Regiorapportage Mobiliteitsbranche Den Haag Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en in het onderwijs in de motorvoertuigen- en tweewielerbranche in de regio Den Haag ROC Mondriaan 2012 2013 1
1. Kans op werk Het bedrijfsleven staat onder druk. Het CBS gaf begin 2013 aan dat Nederland voor de derde keer in een recessie zit. Dit was ook te merken in de motorvoertuigen- en tweewielerbranche. Na een stijgende omzet in de branche tot 79,5 miljard in 2011 is nu een kentering gekomen (BOVAG-RAI, 2013). Het aantal autoverkopen liet in april 2013 een daling zien van 26% ten opzichte van dezelfde maand in 2012 (BOVAG). Ook andere deelbranches lijden onder de economische crisis. De gevolgen zijn in 2013 zichtbaar in de personeelsbehoefte van de branche. De kans op werk (tabel 1) gaat over de kans dat een gediplomeerde BOL er werk vindt in. Deze kans is voor heel Nederland het grootste voor de functies Eerste Autotechnicus en Fietstechnicus. Het is moeilijker een baan te vinden als Assistent Mobiliteitsbranche, Motorfietstechnicus, Scootertechnicus, Assemblagetechnicus, Verkoopmanager, Werkplaatsmanager Motorvoertuigentechniek en Bedrijfsmanager Mobiliteitsbranche. Voor de rest van de functies zijn vraag en aanbod redelijk in evenwicht. Ook in de regio Midden-West waaronder Den Haag valt, sluit de vraag naar personeel voor sommige functies niet aan op het aantal BOL ers in de regio. De kans op werk varieert van slecht (Assistent Mobiliteitsbranche) tot goed (Technisch Specialist Bedrijfsauto s). In de regio Den Haag worden de meeste vacatures aangeboden voor de Fietstechnicus, Eerste Autotechnicus en de Verkoopadviseur Mobiliteitsbranche (tabel 2). De vraag naar nieuw personeel 25% van de bedrijven in de regio Den Haag had in 2012-2013 behoefte aan nieuw personeel. Dit aandeel was iets lager dan het landelijke percentage (30%). De meeste vacatures waren ter vervanging van personeel (figuur 1). De geschatte behoefte aan nieuw vakervaren personeel in de regio komt in wat hoger uit dan die in 2011-2012 (tabel 2). Dit komt voornamelijk door een aangepaste meetmethode. 1 De behoefte aan de Fietstechnicus, Eerste Autotechnicus en de Verkoopadviseur Mobiliteitsbranche is toegenomen. Figuur 1 Het aandeel bedrijven dat behoefte heeft aan nieuw personeel in en in de regio Den Haag (ROC Mondriaan) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 11% 7% Ja, voor uitbreiding 5% 18% Ja, voor vervanging 81% 77% Nee 2% 0% Weet niet/ geen antwoord Meerdere antwoorden mogelijk. Het aanbod van nieuw personeel In heel Nederland steeg het aantal BOL-leerlingen in 2012-2013 met 3% ten opzichte van het voorgaande jaar. In de regio Den Haag nam het aantal leerlingen af (tabel 6). Opleidingen waarbij het aantal BOL-leerlingen stijgt zijn net als voor heel Nederland: Autotechnicus en de Technisch Specialist Personenauto s. De BOLleerlingaantallen in Den Haag dalen voor: Assistent Mobiliteitsbranche, Fietstechnicus, Eerste Autotechnicus, Eerste Bedrijfsautotechnicus en de Bedrijfsmanager Mobiliteitsbranche. Gegevens in deze rapportage over vacatures, leerbanen, stageplaatsen en opscholen zijn afkomstig uit het Vacatureonderzoek van Innovam (sep-okt. 2012) 1 Voorgaande jaren is bedrijven gevraagd of zij de komende 12 maanden extra personeel zoeken of dat zij vanaf 1 september nieuw personeel hebben aangenomen. Dit jaar is gevraagd naar aangenomen personeel vanaf mei 2012 tot het meetmoment in september en gezocht personeel t/m april 2013. 2 De 6 arbeidsmarktregio s in Nederland.
Tabel 1 Kans op werk voor gediplomeerde BOL-leerlingen / kans op een leerbaan voor startende BBL-leerlingen per arbeidsmarktregio* * De kans is gebaseerd op de behoefte aan nieuw vakervaren personeel (vraag), het aantal leerlingen per kwalificatie (aanbod) en regiospecifieke informatie uit het scholenveld en bedrijfsleven. 3
Tabel 2 De geschatte behoefte aan nieuw vakervaren personeel in aantal medewerkers per schooljaar in de regio Den Haag (ROC Mondriaan); uitgesplitst naar kwalificatie (op basis van extrapolatie) Functie Assistent Mobiliteitsbranche < 10 < 10 < 10 < 10 Autotechnicus < 10 < 10 < 10 < 10 Bedrijfsautotechnicus < 10 < 10 < 10 < 10 Motorfietstechnicus < 10 < 10 < 10 < 10 Fietstechnicus < 10 < 10 < 10 10-19 Scootertechnicus < 10 < 10 < 10 < 10 Assemblagetechnicus Mobiliteitsbranche < 10 < 10 < 10 < 10 Verbrandingsmotortechnicus < 10 < 10 < 10 < 10 Revisietechnicus Verbrandingsmotoren < 10 < 10 < 10 < 10 Verkoper fiets/bromfiets < 10 < 10 < 10 < 10 Verkoopmedewerker Tankstation < 10 < 10 < 10 < 10 Balie-/shopmedewerker Mobiliteitsbranche < 10 < 10 < 10 < 10 Eerste Autotechnicus 10-19 10-19 < 10 20-29 Eerste Bedrijfsautotechnicus < 10 < 10 < 10 < 10 Eerste Motorfietstechnicus < 10 < 10 < 10 < 10 Eerste Fietstechnicus - < 10 < 10 < 10 Eerste Scootertechnicus - - - < 10 Eerste Verbrandingsmotortechnicus < 10 < 10 < 10 < 10 Serviceadviseur Mobiliteitsbranche < 10 10-19 < 10 < 10 Verkoopadviseur Mobiliteitsbranche - - < 10 10-19 Logistiek supervisor Mobiliteitsbranche < 10 < 10 < 10 < 10 Technisch Specialist Personenauto's < 10 < 10 < 10 < 10 Technisch Specialist Bedrijfsauto's < 10 < 10 < 10 < 10 Technisch Specialist Verbrandingsmotoren - - - < 10 Verkoopmanager Mobiliteitsbranche < 10 < 10 < 10 < 10 Werkplaatsmanager Motorvoertuigentechniek < 10 < 10 < 10 < 10 Bedrijfsmanager Mobiliteitsbranche < 10 < 10 < 10 < 10 2009 2010 2010 2011 2011 2012 2012 2013 * - geeft aan dat van deze functie in dat schooljaar geen gegevens bekend zijn.. De kwalificatie Verkoopadviseur Mobiliteitsbranche bestaat sinds en is een samenvoeging van de kwalificaties Verkoopadviseur Personenauto s, Verkoopadviseur Lichte Bedrijfsauto s en Verkoopadviseur Motorfiets. Balie-/shopmedewerker Mobiliteitsbranche was voorheen Logistiek Medewerker Mobiliteitsbranche. 4
2. Kans op een leerbaan De economische crisis heeft ook gevolgen voor het onderwijs. De behoefte van bedrijven aan BBL-leerlingen neemt sterk af. Veel leerlingen hebben moeite met het vinden van een leerbaan. In toenemende mate stappen leerlingen over van een BBL- naar een BOL-opleiding. Anderen kiezen voor een BBL-opleiding buiten de motorvoertuigen- en tweewielerbranche. Innovam adviseert bedrijven zoveel mogelijk leerlingen een leerbaan aan te bieden, zodat er ook voor de toekomst voldoende nieuwe medewerkers worden opgeleid. De kans op een leerbaan (tabel 1) gaat over de kans dat een startende BBL er een leerbaan vindt in. Voor de opleiding Assistent Mobiliteitsbranche is dit al jaren gering. Door de komst van de Entreeopleiding is de verwachting, dat het aantal leerlingen (instromers) zal dalen en de kans op een leerbaan meer in evenwicht komt. De kans op een leerbaan is ook gering voor de opleidingen (Eerste) Motorfietstechnicus, Scootertechnicus, Assemblage-technicus, Logistiek Supervisor, Verkoopmanager Mobiliteitsbranche, Werkplaatsmanager Motorvoertuigentechniek en Bedrijfsmanager Mobiliteitsbranche. Voor de opleiding Technisch Specialist Bedrijfsauto s is het aanbod van leerbanen groter dan de vraag. Voor de overige opleidingen zijn vraag en aanbod van leerbanen redelijk in evenwicht. Het aanbod van nieuwe BBL ers In heel Nederland nam het aantal BBL-leerlingen met 14% sterk af ten opzichte van het voorgaande jaar. De instroom van BBL-leerlingen daalde in ongeveer 40% ten opzichte van het voorgaande schooljaar. De BBL-leerlingaantallen dalen in Den Haag net als in heel Nederland voor: Scootertechnicus en Eerste Autotechnicus (tabel 6). Opleidingen waarbij het aantal BBL-leerlingen stijgt zijn: Autotechnicus, (Eerste) Bedrijfsautotechnicus, (Eerste) Fietstechnicus en Technisch Specialist Personenauto s. Voor heel Nederland daalt het aantal BBLleerlingen in deze opleidingen. Ook in de regio Midden-West waaronder Den Haag valt, sluit de vraag van bedrijven voor sommige functies niet aan op het aantal startende BBL ers in de regio. De kans op een leerbaan varieert van slecht (Assistent Mobiliteitsbranche) tot goed (Technisch Specialist Bedrijfsauto s/personenauto s). In de regio Den Haag worden de meeste vacatures aangeboden voor de Autotechnicus (tabel 3). Het aantal beschikbare leerbanen is voor steeds meer opleidingen kleiner dan het aantal BBL-leerlingen. In de praktijk blijkt dat door inspanningen van scholen, persoonlijke contacten van docenten en andere via-via contacten leerlingen toch een plek kunnen vinden. BBLleerlingen die er niet in slagen tijdig een leerbaan te vinden, stromen over het algemeen door naar de BOLopleiding of naar een andere BBL-opleiding. De vraag naar nieuwe BBL ers De geschatte behoefte aan nieuwe BBL ers in de regio komt in wat hoger uit dan in (tabel 3). Dit komt voornamelijk door een aangepaste meetmethode. 2 De behoefte aan de Autotechnicus is toegenomen ten opzichte van vorig schooljaar. 2 Voorgaande jaren is bedrijven gevraagd of zij de komende 12 maanden extra personeel zoeken of dat zij vanaf 1 september nieuw personeel hebben aangenomen. Dit jaar is gevraagd naar aangenomen personeel vanaf mei 2012 tot het meetmoment in september en gezocht personeel t/m april 2013. 5
Tabel 3 De geschatte behoefte aan nieuwe BBL ers in aantallen per schooljaar in de regio Den Haag (ROC Mondriaan); uitgesplitst naar kwalificatie (op basis van extrapolatie) Functie 2009 2010 2010 2011 2011 2012 2012 2013 Assistent Mobiliteitsbranche < 10 < 10 < 10 < 10 Autotechnicus 10-19 20-29 10-19 40-49 Bedrijfsautotechnicus < 10 < 10 < 10 < 10 Motorfietstechnicus < 10 < 10 < 10 < 10 Fietstechnicus 10-19 10-19 10-19 10-19 Scootertechnicus < 10 < 10 < 10 < 10 Assemblagetechnicus Mobiliteitsbranche < 10 < 10 < 10 < 10 Verbrandingsmotortechnicus < 10 < 10 < 10 < 10 Revisietechnicus Verbrandingsmotoren < 10 < 10 < 10 < 10 Verkoper fiets/bromfiets < 10 < 10 < 10 < 10 Verkoopmedewerker Tankstation < 10 < 10 < 10 < 10 Balie-/shopmedewerker Mobiliteitsbranche < 10 < 10 < 10 < 10 Eerste Autotechnicus < 10 < 10 < 10 < 10 Eerste Bedrijfsautotechnicus < 10 < 10 < 10 < 10 Eerste Motorfietstechnicus < 10 < 10 < 10 < 10 Eerste Fietstechnicus - < 10 < 10 < 10 Eerste Verbrandingsmotortechnicus < 10 < 10 < 10 < 10 Serviceadviseur Mobiliteitsbranche < 10 < 10 < 10 < 10 Verkoopadviseur Mobiliteitsbranche - - < 10 < 10 Logistiek supervisor Mobiliteitsbranche < 10 < 10 < 10 < 10 Technisch Specialist Personenauto's < 10 < 10 < 10 < 10 Technisch Specialist Bedrijfsauto's < 10 < 10 < 10 < 10 Verkoopmanager Mobiliteitsbranche < 10 < 10 < 10 < 10 Werkplaatsmanager Motorvoertuigentechniek < 10 < 10 < 10 < 10 Bedrijfsmanager Mobiliteitsbranche < 10 < 10 < 10 < 10 * De kwalificatie Eerste Fietstechnicus bestaat sinds 2010-2011. De kwalificatie Verkoopadviseur Mobiliteitsbranche bestaat sinds en is een samenvoeging van de kwalificaties Verkoopadviseur Personenauto s, Verkoopadviseur Lichte Bedrijfsauto s en Verkoopadviseur Motorfiets. 6
3. Kans op stage De kans op een stage gaat over de kans dat een BOL er een stageplaats vindt. Sinds 2007-2008 hebben steeds minder bedrijven behoefte aan een stagiair. Zij geven aan dat zij geen werk voor een stagiair hebben. Het scholenveld ervaart dan ook veel moeite met het werven van voldoende stageplaatsen. Innovam adviseert het bedrijfsleven zoveel mogelijk leerlingen een stageplaats aan te bieden, zodat er ook voor de toekomst voldoende nieuwe medewerkers worden opgeleid. Het aanbod van stageplaatsen wordt gemeten met het in kaart brengen van de stagebehoefte en de stagebereidheid van bedrijven. Stagebehoefte Met stagebehoefte wordt de behoefte van bedrijven aan een stagiair bedoeld. Bedrijven met stagebehoefte kunnen een stagiair goed gebruiken om het werk te verzetten. 16% van de bedrijven in de regio geeft aan behoefte te hebben aan een stagiair in het schooljaar (figuur 2). Dit kan zowel een vmbo-, mbo-(bol) of hbo-stagiair zijn. De regionale behoefte is iets lager dan de landelijke stagebehoefte. Deze is namelijk 18%. De landelijke stagebehoefte was in 2007-2008 nog 31% en daalt sindsdien. Figuur 2 Het aandeel bedrijven dat behoefte heeft aan een stagiair in de regio Den Haag (ROC Mondriaan) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 21% 19% 13% 16% 80% 80% 82% 73% 2009-2010 2010-2011 6% 7% 1% 2% Ja Nee Weet ik nog niet Stagebereidheid Bij stagebereidheid zijn bedrijven bereid tot het aannemen van een stagiair, maar hebben ze niet perse een stagiair nodig om het werk te verzetten. Ze willen wel een stagiair aannemen als deze bijvoorbeeld anders geen stageplek kan vinden. 57% van de ondervraagde bedrijven in de regio geeft aan bereid te zijn tot het aannemen een stagiair in (figuur 3). Dit kan zowel een vmbo-, mbo-(bol) of hbo-stagiair zijn. Dit aandeel is iets lager dan de landelijke stagebereidheid (61%). De landelijke stagebereidheid is aanzienlijk gestegen ten opzichte van voorgaande jaren. Dit is waarschijnlijk het resultaat van diverse wervingsacties van brancheorganisaties. Figuur 3 Het aandeel bedrijven dat bereid is tot het aannemen van een stagiair in de regio Den Haag (ROC Mondriaan 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 57% 57% 48% 51% 49% 42% 42% 40% 2009-2010 2010-20112 7% 1% 3% 3% Ja Nee Misschien 7
Stagebereidheid vmbo 46% van de bedrijven die stageplaatsen aanbieden heeft één of meerdere plaatsen beschikbaar voor vmbo ers. Het geschatte aantal stageplaatsen voor vmbo ers in de regio komt overeen met dat van (tabel 4). Een uitzondering hierop is het geschatte aantal stageplaatsen in de werkplaats. Dat is namelijk toegenomen ten opzichte van vorig schooljaar. Tabel 4 Het geschatte aantal stageplaatsen voor vmbo ers in de regio Den Haag (ROC Mondriaan); uitgesplitst naar afdeling (op basis van extrapolatie) 2009 2010 2011 2012 Afdeling 2010 2011 2012 2013 Werkplaats 25-49 125-149 50-74 100-124 Magazijn < 25 < 25 < 25 < 25 Receptie < 25 < 25 < 25 < 25 Verkoop < 25 < 25 < 25 < 25 Stagebereidheid mbo (BOL) Bijna alle bedrijven die bereid zijn tot het aanbieden van een stageplaats doen dit voor BOL-leerlingen (87%) (tabel 5). Het geschatte aantal stageplaatsen in de regio voor BOL-leerlingen komt overeen met dat in. Een uitzondering hierop is het geschatte aantal stageplaatsen in de werkplaats. Dat is namelijk toegenomen ten opzichte van vorig schooljaar. Tabel 5 Het geschatte aantal stageplaatsen voor BOLleerlingen in de regio Den Haag (ROC Mondriaan); uitgesplitst naar afdeling (op basis van extrapolatie) 2009 2010 2011 2012 Afdeling 2010 2011 2012 2013 Werkplaats 125-149 175-199 175-199 200-224 Magazijn < 25 < 25 < 25 < 25 Receptie < 25 < 25 < 25 < 25 Verkoop 25-49 < 25 < 25 < 25 4. Opscholen van zittend personeel 16% van de mobiliteitsbedrijven in Nederland is van plan om in zittend personeel op te scholen. Bij opscholen gaat het om volwaardige opleidingen op mbo- of hbo-niveau die meerdere jaren duren. Onder opscholing vallen geen verplichte (importeurs)-trainingen of kortdurende workshops en cursussen. Het merendeel van de bedrijven die willen opscholen in de regio Den Haag, is van plan personeel op te scholen op mbo-niveau (figuur 4). Ook op landelijk niveau is dit het geval. Door een laag werkaanbod op hbo-niveau is de interesse in opscholing naar hbo-niveau voor heel Nederland gering (2%). In de regio Den Haag ligt dit percentage nog wat lager (1%). Figuur 4 Het aandeel bedrijven dat behoefte heeft aan het opscholen van zittend personeel in de regio Den Haag (ROC Mondriaan) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 28% 12% Ja, op mbo-niveau 1% 1% Ja, op hbo-niveau Meerdere antwoorden mogelijk. Stagebereidheid hbo Van de bedrijven die bereid zijn tot het aanbieden van een stageplaats, is 3% bereid dit te doen voor een hbo er. 8
5. Ontwikkeling aantal leerlingen Het aantal mbo-leerlingen Motorvoertuigen- en Tweewielertechniek daalde voor heel Nederland met 7% ten opzichte van vorig schooljaar. Deze daling werd veroorzaakt door afname van het aantal BBLleerlingen (-14%). Het aantal BOL-leerlingen steeg met 3%. Het aantal BOL-leerlingen in de regio Den Haag nam af. Tabel 6 Ontwikkeling mbo-leerlingen Motorvoertuigen- en Tweewielertechniek in de regio Den Haag (ROC Mondriaan) BBL BOL Niveau Opleidingsrichting Percentuele groei Richting Percentuele groei Richting 1 Assistent Mobiliteitsbranche - - - - 40 32-20% 2 Autotechnicus 71 85 20% 108 113 5% 2 Bedrijfsautotechnicus 19 22 16% - - - - 2 Motorfietstechnicus - - - - - - - - 2 Fietstechnicus 45 51 13% 4 - -100% 2 Scootertechnicus 22 15-32% - - - - 2 Assemblagetechnicus Mobiliteitsbranche - - - - - - - - 2 Verbrandingsmotortechnicus - - - - - - - - 2 Revisietechnicus Verbrandingsmotoren - - - - - - - - 2 Verkoopmedewerker Tankstation - - - - - - - - 2 Balie-/shopmedewerker Mobiliteitsbranche* - - - - - - - - 3 Eerste Autotechnicus 90 76-16% 12 - -100% 3 Eerste Bedrijfsautotechnicus 22 27 23% 5 - -100% 3 Eerste Motorfietstechnicus - - - - - - - - 3 Eerste Fietstechnicus 5 9 80% - - - - 3 Eerste Scootertechnicus - - - - - - - - 3 Eerste Verbrandingsmotortechnicus - - - - - - - - 3 Serviceadviseur Mobiliteitsbranche - - - - - - - - 3 Verkoopadviseur Mobiliteitsbranche - - - - - - - - 4 Logistiek Supervisor Mobiliteitsbranche - - - - - - - - 4 Technisch Specialist Personenauto s 24 27 13% 66 81 23% 4 Technisch Specialist Bedrijfsauto s - - - - - - - - 4 Technisch Specialist Verbrandingsmotoren - - - - - - - - 4 Verkoopmanager Mobiliteitsbranche - - - - - - - - 4 Werkplaatsmanager Motorvoertuigentechniek - 13 - - - - - 4 Bedrijfsmanager Mobiliteitsbranche - - - - 18 - -100% Totaal 298 325 9% 253 226-11% = daling >20% = daling 1-20% = stijging (bron: Innovam, peildatum 01-10-2012) * - geeft aan dat er geen leerlingen in de regio zijn die deze opleiding volg(d)en. De kwalificatie Verkoopadviseur Mobiliteitsbranche bestaat sinds en is een samenvoeging van de kwalificaties Verkoopadviseur Personenauto s, Verkoopadviseur Lichte Bedrijfsauto s en Verkoopadviseur Motorfiets. Balie-/shopmedewerker Mobiliteitsbranche was voorheen Logistiek Medewerker Mobiliteitsbranche. 9
Meer informatie? Neem contact op met het onderzoeksteam van Innovam: T 030 608 76 25 E onderzoek@innovam.nl Of bekijk onze andere publicaties op innovam.nl/onderzoek Regionale informatie vindt u op innovam.nl/cijfers Dit is een uitgave van Innovam, het kenniscentrum voor de motorvoertuigen- en tweewielerbranche. 10