MONITOR ONDERWIJS & ARBEIDSMARKT. Mobiliteitsbranche

Transcriptie

1 MONITOR ONDERWIJS & ARBEIDSMARKT Mobiliteitsbranche

2 Colofon Monitor Onderwijs & Arbeidsmarkt Mobiliteitsbranche is een uitgave van: innovam structuurbaan MB nieuwegein Postbus DV Nieuwegein onderzoek@innovam.nl bram wolf msc. dr. eric van t hof Etske mounier juli 2015 Innovam Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Innovam. Het gebruik van cijfers en/of tekst als toelichting of ondersteuning bij artikelen, boeken en scripties is toegestaan, mits de bron duidelijk wordt vermeld. Alle gegevens zijn zo nauwkeurig mogelijk geactualiseerd tot op de dag van ter perse gaan. Wijzigingen voorbehouden. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend.

3 Inhoud 1. samenvatting Zorgen in de branche houden aan door dalende verkopen en kleinere aftersales Daling aantal studenten en leerbanen 6 2. Kengetallen motorvoertuigenen tweewielerbranche Daling van de omzet en stijging aantal bedrijven Aantal werknemers onder de Onderwijscijfers meer vmbo-leerlingen in de technische sector concurrentie binnen vmbo Daling bij BBL-opleidingen zet door ten gunste van de BOL-opleidingen ARBEIDSMARKT motorvoertuigenen tweewielertechniek Kans op werk en een leerbaan 30 kans op een leerbaan 32 vraag naar stagiairs 32 kans op werk vertrek van personeel vraag naar personeel 36 Bijlage 1 Bronnen 42 3

4

5 1. Samenvatting 1.1. Zorgen in de branche houden aan door dalende verkopen en kleinere aftersales Bedrijven in de mobiliteitssector merken nog niet veel van het economisch herstel. Consumenten zetten het toegenomen vertrouwen in de economie (nog) niet om in extra uitgaven op het gebied van mobiliteit. Verkopen nog verder onder druk De Nederlandse economie is in 2014 met 0,9% gegroeid ten opzichte van De consumentenbestedingen over het totale jaar 2014 zijn met 0,1% gegroeid. De groei komt voor rekening van duurzame elektrische goederen en de horeca. Bedrijven hebben vooral geïnvesteerd in gebouwen, machines en software. De investeringen in auto s en bedrijfsauto s liepen nog terug. Vooral omdat er vanwege fiscale stimuleringen in 2013 veel auto s en bedrijfsauto s verkocht zijn (CBS,2015). Het einde van de recessie is nog niet zichtbaar in de cijfers van de mobiliteitssector. De geschatte omzet in de branche is met 3,6 miljard gedaald naar 70,9 miljard (BOVAG, 2014). Van een herstel lijkt nog geen sprake omdat consumenten alleen in de garage komen voor noodzakelijk onderhoud en de onderhoudsintervallen en garantieperiodes steeds verder oplopen (Rabobank, 2015). In 2014 zijn er nieuwe auto s verkocht. Dit is een daling van 6,9% ten opzichte van De verkoop in de zakelijke markt ziet er door overheidsstimulering nog redelijk goed uit (ING, 2015).De verandering van de fiscale regels per 1 januari 2016 zorgt voor een stimulans op de verkoop van leaseauto s. Het is in het bijzonder de particulier die minder nieuwe auto s gekocht heeft (ING, 2015). Oplossingen als private lease bieden hier mogelijk een goed alternatief. De verkopen van occasions door bedrijven aan particulieren is in 2014 in vergelijking met 2013 gestegen met 1,3%. De verkoop tussen consumenten onderling is juist gedaald met 4,6%. Uit cijfers van de BOVAG (2015) blijkt dat het gemiddelde dealerrendement over ,01% is. Een gezond rendement is volgens de BOVAG ongeveer 2% (BOVAG 2014). Net als bij de personenauto s zien we bij vrachtwagens een effect van het aflopen van stimuleringsmaatregelen door de overheid. Hier betreft het de stimuleringsmaatregelen op euro VI voertuigen. Het aantal nieuw verkochte vrachtwagens ligt hierdoor 20% lager in 2014 dan in 2013, versus Het aantal verkochte lichte bedrijfsauto s is met 2,4% gestegen van in 2013 naar in Er zijn in Nederland nieuwe snor-, brom- en motorfietsen verkocht in In 2013 bedroeg dit aantal nog , waardoor er een stijging is van 6,5%. De snorfietsenmarkt plust 3%, de bromfietsenmarkt 14% en de motorfietsenmarkt 11%. Toename aantal bedrijven Ondanks 57 faillissementen in het eerste kwartaal van 2015, zijn er meer bedrijven bijgekomen in de branche. Het totaal aantal bedrijven is volgens tellingen van het CBS (2015) tussen 2007 en 2015 zelfs toegenomen met 3000 bedrijven naar Van de stijging van bedrijven komen er voor rekening van eenmanszaken. De toename van het aantal bedrijven is niet te verklaren door een toename van de totale omzet in de mobiliteitsbranche. Deze is over dezelfde periode (2007/2015) gedaald met meer dan 20%. 5

6 Daling aantal werknemers in de branche Het aantal werknemers in de mobiliteitssector is voor het eerst sinds 2003 gedaald tot onder personen (OOMT, 2014). Vooral in de personenautobranche is het aantal werknemers gedaald. Gezien het aantal faillissementen is het niet verwonderlijk dat ook het aantal werkgevers in de branche is afgenomen van naar Kijkend naar bedrijfsomvang zien we een absolute afname van het aantal bedrijven met 6 tot 100 werknemers in dienst. Het aantal kleinere en grotere bedrijven blijft redelijk stabiel. Arbeidsmarkt; gedwongen vertrek neemt af Dat de mobiliteitsbranche nog niet veel merkt van het economisch herstel is ook zichtbaar in de arbeidsmarktmobiliteit van werknemers in de branche. Het percentage bedrijven waar werknemers vertrokken zijn is iets gedaald naar 32% (Innovam, 2014). Positief is dat het percentage gedwongen vertrek is afgenomen van 19% naar 15%. Tegelijkertijd is het aantal vrijwillig vertrokken mensen gelijk aan vorig jaar (18%). Voor de periode 2014/2015 verwacht 12% van de bedrijven dat er van nog meer mensen afscheid genomen moet worden. Vraag naar personeel lager dan afgelopen jaar Waar in de periode 2013/2014 nog 18% van de bedrijven behoefte heeft aan nieuw personeel (Innovam, 2013) is dat in 2014/ %. Deze daling zien we terug in een lagere vervangingsvraag, van 9% naar 4%, en uitbreidingsvraag, van 10% naar 7%, in 2014/ Verreweg de meeste bedrijven met behoefte aan personeel hebben één vacature (86%). Deze cijfers komen overeen met de eerder vermelde daling van het aantal werknemers. Van vergrijzing is nog geen sprake In tegenstelling tot veel andere branches, zoals de carrosseriebranche en technische installatiebranche, is er in de mobiliteitsbranche nog geen sprake van een grijze golf. De gemiddelde leeftijd van werknemers loopt wel op, maar de branche kent ook twee keer zoveel instroom van jongeren ten opzichte van het landelijk gemiddelde (CBS, 2014). Mede hierdoor ligt de gemiddelde leeftijd in de mobiliteitsbranche op 37,8 jaar. Van de werkzame beroepsbevolking is de gemiddelde leeftijd 41,9 jaar (CBS, 2015) Daling aantal studenten en leerbanen De ontwikkelingen bij bedrijven in de branche hebben hun weerslag op het onderwijs. Het aantal studenten dat start met een opleiding in de mobiliteitssector daalt ook dit jaar. Studenten die willen starten in de mobiliteitssector hebben nog steeds moeite een leerbaan te vinden. Instroom vmbo techniek stijgt, voertuigentechniek blijft dalen Het totaal aantal vmbo-leerlingen dat een technische opleiding volgt laat een stijging zien van 2% (DUO, 2014) ten opzichte van Een stijging van vmbo-leerlingen was de afgelopen jaren vooral zichtbaar bij de opleiding Techniek Breed. Ook dit schooljaar zien we hier een toename (+7%), maar ook opleidingen als Installatie- & Elektrotechniek en Kust- Rijn- en Binnenvaart laten een stijging zien van het aantal leerlingen. Gevolg is dat voor het tweede jaar op rij er een stijging is van het totaal aantal leerlingen met een technische vooropleiding. De instroom van leerlingen in de vmbo-opleiding voertuigentechniek is in vergelijking met voorgaand schooljaar echter gedaald met 4% van naar Aantal BOL-studenten blijft stijgen Op het mbo is ten opzichte van 2013/2014 een daling van 3% ( van naar ) zichtbaar in het aantal studenten Motorvoertuigen- en Tweewielertechniek. Hierbij is het aantal BBL-studenten 16% minder dan vorig jaar. Het aantal BOL-studenten is echter toegenomen met 5%. Dit beeld is vergelijkbaar met vorig schooljaar. 6

7 Afnemende behoefte aan studenten De behoefte aan studenten is, getuige de cijfers kans op leerbaan / kans op werk (tabel 8), nog steeds erg klein. De stagebehoefte en stagebereidheid van bedrijven is wel toegenomen ten opzichte van vorig jaar. Hoewel het aantal studenten dat begint aan een opleiding in de branche al jaren daalt, is de vraag naar leerbanen momenteel groter dan het aanbod. Aanbod leerbanen voor BBL blijft laag Ten opzichte van vorig jaar is de kans op een leerbaan voor BBL-studenten gelijk gebleven (Innovam, 2014). Bedrijven zijn terughoudend bij het aannemen van een BBL er. Daarnaast kiezen bedrijven door de toegenomen werkdruk vaker voor vakervaren personeel dan voor een BBL er. Het tekort aan BBL-leerbanen is de belangrijkste reden voor de daling van het aantal BBL-studenten. Lichtpunt is, dat ècht gemotiveerde studenten nog steeds zonder problemen een leerbaan vinden. Stagebereidheid neemt toe Het aantal bedrijven dat aangeeft bereid te zijn een BOL-stagiair aan te nemen is niet stabiel over de afgelopen jaren (Innovam, 2014). Nadat slechts 36% van de bedrijven vorig jaar aangaf bereid te zijn een stagiair aan te nemen is dat dit jaar 60%. De behoefte van bedrijven aan een stagiair neemt na het diepte punt in 2012/2013 (18%) voor het tweede jaar op rij toe naar 24%. Minder vacatures voor startende BOL-studenten Voor BOL ers op niveau 2 en 4 is er, net als vorig jaar, een gering aanbod aan werk. Het vinden van een eerste baan in de mobiliteitssector vergt daardoor meer tijd dan voorheen. Voor BOL-studenten op niveau 2 is langer doorleren een goed alternatief (DUO, 2013). Op niveau 3 (Eerste Autotechnicus/ Eerste Bedrijfsautotechnicus) zijn er relatief veel mogelijkheden. Recent gediplomeerde studenten vinden hier relatief eenvoudig werk. Verbeterde aansluiting onderwijs Van de studenten die uitstromen van de technische mbo s is 1 ½ jaar na diplomering gevraagd hoe zij de aansluiting onderwijs arbeidsmarkt ervaren (ROA, 2014). Over het algemeen zijn BBL ers tevredener dan BOL ers over de aansluiting op de onderwijs arbeidsmarkt. BBL ers vinden sneller een baan, hebben een hoger bruto uurloon en zijn vaker werkzaam in de eigen opleidingsrichting. Specifiek voor mbo Motorvoertuigen- en Tweewielertechniek valt op dat meer studenten minimaal op het eigen niveau werken. 7

8

9 2. Kengetallen motorvoertuigen- en tweewielerbranche Wat zijn de belangrijkste kengetallen rondom bedrijvigheid en werknemers in de mobiliteitsbranche? 2.1. Daling van de omzet en stijging aantal bedrijven Omzet De geschatte omzet in de branche was in ,9 miljard. Dit is 3,6 miljard lager dan in Ter vergelijking; in 2011 bedroeg de omzet van de mobiliteitsbranche nog 79,9 miljard. De daling wordt vooral veroorzaakt door de deelbranches autobedrijven (-2,6 miljard) en tankstations (-1,0 miljard). Net als voorgaande jaren zijn de autobedrijven goed voor zo n 60% van de omzet (BOVAG 2014). F. 1 Totale geschatte omzet per deelbranche (in miljarden euro s) in 2013* 0,6 Autobedrijven Truckdealerbedrijven 19,7 Tweewielerbedrijven Autoverhuurbedrijven 0,2 0,8 1,2 0,9 1,6 3,5 42,5 Verkeersopleidingen Caravan- en aanhangwagenbedrijven Motorenrevisiebedrijven Tankstations Autowasbedrijven Bron: BOVAG-RAI. Mobiliteit in Cijfers. Auto s 2014/2015 *Exclusief BTW Het aantal verkopen van nieuwe personenauto s daalde in 2014 met 6,9% ten opzichte van In absolute aantallen spreken we hier over in 2014 versus in Ten opzichte van 2012 bedraagt de verkoopdaling 22,8%. De decembermaand was ook in 2014 een goede maand voor het aantal kentekenregistraties. Vooral gedreven door aanpassingen in de bijtellingsregelingen voor leaseauto s. Toch werd de piek van 2013 niet gehaald. De kwartaalcijfers van het laatste kwartaal 2014 (figuur 2) laten zien dat de omzet in alle deelbranches, behalve motoren, achterbleef bij het vierde kwartaal van In december 2014 werden er auto s op kenteken gezet tegen in december 2013 een daling van 7%. In de eerste drie maanden van 2015 zijn in totaal nieuwe personenauto s geregistreerd, tegen in dezelfde periode vorig jaar, een stijging van 2,9% (BOVAG, 2015). F. 2 Omzetontwikkeling auto- en motorbranche, vierde kwartaal 2014 Totaal motor- en autobranche Omzetontwikkeling Importeurs personenauto s Bedrijfsautobranche Personenautobranche Autoservicebedrijven Handel in auto-onderdelen Motorbranche

10 De occasionverkopen stegen iets ten opzichte van 2013 (Aumacon 2015). Verkopen van gebruikte auto s van bedrijven aan consumenten steeg met 1,3% tot eenheden. De verkoop tussen consumenten onderling kromp met 4,5% tot (BOVAG, 2014). In 2013 bedroeg het gemiddelde dealerrendement nog 0,34 %. In 2014 is dit rendement 0,01. Volgens BOVAG ligt een gezond rendement op 2%. De top 10 bedrijven behaalden een rendement van 3,79% in 2014 (BOVAG, 2015). In 2014 zijn nieuwe bestelauto s en nieuwe vrachtwagens geregistreerd. Voor bestelauto s betekent dit een stijging van 2,4% ten opzichte van Voor vrachtwagens is het aflopen van de stimuleringsmaatregelingen op euro VI-voertuigen in 2013 het hele jaar merkbaar geweest. Het aantal verkochte vrachtwagens in 2014 ligt hierdoor 20% lager dan in 2013 (BOVAG 2014). In 2014 zijn in Nederland nieuwe snor-, brom- en motorfietsen verkocht, een stijging van 6,5% ten opzichte van het jaar ervoor (68.968). De bromfietsmarkt plust 14%, en ook de verkoop van snorfietsen steeg met 3%. De verkoop van nieuwe motorfietsen steeg met 11% (BOVAG, 2014). In de motorfietsenbranche is het aantal ondernemingen tussen 2007 en 2014 met 30% gestegen. De verkoopaantallen liggen momenteel 20% lager dan in De toegenomen concurrentie komt vooral van eenmanszaken (CBS, 2014). Stabiliserend aantal faillissementen Uit het Faillissementsregister blijkt dat in bedrijven uit de autobranche failliet zijn gegaan. Dit is iets minder dan de 276 uit In het eerste kwartaal van 2015 zijn er 57 bedrijven failliet gegaan. Dat is exact evenveel als het eerste kwartaal van Toenemend aantal bedrijven Hoewel het aantal faillissementen stabiliseert, neemt het aantal bedrijven in de branche toe. Het CBS (2015) becijfert dat het totaal aantal bedrijven in de mobiliteitsbranche sinds 2007 met 16% is gestegen van naar Opvallend is dat hiervan bedrijven eenmanszaken zijn, die zich toeleggen op reparatie en onderhoud. Conclusie is dat er steeds meer bedrijven zijn in een markt waarin alleen de omzet in de personenautobranche al met bijna 25% gedaald is ten opzichte van Deelbranches De motorvoertuigen- en tweewielerbranche bestaat uit de volgende deelbranches 1 Aanhangwagens Gemotoriseerde Tweewielers Autorijscholen Personenauto s Autowas Revisie Bedrijfswagens Takel en Berging Caravans Tankstations Fietsen Verhuur Aantal OOMT en BOVAG aangesloten bedrijven De meerderheid van de bedrijven in de branche is aangesloten bij het opleidings- en ontwikkelingsfonds voor de motorvoertuigenen tweewielerbranche (OOMT) en/of bij de branchevereniging BOVAG. In 2013 zijn bedrijven met personeel bij OOMT aangesloten. Dit is een daling van 160 bedrijven ten opzichte van BOVAG telt leden, verdeeld over de verschillende deelbranches (inclusief Autowasbedrijven, Autorijscholen en Tankstations) (BOVAG, 2015) Dit hoofdstuk is grotendeels gebaseerd op onderzoek in opdracht van OOMT. Sinds december 2009 zijn de deelbranches Autowas en Tankstations niet langer aangesloten bij OOMT. Daarom is over die deelbranches weinig informatie weergegeven.

11 F. 3 Aantal BOVAG aangesloten bedrijven per deelbranche per 1/1/ Onafhankelijke Autobedrijven Autodealers Fietsbedrijven Autowasbedrijven Aanhangwagenbedrijven Revisiebedrijven Rijscholen Verhuurbedrijven Truck & Trailerbedrijven 801 Tankstations Truckdealers Caravan- & Camperbedrijven Gemotoriseerde Tweewielerbedrijven Bron: BOVAG, peildatum: 01/01/2015 Na een jarenlange toename van het aantal werkgevers in de motorvoertuigen- en tweewielerbranche daalde dit voor het eerst in In 2010 was er weer een kleine opleving, maar deze zette niet door. Vanaf 2011 neemt het aantal werkgevers weer licht af 2. De daling is in percentages gezien het grootst in de Takel en Berging. De deelbranches Verhuur en Caravans en Aanhangwagens bleven redelijk stabiel en liggen beide boven het niveau uit Nadat het aantal werkgevers in de Tweewielerbranche in de periode 2003/2010 sterk toenam, daalt sinds 2011 ook hier het aantal werkgevers (figuur 5). Kijken we naar de lange termijntrend dan is het aantal bij OOMT aangesloten bedrijven met personeel 1% hoger dan in BOVAG noteerde in 2014 een daling in het ledenaantal in vergelijking met F. 4 Aantal bij OOMT aangesloten personenautobedrijven (met personeel) 2003/ Bron: Kengetallen Mobiliteitsbranche 2003/2013 (MarktMonitor in opdracht van OOMT, 2014) F. 5 Aantal bij OOMT aangesloten tweewielerbedrijven (met personeel) 2003/ Bron: Kengetallen Mobiliteitsbranche 2003/2013 (MarktMonitor in opdracht van OOMT, 2014) 2 De eerder vermelde stijging van het aantal eenmanszaken is niet zichtbaar in de cijfers van OOMT aangezien OOMT geen personeel in dienst heeft. 11

12 Bedrijfsomvang 71% van de bedrijven heeft één tot en met vijf werknemers. Bijna 1% van de bedrijven heeft meer dan 100 werknemers. Het aandeel van deze kleine en grote bedrijven groeit gestaag, terwijl dat van de middelgrote bedrijven, van zes tot en met 50 werknemers, de laatste jaren is teruggelopen. Dit laatste is een gevolg van schaalvergroting/verkleining en/of faillissementen in de groep middelgrote bedrijven met 6 tot en met 50 werknemers. Het gemiddelde aantal werknemers in de verhuur is de afgelopen 10 jaar bijna gehalveerd. De bedrijfswagenbedrijven hebben gemiddeld het grootste aantal werknemers. F. 6 Gemiddelde bedrijfsomvang per deelbranche 2003/ Bedrijfswagens Autobedrijven Fietsen, bromfietsen en motoren Verhuur Caravans en aanhangwagens Revisie Takel- en bergingsbedrijf Bron: Kengetallen Mobiliteitsbranche 2003/2013 (MarktMonitor in opdracht van OOMT, 2014) 2.2. Aantal werknemers onder de Aantallen Het aantal werknemers in de motorvoertuigen- en tweewielerbranche is in 2012 voor het eerst sinds 2003 onder de personen gezakt (figuur 7). In 2013 werken in totaal personen in deze branche. Het grootste deel hiervan, iets meer dan werknemers, is werkzaam in de personenautobranche. Het aantal werknemers per deelbranche is iets gedaald in 2013, vooral in de personenautobranche zijn minder mensen werkzaam (figuur 8). F. 7 Aantal werknemers in de Motorvoertuigen- en Tweewielerbranche 2003/ Bron: Kengetallen Mobiliteitsbranche 2003/2013 (MarktMonitor in opdracht van OOMT, 2014) 12

13 F. 8 Aantal werknemers per deelbranche in 2003/2013 geïndexeerd (2003= 100) Bedrijfsauto s Personenauto s Tweewielers Caravans en Aanhangwagens Revisie Takel en Berging Verhuur Bron: Kengetallen Mobiliteitsbranche 2003/2013 (MarktMonitor in opdracht van OOMT, 2014) Leeftijd De gemiddelde leeftijd van werknemers in de motorvoertuigen- en tweewielerbranche in 2013 was 37,8 jaar. Dit is een stijging van 2 jaar sinds De gemiddelde leeftijd van werknemers in de motorvoertuigen- en tweewielerbranche is lager dan die van de werkzame beroepsbevolking. Deze is in ,9 jaar (CBS, 2015), sinds 2002 is deze gestegen met 3,2 jaar. De gemiddelde leeftijd bij werknemers in de tweewielerbranche is met 35,1 jaar het laagst. De werknemers bij Takel en Berging zijn met 42,6 jaar gemiddeld genomen ouder dan werknemers van andere deelbranches. In 2013 is 12% van de werknemers in de motorvoertuigen- en tweewielerbranche 55 jaar of ouder, voor totaal werkend Nederland is dit cijfer 17%. In figuur 9 worden de cijfers van het CBS in geel weergegeven. Wat opvalt, is dat er twee keer zoveel jongeren instromen in de mobiliteitsbranche dan landelijk. Als we kijken naar de leeftijdsopbouw in de branche, is van een grijze golf, een aanzienlijke toename van het aantal oudere werknemers in korte tijd, voorlopig nog geen sprake. F. 9 Percentage werknemers per leeftijdscategorie in Nederland en MVT 40% Totaal Nederland MVT 20% 22% 24% 24% 24% 27% 20% 20% 17% 10% 12% 0% < 25 jaar 25/34 jaar 35/44 jaar 45/54 jaar > 54 jaar Bron: Kengetallen Mobiliteitsbranche 2003/2013 (MarktMonitor in opdracht van OOMT, 2014) CBS, 2015 Verhouding mannen en vrouwen De meerderheid van de werknemers in de branche is man, slechts 15% is vrouw. Het percentage vrouwen in de branche is sinds 2000 stabiel. Wel zijn er binnen de deelbranches verschillen te zien in het percentage vrouwen: in Verhuur en Caravans en Aanhangers werken verhoudingsgewijs meer vrouwen dan in de andere deelbranches. 13

14

15 3. Onderwijscijfers 3 Dit hoofdstuk geeft een korte schets van de onderwijscijfers vmbo en mbo weer Meer vmbo-leerlingen in de technische sector Het aantal vmbo-leerlingen dat kiest voor een technische opleiding, al dan niet binnen de mobiliteitsbranche, is voor het tweede jaar op rij iets gestegen. Vooral door de nieuwe sectoren en Techniek Breed. Deze laatste richting blijft onverminderd populair. De absolute instroom vanuit de vmbo-opleidingen naar het mbo is stabiel (ECBO, 2013). Wel is er een verschuiving van BBL naar BOL. Hiervoor zijn een aantal oorzaken aan te wijzen. De daling van het aantal vmbo-leerlingen in de basisberoepsgerichte leerweg zorgt voor een lagere instroom op niveau 2 in het mbo. Het is een van de belangrijkste oorzaken van de daling van het aantal studenten in de BBL. Een andere oorzaak is dat de laagconjunctuur zorgt voor een afname van het aantal volwassenen dat instroomt in het BBL onderwijs. Het aantal studenten in de BOL neemt juist toe. Deze toename is terug te voeren op een gebrek aan leerbanen, een langere verblijfsduur en de dalende uitval. Uit het onderzoek van ECBO (2013) blijkt verder dat het traject vmbo-mbo versterkt is. Procentueel kiezen meer vmbo-leerlingen voor een mbo-opleiding. Dit geldt voor alle leerwegen inclusief de theoretische leerweg. SBB (2015) geeft aan dat het heel gewoon is dat in tijden van crisis het aantal BBL-studenten daalt. Wel stelt de organisatie dat de huidige daling zorgwekkend is. Het totale aantal mbo BBL-studenten is tussen 2009 en 2014 gedaald met meer dan F. 10 Aantal vmbo-leerlingen Voertuigtechniek en mbo-studenten Motorvoertuigen- en Tweewielertechniek per schooljaar mbo-studenten Motorvoertuigen- en Tweewielertechniek vmbo-leerlingen Voertuigtechniek / / / / / / /2014 Bron: DUO, peildatum 01/10/ Meer informatie over onderwijscijfers is te vinden in Factsheet Onderwijs Mobiliteitsbranche vmbo/mbo 2015 op 15

16 3.2. Concurrentie binnen vmbo Het totaal aantal vmbo-leerlingen dat een technische opleiding volgt is gestegen met 2%. Techniek Breed neemt het grootste deel van deze stijging voor zijn rekening. De opleidingen Voertuigentechniek weten nog niet te profiteren van het stijgende aantal leerlingen. In het schooljaar 2014/2015 volgen leerlingen een vmbo-opleiding Voertuigentechniek. Dat is een daling van 4% ten opzichte van schooljaar 2013/2014. Daarnaast is ook een daling in het aantal scholen te zien die een uitstroomrichting Voertuigentechniek aanbieden. In 2013/2014 ging het nog om 90 vmbo-scholen in 2014/2015 zijn dat 81 vmbo -scholen. T. 1 Het aantal vmbo-leerlingen Techniek 2007/2015 Opleiding 2007/ / / / / / / /2015 Bouwtechniek & Bouwbreed % Grafimedia / Grafische techniek % Metaal- en Metaalelektrotechniek % Installatie- en Installatie-elektrotechniek % Elektrotechniek % Transport en Logistiek % Techniek Breed (incl. Technologie-oriëntatie) % Haven en Vervoer % Kust- Rijn- en Binnenvaart % VM 2 Techniek (doorgaande leerlijn binnen vestiging) n.v.t % Voertuigentechniek *% Bouwen wonen en interieur 235 Media, vormgeving en ICT 69 Mobiliteit en Transport* 266 Produceren, Installeren en energie 566 Technologieroute Techniek 103 Technologieroute Vakmanschap 344 Totaal vmbo Techniek % = stijging = daling 1-20% ten opzichte van vorig jaar Bron: DUO, peildatum 01/10/2014 *In de tabel zijn ook de nieuwe technische profielen opgenomen die per augustus 2016 ingaan. De leerlingen in deze profielen zijn niet opgeteld bij de oude sectoren, omdat daardoor onduidelijke overlap ontstaat tussen sectoren en profielen. Doen we dat wel, dan zien we dat mobiliteit en transport met voertuigentechniek samen goed zijn voor leerlingen in de sector mobiliteit. Een toename van 5% ten opzichte van vorig jaar. Het aantal scholen dat Mobiliteit en Transport aanbiedt in plaats van Voertuigentechniek is 7. Daarmee komt het totaal op 88 opleiders voor de mobiliteitssector. 16

17 T. 2 Aantal vmbo-leerlingen Voertuigtechniek 2008/2015 Leerweg 2008/ / / / / / /2015 Assistent opleiding n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. - Basisberoepsgerichte leerweg = Kaderberoepsgerichte leerweg Gemengde leerweg Leerwerktraject Totaal = stijging = daling 1-20% ten opzichte van vorig jaar Bron: DUO, peildatum 01/10/ Daling bij BBL-opleidingen zet door ten gunste van de BOL-opleidingen In het schooljaar 2014/2015 volgen mbo-studenten een opleiding voor de mobiliteitsbranche. De dalende trend sinds schooljaar 2007/2008 zet hiermee door. Ten opzichte van 2007/2008 is het leerlingaantal met 21% gedaald. Deze daling is het grootst voor de BBL-studenten. Ten opzichte van het vorige schooljaar is het aantal mbo-studenten in de Motorvoertuigen- en Tweewielertechniek met 3% gedaald. Uitgesplitst naar leerweg is te zien, dat het aantal BBL ers met 11% is afgenomen en het aantal BOL ers met 3% is toegenomen. Om het afnemende aantal studenten in de opleidingen voor de mobiliteitsbranche in perspectief te plaatsen maken we een vergelijk met totaal mbo techniek. Tussen 2010 en 2014 is het aantal studenten in een technische mbo opleiding met 9% gedaald. Over dezelfde periode is dit 16% voor Motorvoertuigen- en Tweewielertechniek. Het aantal studenten in de mobiliteitsbranche daalt dus sneller dan dat in totaal techniek. F. 11 Aantal mbo-studenten Motorvoertuigen- en Tweewielertechniek per schooljaar mbo-studenten Motorvoertuigen- en Tweewielertechniek / / / / / / / /2015 Bron: DUO, peildatum 01/10/

18 T. 3 Het aantal mbo-studenten Motorvoertuigen- en Tweewielertechniek uitgesplitst naar leerweg 2010/2015 Leerweg 2010/ / / / /2015 BBL BOL Totaal Bron: DUO, peildatum 01/10/2014 *cijfers exclusief extraneus ingeschreven studenten In figuur 12 is de opleidings- of kwalificatiestructuur zichtbaar. In totaal zijn er 15 kwalificatiedossiers die opleiden tot 27 diploma s, verdeeld over 4 opleidingsniveaus. Niveau 1 Het aantal studenten Assistent Mobiliteitsbranche is met 58% afgenomen ten opzichte van vorig jaar. De afname is zowel zichtbaar bij BBL (-46%) als BOL (-61%). Niveau 2 Het aantal niveau 2 studenten neemt net als vorig schooljaar af en daalde met 8%. In tegenstelling tot vorig jaar daalt nu zowel het aantal studenten in de BOL (-1%) als de BBL (-17%).De daling is het grootst bij de opleidingen Fietstechnicus (-14%) en Verbrandingsmotortechnicus (-34%). Het aantal studenten Autotechniek en Bedrijfsautotechniek daalde met 9%. Niveau 3 Het aantal niveau 3 studenten is gestegen met 12%. Het aantal studenten Eerste Fietstechnicus steeg met 21% en dat van Eerste Autotechnicus met 15%. Het aantal studenten Serviceadviseur Mobiliteitsbranche en Verkoopadviseur Mobiliteitsbranche daalde het sterkst met 30 en 14 procent. Bij niveau 3 opleidingen is het aantal BBL-studenten gedaald met 4% en het aantal BOL-studenten gestegen met 67%. Niveau 4 Op niveau 4 is een daling zichtbaar van 4%. De daling wordt vooral veroorzaakt door de opleiding Bedrijfsmanager mobiliteitsbranche (-24%) en Werkplaatsmanager Mobiliteitsbranche(-31%). De opleiding Technisch Specialist Personenauto s laat na een daling vorig jaar weer een stijging zien. Het aantal BBL-studenten daalt met 12% en het aantal BOL-studenten daalt met 1%. 18

19 19

20 F. 12 Beroepskwalificatiestructuur Mobiliteitsbranche 2013 Niveau Beroepskwalificatiestructuur Mobiliteitsbranche Management & Middenkader KSB-niveau 4 WerkplaatsManagement (met VOC) Werkplaatsmanager Motorvoertuigentechniek Bedrijfsmanagement Mobiliteitsbranche (met VOC) Werkplaatsmanager Schadeherstel Werkplaatsmanager Carrosseriebouw Specialist KSB-niveau 4 Autotechniek Technisch Specialist Personenauto s Bedrijfsautotechniek Technisch Specialist Bedrijfsauto s Vakman KSB-niveau 3 Eerste Autotechnicus Eerste Bedrijfsautotechnicus Motorfietstechniek Eerste Motorfietstechnicus Tweewielertechniek Eerste Scootertechnicus Eerste Fietstechnicus Vakman KSB-niveau 2 Assistent Beroepsbeoefenaar KSB-niveau 1 Autotechnicus Assistent Mobiliteitsbranche (met VOC) Bedrijfsautotechnicus Motorfietstechnicus Scootertechnicus Fietstechnicus 20

21 Verkoopmanager Mobiliteitsbranche Logistiek Supervisor (met KCHandel / VTL) Verbrandingsmotortechniek serviceadviseur Mobiliteitsbranche Technisch Specialist Verbrandingsmotoren Verkoopadviseur Mobiliteitsbranche Eerste Verbrandingsmotortechnicus Revisietechnicus Verbrandingsmotoren Verbrandingsmotortechnicus Verkoper (met KCHandel) Verkoper (Brom-)fiets Verkoopmedewerker Tankstation Balie- / shopmedewerker (met KCHandel) Assemblage technicus Mobiliteitsbranche 21

22 T. 4 Het aantal mbo-studenten Motorvoertuigen- en Tweewielertechniek uitgesplitst naar opleiding 2010/2015 Niveau opleidingsrichting 2010/ / / / / Assistent Mobiliteitsbranche Autotechnicus Bedrijfsautotechnicus Motorfietstechnicus Fietstechnicus Scootertechnicus Assemblagetechnicus Mobiliteitsbranche Verbrandingsmotortechnicus Revisietechnicus Verbrandingsmotoren = 3 Eerste Autotechnicus Eerste Bedrijfsautotechnicus Eerste Motorfietstechnicus Eerste Fietstechnicus Eerste Scootertechnicus = 3 Eerste Verbrandingsmotortechnicus Serviceadviseur Mobiliteitsbranche Verkoopadviseur Mobiliteitsbranche Technisch Specialist Personenauto s Technisch Specialist Bedrijfsauto s = 4 Technisch Specialist Verbrandingsmotoren Verkoopmanager Mobiliteitsbranche Werkplaatsmanager Motorvoertuigentechniek Bedrijfsmanagement Mobiliteitsbranche Totaal Bron: DUO, peildatum 01/10/2014 = daling >20% = daling 1-20% = stijging ten opzichte van vorig jaar 22

23 Studierichtingen met sterk stijgende leerlingaantallen ten opzichte van vorig jaar: BBL Assemblagetechnicus Mobiliteitsbranche en Eerste Fietstechnicus. BOL Eerste Autotechnicus, (Eerste) Bedrijfsautotechnicus Motorfietstechnicus en Fietstechnicus. Studierichtingen met sterk dalende leerlingaantallen ten opzichte van vorig jaar: BBL Bedrijfsmanager Mobiliteitsbranche, Werkplaatsmanager Mobiliteitsbranche en Bedrijfsautotechnicus. BOL Assistent Mobiliteitsbranche en Werkplaatsmanager Mobiliteitsbranche. T. 5 Ontwikkeling mbo-studenten Motorvoertuigen- en Tweewielertechniek naar opleiding en leerweg 2012/2014 BBL BOL Niveau Opleidingsrichting 2012/ Assistent Mobiliteitsbranche % % 2 Autotechnicus % % 2 Bedrijfsautotechnicus % % 2 Motorfietstechnicus % = % 2 Fietstechnicus % % 2 Scootertechnicus % % 2 Assemblagetechnicus Mobiliteitsbranche % 20-2 Verbrandingsmotortechnicus % 1-2 Revisietechnicus Verbrandingsmotoren 2-3 Eerste Autotechnicus % % 3 Eerste Bedrijfsautotechnicus % % 3 Eerste Motorfietstechnicus % 9-3 Eerste Fietstechnicus % 3-3 Eerste Scootertechnicus % 1-3 Eerste Verbrandingsmotortechnicus % /2014 Percentuele groei Richting 2012/ /2014 Percentuele groei Richting 3 Serviceadviseur Mobiliteitsbranche % = % 3 Verkoopadviseur Mobiliteitsbranche % % 4 Technisch Specialist Personenauto s % % 4 Technisch Specialist Bedrijfsauto s % % 4 Technisch Specialist Verbrandingsmotoren % - 4 Verkoopmanager Mobiliteitsbranche % % 4 Werkplaatsmanager Mobiliteitsbranche % % 4 Bedrijfsmanager Mobiliteitsbranche % % Totaal % % Bron: Innovam, peildatum 01/10/2014 = daling >20% = daling 1-20% = stijging ten opzichte van 2013/

24 39 ROC s leiden op voor een beroep in de motorvoertuigen- en tweewielerbranche: F. 13 BBL- en BOL-studenten Motorvoertuigen- en Tweewielertechniek per ROC schooljaar 2014/2015 ROC FRIESE POORT 524 NOORDERPOORT ROC KOP V NOORD-HOLLAND ROC HORIZON COLLEGE ROC FRIESLAND COLLEGE ROC DRENTHE COLLEGE ALFA-COLLEGE ROC SCALDA ROC MONDRIAAN ROC NOVA COLLEGE ROC LEIDEN ROC ALBEDA COLLEGE ZADKINE ID COLLEGE REGIO COLLEGE ROC TOP ROC DA VINCI COLLEGE ROC WEST-BRABANT ROC VAN AMSTERDAM 668 MBO UTRECHT ROC MIDDEN NEDERLAND ROC RIVOR ROC TILBURG LANDSTEDE ROC VAN FLEVOLAND HOORNBEECK COLLEGE KONING WILLEM I COLLEGE MBO AMERSFOORT SUMMA COLLEGE ROC A12 RIJN IJSSEL ROC TER AA ROC GILDE OPLEIDINGEN DELTION COLLEGE ROC AVENTUS ROC NIJMEGEN EO ROC DE LEIJGRAAF ROC VAN TWENTE ROC GRAAFSCHAP COLLEGE ROC ARCUS COLLEGE Bron: DUO, peildatum 01/10/

25 Van alle opleidingen in de branche bestaat de top 3 uit personenauto-opleidingen: Autotechnicus, Eerste Autotechnicus en Technisch Specialist Personenauto s (figuur 14). Dit zijn dezelfde opleidingen als het voorgaande jaar. In totaal is de top 10 opleidingen met 340 studenten afgenomen. F grootste opleidingen Motorvoertuigen- en Tweewielertechniek 2014/ Autotechnicus Eerste Autotechnicus Technisch specialist personenauto's Bedrijfsautotechnicus Eerste Bedrijfsautotechnicus Werkplaatsmanager motorvoertuigentechniek Fietstechnicus Technisch specialist bedrijfsauto's Verkoopmanager Mobiliteitsbranche Bedrijfsmanager mobiliteitsbranche Bron: DUO, peildatum 01/10/2014 Niveau en leerlingaantallen per opleiding Onderstaande grafieken geven inzicht in de leerlingaantallen per deelbranche en de ontwikkeling van deze aantallen in de afgelopen 5 jaar. Opvallend is dat het aantal studenten op niveau 2 afneemt, maar dat tegelijkertijd het aantal studenten dat een opleiding op niveau 3 volgt toeneemt. Dit geldt zowel voor de personenauto-, bedrijfsauto- als tweewielertechniek. F. 15 Aantal mbo-studenten Personenautotechniek Autotechnicus Eerste Autotechnicus Technisch Specialist Personenauto s / / / / /2015 Bron: DUO, peildatum 01/10/2014 Er is een dalende trend te zien voor de opleidingen Bedrijfsautotechnicus. Het aantal studenten Eerste Bedrijfsautotechnicus neemt iets toe. De opleiding Technisch Specialist Bedrijfsauto s is gelijk gebleven aan vorig jaar. 25

26 F. 16 Aantal mbo-studenten Bedrijfsautotechniek Bedrijfsautotechnicus Eerste Bedrijfsautotechnicus Technisch Specialist Bedrijfsauto s / / / / /2015 Bron: DUO, peildatum 01/10/2014 De grootste opleiding in de tweewielertechniek is de opleiding tot Fietstechnicus. Het aantal studenten in deze opleiding daalt echter met 13%. De opleiding Eerste Fietstechnicus zit sinds de start in 2010 in de lift. Dit in tegenstelling tot de opleiding Eerste Scootertechnicus. Het positieve nieuws over de verkoop van motoren is ook zichtbaar in een kleine toename van het aantal studenten Motorfietstechnicus. F. 17 Aantal mbo-studenten Tweewielertechniek Fietstechnicus Motorfietstechnicus Scootertechnicus Eerste Fietstechnicus Eerste Motorfietstechnicus Eerste Scootertechnicus / / / / /2015 Bron: DUO, peildatum 01/10/

27 F. 18 Aantal mbo-studenten Management Bedrijfsmanager Mobiliteitsbranche Verkoopmanager Mobiliteitsbranche Werkplaatsmanager Motorvoertuigtechniek / / / / /2015 Bron: DUO, peildatum 01/10/2014 De managementopleidingen in de branche zijn op niveau 4 (figuur 18). De opleiding Verkoopmanager is redelijk constant in de afgelopen 5 jaar. De opleiding Bedrijfsmanager is gehalveerd in die tijd. De opleiding Werkplaatsmanager laat tussen 2013/2014 en 2014/2015 een scherpe daling zien. F. 19 Aantal mbo-studenten overige opleidingen Revisietechnicus Verbrandingsmotortechnicus Serviceadviseur Mobiliteitsbranche Verkoopadviseur Mobiliteitsbranche / / / / /2015 Bron: Innovam, peildatum 01/10/2014 Bij de overige opleidingen zet de daling van het aantal studenten in de opleiding Verkoopadviseur Mobiliteitsbranche door (figuur 19). Ook de andere opleidingen laten een kleine daling van het aantal studenten zien. Opscholen naar hbo-niveau 71% van de bedrijven geeft aan personeel te willen opscholen (Innovam vacatureonderzoek 2014). Dit is hoger dan de 64% die bedrijven vorig jaar nog rapporteerden. Bij merkdealers personenauto s, bedrijfswagenbedrijven en fastfitters ligt het percentage personeel dat opgeschoold wordt boven de 80%. 27

28

29 4. Arbeidsmarkt Motorvoertuigen- en Tweewielertechniek Dit hoofdstuk gaat in op de arbeidsmarkt voor Motorvoertuigen- en Tweewielertechniek. We beschrijven eerst de arbeidsmobiliteit in de branche en gaan daarna dieper in op de kans op een leerbaan voor BBL ers en de kans op werk voor BOL ers. Als laatste kijken we naar de vraag en vertrek van personeel. Arbeidsmobiliteit De arbeidsmobiliteit (in- en uitstroom van werknemers 4 ) ligt op hetzelfde niveau als vorig jaar (figuur 20). Meer dan de helft van de medewerkers die instromen is 25 jaar of ouder. Sinds het begin van de crisis in 2008 is het percentage blijvers (personen die van het ene op het andere jaar werkzaam blijven in de branche) ieder jaar gestegen. F. 20 Arbeidsmobiliteit van werknemers 2003/ % 70% 60% 50% Blijvers Instroom Uitstroom Tijdelijke werknemers 40% 30% 20% 10% 0% Bron: Kengetallen Mobiliteitsbranche 2003/2013 (MarktMonitor in opdracht van OOMT, 2014) 4 De percentages wijken af van het eerder genoemde totaal aantal werknemers doordat de in- en uitstroom van werknemers bepaald wordt op basis van het aantal bij OOMT aangesloten bedrijven met en zonder personeel. Het totaal aantal werknemers wordt bepaald op basis van het aantal bij OOMT aangesloten bedrijven met personeel. 29

30 4.1. Kans op werk en een leerbaan Het bedrijfsleven in de branche staat onder druk door de gevolgen van de economische crisis. Dit heeft invloed op de personeelsbehoefte van bedrijven en dus op de kans op werk voor gediplomeerde BOL ers en de kans op een leerbaan voor startende BBL ers. Uit resultaten van ROA (2014) (tabel 7) blijkt dat BBL ers met een afgeronde technische mbo-opleiding niveau 3/4, betere kansen op een baan hebben dan BOL ers. Dit is gemeten ongeveer anderhalf jaar na het voltooien van de opleiding. Zowel voor gediplomeerde BOL- als BBL-uitstroom mbo-breed geldt, hoe hoger het niveau, hoe sneller de eerste baan gevonden wordt (tabel 6). BBL ers vinden daarbij het snelst hun eerste baan (ROA, 2014). Ten opzichte van voorgaande jaren, loopt de werkloosheid onder gediplomeerde mbo studenten voor alle niveaus iets op. T. 6 Trendcijfers werkloosheid schoolverlaters alle opleidingsrichtingen mbo BOL 1/2 16% 16% 20% 20% 23% BOL 3/4 8% 6% 8% 12% 15% BBL 1/2 4% 5% 5% 4% 7% BBL 3/4 2% 2% 2% 1% 4% Bron: ROA, 2014 Het gemiddelde bruto uurloon van gediplomeerde BBL ers ligt hoger dan dat van gediplomeerde BOL-studenten op hetzelfde opleidingsniveau in de techniek (tabel 7). Een verklaring voor het verschil tussen BOL en BBL, is dat BBL-schoolverlaters gemiddeld ouder zijn dan werkende BOL-schoolverlaters en vaak al meer werkervaring hebben opgebouwd (ROA, 2013). Zowel voor BOL als BBL geldt, dat het gemiddelde bruto uurloon stijgt naarmate het opleidingsniveau toeneemt. De laatste regel in tabel 7 laat de resultaten zien van de mbo-studenten Motorvoertuigen- en Tweewielertechniek. Dit is een aggregatie van de vier opleidingsniveaus en de twee leerwegen. Opvallend is dat 70% aangeeft minimaal op eigen niveau werkzaam te zijn. Dit is hoger dan het gemiddelde van de technische opleidingen. T. 7 Arbeidsmarkt schoolverlaters techniek mbo en hbo na 1,5 jaar Minimaal op eigen niveau Eigen / verwante richting Aansluiting voldoende / goed Bruto uurloon BOL 1/2 58% 54% 64% 7,83 BOL 3/4 64% 59% 66% 10,22 BBL 1/2 68% 69% 83% 10,86 BBL 3/4 63% 85% 85% 12,62 Innovam 70% 82% 82% - Bron: ROA,

31 Tabel 8 bevat een overzicht op landelijk niveau van de kans op werk en de kans op een leerbaan per kwalificatie. T. 8 Kans op werk voor gediplomeerde BOL-studenten / kans op een leerbaan voor startende BBL-studenten 5 Kans op werk opleiding 1 Assistent Mobiliteitsbranche 2 Autotechnicus 2 Bedrijfsautotechnicus 2 Motorfietstechnicus 2 Fietstechnicus 2 Scootertechnicus 2 Assemblagetechnicus Mobiliteitsbranche 2 Verbrandingsmotortechnicus 2 Revisietechnicus Verbrandingsmotoren 3 Eerste Autotechnicus 3 Eerste Bedrijfsautotechnicus 3 Eerste Motorfietstechnicus 3 Eerste Fietstechnicus 3 Eerste Scootertechnicus 3 Eerste Verbrandingsmotortechnicus 3 Serviceadviseur Mobiliteitsbranche 3 Verkoopadviseur Mobiliteitsbranche 4 Technisch Specialist Personenauto s 4 Technisch Specialist Bedrijfsauto s 4 Technisch Specialist Verbrandingsmotoren 4 Verkoopmanager Mobiliteitsbranche 4 Werkplaatsmanager Mobiliteitsbranche 4 Bedrijfsmanagement Mobiliteitsbranche Kans op werk BOL/leerbaan BBL: Goed Ruim voldoende Kans op een leerbaan Voldoende Matig Slecht Niveau 5 De kans op werk/leerbaan is een combinatie van gewogen kwantitatieve gegevens en een professioneel oordeel van mensen uit de branche. 31

32 Kans op een leerbaan De kans op een leerbaan (tabel 8) is de indicatie van de kans op een plek voor beroepspraktijkvorming van BBL ers bij een bedrijf. Om een BBL-opleiding te mogen volgen moet een leerling beschikken over een leerbaan. De kans op een leerbaan is gebaseerd op de behoefte van bedrijven aan nieuwe BBL-studenten (vraag) en het aantal BBL-studenten in het eerste leerjaar (aanbod). Ervaring vanuit de ROC s leert, dat studenten vaak extra hulp van de school nodig hebben om een leerbaan te vinden. BBLstudenten die er niet in slagen tijdig een leerbaan te vinden, stromen vaak door naar de BOL-opleiding. Bedrijven en scholen geven aan dat motivatie van studenten momenteel van doorslaggevend belang is. Gemotiveerde studenten vinden altijd wel een leerbaan. Scholen besteden daarom steeds vaker aandacht aan houding en gedrag van studenten om de kans op een leerbaan te vergroten. De kans op een leerbaan kan per regio verschillen. Niveau 1 De kans op een leerbaan voor de Assistent Mobiliteitsbranche blijft net als in de voorgaande jaren ongunstig. Niveau 2 Op niveau 2 is de kans op een leerbaan wisselend, van slecht tot voldoende. Voor sommige opleidingen is het aanbod van studenten in evenwicht met het aanbod van leerbanen. Voor andere opleidingen is er een tekort aan leerbanen. De vooruitzichten op een leerbaan zijn voldoende voor de opleidingen tot Bedrijfsautotechnicus en Fietstechnicus. Er zijn meer studenten dan leerbanen bij de opleidingen tot Autotechnicus, Verbrandingsmotortechnicus, Motorfietstechnicus, Scootertechnicus en Assemblagetechnicus Mobiliteitsbranche. Niveau 3 Voor BBL-studenten niveau 3 is het perspectief voor leerbanen als Eerste (Bedrijfs)Autotechnicus voldoende. Vraag en aanbod zijn in evenwicht. De kans op een leerbaan voor Eerste Motorfietstechnicus, Eerste Fietstechnicus, Eerste Verbrandingsmotortechnicus en Serviceadviseur Mobiliteitsbranche is matig. Voor de opleiding Eerste Scootertechnicus is het lastig een leerbaan te vinden. Niveau 4 Op niveau 4 is de kans op een leerbaan voor opleidingen tot Technisch Specialist in zowel de Bedrijfsauto-als Personenautotechniek voldoende. De kans op een leerbaan voor Technisch Specialist Verbrandingsmotortechniek is matig evenals die voor Verkoopmanager Mobiliteitsbranche en Werkplaatsmanager Mobiliteitsbranche. De kans op een leerbaan voor de opleiding Bedrijfsmanagement Mobiliteitsbranche is slecht. Vraag naar stagiairs 6 De vraag naar stagiairs is een indicatie van de kans op een stageplaats voor vmbo-, mbo- (BOL) en hbo-studenten. We maken onderscheid naar stagebehoefte en stagebereidheid. Met stagebehoefte wordt de behoefte van bedrijven aan één of meerdere stagiairs bedoeld. Bij stagebereidheid hoeft er geen sprake te zijn van een behoefte, maar is er sprake van bereidheid bij een bedrijf tot het aannemen van een stagiair Jaarlijks voert Innovam een vacatureonderzoek uit onder bedrijven in de mobiliteitsbranche.

33 Bijna een kwart van de bedrijven geeft aan behoefte te hebben aan een stagiair in het schooljaar 2014/2015 (figuur 21). Dit percentage is de afgelopen 4 jaar niet zo hoog geweest. F. 21 Het percentage bedrijven dat behoefte heeft aan een stagiair (vmbo, mbo (BOL), hbo) per schooljaar 100% 80% 66% 68% 73% 78% 79% 76% 71% 2008/2009 (n=2.532) 2009/2010 (n=2.649) 2010/2011 (n=2.500) 60% 2011/2012 (n=2.433) 2012/2013 (n=2.500) 40% 20% 0% 29% 25% 20% 21% 18% 19% 24% 5% 7% 7% 2013/2014 (n=2.675) 2014/2015 (n=2.627) 2% 3% 5% 5% Ja Nee Weet ik nog niet Bron: Innovam vacatureonderzoek 2014 De bereidheid van bedrijven om een stagiair aan te nemen ligt dit jaar op 60% (figuur 22). De grafiek laat een terugkerend patroon zien dat niet te relateren is aan de conjunctuurontwikkeling. In het hoofdstuk over onderwijscijfers werd duidelijk dat het aantal mbo BOL-studenten toeneemt (+5%). Deze toename komt ook door voormalige BBL-studenten die geen leerbaan meer hebben en zo gedwongen uitwijken naar de BOL-leerweg. De toename in het aanbod van stageplaatsen maakt het voor het groeiende aantal BOL-studenten makkelijker om aan een stageplaats te komen. F. 22 Het percentage bedrijven dat bereid is tot het aannemen van een stagiair (vmbo, mbo (BOL), hbo) per schooljaar 100% 2008/2009 (n=2.532) 80% 60% 40% 20% 0% 51% 44% 59% 43% 61% 36% 60% 45% 50% 39% 54% 35% 55% 36% 4% 6% 2% 2009/2010 (n=2.649) 2010/2011 (n=2.500) 2011/2012 (n=2.433) 2012/2013 (n=2.500) 2013/2014 (n=2.675) 2014/2015 (n=2.627) 2% 4% 9% 4% Ja Nee Misschien Bron: Innovam vacatureonderzoek

34 Kans op werk De kans op werk is een indicatie van de kans op een baan voor gediplomeerde BOL-studenten. De kans op werk is gebaseerd op de behoefte van bedrijven aan nieuw vakervaren personeel (vraag) en het aantal BOL-studenten in het laatste leerjaar per kwalificatie (aanbod). Ook is informatie uit het scholenveld en het bedrijfsleven meegenomen. In de motorvoertuigen- en tweewielerbranche is een wisselend beeld zichtbaar. Voor niveau 1 is de kans op werk slecht te noemen. Op niveau 2 loopt de kans op werk uiteen van slecht tot voldoende. Hetzelfde beeld is zichtbaar op niveau 3. Voor de functies op niveau 4 geldt dat het perspectief voor de technische functies voldoende is en voor de managementfuncties matig is. Niveau 1 Vanaf schooljaar 2014/2015 worden niveau 1 opleidingen apart van de opleidingen niveau 2, 3 en 4 omgevormd tot entreeopleidingen. In de wet is vastgelegd dat entreeopleidingen uitsluitend toegankelijk zijn voor studenten die niet aan de vooropleidingseisen voor mbo niveau 2, 3 of 4 voldoen en die niet meer volledig leerplichtig zijn (OCW, 2011). Dit betekent, dat studenten met een vmbo-diploma zich niet meer voor niveau 1 opleidingen kunnen inschrijven. Hierdoor is de verwachting, dat de instroom op dit niveau sterk zal dalen. Niveau 2 Op niveau 2 is sprake van een wisselend beeld. De vraag naar Fietstechnicus, Autotechnicus en Bedrijfsautotechnicus is in evenwicht met het aanbod, terwijl de kans op werk voor bijvoorbeeld Motorfiets- en Scootertechnicus matig is. De kans op werk voor de Assemblagetechnicus is slecht. Niveau 3 Voor de functies op niveau 3 geldt dat er op nationaal niveau meestal voldoende kans op werk is voor Eerste (Bedrijfs)Autotechnici en Eerste Fietstechnici. Voor Eerste Motorfietstechnicus en Serviceadviseur Mobiliteitsbranche is het vooruitzicht matig. Het perspectief voor Eerste Scootertechnicus, Eerste Verbrandingsmotortechnicus en Verkoopadviseur Mobiliteitsbranche is slecht. Niveau 4 De kans op werk is voor de technische beroepen voldoende, met uitzondering van de opleiding Technisch Specialistverbrandingsmotoren. Voor deze laatste zijn de vooruitzichten matig. De kans op werk voor Verkoopmanager Mobiliteitsbranche en Werkplaatsmanager Mobiliteitsbranche zijn ook matig. Tot slot is de kans op werk voor BOL-studenten in de opleiding Bedrijfsmanagement Mobiliteitsbranche slecht. 34