GEZONDHEIDSZORG. Professor Witkamp: ICT kan de zorg nog zó veel efficiënter maken. Platform Veiligheid en Continuïteit Zorginstellingen

2015 4 GEZONDHEIDSZORG Professor Witkamp: ICT kan de zorg nog zó veel efficiënter maken Platform Veiligheid en Continuïteit Zorginstellingen Geslaagd NVTGvastgoedcongres 2015 VZI introduceert certificeringsprogramma 2.0 huisvesting en technologie in de gezondheidszorg

UW ZOR GP A R T N ER BUI T E N R UIMT E N & I N F R AT EC H N I EK K A NTE R S.eu

Editorial Nieuwe bijlage en PVCZ Van de hoofdredacteur Bij deze editie van FMT Gezondheidszorg treft u een bijlage aan met de titel FMT Facilitair. Het gaat hier om een bijlage die u regelmatig tegemoet kunt zien. De redactie van FMT Gezondheidszorg heeft hiertoe besloten omdat we met ontwikkelingen en informatie worden geconfronteerd die we u niet willen onthouden omdat ze waardevol is, maar niet altijd in de redactionele formule van FMT Gezondheidszorg past. Op deze manier kunnen we u nog uitvoeriger informeren en geven we een extra verdieping aan de redactionele formule van FMT Gezondheidszorg als kennisplatform voor technologie en huisvesting in de zorgsector. We hopen dat u de nieuwe bijlage op prijs stelt. In deze uitgave ook aandacht voor het Platform Veiligheid en Continuïteit Zorginstellingen dat zich voor de eerste keer presenteerde tijdens het recente NVTG-congres. De presentaties waren een groot succes. Inmiddels hebben zich de nodige mensen aangemeld die bij het platform betrokken willen zijn. Elders in dit blad leest u meer over dit initiatief. Verder in deze editie van FMT Gezondheidszorg onder andere een interview met professor Leonard Witkamp. Eigenlijk hoop ik dat die hele term Telemedicine binnen de kortste keren zal verdwijnen, zegt hij, koud een maand nadat hij aan het AMC is aangesteld als s lands eerste hoogleraar Telemedicine. De onlangs aangestelde hoogleraar doet meer prikkelende uitspraken. Tenslotte willen we u laten weten dat FMT Gezondheidszorg partner is van het Mobile Healthcare Congres en izone dat 8 oktober plaatsvindt in de Mediaplaza in Utrecht. We zijn partner van dit congres omdat we ervan overtuigd zijn dat mobile healthcare steeds belangrijker zal worden. De technologie achter deze ontwikkelingen blijven we dan ook voortdurend volgen. Een partnership met dit congres ligt daarom voor de hand. Ik hoop dat deze uitgave van FMT Gezondheidszorg u de nodige waardevolle informatie biedt. Bent u zelf betrokken bij interessante nieuwe ontwikkelingen, meld het ons. U kunt ons bereiken via info@fmtgezondheidszorg.nl of 06 53 310 657. Cor van Litsenburg, Hoofdredacteur FMT Gezondheidszorg. FMT Gezondheidszorg 3

colofon FMT Gezondheidszorg is een uitgave van: Van Litsenburg BV Eendenven 14 5646 JN Eindhoven T +31 (0)40 29 30 186 M: +31 (0)653 310657 E info@fmtgezondheidszorg.nl I www.fmtgezondheidszorg.nl Volg FMT Gezondheidszorg op Twitter: @FMTzorg FMT Gezondheidszorg wordt gemaakt met medewerking van o.a. NVTG, IHE en KIVI. FMT Gezondheidszorg verschijnt 10x per jaar. Uitgever: Cor van Litsenburg Eindredactie: Wim van Gurp FMT komt tot stand met redactionele medewerking van: Ir. René Drost CEIM, Mw. B. (Barry) S. van der Graaf W. (Wim) van Gurp, H. (Henk-Jan) Hoekjen Prof. dr. ir. J (Jos) Lichtenberg, Dr. ir. M. (Masi) Mohammadi Ing L. (Leo) van Namen, Ing. G. (Fred) T.J.M. Penders Ir. H. (Henk) C. Postema, G. (Gabriël) van Neerven Drs. F (Floor) Scholten, W. (Wilma) Schreiber G. (Gerrit) Tenkink, F. (Frank) van Wijck W. (Wim) Wijdenes, Renee van Litsenburg. Initiatiefgroep PVCZ 6 Medisch Psychiatrische Unit van ETZ Fotografie: Peter Bouritius. e.a. Vormgeving: Peter Bouritius Advertenties: T +31 (0)513 68 48 08 E media-advies@fmtgezondheidszorg.nl Medische Technologie: Jacques Beelen T +31 (0)6 51108895 Druk: Scholma Druk ISSN 1873-8877 Abonnementen: Nederland: e 117,50 België e 125,00 Buiten Europese Unie: e 169,50 Losse nummers e 15,95 Kijk op: fmtgezondheidszorg.nl Een abonnement kan op elk gewenst moment ingaan. Een abonnement wordt automatisch verlengd, tenzij tenminste twee maanden voor het einde van de abonnementsperiode schriftelijk wordt opgezegd. IN DEZE UITGAVE Veiligheid: Initiatief Platform Veiligheid en Continuïteit Zorginstellingen 6 ICT: Dr. Watson? of hoe een supercomputer artsen en patiënten kan helpen 8 Huisvesting: ETZ neemt Medisch Psychiatrische Unit nieuwe stijl in gebruik 12 Mobiliteit & Logistiek: Kanters BV vernieuwt parkeerterreinen en buitenterrein St. Anna Ziekenhuis Geldrop 15 ICT: IGZ over informatieoverdracht in de zorg en ICT 18 ICT: Professor Leonard Witkamp: ICT kan de zorg nog zó veel efficiënter maken 20 Disclaimer: Van Litsenburg BV heeft deze uitgave op de meest zorgvuldige wijze samengesteld. Van Litsenburg BV en haar auteurs kunnen echter op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de gegevens. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op de informatie in deze uitgave. NVTG-CONGRES: Vastgoedorganisatie anno 2020 23 Vastgoed: Bouw parkeergarage Saint-Luc Brussel van start 26 Medische technologie: Medische alarmering 28 4 FMT Gezondheidszorg

inhoud 12 20 36 Professor Leonard Witkamp Project KING Domotica: Slimme sensortechnologie voor verantwoorde nachtzorg 30 Veiligheid: ECRI pleit voor alarmconfiguratiebeleid 32 Medische Technologie: VZI introduceert certificeringsprogramma 2.0 34 De volgende professionele verenigingen zijn betrokken bij FMT Gezondheidszorg: ICT: Project KING (Kan Ik Nu Goed) 36 Mobiele OK: Mobiele operatiekamer is kwalitatief alternatief 38 Innovatief & actueel 39 Bedrijvenindex 43 Agenda 46 VTDV ADVERTENTIE-index 46

veiligheid Initiatief Platform Veiligheid en Continuïteit Zorginstellingen enthousiast ontvangen Tijdens een geslaagd NVTGcongres 2015 werd tijdens twee sessies de initiatiefgroep Platform Veiligheid en Continuïteit Zorginstellingen gepresenteerd. De presentaties werden gehouden door Jack Thiadens, bestuursvoorzitter van de Antonius Zorggroep in Sneek, Ger Biesmans hoofd Facilitair Bedrijf Laurentius Ziekenhuis in Roermond en Roberto Traversari van TNO. Congresgangers reageerden enthousiast op de realisering van dit onafhankelijke platform. In 2013 is Van Litsenburg Communicatie, uitgever van onder andere dit tijdschrift FMT Gezondheidszorg, gestart met de ontwikkeling van het platform. Inmiddels heeft een groot aantal universiteiten, hogescholen en kennisorganisaties zich aangemeld. Ook IGZ heeft laten weten te sympathiseren met het initiatief. Voorafgaand aan het congres liet de NVTG weten positief te staan tegenover het initiatief. Op korte termijn worden rondetafelgesprekken gehouden voor bestuurders en vastgoedbeheerders. Eind 2015 presenteert het platform zich tijdens een eerste symposium. Op korte termijn zal de website online zijn. Initiatiefgroep VCZ De initiatiefgroep Veiligheid en Continuïteit in Zorginstellingen richt zich op het in kaart brengen, het op de agenda zetten, van de veiligheidsproblematiek in zorginstellingen en het aandragen van mogelijke oplossingen. Uiteindelijk streeft de initiatiefgroep naar de realisering van een onafhankelijk platform voor kennisuitwisseling ten behoeve van continue verbetering van veiligheid en continuïteit in zorginstellingen. Het platform wil een actieve rol spelen in het ontwikkelen van concrete oplossingen van pijnpunten en lacunes op dit gebied. Met partners uit de instellingen, het bedrijfsleven, onderwijs & we- tenschap en de overheid zal beschikbare kennis worden gevaloriseerd en, indien wenselijk, zal onderzoek worden verricht voor het ontwikkelen van nieuwe kennis ten behoeve van veiligheid en continuïteit in zorginstellingen. Doelstelling De initiatiefgroep kent als doelstelling enerzijds een organisatie neer te zetten die het aspect veiligheid hoog op de agenda te krijgt. Anderzijds 6 FMT Gezondheidszorg

richt de initiatiefgroep zich op de vergaring en distributie van kennis en op ontwikkeling van kennis en innovaties die bijdragen aan verdere verbetering van de veiligheid en continuïteit in relatie tot: Gebouwen en bijbehorende infrastructuur; Medische technologie; Gedragsstudies t.a.v. menselijk handelen in relatie tot gebouwen en infrastructuur. Eerste inventarisatie In de loop van 2014 en 2015 zijn diverse gesprekken gevoerd met zorgbestuurders, vastgoedmanagers en wetenschappers. Aan de hand van rondetafelgesprekken worden in 2015 een verdere inventarisaties en analyses gemaakt van de problematiek zoals die door bestuurders en vastgoedbeheerders wordt ervaren. Stappen zullen in 2015 worden gezet op het gebied van bestuur en organisatie van een mogelijk platform. Onderzoek en ontwikkeling Aan de hand van de bevindingen zullen universiteiten, hogescholen en andere kenniscentra bij de probleemstellingen worden betrokken. Desgewenst zal wetenschappelijk onderzoek worden verricht. De spin off van het onderzoek kunnen producten of methodieken zijn die de veiligheid in de gezondheidszorg én werkgelegenheid bevorderen. Onderwerpen De initiatiefgroep richt de aandacht op belangrijke issues in relatie tot veiligheid waar in zorginstellingen meer aandacht aan zou moeten worden besteed zoals: Brandveiligheid; Normatief kader voor operatiekamers en isolatiekamers; Distributiesystemen voor medische gassen; Elektrische energievoorzieningen, noodstroom en distributieketen; Veiligheid en continuïteit van ICT systemen; Bedrijfscontinuïteitsplannen en risicoanalyses. Ondersteuning initiatiefgroep De initiatiefgroep wordt ondersteund door: De Technische Universiteit Delft, Hogeschool Rotterdam, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, Hogeschool Zuyd, Technische Universiteit Eindhoven, Maastricht University ((Faculty of Medicine, Health and Life Sciences), KIVI en Van Litsenburg Communicatie, uitgever van FMT Gezondheidszorg. Daarnaast hebben zich inmiddels bestuurders van zorginstellingen opgeworpen als ambassadeur van het initiatief. Het initiatief kan rekenen op de sympathie van IGZ. De initiatiefgroep streeft ook naar structurele samenwerking met NVZ en Actiz. Het Platform Veiligheid en Continuïteit voor de Zorg is een initiatief van Van Litsenburg Communicatie. Directievoering van de initiatiefgroep is in handen van Van Litsenburg Communicatie. Interesse? Hebt u interesse om op enigerlei wijze betrokken te zijn bij de initiatiefgroep of bij het Kennisplatform Veiligheid en Continuïteit Zorginstellingen, stuur dan een mail aan info@pvcz.nl < FMT Gezondheidszorg 7

ict Dr. Watson? of hoe een supercomputer artsen en patiënten kan helpen Big data, wie heeft het er niet over tegenwoordig. En terecht: data is big. Hebben we het over medische kennis bijvoorbeeld, dan blijkt die mondiaal elke vijf jaar te verdubbelen. Knappe arts die dat bij kan benen. Door: Floor Scholten Volgens IBM besteden specialisten gemiddeld slechts vijf uur per maand aan het lezen van vakliteratuur. De vraag is of ze daarmee wel voldoende op de hoogte blijven en de juiste diagnoses kunnen blijven stellen. Artsen komen simpelweg tijd tekort om alle ontwikkelingen bij te houden. Hulp is geboden en die hulp zou weleens kunnen komen van een supercomputer die Watson heet. Watson is bedacht en ontwikkeld door computergigant IBM. Het is een derde-generatie-computersysteem met als expertise natuurlijke taalverwerking. Watson kan een in spreektaal gestelde vraag interpreteren en binnen luttele seconden beantwoorden. Hiervoor maakt het systeem gebruik van specifiek ontwikkelde diepe vraag-enantwoordsoftware die veel verder gaat dan conventionele kunstmatige intelligentie. De naam Watson heeft overigens niets met Sherlock Holmes te maken: het systeem is vernoemd naar de visionaire oprichter van IBM, Thomas J. Watson. Voor velen - zeker in de VS - is Watson geen onbekende. Vier jaar geleden, in 2011, werd de computer in een klap wereldberoemd dankzij zijn televisiedebuut als deelnemer aan de Amerikaanse quiz Jeopardy! waarin opponenten bij een gegeven antwoord de juiste vraag moeten zien te stellen. Watson nam het op tegen twee eerdere winnaars (en doorgewinterde quizzers) en zegevierde. Taalwonder Wat maakt dat Watson zo slim is? En waarin verschilt hij van zoekmachines zoals Google, of eerdere slimme systemen zoals Deep Blue (weet u nog - de computer die de wereldkampioen schaken versloeg)? Het voornaamste verschil zit hem in het feit dat Watson nadrukkelijk is ontwikkeld om natuurlijke taal te kunnen verwerken inclusief het vermogen om (taalkundige) ambiguïteiten te analyseren en begrijpen - iets wat zeker binnen medisch jargon een behoorlijke uitdaging is. Neem bijvoorbeeld, het simpele woord gen. Deze term kent diverse definities in verschillende databanken. In sommige gevallen is de context waarin het begrip voorkomt cruciaal (en bepalend!) voor een correcte analyse van die context. Watson is hiertoe in staat. Daarnaast is Watson adaptief. Als hij bepaalde constructies vaker tegenkomt, slaat hij die op in het juiste verband en bouwt daarmee zogeheten ontologieën op om de ambiguïteiten in de taal zichtbaar en beheersbaar te maken. De werkwijze van Watson is vergelijkbaar met die van het menselijk brein als het gaat om het 8 FMT Gezondheidszorg

Terug naar IBM. Sinds 2012 heeft het bedrijf diverse samenwerkingsverbanden weten te sluiten in de medische wereld om zo Watson te trainen op het gebied van medische kennis en taal. Dat lijkt zijn vruchten af te werpen: dankzij de expertise en inzet van diverse gerenommeerde gespecialiseerde zorginstellingen heeft Watson tot op heden miljoenen pagina s tekst uit tientallen medische tijdschriften en klinische studies gevoerd gekregen, evenals miljoenen geanonimiseerde patiëntendossiers. Dit alles met als doel medici - in de nabije toekomst - te helpen beter geïnformeerde beslissingen te nemen over de behandeling van hun patiënten. Bij het MD Anderson Cancer Center in Houston wordt Watson ingezet als onderliggend systeem voor de Oncology Expert Advisor. extraheren van de betekenis van natuurlijke taal. De computer wordt gevoed met informatie in de vorm van documenten en (gedigitaliseerde) spraak. Dit alles in gewone taal. De input bestaat uit een verscheidenheid aan types bestanden zoals HTML, MS Word en Pdf s en is ongestructureerd, maar Watson kan de informatie relationeel te verwerken. Dr. Watson? In de afgelopen jaren richt IBM (samen met Watson) haar pijlen vooral op de gezondheidszorg en is inmiddels diverse samenwerkingsverbanden aangegaan in de sector. Daarin is IBM overigens niet de enige. Google bijvoorbeeld werkt aan Google Genomics: een genendatabank in de beveiligde cloud. En ook Apple is drukdoende de zorgmarkt te veroveren. Hebben we het over medische kennis bijvoorbeeld, dan blijkt die mondiaal elke vijf jaar te verdubbelen. Knappe arts die dat bij kan benen. Dat ging echter niet over een nacht ijs: artsen en technici investeerden duizenden uren in Watson om hem te helpen de betekenis van de complexe klinische informatie te analyseren en interpreteren. Dat gebeurde onder andere bij Memorial Sloan Kettering in New York en bij het MD Anderson Cancer Center in Houston, beide zeer gerenommeerde kankercentra. Bij eerstgenoemde studeerde Watson een jaartje medicijnen waarna hij glansrijk slaagde voor zijn oncologie-examen. Watson als sparringpartner Bij het MD Anderson Cancer Center in Houston wordt Watson ingezet als onderliggend systeem voor de Oncology Expert Advisor (OEA), een softwareapplicatie die dient als live naslagwerk maar ook als virtuele adviseur voor artsen. De software integreert de medische expertise en ervaring van de specialisten van het MD Anderson Cancer Center met de resultaten van klinische trials en gepubliceerde studies evenals met de richtlijnen van medische deskundigen om zo te komen tot zorgpaden en kankerbehandelingen die het best passen bij een individuele patiënt. In concreto betekent dit dat Watson uitgebreide, ongestructureerde patiëntinformatie toegediend krijgt, inclusief symptomen, diagnoses, laboratoriumresultaten, behandelgeschiedenissen en ga zo maar door, om deze vervolgens te analyseren. De software vergelijkt de patiëntgegevens met die van andere patiënten en verdeelt de populatie in groepen op basis van de vermoedelijk beste respons op een individuele behandeling. Vervolgens registreert en analyseert de software de meest toegepaste behandelingen, werkwijzen, de knowhow van specialisten, cohortonderzoek en bewijsmateriaal uit medische literatuur om op basis daarvan een rangorde aan te brengen in de mogelijke behandelopties. Deze informatie wordt gematcht FMT Gezondheidszorg 9

ict del kan zijn - om de gezondheidszorg te humaniseren, maar het is zo n gek idee nog niet. Omdat Watson in staat is door de big data heen het bos te zien zou een tool zoals de Oncologie Expert Advisor weleens een stap in de richting van individuele geneeskunde kunnen zijn. Hoe belangrijk die stap is en of we die ook willen zetten, is aan de zorgsector om te bepalen. Bij IBM gelooft men dat Watson uiteindelijk een belangrijke bijdrage gaat leveren aan de democratisering van de zorg, door kwalitatieve en evidence-based gezondheidszorg te leveren aan patiënten wereldwijd. Of dat een marketingpraatje is of een werkelijk en gewenst toekomstperspectief valt te bezien. Google werkt aan Google Genomics: een genendatabank in de beveiligde cloud. Individuelere zorg dankzij Watson? Het druist wellicht tegen het gevoel in: het idee dat een omvangrijk computersysteem een bijdrage kan leveren - of zelfs een midmet de huidige en historische conditie van de patiënt en Watson oppert de optimale behandelaanpak, die de arts vervolgens in overweging kan nemen. Let wel: Watson geeft geen absolute antwoorden maar treedt op als adviseur en sparringpartner. De arts moet uiteindelijk zelf zijn afwegingen maken maar krijgt daarbij inzage in alle gegevens die ten grondslag liggen aan de aanbevelingen van Watson. Wel zo gezond. Het ultieme doel van de inzet van Watson bij het MD Anderson Cancer Center is om de beste behandelpaden voor individuele kankerpatiënten te kunnen bieden in ziekenhuizen door het hele land, dus ook op plekken waar de expertise ontbreekt. Dit betekent dat ook patiënten die geen toegang hebben tot de geavanceerde behandelplannen bij gespecialiseerde kankercentra in de toekomst effectieve(re) zorg kunnen ontvangen. In Nederland zal het voorlopig nog niet zover zijn, al was het maar omdat Watson amper Nederlands spreekt dan wel verstaat. In Groningen (UMC) is al wel een begin gemaakt met een Nederlandstalige databank en er werken al enkele oncologen met de technologie. Het is echter de vraag of een dure toepassing als Watson - al gauw een investering van een miljard - de moeite van het investeren waard is in ons kleine taalgebied. Meer informatie: Over Watson: www.ibm.com/smarterplanet/us/en/ibmwatson/ MD Anderson Cancer Center: www.mdanderson.org Memorial Sloan Kettering: www.mskcc.org < 10 FMT Gezondheidszorg

Specialist in flexibele huisvesting voor de gezondheidszorg hgschmitz.de Gira Sensotec LED Bewegingsmelder, oriëntatieverlichting en contactloze schakelaar in één. Veiligheid en oriëntatie in het donker: de Gira Sensotec LED is voorzien van geïntegreerde oriëntatieverlichting, die bij detectie van een beweging op afstand de kamer beschaafd verlicht en zo de weg wijst. Wanneer meer licht wordt gewenst, kan de gebruiker de kamerverlichting contactloos inschakelen met een beweging dichtbij, op ca. 5 cm afstand. Voor de bewegingdetectie wordt een ultramoderne temperatuuronafhankelijke sensortechnologie gebruikt, die uiterst nauwkeurig werkt. Contactloos schakelen is zeer comfortabel en voorkomt vervuiling van de schakelaar. De Gira Sensotec LED is ontworpen in een zeer vlak design en kan in alle Gira schakelaarprogramma s van Systeem 55 worden geïntegreerd. Meer informatie: www.gira.nl/sensotec Bereik veraf: Gedimd inschakelen van de oriëntatieverlichting bij detectie van een beweging op een afstand tot ca. 6 m Bereik dichtbij: Contactloos inschakelen van de kamerverlichting op een afstand van ca. 5 cm Gira Sensotec LED met actieve oriëntatieverlichting 204884_Anz_Sensotec_197x125_NL.indd 1 26.03.15 10:23 FMT Gezondheidszorg 11

huisvesting ETZ neemt Medisch Psychiatrische Unit nieuwe stijl in gebruik De zorgeenheid Psychiatrie op de locatie TweeSteden van het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis heeft de eerste Medisch Psychiatrische Unit (MPU) nieuwe stijl in Nederland in gebruik genomen. Hier worden patiënten met een combinatie van psychische en lichamelijke klachten opgenomen of ambulant behandeld. 12 FMT Gezondheidszorg

De creatieve ruimte. gane grond is de klinische MPU gevestigd: hier zijn een gesloten en een besloten unit met in totaal 24 eenpersoonskamers. Elke kamer heeft een eigen toilet en douche. Patiënten hebben allen een sleutel van hun eigen kamer. Dat is een grote vooruitgang, in de oudbouw waren er vooral twee- tot vierpersoonskamers, aldus Rosmulder. De toegangsdeur van de MPU is dicht, maar veel patiënten hebben de vrijheid om zelfstandig het gebouw te verlaten. In het gesloten gedeelte verblijven patiënten die nog niet met een bepaalde mate van vrijheid om kunnen gaan. Zij mogen alleen onder begeleiding van teamleden of familie naar buiten. In het hart van de MPU is een fraaie patiotuin aangelegd. Het team van de MPU besteedt gelijktijdig aandacht aan zowel de psychische als de lichamelijke problemen van de patiënten. Per patiënt word na intake en screening bekeken welke behandeling het beste is voor het genezingsproces. In de nieuwbouw worden naast patiënten met zogenaamde psychosomatische klachten (pijnklachten, fibromyalgie, chronische vermoeidheid, enz.) ook patiënten behandeld die acute psychiatrische problemen hebben. Trots Organisatorisch zorgmanager Eef Rosmulder en psychiater Ricardo Teijeiro Permuy zijn trots op het bouwresultaat. De realisatie heeft tien jaar geduurd, maar nu is het eindelijk zover, zegt Rosmulder. Er is een grondige voorbereiding aan vooraf gegaan: de afgelopen vijf jaar zijn de verpleegkundigen geschoold, zodat ze naast de psychiatrisch verpleegkundige zorg óók goede somatische (lichamelijke) zorg kunnen verlenen. Gelijktijdig zijn verpleegkundigen van de somatische verpleegafdelingen aangenomen die zijn opgeleid in de psychiatrisch verpleegkundige zorg. Eenpersoonskamers De nieuwbouw bestaat uit twee lagen. Op de be- Patiënt staat centraal We hebben niet alleen afscheid genomen van de oude locatie, maar ook van de traditionele psychiatrie. De patiënt staat nu echt centraal, vult Teijeiro Permuy aan. In de MPU zijn speciale isolatiekamers gerealiseerd, voor patiënten met besmettelijke ziektes. Verder zijn er twee moeder en kind - kamers. Moeders met postnatale klachten, zoals een psychose of depressie, kunnen hier door alle voorzieningen toch contact leggen met hun kind, zonder dat er onveilige situaties ontstaan. Dat is van groot belang voor de hechting tussen moeder en kind, aldus Teijeiro Permuy. Alle kamers voldoen aan de eisen van een somatische verpleegafdeling, met in hoogte verstelbare verpleegbedden, zuurstof en perslucht. Ook nieuw is de logeerkamer voor familie van patiënten. FMT Gezondheidszorg 13

huisvesting MPU Medisch Psychiatrische Unit. Zorgmanager Eef Rosmulder (r) en psychiater Ricardo Teijeiro Permuy (l). dig voldoet aan alle richtlijnen. Een EBK is populair gezegd de opvolger van de separeer, voor als een patiënt extreem onrustig of agressief is. Dat is verreweg de duurste ruimte, die we het Duurste ruimte In het nieuwe gebouw, dat ruim vijf miljoen euro heeft gekost, is op de begane grond één zogenaamde extra beveiligde kamer (EBK) die volleminste hopen te gebruiken, zegt Rosmulder. Teijeiro Permuy: De gemiddelde opnameduur op onze kliniek is maar vijftien à zestien dagen. Daarna gaan de meeste mensen naar huis en komen ze in de dagbehandeling. Dat werkt uitstekend. Vergelijk dat eens met een psychiatrische afdeling in een algemeen ziekenhuis, een PAAZ, waar een verblijfsduur van maanden gebruikelijk is. Therapie Op de eerste verdieping van de nieuwbouw is het psychosomatisch centrum gehuisvest. Hier vinden de poliklinische en groepsdagbehandelingen plaats. De zorgverleners maken daarbij gebruik van vijftien spreekbehandelkamers, groepsgesprekruimtes, creatieve therapieruimtes en een ruime sportzaal, voor bewegingstherapie. De acht dagbehandelingsgroepen kunnen gezamenlijk terecht in een grote huiskamer, die tevens is ingericht voor het nuttigen van maaltijden. < 14 FMT Gezondheidszorg

mobiliteit en logistiek Kanters BV vernieuwt parkeerterreinen en buitenterrein St. Anna Ziekenhuis Geldrop Het St. Anna Ziekenhuis Geldrop realiseert een volledige herinrichting van de parkeerterreinen, zowel ondergronds als bovengronds. Een flinke klus, die ruim een jaar in beslag neemt. Gelukkig kan het ziekenhuis rekenen op de deskundige aanpak van Kanters BV, dat al vaker met dit bijltje heeft gehakt. Door zorgvuldige voorbereiding kan het zorgproces ongestoord doorgaan. De herinrichting van het parkeerterrein vormt een van de laatste fases van de renovatie van het ziekenhuis: de finishing touch. De belangrijkste reden voor de opknapbeurt is de behoefte aan meer parkeerplaatsen voor zowel patiënten als personeel. Ook wil het ziekenhuis de veiligheid en uitstraling van het terrein verbeteren. Midden in het centrum Het St. Anna Ziekenhuis ligt midden in het centrum van Geldrop. De verkeersstromen rond het ziekenhuis zijn in de loop van de tijd sterk veranderd. Met de renovatie wil het ziekenhuis opstoppingen en onveilige verkeerssituaties in de toekomst voorkomen. Daarom worden nu twee entrees gerealiseerd: één aan de noordzijde en één aan de zuidzijde van het terrein. Dat bevordert de doorstroom; mensen kunnen nu al vanaf het terrein de juiste uitvalsrichting kiezen en hoeven daarvoor niet meer om te rijden. Ook wordt het aantal parkeerplaatsen uitgebreid en wordt Door: Kanters BV FMT Gezondheidszorg 15

Uitvoering in fasen Inmiddels is de eerste hoofdfase grotendeels gerealiseerd: de aanleg van een nieuw parkeerterrein voor personeel op braakliggend terrein aan de zijde van de Heggestraat. Van Kilsdonk: De grootste uitdaging daarbij was de verplaatsing van een grote zuurstoftank, wat we in nauwe samenwerking met specialist Linde hebben opgepakt. In de tweede hoofdfase wordt op dit nieuwe terrein een nieuwe, grotere fiets- en bromfietsstalling gerealiseerd. Ook is Kanters begonnen met de herinrichting van de huidige personeelsparkeerplaats en het expeditieterrein. Aan deze zijde van het ziekenhuis zullen straks ook de bezoekers vanuit het noorden van Geldrop het terrein kunnen bemobiliteit en logistiek Zorgvuldige voorbereiding Kanters heeft de renovatie goed voorbereid en vanaf het begin geanticipeerd op mogelijke knelhet terrein geschikt gemaakt voor gemengd parkeren voor bezoekers en personeel, waardoor de capaciteit voortaan flexibeler kan worden ingezet. Bovendien wordt door de toepassing van kentekenherkenning een snellere parkeerafhandeling mogelijk. Een goede herindeling en verlichting maken het terrein ten slotte overzichtelijk, veilig en representatief. punten. Bert van Kilsdonk, Hoofd Bedrijfsbureau bij Kanters: Dit soort bouwwerkzaamheden gaat gepaard met ontregeling. Dat is nooit volledig te voorkomen; er wordt immers letterlijk het een en ander overhoop gehaald. De kunst is om de werkzaamheden zó te verdelen dat die ontregeling zo beperkt mogelijk blijft. Daarom hebben wij in ons voorstel de vier hoofdfases opgedeeld in 29 subfases. 16 FMT Gezondheidszorg

Over het St. Anna Ziekenhuis Het St. Anna Ziekenhuis (locatie Geldrop en Eindhoven) is een regionaal ziekenhuis met vrijwel alle disciplines, ruim 100 specialisten en een capaciteit van 320 bedden. Het ziekenhuis maakt samen met Ananz, bestaande uit vier verzorgingscentra (Geldrop/Heeze) en medisch sportgezondheidscentrum TopSupport (Eindhoven), onderdeel uit van de St. Anna Zorggroep. naderen en verlaten. Daarna volgt in de derde fase de herinrichting van het terrein aan de voorzijde van het ziekenhuis. In fase vier vindt de vernieu- Over Kanters BV Nauwkeurige voorbereiding en zorgvuldige communicatie: dat zijn de sleutelbegrippen bij de aanleg en reconstructie van buitenruimten en ondergrondse voorzieningen in de zorg, aldus Kanters. Op die manier heeft het bedrijf al diverse projecten gerealiseerd bij uiteenlopende organisaties, van woonzorg en gehandicaptenzorg tot ziekenhuiszorg en geestelijke gezondheidszorg. Werkzaamheden daarbij zijn onder andere: - Oude riolering verwijderen en nieuwe aanleggen; - Kabels en leidingen vervangen (o.a. glasvezel en elektriciteit); - Grondwerk ten behoeve van afwatering en bestrating; - Diverse soorten verhardingsconstructies (asfalt, beton, klinkers en tegels) en bewegwijzering herstellen; - Cultuurtechnische werkzaamheden; - Straatmeubilair vernieuwen (denk aan: verlichting, hekwerk, slagboominstallatie, bankjes, fietsbeugels, fietsenstalling en prullenbakken); - Coördineren aanleg parkeerinstallatie; - Groenvoorziening aanleggen, herstellen en onderhouden. Daarbij vervult Kanters regelmatig de rol van hoofdaannemer en coördineert het alle bijkomende werkzaamheden in deeltrajecten. wing van de huidige parkeerplaats voor de bezoekers plaats. Als laatste worden de terreinen gekoppeld en geschikt gemaakt voor gemengd parkeren (bezoekers en personeel) over het gehele terrein van het ziekenhuis. Heldere communicatie De uitvoering in fases is via de website van het ziekenhuis en op grote borden op het terrein al ruim voor aanvang aangekondigd. In nieuwsbrieven en via interne communicatiekanalen worden personeel en bezoekers steeds op de hoogte gehouden van de vorderingen, mogelijke overlast en alternatieve oplossingen. Bert van Kilsdonk: We verzorgen al jaren de meest uiteenlopende infraprojecten in de zorg, dus we weten als geen ander hoe belangrijk het is dat alle betrokkenen tijdig en op maat worden geïnformeerd. Daarom brengen we ruimschoots van tevoren met onze opdrachtgever in kaart waar mogelijke knelpunten zitten en overleggen we hoe we het werkproces het beste kunnen inrichten. Ook tijdens de uitvoering houden we de vinger aan de pols, zodat we snel en flexibel kunnen inspelen Enkele cijfers: - Gemiddeld 1.080 bezoekers per dag; - 56.000 m 2 buitenterrein; - Eén groot hoofdgebouw met vier bijgebouwen (waarvan het voormalige klooster in fase 4 wordt gesloopt); - Eén hoofdingang voor bezoekers, een aparte entree voor medewerkers, een ingang voor goederenontvangst en een aparte uitgang voor reststoffen. Fases Het St. Anna Ziekenhuis ligt in het centrum van Geldrop en het bezoekersterrein had maar één entree. Bovendien bleek het aantal parkeerplaatsen voor het personeel de laatste jaren te beperkt. Dit waren redenen om het renovatieproject op te knippen in fases. Zo vinden steeds maar op een beperkt gedeelte van het terrein werkzaamheden plaats en blijven er voldoende parkeerplaatsen beschikbaar voor bezoekers en personeel. Daarmee wordt de overlast tot een minimum beperkt. op tussentijdse meldingen en wijzigingen. Ons uitgangspunt is dat het ziekenhuis zich continu moet kunnen focussen op zijn cliënten en dus goed bereikbaar moet blijven voor zowel werknemers als patiënten, bezoekers, ambulances, taxi s en toeleveranciers. Weten wat Kanters voor u kan betekenen? Kanters BV (0413) 38 83 00 info@kanters.eu www.kanters.eu/zorg Kanters biedt u graag een meerjarig onderhoudscontract voor de (gehele) buiteninrichting tegen een vaste prijs. < FMT Gezondheidszorg 17

ict IGZ over informatieoverdracht in de zorg en ICT Zonder standaardisatie wordt het niets Overdracht van informatie in de zorg is cruciaal voor de patiëntveiligheid en kwaliteit van de zorg. Maar deze laat nogal eens te wensen over. Wat is hierbij het belang van ICT en is standaardisatie een must? We praten met Jan Vesseur project-hoofdinspecteur patiëntveiligheid van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) én patiënt. Nadat Jan Vesseur twaalf jaar lang een huisartsenpraktijk in Rotterdam voerde, maakte hij in 1993 de overstap naar IGZ. Over de organisatie zegt hij: IGZ is toezichthouder in de zorg en let erop of zorginstellingen en -professionals werken volgens de opgestelde regels en richtlijnen. Daarnaast heeft IGZ een belangrijke rol bij incidenten in de zorg. Gaat er iets mis, dan beoordelen we of instellingen voldoende correcties aan brengen én leren. Het toezichtveld van de IGZ bestaat uit ongeveer 40.000 instellingen en bedrijven, waar zo n 1.3 miljoen personen werken (waarvan circa 800.000 zorgprofessionals). Veel mis Hoe staat het met de kwaliteit van de zorg en de patiëntveiligheid in Nederland kijkende naar informatieoverdracht? Jan Vesseur: In 2003 is IGZ gestart met een groot onderzoek op het gebied van informatiebeveiliging. Wat doen ziekenhuizen er aan om de informatie zo veilig mogelijk te verwerken? Dit was in de periode dat NEN een norm opstelde voor informatiebeveiliging: de NEN 7510. Er gaat veel mis met informatie, niet alleen met de beveiliging ervan, maar ook met de overdracht van informatie. Daarom dat we dit onderwerp onder de aandacht brengen op ons jaarlijks congres patiëntveiligheid in juni van dit jaar. Vaak zien we dat onjuiste overdracht aan de basis ligt van een incident. Per jaar ondervinden duizenden mensen schade door verkeerd gebruik van medicatie. In 2006 werd dit al vastgesteld in het HARM-rapport, dat het aantal geneesmiddelgerelateerde ziekenhuisopnames in Nederland in kaart bracht. Ook de overdracht tussen disciplines kan beter. Verpleegkundigen bijvoorbeeld dragen informatie niet goed over aan artsen en andersom. De patiënt krijgt dan niet de zorg die hij nodig heeft. Het brengt risico s met zich mee. En wat te denken van de overdracht tussen instellingen? Informatie blijkt niet altijd compleet te zijn. Dat kan veel beter. Door: Betty Rombout Aan den lijve De constateringen die Jan Vesseur doet, heeft hij aan den lijve ondervonden toen hij zelf patiënt werd. Na een val op de skipiste, brak hij een wervel. Toen 18 FMT Gezondheidszorg

Registratie aan de bron : een toekomstvisie. verloopt de informatieoverdracht? Jan Vesseur: De overdracht blijkt niet goed. Los van het feit of deze wel of niet geautomatiseerd is. Echter, automatiseert een zorginstelling de informatieoverdracht, dan is er dikke winst te behalen.. mits die ICT goed wordt toegepast. Zo niet, dan levert ICT juist een bedreiging op voor de kwaliteit en veiligheid van de zorg. Hoe je het goed doet? Onder meer met standaardisatie. En dan komt IHE om de hoek kijken. Standaardisatie is van uitermate belang. Niet alleen technisch gezien, maar ook met betrekking tot terminologie. Wat voor taal gebruiken we? Initiatieven Kijken we naar de bewegingen rondom informatieoverdracht in de zorg en automatisering, dan gaat het volgens Vesseur de goede kant op. Een belangrijke ontwikkeling is die van het Informatieberaad van VWS. Een zorgbreed, bestuurlijk overleg met partijen uit het veld om tot een duurzaam informatiestelsel in de zorg te komen. Ook noem ik het initiatief van de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) met het meerjarenprogramma Registratie aan de bron. Jan Vesseur. hij de foto s zag, wist hij dat het foute boel was. De fractuur strookte niet met de val die hij gemaakt had. Uiteindelijk werd een kwaadaardige ziekte vastgesteld. Hij kwam in het medische circuit terecht en constateerde dat er vele risico s op de loer liggen. Vesseur geeft een paar voorbeelden: Mijn bloed moest gefilterd worden voor een stamceltransplantatie. Het bleek dat de apparatuur niet werkte toen mijn bloed er al doorheen liep. Een onveilige situatie, die voorkomen kon worden door het eerst checken van het apparaat. Ook heb ik meegemaakt dat een verpleegkundige mijn gewicht eerst op een servetje schreef voordat ze het in de computer invoerde. Daar is toen iets fout gegaan. Ik kreeg de instructie om meer te drinken. Wat ik vreemd vond, want ik had gezien dat mijn gewicht op orde was. De verpleegkundige bleef stellig en dus nam ik het extra vocht. Later kwam de foute invoer aan het licht. Overall stoor ik mij er aan dat ik niet over mijn eigen data kan beschikken. Ik kan mijn gegevens niet direct aan andere zorgprofessionals geven wanneer ik dat wil en nodig vind. En nog steeds is het vaak een gedoe voordat foto s van het ene ziekenhuis in het andere ziekenhuis bekeken kunnen worden. Te gek voor woorden anno 2015. Ook het voorschrijven gaat niet vlekkeloos. De medische specialist schrijft mij elektronisch medicatie voor. Kom ik bij de apotheek in hetzelfde ziekenhuis, dan moeten zij de gegevens opnieuw invoeren. Wat een enorme kans op fouten geeft. Standaardisatie In 2011 bracht IGZ het rapport De Staat van de Gezondheidszorg uit. Welke informatie wil een zorgverlener overdragen en hoe? En vervolgens, hoe Met Registratie aan de bron zet de NFU samen met het Nationaal ICT Instituut in de Zorg (Nictiz) een toekomstvisie neer over hoe registratie van zorggegevens beter kan en moet. Centraal staat een goede eenmalige registratie aan de bron, op de ziekenhuisvloer, bij de patiënt. De registratie wordt beter afgestemd op de werkwijze van zorgverleners. Nu voelt registratie voor zorgverleners vaak als een bureaucratische handeling in plaats van een nuttige handeling die de zorg aan de patiënt ten goede komt. Kortom, de huidige praktijk van parallelle registratie is niet houdbaar. Voor de onontbeerlijke transparantie is zorgdoorkruisende, eenduidige, patiëntgerichte zorgregistratie volgens internationale standaarden cruciaal. De ontwikkelingen rondom informatievoorziening in de zorg met behulp van ICT zijn er, nu nog de pas erin zetten. Daarom pleit IGZ bij de minister voor een instantie met doorzettingsmacht, die coördineert en stuurt. En gefocust is op het feit dat informatieoverdracht zonder standaardisatie niets wordt, aldus Jan Vesseur tot slot. Meer informatie De Staat van de Gezondheidszorg : www.igz.nl/actueel/nieuws/zorgveldmoeteenduidigeafsprakenmakenoveruitwisselingpatintinformatieengebruikvanictdaarbij.aspx Visiedocument Registratie aan de bron : www.nfu.nl/img/pdf/13.3694_brochure_registratie_aan_de_bron_versie_4-7-13.pdf IHE Nederland: www.ihe-nl.org < FMT Gezondheidszorg 19

ict Leonard Witkamp; Foto: Marsprine Marieke de Lorijn 20 FMT Gezondheidszorg

Professor Leonard Witkamp: ICT kan de zorg nog zó veel efficiënter maken Te veel werk van medisch specialisten berust nu nog op routine, stelt professor Leonard Witkamp. Met hulp van Informatie- en Communicatietechnologie kun je die taken veel efficiënter aanpakken. Door: Rob Buiter Gesteund door artsenorganisatie KNMG mag zorgondernemer Witkamp die prikkelende stelling nu ook wetenschappelijk gaan bewijzen, als bijzonder hoogleraar Telemedicine. Eigenlijk hoop ik dat die hele term Telemedicine binnen de kortste keren zal verdwijnen, zegt Leonard Witkamp, koud een maand nadat hij aan het AMC is aangesteld als s lands eerste hoogleraar Telemedicine. Vraag maar eens rond onder de jongere generaties: wie heeft het nu nog over telebankieren, of over teleshopping? Je doet gewoon je bankzaken en je winkelt. En ja, duh! natuurlijk doe je dat voor een belangrijk deel online. Want waarom zou je voor eenvoudige bankzaken naar een apart gebouw moeten, of formulieren in een envelop doen om die door de regen naar een brievenbus te gaan brengen?! Stille revolutie Witkamp noemt het de stille revolutie van de Informatie en Communicatietechnologie. De ICT heeft ons leven in een paar decennia, bijna zonder dat we erbij stil hebben gestaan, drastisch veranderd. Ik zie geen reden waarom dat niet ook in de zorg kan gebeuren. Voor heel veel handelingen in de zorg is het toch helemaal niet per se noodzakelijk dat je naar een dokter toe moet, laat staan naar een groot, duur ziekenhuis? Net als je bankzaken is de zorg voor een groot deel tijd- en plaatsonafhankelijk te maken. Begrijp me goed, nuanceert Witkamp meteen, een belangrijk deel van de zorg is natuurlijk mensenwerk en is gebaat bij persoonlijk contact tussen een arts en een patiënt. Maar maak je tegelijk ook geen illusies. Een groot deel van het werk van medisch specialisten maar ook huisartsen en andere zorgverleners berust op routine. Als praktiserend dermatoloog was ik te veel tijd kwijt met het aanstippen van wratten of andere klusjes die ik ook heel goed aan een goedkoper opgeleide praktijkondersteuner had kunnen overlaten. In die gevallen had het volstaan als ik een foto op mijn beeldscherm had gekregen, waarmee ik had kunnen beoordelen of ik die patiënt echt zelf had moeten zien of niet. Het was vanuit die verbazing over het aandeel routine in zijn dagelijkse klinische praktijk, dat Witkamp in 2000 zijn bedrijf KSYOS oprichtte. Samen met een tiental collega s runt hij nu een zorgorganisatie met nul spreekkamers en even zoveel witte jassen in een kantorencomplex in Amstelveen. Naast die directe collega s werken we FMT Gezondheidszorg 21

ict Ja, ik kan laten zien dat het aantal verwijzingen en vooral ook het aantal dure verrichtingen door specialisten nog drastisch omlaag kan met behulp van slimme ICT vooral met inmiddels 4.500 huisartsen en 2.500 medisch specialisten door het hele land. Via telemedicine delen zij niet alleen foto s van wratten of andere plekjes op de huid online, maar beoordelen zij ook ECG s via telecardiologie, foto s van de netvliezen van diabetespatiënten in de tele-oogheelkunde, of uitdraaien van de spirometer bij wijze van telelonggeneeskunde. Als Witkamp eerlijk is weet hij eigenlijk best wel waarom de telemedicine nog niet dezelfde vlucht heeft genomen als telebankieren. De zorg is natuurlijk een conservatieve wereld. Toen wij een nieuwe dienst hadden opgezet om via teledermatoscopie op afstand in de huid van iemand met een moedervlek te kunnen kijken, stond de Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie meteen op de achterste benen. Zij raadden hun leden letterlijk af om daaraan mee te werken. Inmiddels heb ik op wetenschappelijke gronden kunnen laten zien dat zo n scopie echt wel door de huisarts kan worden gedaan, die vervolgens de specialist via telemedicine kan consulteren. Het aantal verwijzingen naar de tweede lijn en daarmee de kosten van de zorg kunnen daarmee drastisch worden beperkt. Als nieuwe hoogleraar op de afdeling Klinische Informatiekunde wil Witkamp zich, naast onderwijs en p.r. rond telemedicine in het algemeen, gaan richten op onderzoek naar bruikbare gezondheids-apps. De honderdduizend apps die er nu zijn, zijn óf niet serieus te nemen, of ze zijn alleen maar geschikt voor, bij wijze van spreken, een beperkte groep hoger opgeleide diabetespatiënten met teveel tijd en geld. De eerste gevalideerde applicatie waar je op basis van enkele eenvoudige vragen een serieus advies kunt krijgen over wat je zélf kunt doen aan je gezondheid, die moet nog worden uitgevonden. Daar hoop ik samen met een aantal aan te stellen promovendi een bijdrage aan te kunnen leveren. (Dit artikel verscheen eerder in het AMC Magazine). < Professor Leonard Witkamp studeerde geneeskunde aan de VU en promoveerde als dermatoloog aan het AMC. In 2000 hing hij zijn witte jas definitief aan de kapstok en richtte hij KSYOS Telemedisch Centrum op. Sinds 1 december 2014 is Witkamp één dag in de week bijzonder hoogleraar Telemedicine aan het AMC. Toch noemt Witkamp vreemd genoeg ook de zorgverzekeraars nog als een blok aan zijn been in de vaart der ICT. Ja, ik kan laten zien dat het aantal verwijzingen en vooral ook het aantal dure verrichtingen door specialisten nog drastisch omlaag kan met behulp van slimme ICT. Maar de zorg is nu zo gefinancierd dat de verzekeraars niet zomaar een deel van de koek die zij met de ziekenhuizen hebben uitonderhandeld naar zo n stelletje branieschoppende zorgvernieuwers kunnen schuiven. Dat heeft dus tijd nodig. 22 FMT Gezondheidszorg

nvtg-congres Begrijpen we elkaar in de zorg nog wel? Vastgoedorganisatie anno 2020 Tijdens prachtige voorjaarsdagen vond op 9 en 10 april 2015 het NVTG-congres plaats. place to be was het NH Hotel en congrescentrum in Veldhoven. Thema van het vastgoed- en huisvestingscongres was Begrijpen we elkaar in de zorg nog wel?. Door: Etienne Cuinen; Letty Kil; Marjolein Rijpkema; Henk Postema Deerns Nederland Het Duurzame/houdbare ziekenhuis Prof. dr. Bart Berden MD MDA, bestuursvoorzitter Elisabeth Tweesteden ziekenhuis te Tilburg, geeft aan dat Nederlandse ziekenhuizen die zich van buiten naar binnen organiseren te maken hebben met veel eisen van buitenaf. De zorg is van hoog niveau, maar dit wordt anders ervaren (gaat nog veel mis, zorg is duur etc.). Toenemende concurrentie (buitenland, focus factories e.d.) zorgen voor een probleem ten aanzien van de houdbaarheid van ziekenhuizen. Om dit te veranderen is een echt andere benadering nodig (quote Einstein, boek Porter Redefining Healthcare). In de zorg te veel verrichtingen zonder Toegevoegde Waarde (total bodyscan, 2nd opinion, 50% geneesmiddelen wordt niet ingenomen). Artsen dienen niet voor volume maar voor kwaliteit beloond te worden en patiënten moeten af van de all you can eat gedachte. Tevens is meer samenwerking benodigd tussen zorgmanager en facilitair manager (patiënt nooit 2e x in kamer van slecht nieuws gesprek, valet parking oogziekenhuis Rotterdam). Dus andere businesscases benodigd, met kwaliteit als anker en geld als middel. De businesscase op zijn kop Begrijpen we elkaar in de zorg nog wel? Willemijn Souren, conceptontwikkelaar scheiden wonen van Woonzorg Nederland ziet in de Care sector veel veranderingen (financieel), een nieuwe klant, veel vergrijzing en vanaf 2030 ook veel alleenstaanden. Dit heeft grote consequenties voor de huidige vastgoedportefeuille (want nieuwbouw is geen optie). Op basis van onderzoek wordt een deel van de (grotendeels intramurale) vastgoedportefeuille nu omgebouwd naar zelfstandig beschut wonen en studenten/ jongeren woningen en verhuurd via een externe partij. Het ombouwen kent vele uitdagingen; de wet- en regelgeving die nog niet hierop is aangepast, de fysieke uitdagingen om een passend aanbod voor de nieuwe klanten te creëren en tot slot marketing & communicatie om de nieuwe klanten te verleiden. Tijd dus voor intensieve samenwerking met een nieuwe rolverdeling. Duurzaamheid in de zorg Liesbeth van der Kruit directeur Achmea MVO legt uit dat het MVO beleid binnen Achmea gebaseerd is op drie pijlers: werkgever, werk en de wereld. Achmea gaat daarom verder dan alleen binnen de eigen organisatie en is ook gericht op het ondersteunen van klanten om ook hun duurzaamheidsambities waar te maken. Frank Straalen van Achmea Zorg gaat met ziekenhuizen in gesprek over mogelijke kansen. Hij begint het gesprek bij de RvB, de druppel valt van boven naar beneden aldus Straalen waarbij de ideeën profitable moeten zijn. In het eerste gesprek worden de bestuurders enthousiast, het tweede gesprek is een meerpartijenpresentatie en bij het derde gesprek gaat het over de financiën. Achmea is nu met zo n 10 ziekenhuizen bezig waaronder het Elisabeth Tilburg waar het om een besparing gaat van zo n e800.000,- Duurzaamheid van zorginstellingen Maurits Groen heeft vanaf zijn jeugd al een sterkte aantrekkingskracht gevoeld vanuit duurzaamheid. Als politicoloog heeft hij geleerd om specialisten en kennis te verbinden om hiermee duurzame initiatieven te realiseren. 97% van de wetenschappers geeft aan dat we een milieuprobleem hebben. De urgentie om te veranderen is hoog. Volgens Maurits moeten we FMT Gezondheidszorg 23

nvtg-congres Het NVTG-congres kan zich elk jaar verheugen op veel deelnemers uit de zorg en het bedrijfsleven. met duurzaamheid meer aansluiting vinden op de maatschappelijke factor, hierdoor zal duurzaamheid worden omarmd. Met andere woorden duurzaamheid moet passen in de waan van de dag. De toekomst van de gezondheidszorg Tony Bosma is trendwachter en voor het NVTG congres zet hij de trends in de samenleving uiteen om de deelnemers te informeren, maar meer nog om te inspireren. Daar waar je weerstand ondervindt ben je vernieuwend bezig, aldus Tony. Van jongs af aan worden we opgeleid tot makke schappen, geconditioneerd door onze omgeving. Echter de trends in de samenleving zorgen ervoor dat patiëntparticipatie steeds evidenter wordt in de zorgsector. We moeten veel meer gaan experimenteren en uit onze comfort zone stappen. We moeten volgens Tony gezamenlijk opzoek naar de weerstand. De zorg en het berdrijfsleven hebben elkaar hard nodig Joke Boonstra van de RvB van IJselland Ziekenhuis te Capelle a/d IJssel: techniek is belangrijk maar het gaat om de patiëntenzorg. Zorg kijkt te weinig over de grens. Boonstra, zelf lid van VNO NCW, kijk over je schouder en vindt oplossingen die elders ook goed werken. Boonstra heeft aan de leiding gestaan van een bouwproces en verbaast zich erover dat het wiel telkens opnieuw moet worden uitgevonden. Waarom is er geen landelijke database gebaseerd op evidence vraagt Boonstra zich af. Elk ziekenhuis heeft achteraf zaken die niet goed zijn gegaan maar die worden niet gedeeld. Co-creatie is volgens Boonstra de oplossing en zij is bereid hieraan mee te werken. over het zorgvastgoed anno 2020. Onder de veranderde omstandigheden van de kapitaalmarkt is het voor zorginstellingen steeds moeilijker om geld bij de bank te lenen. Het zorgvastgoedfonds kan daarvoor de oplossing bieden waarbij de zorginstelling huurt van het zorgvastgoedfonds. Cofinimmo beheert zo n zorgvastgoedfonds. Sebastien Berden van Cofinimmo geeft een toelichting. In België zijn reeds zo n 75 instellingen zo gefinancierd en in Nederland zo n 13 waaronder drie klinieken van de Bergmangroep. Waarom financiering van zorggebouwen het in de praktijk lastig gaat: - Ongezonde businesscase; - Financiële situatie zorgondernemer; - Bancair denken; - Politieke onrust; - Kennis en vertrouwen. Kost financiering geld? Zeker, maar in het model van Berden liggen de kosten in het begin lager en daar zit het voordeel. Innovatief wonen en zorgen In de lezing wordt ingegaan op de samenwerking tussen Fontys en Vitalis WoonZorg. Zij onderzoeken welke technieken in de zorg kunnen helpen. Vitalis heeft een zorgtechnoloog aangesteld om de vele pilots en ontwikkelingen in techniek te sturen. De studenten moeten als onderdeel van de studie naast hun onderzoek ook in het verpleeghuis helpen. In het verpleeghuis is een schoollokaal ingericht zodat de studenten veel op locatie aanwezig zijn en kunnen overleggen. Er worden enkele voorbeelden van onderzoeksprojecten getoond zoals de robothond, onderzoek met matrashoezen, onderzoek naar stoelen door middel van interview, rolstoel hulpmiddel voor deuren en receptionist aan de koffietafel. Verder zijn zij bezig om een lab in het verpleeghuis te realiseren waarin getest kan worden door leerlingen in overleg met bewoners, verpleging en leveranciers. In de vragenronde worden vragen gesteld over de samenstelling van het verpleeghuis en wat de visie is op de zorg over 15 jaar. Het laatste omdat dat de te verlenen zorg sterk bepaalt. Geconstateerd wordt dat de huidige ouderen een tevreden -type ouder is en dat verwacht wordt dat de nieuwe generatie mondiger zal zijn. De wereld verandert en wat betekent dit voor u? Pieter Schendstok gaat in op veranderingen in de zorg die op ons afkomen of al gaande zijn. Hoe kun je hier op anticiperen? Hij denkt door goed samen te werken en van elkaar te leren. Hiervoor is het nodig je te oriënteren buiten je afdeling/instelling. In het proces van samenwerken is het belangrijk dat je elkaar leert kennen, door dezelfde bril kijkt, de probleemstelling en de oplossing helder kunt definiëren en communiceren. Daarbij zorgt een goede profilering ervoor dat je goed uitlegt wat jouw rol en bijdrage daarin is. Vanuit de samenwerking kunnen dan partnerschappen ontstaan zoals tussen DE en Philips (Senseo), Robijn en Zwitsal, McDonalds en Magnum. Binnen de zorg verwacht hij dat de zorginstellen meer te maken zal krijgen met partnerschappen als gevolg van technische ontwikkelingen, bijvoorbeeld zorg op afstand, domotica, robotica en dergelijke. Lean in de zorg Lean gaat over synergie en samenwerken in de gezondheidszorg. Steven Leenheer en Mirjam van Hattum waarschuwen, pas op voor eilandencultuur, brandjes blussen, geen gezamenlijke focus, wie is de kant. Speerpunten zijn innovatie, kwaliteit, service en werken aan een hoger doel. Veel belangstelling voor de presentatie in het kader van de initiatiefgroep Platform Veiligheid en Continuïteit Zorginstellingen. Wie is de baas over het vastgoed anno 2015? Ron Bloois, Hevo, poneert de vraag: wie is de baas 24 FMT Gezondheidszorg