijd aanwezig is. 3.2.2. Spijbelbeleid Jongeren ervaren leren en schoollopen soms om diverse redenen als lastige, minder leuke opdrachten. Zomaar wegblijven uit de school kan echter niet. Bij moeilijkheden wil de school, samen met het CLB, helpen ze op te lossen. De school verwacht bovendien uw actieve medewerking bij eventuele begeleidingsmaatregelen op dit vlak. Van zodra de school de spijbelproblematiek beschouwt als zorgwekkend, speelt ze het dossier door naar het ministerie van onderwijs. Indien u als ouder of uw kind niet meewerkt aan onze begeleidingsinspanningen, kan de directeur beslissen om een tuchtprocedure tegen de leerling op te starten omdat hij het onderwijs- en vormingsgebeuren in gevaar brengt. Verder kan de school ook beslissen uw kind uit te schrijven, bijvoorbeeld omdat hij of zij hardnekkig blijft spijbelen of omdat het voor de school al een hele tijd niet duidelijk is waar uw kind verblijft. 3.3. Wederzijdse afspraken over vormen van individuele leerlingbegeleiding In een school voor buitengewoon onderwijs richten we de activiteiten zo in dat iedere leerling volgens eigen tempo en volgens eigen mogelijkheden kan leren en zich verder ontwikkelen. We houden rekening met zijn of haar specifieke onderwijsbehoeften. Hierbij houden we 3 belangrijke facetten in het oog: welbevinden, het leerproces en de onderwijsloopbaan. Daarom werkt men in scholen voor buitengewoon onderwijs niet met leerplannen en eindtermen, maar met ontwikkelingsdoelen. De doelen die we nastreven worden zorgvuldig per leerlingengroep of per leerling gekozen en verwerkt in een handelingsplan. Vaak is specifiek gericht orthodidactisch handelen nodig. Bijsturen, differentiëren in het leerproces is het uitgangspunt van het buitengewoon onderwijs. We willen ouders betrekken in de verschillende fasen van de handelingsplanning. - Bij de beeldvorming: Ouders hebben een belangrijke inbreng bij de fase van beeldvorming. Een goede BuSO De Ark 2016-2017 5
informatie-uitwisseling kan helpen bij het kiezen van de ontwikkelingsdoelen en het uitstippelen van de gerichte aanpak. - Bij de fase van doelenbepaling: In samenspraak tussen schoolteam en ouders kunnen prioriteiten voor de individuele handelingsplanning worden vastgelegd. - Tijdens de fase van uitvoering: Goede samenwerking en dialoog met ouders is belangrijk om transfer van de school naar het thuismilieu en omgekeerd te bevorderen. Ouders kunnen leerkrachten informeren over het welbevinden van hun jongere en gedrag mee verklaren. - Bij de evaluatiefase: Ook hier vinden we de mening van ouders vaak van belang. Ouders bekijken de evolutie van hun jongere vanuit een andere invalshoek. De vorderingen van uw jongere worden meegedeeld via rapport. Ouders worden uitgenodigd op een oudercontact om de evaluatie van de leerling te bespreken. We willen aan ouders een goed overzicht geven van elk ontwikkelingsdomein van de beginsituatie, de doelstellingen, de manier waarop dit werd nagestreefd en een evaluatie. 3.4. Positief engagement ten aanzien van de onderwijstaal Onze school is een Nederlandstalige school. Uw keuze voor het Nederlandstalig onderwijs betekent ook dat u uw kinderen aanmoedigt om Nederlands te leren, ook buiten de school. Om uw kind een behoorlijke kennis van het Nederlands bij te brengen, is het een grote hulp wanneer uw kind niet enkel tijdens de schooluren, maar ook thuis Nederlands hoort, spreekt of leest. Wij verwachten daarnaast ook dat u instemt met bijkomende taalondersteuning als de klassenraad daartoe beslist. We streven voor iedere leerling naar een maximale ontplooiing van de taal en communicatiemogelijkheden. Voor de leerprocessen maken we gebruik van de communicatie- en taalvaardigheden, vertrekkend van een verworven basis en tegemoetkomend aan de (taal)ontwikkelingsstimulering. In onze school wordt het Nederlands in gesproken en geschreven vorm aangeboden op maat en volgens de specifieke noden van iedere leerling. Waar mogelijk en wenselijk worden picto s, SMOG of andere communicatie-ondersteunende middelen aangeboden en ontwikkeld. BuSO De Ark 2016-2017 6
BuSO De Ark 2016-2017 7