Het Referentieel B Handleiding Waardering van kantoorgebouwen Lieve Van Medegael - 13/02/2014 - VAC Gent
de ontwikkelingscontext HET REFERENTIEEL B & HET REFERENTIEEL B & toenemende druk op de ruimte en bewoners mobiliteitsknoop klimaatverandering stijgende vraag naar energie en grondstoffen ambitieuze Europese regelgeving beperkte financiële ruimte sterk verouderd gebouwenpark nieuwe technologie het nieuwe werken welzijn en gezondheid
het wensbeeld In de toekomst zijn (overheids) gebouwen van kwalitatief hoog niveau wat betreft bouw, onderhoud en gebruik, ze presteren goed met betrekking tot gezondheidsaspecten, comfort, ruimtegebruik, veiligheid, toegankelijkheid, flexibiliteit, energie, architecturale waarde, bouwmaterialen enz. Ze zijn aangepast aan toekomstige behoeften van de maatschappij, de veranderende omgeving en het milieu (adaptatie).
een veelheid aan actoren en factoren
leidraad en objectieve criteria Vlaamse overheid zet bewust in op het ontwikkelen van instrumenten die bouwheren ondersteunen en begeleiden om hun project duurzaam aan te pakken.
op weg naar een duurzame huisvesting REFERENTIEEL B 2008 eerste versie publicatie van AFM en Departement LNE -> oorspronkelijk bedoeld voor intern gebruik bij de Vlaamse Overheid 2010 eerste herwerkte uitgave, -> getoetst aan uitmuntende voorbeeldgebouwen, generieke methode behouden maar verfijnd en verbeterd naar praktische bruikbaarheid 2014 nationaal kader -> referentieel B?
handleiding waardering kantoorgebouwen DRIE DELEN het beoordelingskader met prestatie-eisen voor basisvoorzieningen en eisen met score de afpuntlijst, een werkinstrument in excel het programma van eisen voor specifieke ruimtes en voorzieningen zoals auditoria, datalokalen en -netwerk, toegangscontrole,
prestatie-eisen en scores MET SCORE Groep 1 Leefbaarheid en welzijn Groep 2 Energie Groep 3 Milieu en duurzaamheid Toegankelijkheid 4 Comfort Thermisch 4 Akoestisch 3 Trillingen 2 Visueel 3 Luchtkwaliteit en ventilatie 4 Peil van primair energieverbruik 20 Ligging 3 Voorzieningen 3 Levensduur 5 Watergebruik 3 Materiaalgebruik 6
gemiddelden en sterren ZONDER SCORE: alle prestatie-eisen waaraan een basiskantoorgebouw moet voldoen bouwkundige aspecten zoals stabiliteit, brandveiligheid, technische installaties: liften, gebouwbeheersysteem, binnenluchtkwaliteit: CO-concentratie, VOC s,
illustratie
illustratie
één referentiekader voor België oprichting van een Belgian Sustainable Building Council, een supragewestelijk referentiesysteem voor de certificering en labeling van duurzame gebouwen initiatief van het Vlaams en Brussels Hoofdstedelijk Gewest samenwerking tussen de drie gewesten, de federale overheid (bevoegd voor materialen, producten, veiligheid en deels biodiversiteit), de bouwfederaties (vastgoedontwikkelaars, architecten, ingenieurs, bouwers en producenten) en pioniers in duurzaam bouwen
de ontwikkelingscontext Bestaande systemen in België vertonen zwakheden Kostprijs wordt te hoog geacht (enkel betaalbaar voor grote projecten die kostprijs van evaluatie naar duurzaamheid kunnen doorrekenen) Ambitie reikt vaak niet ver genoeg Weinig geschikt voor Belgische markt (gebaseerd op andere reglementeringen en wetgeving)
de ontwikkelingscontext het nieuw referentiesysteem wordt een fusie van Valideo de criteria van de projectoproep voor Voorbeeldgebouwen van het BHG de Vlaamse Maatstaf voor duurzaam wonen en bouwen de handleiding waardering van kantoorgebouwen compatibel met Breeam, teneinde toegang te krijgen tot dit internationale erkenningssysteem
de doelstellingen 1 enkel instrument voor de drie gewesten (inspelen op noden binnen de bouwsector) een financieel toegankelijk instrument voor kleine en grote projecten een ambitieus instrument, geen greenwashing een gezamenlijk instrument voor een grote verscheidenheid aan gebouwbestemmingen een instrument met varianten in reikwijdte (wijken, beheer, )
de structuur 10 thema s 1. Beheer 2. Mobiliteit 3. Natuurontwikkeling 4. Fysisch milieu 5. Maatschappelijke en culturele omgeving 6. Materie 7. Energie 8. Water 9. Welzijn, comfort en gezondheid 10. Innovatie Groep 3 Groep 3 Groep 2 Groep 3 Groep 1
de waarderingsschaal Referentieel-B 8% 12% 20% 12% 7% 8% 15% 10% 8% Beheer Materie Mobiliteit Natuur Fysisch milieu Socio-cultureel Welzijn & comfort Energie Water Maatstaf Breeam
toepasbaarheid & maatregelen per gebruikseenheid geen onderscheid tussen nieuwbouw en renovatie volgens bestemming volgens grootte van het gebouw (< 1.000 m² / > 5.000 m²) maatregel = bepaalt de doelstelling, ahv een aantal criteria criterium = specifieke evaluatie, verbonden aan een indicator die gebaseerd is op een berekening of vaststelling absolute / effectieve / relatieve / of een combinatie verplichte voorwaarden bonuspunten
evaluatie en weging 6 evaluatiefasen 1. bij de keuze van de inplanting eenvoudige evaluatie 2. bij het schetsontwerp eenvoudige evaluatie 3. bij de stedenbouwkundige vergunning eenvoudige evaluatie 4. na de realisatie van het uitvoeringsdossier pre-certificering/pre-labeling 5. tijdens de werken eenvoudige evaluatie 6. bij de voorlopige/definitieve oplevering certificering/labeling 1 score per maatregel, 3 wegingen volgens het gewicht van de maatregel binnen de rubriek, in functie van het gewicht van de rubriek binnen het thema, op basis van het relatieve gewicht van het thema binnen het referentieel B
scoresysteem WONINGEN SCORE P W W*P BONUS NAT 01 NATUURONTWIKKELING NAT 01-01 Valorisatie van de bestaande ecologische waarden /10 0,4 /4 2 NAT 01-02 Verhoging van de biodiversiteit /10 0,4 /4 NAT 01-03 Beleving en gebruik van groen /10 0,2 /2 Score voor de rubriek, uitgedrukt op 10 Σ(W*P)= /10 Gewicht van de rubriek binnen het thema 0,8 Maximum gewogen score voor de rubriek /10 0,8 /8 Bonus behaald voor de rubriek NAT 01 - - - - 1,6 NAT 02 VOORBEREIDING DUURZAAM GROENBEHEER NAT 02-01 Voorbereiding duurzaam groenbeheer /10 1 /10 - Score voor de rubriek, uitgedrukt op 10 Σ(W*P)= /10 - Gewicht van de rubriek binnen het thema 0,2 - Maximum gewogen score voor de rubriek /10 0,2 /2 - Bonus behaald voor de rubriek NAT 02 n/a SCORE VOOR HET THEMA "NAT - NATUURONTWIKKELING" / 10 BONUS VOOR HET THEMA "NAT - NATUURONTWIKKELING" TOTAALSCORE VOOR HET THEMA "NAT - NATUURONTWIKKELING" TOTAAL = SC OR E + B ON US 1,6
prestatieniveaus &- drempels globale prestatieniveaus prestatieniveaus vereiste globale score om de prestatieniveau te bereiken * ** *** **** ***** 30% 45% 55% 70% 85% prestatiedrempels per maatregel KANTOREN Maatregel MOB 01-02 Bereikbaarheid voor openbaar vervoer Minimale score voor de maatregel teneinde het prestatieniveau te behalen * ** *** **** ***** - - 1 2 3 MOB 02-01 Fietsvoorzieningen - - 4 4 6
de inhoudstafel THEMA 01 BEHEER MAN RUBRIEK MAN 01 PROJECTBEHEER MAATREGEL MAN 01-01 Kwaliteitszorg MAATREGEL MAN 01-02 Financiële haalbaarheid lange termijn MAATREGEL MAN 01-03 Participatie RUBRIEK MAN 02 WERFBEHEER MAATREGEL MAN 02-01 Invoer van een verantwoordelijke beheerprocedure voor de werf MAATREGEL MAN 02-02 Risicobeheersing en minimalisering van de milieu-impact van de werf RUBRIEK MAN 03 BEHEER VAN BOUW- EN SLOOPAFVAL MAATREGEL MAN 03-01 Invoer van een verantwoordelijke beheerprocedure voor het afval MAATREGEL MAN 03-02 Afvalbeheer op de werf RUBRIEK MAN 04 ONDERHOUD EN MAINTENANCE MAATREGEL MAN 04-01 Documenten ter bestemming van de gebruikers en de beheerder MAATREGEL MAN 04-02 Onderhoudsgemak MAATREGEL MAN 04-03 Commissioning van de technische installaties MAATREGEL MAN 04-04 Het gebouw en de site als informatiebronnen en pedagogische hulpmiddelen RUBRIEK MAN 05 BEHEER VAN GEBRUIKSAFVAL MAATREGEL MAN 05-01 Sorteermogelijkheid MAATREGEL MAN 05-02 Opslag van afval MAATREGEL MAN 05-03 Composteermogelijkheid
THEMA 02 MOBILITEIT RUBRIEK MOB 01 BEREIKBAARHEID VAN DE BOUWSITE MAATREGEL MOB 01-01 Nabijheid van voorzieningen MAATREGEL MOB 01-02 Bereikbaarheid voor openbaar vervoer MOB RUBRIEK MOB 02 MOBILITEITSFACILITEITEN IN HET PROJECT MAATREGEL MOB 02-01 MAATREGEL MOB 02-02 Fietsvoorzieningen Gemotoriseerd vervoer RUBRIEK MOB 03 BEHEER VAN MOBILITEIT MAATREGEL MOB 03-01 Voorbereiding beheer van mobiliteit THEMA 03 NATUURONTWIKKELING NAT RUBRIEK NAT 01 NATUURONTWIKKELING MAATREGEL NAT 01-01 Valorisatie van de bestaande ecologische waarden MAATREGEL NAT 01-02 Verhoging van de biodiversiteit MAATREGEL NAT 01-03 Beleving en gebruik van groen RUBRIEK NAT 02 VOORBEREIDING DUURZAAM GROENBEHEER MAATREGEL NAT 02-01 Voorbereiding duurzaam groenbeheer
THEMA 04 FYSISCH MILIEU RUBRIEK PHY 01 SPAARZAAM GRONDGEBRUIK MAATREGEL PHY 01-01 Bruto vloeroppervlakte / grondbeslag MAATREGEL PHY 01-02 Gebruik van (eerder) vervuilde gronden RUBRIEK PHY 02 IMPACT OP DE FYSISCH MILIEU MAATREGEL PHY 02-01 Geworpen schaduw MAATREGEL PHY 02-02 MAATREGEL PHY 02-03 MAATREGEL PHY 02-04 MAATREGEL PHY 02-05 Windeffecten Lichtvervuiling Hitte-eilandeffect Toename van het omgevingsgeluid PHY THEMA 05 SOCIAAL & CULTUREEL RUBRIEK HUM 01 LEVENDIGE GEMEENSCHAP MAATREGEL HUM 01-01 Bijdragen aan een levendige buurt RUBRIEK HUM 02 INCLUSIEVE GEMEENSCHAP MAATREGEL HUM 02-01 Betaalbaarheid MAATREGEL HUM 02-02 Bijzondere woonvormen MAATREGEL HUM 02-03 Integrale toegankelijkheid RUBRIEK HUM 03 FUNCTIONELE FLEXIBILITEIT MAATREGEL HUM 03-01 Functionele flexibiliteit RUBRIEK HUM 04 CULTURELE WAARDE MAATREGEL HUM 04-01 Erfgoedwaarde HUM
THEMA 06 MATERIE MAT RUBRIEK MAT 01 MATERIALEN EN PRODUCTEN : DE AANBORING VAN NIET-HERNIEUWBARE GRONDSTOFFEN BEPERKEN MAATREGEL MAT 01-01 Gebruik van in situ aanwezige en gerecupereerde materialen en elementen MAATREGELE MAT 01-02 MAATREGEL MAT 01-03 Materialen met gerecycleerde inhoud Materialen op basis van hernieuwbare grondstoffen RUBRIEK MAT 02 MATERIALEN EN PRODUCTEN: MILIEU-IMPACT VAN NIEUWE MATERIALEN EN ELEMENTEN MAATREGEL MAT 02-01 MAATREGEL MAT 02-02 MAATREGEL MAT 02-03 Materialen voorzien van een ecolabel Materialen voorzien van een EPD Materialen uit duurzame productie of ontginning RUBRIEK MAT 03 CONSTRUCTIEVE AANPASBAARHEID MAATREGEL MAT 03-01 Aanpasbaarheid van structuur en ruwbouw MAATREGEL MAT 03-02 MAATREGEL MAT 03-03 MAATREGEL MAT 03-04 Aanpasbaarheid van de gebouwschil Aanpasbaarheid van de uitrustingen Aanpasbaarheid van de binneninrichting
THEMA 07 ENERGIE RUBRIEK ENE 01 BEPERKING VAN DE BEHOEFTEN MAATREGEL ENE 01-01 Thermische kwaliteit van de gebouwschil MAATREGEL ENE 01-02 Intensieve natuurlijke ventilatie RUBRIEK ENE 02 HERNIEUWBARE BRONNEN MAATREGEL ENE 02-01 Integratie van het (toekomstig) gebruik van zonne-energie RUBRIEK ENE 03 TECHNISCHE INSTALLATIES MAATREGEL ENE 03-01 Energiezuinige hygiënische ventilatie MAATREGEL ENE 03-02 MAATREGEL ENE 03-03 Energiezuinige verlichting Energiezuinige liften RUBRIEK ENE 04 GLOBALE ENERGIEPRESTATIE MAATREGEL ENE 04-01 Energiebehoefte MAATREGEL ENE 04-02 E-peil MAATREGEL ENE 04-03 Gebruik van energie uit lokaal hernieuwbare bronnen RUBRIEK ENE 05 VOORBEREIDING OP ENERGIEBEHEER MAATREGEL ENE 05-01 Voorbereiding op energiebeheer ENE
THEMA 08 WATER RUBRIEK WAT 01 WATERHUISHOUDING OPPERVLAKTEWATER MAATREGEL WAT 01-01 Afwezigheid van overstromingsrisico MAATREGEL WAT 01-02 Infiltratie en buffering van regenwater WAT RUBRIEK WAT 02 VERBRUIK VAN REGENWATER EN DRINKWATER MAATREGEL WAT 02-01 MAATREGEL WAT 02-02 MAATREGEL WAT 02-03 MAATREGEL WAT 02-04 MAATREGEL WAT 02-05 MAATREGEL WAT 02-06 Collectieve watervoorzieningen Ontwerp waterdistributie Gescheiden afvoersystemen Vermijden van watervervuiling Drinkwaterverbruik Afvoerdebiet naar rioleringen RUBRIEK WAT 03 VOORBEREIDING WATERBEHEER MAATREGEL L WAT 01-03 Voorbereiding waterbeheer
THEMA 09 WELZIJN, COMFORT & GEZONDHEID RUBRIEK WEL 01 AKOESTISCH COMFORT MAATREGEL WEL 01-01 Geluidsluwe gevel MAATREGEL WEL 01-02 MAATREGEL WEL 01-03 MAATREGEL WEL 01-04 MAATREGEL WEL 01-05 MAATREGEL WEL 01-06 MAATREGEL WEL 01-07 Luchtgeluidsisolatie Contactgeluidsisolatie Gevelisolatie Akoestische prestatie gebouwschil Maximaal geluidsniveau in woon-/werkruimten Maximaal geluidsniveau in technische en sanitaire ruimten RUBRIEK WEL 02 THERMISCH COMFORT MAATREGEL WEL 02-01 Thermisch comfort in de zomerperiode MAATREGEL WEL 02-02 Thermisch comfort in de winter periode MAATREGEL WEL 02-03 Luchtsnelheid RUBRIEK WEL 03 VISUEEL COMFORT MAATREGEL WEL 03-01 Aanpak van het visueel comfort MAATREGEL WEL 03-02 Natuurlijke lichtinval MAATREGEL WEL 03-03 Kunstlicht RUBRIEK WEL 04 KWALITEIT VAN DE BINNENLUCHT MAATREGEL WEL 04-01 Kwaliteit van de aangevoerde lucht MAATREGEL WEL 04-02 MAATREGEL WEL 04-03 Laag-emissieve materialen in contact met het binnenklimaat Hernieuwing binnenlucht WEL
rekentools THEMA Titel van de rekentool Toepasbaarheid / bereik van de rekentool MAN Rekentool MAN 02-02 Rekentool MAN 03-02 Maatregel MAN 02-02 / Risicobeheersing en minimalisering van de milieu-impact van de werf Maatregel MAN 03-02 / Afvalbeheer op de werf MOB Rekentool MOB Rubriek MOB 01 / Bereikbaarheid van de bouwwerf NAT Rekentool NAT Maatregel NAT 01-01 / Valorisatie van de bestaande ecologische waarden Maatregel NAT 01-02 / Verhoging van de biodiversiteit HUM Rekentool HUM 02-03 Maatregel HUM 02-03 / Integrale toegankelijkheid MAT Rekentool MAT Rubriek MAT 01 / Materialen en producten: de aanboring van niethernieuwbare grondstoffen beperken Rubriek MAT 02 / Materialen en producten: milieu-impact van nieuwe materialen en elementen WAT Rekentool WAT Maatregel WAT 01-02 / Infiltratie en buffering van regenwater WEL Rekentool WEL 03-03 Rekentool WEL 04-01 Rekentool WEL 04-02 Maatregel WEL 03-03 / Kunstlicht Maatregel WEL 04-01 / Kwaliteit van de aangevoerde lucht Maatregel WEL 04-02 / Laag-emissieve materialen in contact met het binnenklimaat