Subsidieaanvraag Taalhuis Netwerkaanpak tegen laaggeletterdheid 17 oktober 2016 Contactpersoon: Cyril Crutz Directeur-bestuurder 0485-583 500 / 06-27093679 c.crutz@biblioplus.nl www.biblioplus.nl
Inleiding De Algemene Rekenkamer becijferde dat er 2,5 miljoen Nederlanders zijn die moeite hebben met lezen, schrijven en/of rekenen. Van de beroepsbevolking gaat het om 1,3 miljoen mensen en dit aantal neemt nog steeds toe. Dit is 12% van alle Nederlanders. In het Land van Cuijk en Maasduinen is zelfs 13 tot 16% van de bevolking laaggeletterd. Dit zijn lang niet alleen allochtonen; 65% van deze groep is autochtoon. Laaggeletterden hebben moeite met lezen, schrijven en communiceren in het Nederlands en/of rekenen. Taal en rekenen wordt steeds belangrijker om zelfstandig te kunnen participeren: denk aan het gebruik van websites van de overheid, internetbankieren, sollicitatiebrieven schrijven, langer zelfstandig wonen, het begrijpen van veiligheidsinstructies, van bijsluiters van medicijnen. Hiervoor zijn vaak ook digitale vaardigheden vereist. De totale jaarlijkse kosten van laaggeletterdheid in Nederland zijn ca. 560 miljoen. Per laaggeletterde komt dit neer op gemiddeld 550 per jaar. Bestrijding van laaggeletterdheid loont! Daarom is de gemeente Gennep voornemens om samen met BiblioPlus in 2017 te starten met de Taalhuis-aanpak. In deze aanvraag beschrijven we deze aanpak, de beoogde effecten en worden de kosten inzichtelijk gemaakt. De veranderende rol van de bibliotheek De beschreven problematiek sluit aan bij de nieuwe koers van de Openbare Bibliotheken in Nederland. Onze samenleving wordt steeds informatierijker, multicultureler, en technologierijker. In deze informatiesamenleving wordt van je verwacht dat je on- en offline je eigen weg vindt naar kennis en informatie. Dit is niet voor iedereen een abc-tje en vraagt van burgers basisvaardigheden om mee te kunnen blijven doen. De bibliotheek richt zich op de randvoorwaarden die hiervoor nodig zijn, met name bij kwetsbare doelgroepen. We zetten in op kennisdeling, samenwerking en ontmoeting. Ons leidmotief: Kennis is kracht! Taalhuis aanpak BiblioPlus wil basisvaardigheden van de burgers in Gennep vergroten door middel van een Taalhuis. In een Taalhuis creëren we een fysieke ontmoetingsplek waar diverse partners op het gebied van laaggeletterdheid samenwerken. De Bibliotheek heeft hierbij een coördinerende rol en legt actief verbindingen met partners als ROC, andere taalaanbieders, Taalmaatjes, Humanitas e.d. Daarnaast zoeken we de samenwerking met huisartsen, consultatiebureaus, welzijnsinstellingen, de sociale dienst van de gemeente, het onderwijs e.d. om laaggeletterden in het vizier te krijgen. Mensen met een taalachterstand kunnen in de Bibliotheek terecht voor bijvoorbeeld intakes voor ondersteuning op maat, ontmoetingen met taalmaatjes, korte trainingen e.d. Samen met lokale partners vergroten we de basisvaardigheden van de burgers. In een Taalhuis komt bij uitstek de laagdrempeligheid en het verbindend vermogen van de Bibliotheek als maatschappelijke partner tot uitdrukking. Signaleringsnetwerk o.a. huisartsen, consultatiebureaus, scholen e.d. Toe leiden Taal huis Trainen en coachen Opleidingsnetwerk o.a. ROC, VWN, Taalcoaches, Humanitas Intakes, ontmoeten, faciliteiten 2
Voor wie werken we? Het Taalhuis richt zich op 2 doelgroepen: 1. De allochtone burgers, die nieuw zijn in Nederland en de Nederlandse taal moeten leren om mee te kunnen doen in de Nederlandse maatschappij. 2. De autochtone burgers, die niet voldoende basisvaardigheden bezitten om zich goed te kunnen redden in de veranderende maatschappij, waarin veel meer een beroep gedaan wordt op de zelfredzaamheid van de burger. De basisvaardigheden die nodig zijn om je eigen weg te vinden en volwaardig mee te kunnen gaan of blijven doen in de participatiesamenleving bestaan uit taalbeheersing, rekenvaardigheden, digitale vaardigheden, maar ook mediawijsheid. Deze groepen vragen een heel andere benadering. 1. De nieuwkomers zijn verplicht een inburgeringscursus te volgen als ze statushouder zijn. Tijdens deze cursus wordt veel aandacht besteed aan het leren van de taal. Het spreken van de taal moet veel geoefend worden. De bibliotheek biedt een speciale collectie en oefenprogramma s via de website en ondersteunt taalvrijwilligers met het gebruik daarvan. Er zijn tevens oefenprogramma s voor mensen die net nieuw zijn in Nederland, nog geen status hebben, maar wel vast willen beginnen met het Nederlands leren. Ook worden activiteiten georganiseerd om de integratie in de gemeente te bevorderen en de Nederlandse taal te oefenen. Deze mensen zijn op zoek naar mogelijkheden om de taal te leren en komen daarvoor zelf naar de bibliotheek, al dan niet gesteund door de taalaanbieder of asielzoekerscentrum. Hiervoor werkt de bibliotheek samen met het COA, ROC en andere taalaanbieders, Taalmaatjes, Sociom, Vluchtelingenwerk e.d. Voorbeelden van deze activiteiten zijn taalcafé s waarbij nieuwkomers in contact komen met andere nieuwkomers en autochtone Nederlanders om de taal te oefenen en te integreren in de samenleving, leesclubs voor nieuwkomers, vrouwenactiviteiten en rondleidingen. 2. Autochtone Nederlanders met onvoldoende basisvaardigheden zullen niet zo gemakkelijk de stap naar de bibliotheek zetten. Veelal schamen zij zich voor hun situatie. Deze mensen zullen door anderen naar het Taalhuis begeleid moeten worden. Hiervoor werkt de bibliotheek dan ook samen met organisaties die wellicht laaggeletterdheid kunnen signaleren en daar het gesprek over kunnen aan gaan. We denken hierbij aan huisartsen, sociale teams, Sociom, welzijnsinstellingen, consultatiebureaus, onderwijsinstellingen, woningbouwverenigingen en gemeenten. Natuurlijk wordt er ook samengewerkt met taalaanbieders, Stichting Lezen en schrijven, vrijwilligersorganisaties, ouderenbonden, Humanitas e.d. om daadwerkelijk te werken aan het vergroten van de basisvaardigheden van mensen. Ook voor deze doelgroep zijn een geschikte collectie en digitaal oefenprogramma s beschikbaar en worden activiteiten georganiseerd in de bibliotheek in samenwerking met de diverse partners. Op het gebied van het vergroten van digitale vaardigheden biedt de bibliotheek computercursussen aan in samenwerking met diverse partners, bijvoorbeeld de basiscursus Klik en Tik. Nieuw is de cursus Digisterker, waarin mensen leren een DigiD aan te maken om vervolgens te leren werken met de websites van de overheid, zoals de belastingdienst, werk.nl, het aanvragen van zorg- of huurtoeslag, het aanvragen van een nieuw paspoort of een afspraak maken met de gemeente. In 2017 start ook de samenwerking met de belastingdienst om mensen te helpen met 3
het invullen van de belasting. Hiervoor wordt samenwerking gezocht met Sociom en Humanitas. Naast taal- en digitale vaardigheden richt de Bibliotheek zich in de Taalhuis-aanpak ook op de andere basisvaardigheden uit de zogenaamde schijf van vijf basisvaardigheden. Op het gebied van financiële, juridische en gezondheidsvaardigheden bieden we via het Taalhuis samen met partners ondersteuning aan. Denk hierbij bijvoorbeeld aan juridische spreekuren of themabijeenkomsten over gezondheidsthema s. De problematiek van laaggeletterdheid is nauw verweven met andersoortige problematiek binnen het domein van basisvaardigheden. Het mes snijdt daarom aan twee kanten, want door aan andere basisvaardigheden aandacht te besteden is tevens de kans groter dat onder deze gebruikers mensen zitten met een achterstand op het gebied van lezen, schrijven en rekenen. Zo verlagen we de instapdrempel voor een groep die, zoals beschreven, z n handicap vaak verborgen houdt. Daarnaast is er natuurlijk ook een groep die niet laaggeletterd is, maar die specifiek op een van de andere gebieden een ondersteuningsbehoefte heeft. Beoogd resultaat De Taalhuis-aanpak is nieuw in deze regio en wordt op dit moment door veel bibliotheken in Nederland opgezet, in nauwe samenspraak met Stichting Lezen & schrijven. Het is op dit moment lastig om uitspraken te doen over concrete aantallen laaggeletterden die we in de Taalhuis-aanpak gaan bereiken. Afgaande op een geschat aantal van 2.330 laaggeletterden in Gennep (bron: Ken uw doelgroep-analyse, Cubiss, 2016) mikken we er echter op dat we 10% van deze groep gedurende een 4-jarig Taalhuis-traject kunnen gaan bereiken en versterken in hun taal-, lees- en schrijfvaardigheid. Daarnaast verwachten we jaarlijks minimaal 250 deelnemers te bereiken voor de programmering gericht op andere basisvaardigheden. Planning We werken volgens de volgende twee fasen: Fase 1 jan jun 17 - Opbouwen netwerken aan de signalerings- en de opleidingskant. - Inrichten fysiek Taalpunt in Bibliotheek Gennep. - Inventariseren communicatiekanalen en -middelen. Fase 2 vanaf juli 17 - Taalhuis volledig operationeel 4
Kosten Uren Coördinator Taalhuis 17 8 uur per week a 60 x 50 weken 24.000 Coördinator Taalhuis vanaf 18 4 uur per week a 60 x 50 weken 12.000 Projectmatige kosten* Taalhuis 6.000 Programmering overige basisvaardigheden 2.000 (financieel, juridisch, gezondheid) Eenmalige ontwikkelingskosten 7.500 Inrichten fysiek Taalhuis met speciale collectie (Incl. intake-mogelijkheid en 2 computerplekken met licenties voor oefenprogramma s e.d.) Totale kosten 2017 39.500 Totale kosten 2018 e.v. 20.000 *Deze calculatie is gebaseerd op een jaarlijks aantal van 50-70 structurele deelnemers aan de taal- en digitaal programma s en cursussen en 250-350 deelnemers binnen het aanbod andere basisvaardigheden. We gaan er in deze aanvraag van uit dat het Taalhuis een onderdeel vormt van de overige ambities met de benedenverdieping. Eventuele extra huurkosten zijn niet in de aanvraag meegenomen. 5