Samen bouwen aan een taalvaardige toekomst. De toegevoegde waarde van de Gelderse Bibliotheken in de doorgaande leer- en leeslijn jaar

Transcriptie

1 Samen bouwen aan een taalvaardige toekomst De toegevoegde waarde van de Gelderse Bibliotheken in de doorgaande leer- en leeslijn jaar

2

3 Inleiding In Nederland zijn 1,3 miljoen mensen tussen de 16 en 65 jaar laaggeletterd. Ongeveer 50 van deze groep heeft kinderen jonger dan 18 jaar. Daarnaast telt deze groep jongeren tussen de 16 en 24 jaar die laaggeletterd zijn. Zij vormen een deel van de toekomstige generatie en missen de vaardigheden om een optimale leescultuur te scheppen voor hun toekomstige kinderen. Dit is een zorgwekkende ontwikkeling. Gevolgen voor de samenleving Laaggeletterdheid zorgt ervoor dat mensen niet volwaardig kunnen meedoen in de samenleving. Laaggeletterden ervaren moeite bij het lezen van officiële brieven, gebruiken medicijnen verkeerd en vinden moeilijker werk. Ook zijn zij vaker minder zelfredzaam en minder sociaal actief. Deze problemen kosten de Nederlandse samenleving 1 miljard per jaar. Voor de provincie Gelderland gaat het om ruim 65 miljoen per jaar, omgerekend is dat 428,- per inwoner. Laaggeletterdheid en de rol van de Bibliotheek De Bibliotheek speelt een belangrijke rol bij het bestrijden van laaggeletterdheid. Het is in de wet vastgelegd dat de Bibliotheek mogelijkheden biedt tot ontwikkeling en educatie, lezen bevordert en mensen kennis laat maken met literatuur. Juist omdat de Bibliotheek een goede uitgangspositie heeft: een laagdrempelige publieke voorziening waar zowel de jongste als oudste inwoner binnenkomt. In lijn met deze functies is de Innovatieagenda van de Koninklijke Bibliotheek opgesteld. Deze agenda heeft tot doel om de bibliotheeksector te versterken om extra waarde te kunnen bieden aan burgers en samenleving. Doorgaande leer- en leeslijn 0 tot 100 jaar De landelijke programma s Tel mee met Taal en de Bibliotheek en Basisvaardigheden zetten in op een structurele verbinding tussen voorkomen en bestrijden van laaggeletterdheid en een hoger bereik van laagtaalvaardige gezinnen en laaggeletterden. Deze programma s sluiten aan bij de doorgaande leer- en leeslijn van jaar in de Bibliotheek. Samenwerken om de cyclus laaggeletterdheid te doorbreken Om de cyclus van laaggeletterdheid te doorbreken is het van cruciaal belang dat verschillende organisaties (gemeenten, taalaanbieders, Stichting Lezen & Schrijven en toeleiders) en de Bibliotheek intensief samenwerken aan een integrale aanpak. Hier zijn al mooie stappen in gemaakt! Bijvoorbeeld: er is een convenant gesloten tussen de Koninklijke Bibliotheek, Stichting Lezen & Schrijven en Stichting Lezen om gezamenlijk de actielijnen van het Actieprogramma Tel mee met Taal in te vullen om op deze manier een structurele afname van het aantal laaggeletterden in Nederland te bereiken. In Gelderland In de brochure die voor je ligt geven we door middel van infographics de stand van zaken weer rondom de Gelderse programmalijnen Jeugd & Onderwijs en Participatie & Zelfredzaamheid waaronder laaggeletterdheid valt. De resultaten gaan over de volgende aandachtsgebieden: voor- en vroegschoolse educatie samenwerking met primair onderwijs samenwerking met voortgezet onderwijs basisvaardigheden voor volwassenen taalhuizen en de fasen waarin ze verkeren Belastingdienst Duidelijk is dat er al nagenoeg een dekkend aanbod is in het Gelders Bibliotheken netwerk om de laaggeletterdheid in de provincie aan te pakken. We zijn op de goede weg! Nicoline Hendriks Programmacoördinator Participatie & Zelfredzaamheid Iris Meuleman Programmacoordinator Jeugd & Onderwijs

4 Voor- en vroegschoolse educatie BoekStart voor baby s 53 Gemeenten die meedoen met BoekStart voor baby s BoekStart in de kinderopvang 121 Kinderopvanginstellingen die meedoen met BoekStart VoorleesExpress Basisbibliotheken, waarvan er 8 deelnemen aan de franchiseconstructie van Stichting VoorleesExpress Gezinnen worden in 2018 bereikt Bron BoekStart voor baby s: Provinciale administratie, 2017/2018 Bron BoekStart in de kinderopvang: BOP-enquête Voor- en Vroegschoolse Educatie, 2016; ingevuld door 18 Gelderse Bibliotheken Bron VoorleesExpress: Provinciale administratie, 2017/2018

5 Samenwerking Primair Onderwijs Bibliotheken die samenwerken met het Primair Onderwijs (PO en SO) op het gebied van 86 Leesbevordering i 53 Informatievaardigheden 42 Mediawijsheid Scholen met een samenwerkingscontract dbos gericht op i 30 Leesbevordering 23 Informatievaardigheden Belangrijke leesbevorderingsprogramma s in samenwerking met Primair Onderwijs Financiering van de samenwerking 1 Nationale Voorleeswedstrijd Nationale Voorleesdagen Kinderboekenweek door Bibliotheken 95 door scholen 50 van de Bibliotheken krijgt een bijdrage van de gemeente Bron: BOP - enquête Samenwerking Primair Onderwijs, ; ingevuld door 20 Gelderse Bibliotheken

6 Samenwerking Voortgezet Onderwijs Bibliotheken die samenwerken met het Voortgezet Onderwijs op het gebied van (ingevuld door 17 Gelderse Bibliotheken) 42 Leesbevordering i 18 Informatievaardigheden 15 Mediawijsheid Scholen met een samenwerkingscontract dbos gericht op (ingevuld door 8 Gelderse Bibliotheken) i Leesbevordering Informatievaardigheden Mediawijsheid Typen onderwijs waarmee wordt samengewerkt (ingevuld door 16 Gelderse Bibliotheken) Financiering van de samenwerking (ingevuld door 16 Gelderse Bibliotheken) 1 Vmbo 94 2 Havo 69 3 Vwo 56 4 Pro door Bibliotheken 69 door scholen 6 krijgt een extra bijdrage vanuit de gemeente Bron: BOP - enquête Samenwerking Voortgezet Onderwijs,

7 Basisvaardigheden Bibliotheken die producten/ diensten aanbieden rondom basisvaardigheden voor volwassenen 100 Taal (NT1 en/of NT2) 100 Digitaal 42 Werk en inkomen 100 van de Bibliotheken is partner in één of meer Taalhuizen/ -punten Bibliotheken bieden één of beide programma s aan: Klik & Tik: 95 Digisterker: 89 5 basisbibliotheken bieden Walk & Talk aan, op totaal 13 locaties 32 Financieel 21 Gezondheid 16 Rekenen Belangrijke partners in samenwerking rondom basisvaardigheden Financiering rondom dienstverlening basisvaardigheden 1 Gemeenten 95 2 Stichting Lezen & Schrijven 84 3 Welzijnswerk 84 Bron: BOP - enquête Basisvaardigheden voor volwassenen, 2016; ingevuld door 19 Gelderse Bibliotheken 79 door Bibliotheken 63 via centrumgemeenten (WEB-gelden) 47 door gemeenten

8 Fase-indeling Gelderse (digi)taalhuizen, najaar 2017 fase 1 fase 2 Oriëntatie Bibliotheek: Barneveld Liemers - Westervoort Rivierenland - Maasdriel, Buren Geen In oprichting Bibliotheek: Activiteiten in deze fase: Netwerken opbouwen en activeren en draagvlak creëren (bij gemeente en andere partijen). Activiteiten in deze fase: Gezamenlijk een Plan van Aanpak opstellen, rollen verdelen, ambities vaststellen, begroting maken, budget zoeken; Taalaanbod in kaart brengen. fase 3 fase 4 Open Bibliotheek: Achterhoekse Poort - Ulft Arnhem - Kronenburg, Presikhaaf, Rozet BBLTHK - Wageningen Brummen Voorst CODA - Apeldoorn Cultura - Ede Montferland - Didam Oost-Achterhoek - Eibergen Rivierenland - Culemborg Scherpenzeel West-Achterhoek - Doetinchem Wijchen Borging Bibliotheek: Graafschap - Zutphen/ Lochem Liemers - Duiven, Zevenaar Nijkerk (start gemaakt) Noord-Veluwe - Epe, Elburg Noordwest Veluwe - Ermelo, Nunspeet, Putten, Harderwijk OBGZ - Mariënburg Rivierenland - Geldermalsen, Beneden-Leeuwen Veluwezoom - Rheden, Renkum Activiteiten in deze fase: Uitvoering geven aan de netwerkafspraken; Werken aan de invulling van de kwaliteitsindicatoren aan de hand van de bouwstenen en zorgdragen voor kwaliteitsbehoud. Activiteiten in deze fase: Doorontwikkelen van de bouwstenen en zorgdragen voor kwaliteitsbehoud; Activiteiten in de breedte (werk en komen, gezondheid en gezin)(bereik van doelgroepen). Bron: Stichting Lezen & Schrijven, oktober 2017

9 Belastingdienst Bibliotheken die diensten aanbieden rondom de Belastingdienst 100 Deelname samenwerkingsverband 100 Aanbod gratis pc s met printfaciliteiten 50 Organiseren van financieel/ juridische spreekuren Belangrijke partners in samenwerking rondom het convenant met de Belastingdienst X Maatschappelijke dienstverleners Gemeenten Geen 90 Van de Gelderse Bibliotheken heeft gebruik gemaakt van onderdelen uit de Communicatietoolkit Bron: BOP-enquête Belastingdienst en digitale vaardigheden, 2017; ingevuld door 20 Gelderse Bibliotheken

10 Eén of meerdere Bibliotheken zijn actief in 8 arbeidsmarktsregio s, waarvan 4 regio s de provinciegrens overschrijden In Gelderland zijn 40 Studiekringen 50+ actief en 3 Studiekringen in oprichting

11

12 Colofon Voor meer informatie over de lijn Jeugd & Onderwijs, kun je contact opnemen met: Iris Meuleman, Programmacoördinator Jeugd & Onderwijs T: M: Voor meer informatie over de lijn Participatie & Zelfredzaamheid, kun je contact opnemen met: Nicoline Hendriks, Programmacoördinator Participatie & Zelfredzaamheid T: M: Voor meer informatie over de infographics, kun je contact opnemen met: Modai van Aken, projectmedewerker T: M: Deze brochure is ontwikkeld voor het Netwerk van Gelderse Bibliotheken, vanuit de programmalijnen Participatie & Zelfredzaamheid en Jeugd & Onderwijs. De landelijke infographic Basisvaardigheden voor volwassenen, te vinden op de website van het Bibliotheekonderzoeksplatform, diende als inspi- ratie voor de vormgeving van de infographics in deze brochure.