ATtentie Periodiek der S.V.A.T. Astatine Jaargang 3 juli 2009 Katana: Japanse zwaardsmeedkunst Nieuwe studieadviseur 3-5 Pi Taipei 101
Wie heeft het lef om tegen de stroom in te varen? De eerste keer dat Huisman een schip ontwerpt, is het meteen wereldnieuws. Terwijl de hele offshore-industrie steeds grotere schepen ontwerpt om dieper te kunnen boren, varen wij namelijk ijskoud tegen de stroom in. Met een schip dat een stuk compacter is dan zijn voorgangers, maar wel betere prestaties levert. Hoe dat kan? Ontwerp en uitrusting van het schip zijn door ons geoptimaliseerd, door beide als één geheel te zien. Doordat we de traditionele boortoren hebben vervangen door een slimme, compacte, zogeheten multi-purpose tower ligt de boorvloer in ons ontwerp circa 20 meter lager dan in een traditioneel boorschip. Aan een technicus als jij hoeven we niet uit te leggen wat dat betekent... Het is slechts één van de sterke staaltjes techniek die onze medewerkers steeds opnieuw weten te realiseren. Ben jij een (ervaren) technicus en wil je op nuchtere Hollandse wijze meewerken aan prestaties van wereldformaat, ga dan naar www.huismanequipment.com. Dual Multi Purpose Tower (DMPT) Huismans expertise in hijswerktuigen zien we terug in de DMPT: een door Huisman zelf ontworpen boortoren met kokerconstructie. In de koker is zowel de lier als de deiningscompensator geïntegreerd. De toren is multifunctioneel: hij kan niet alleen worden gebruikt om te boren, maar ook voor constructiewerkzaamheden. Hoe kunnen hbo/wo-technici ons daarbij helpen? Huisman is gespecialiseerd in het ontwerpen en bouwen van hijskranen, pijplegen boorinstallaties voor de scheepvaart-, offshore- en civiele industrie over heel de wereld. In onze projecten weten we - van concept tot constructie - steeds opnieuw unieke prestaties te realiseren. Wil je meer weten over Huisman, ons werk en onze actuele vacatures, ga dan naar www.huismanequipment.com. UNIEKE PRESTATIES VRAGEN OM UNIEKE MENSEN
Van de redactie blabla We zijn bijna aan het einde van het collegejaar 2008-2009. Ten tijde van het schrijven van dit redactioneel is het nog geen tentamenweek en zitten we allemaal lekker tegen de tentamens op te zien, maar kijken we uit naar de zomervakantie. Na de zomervakantie is het dan opnieuw tijd voor een groots feest: de introductie. Tevens zullen we de komende introductie, net zoals vorig jaar, een intro-editie van de ATtentie uitbrengen. Met een beetje geluk deze keer wél op tijd. Veel ga ik nog niet uitwijden over de inhoud van deze editie, maar het kandidaatsbestuur zal zich er uitgebreid in voorstellen. Deze editie hebben we interessante artikelen over OpAmps, dataopslag, de Taipei 101, Japanse katana s, gameverslavingen en het bijzondere getal pi. Weer een gevarieerde invulling dus. We hebben ook een interview met onze kersverse studieadviseur Marijke Stehouwer, en verslagen van hoogtepunten van de afgelopen tijd: de Batavierenrace, de buitenlandreis, de denktank Create Tomorrow, en het paintballgevecht van enkele maanden terug. Ik hoop dat jullie alles vrolijk doorlezen en natuurlijk de prijspuzzel maken! Veel succes met de tentamens, en mochten die al voorbij als je deze ATtentie leest, dan veel plezier met je zomervakantie! Namens de redactie, Jochem Giesbers (Hoofdredacteur) Inhoudsopgave Marijke Stehouwer Nieuwe studieadviseur Pi En verder.. FLP, a work I adore.. Taipei 101 Feng Shui op hoogte Van de voorzitter 4 Activiteitenkalender 5 Data-opslag 6 De 37 e Batavierenrace 8 De BuCom 10 Gameverslaving 12 Pi (π) 14 Advertorial 16 Taipei 101 18 Interview Marijke Stehouwer 20 OpAmps 22 Paintball 24 Column 25 De katana 26 Create Tomorrow 30 Verjaardagen 31 Puzzel 32 Colofon 34 20 14 18
{titel} Van de voorzitter {subtitel} Een woord vooraf Bas {schrijver} Haarman In de vorige van de voorzitter schreef ik onder andere over de faculteitsraad (FR), universiteitsraad (UR) en het maken van de presentatie van de halfjaarlijkse algemene ledenvergadering. Uiteindelijk is die presentatie er gekomen; netjes een dag voor de halv helemaal af. Daarnaast had ik voldoende stemmen om volgend jaar plaats te nemen in de faculteitsraad. Ondanks dat het niets met Astatine te maken heeft, wil ik via deze weg iedereen bedanken die gestemd heeft op een kandidaat voor de faculteitsraad. Ik bedank niet alleen diegenen die op mij gestemd hebben, maar iedereen die gestemd heeft. Omdat ik medezeggenschap, zowel direct als indirect, belangrijk vind en elke vorm ervan aanmoedig. Jammer dat niet iedereen er voldoende gebruik van maakt. De opkomst tijdens de halv was niet denderend, maar gelukkig werd door de aanwezigen wel volop gebruik gemaakt van de medezeggenschap die ze hebben. Wat zorgt ervoor dat men gebruik maakt van de inspraak die iedereen heeft? Inspraak zoals bijvoorbeeld stemming op de herziene begroting tijdens de halv, stemmen tijdens de verkiezingen voor de faculteitsraad, universiteitsraad en het Europese Parlement. En welke van deze te maken keuzes is het belangrijkste? Diegene die het meest een direct invloed op je heeft? En hoeveel weet je over de keuze die je maakt en hoe verhoudt zich dit tot maatschappelijke schaal van de keuze? Bij velen van jullie zal er vast even een wenkbrauw omhoog gegaan zijn bij het lezen van de woorden halv en Europese Parlement in één zin. Want laten we eerlijk zijn, het stemmen op een partij voor het Europese Parlement is belangrijker dan je mening geven tijdens een ALV. Althans, als we kijken wat voor invloed bijvoorbeeld Astatine of de EU op een bepaald deel van de maatschappij heeft: de euro en een vrije Europese markt hebben we aan de EU te danken; RoUTe 14 komt van de UR; voor het TNW-onderwijsen examenreglement (bijvoorbeeld binnen 15 dagen tentamens nakijken) waar wij onder vallen is de FR verantwoordelijk en Astatine bepaalt de uiteindelijke kosten van de AT-studieboeken. (Dit is een extreem versimpelde weergave van invloed. Elke partij doet te veel wat van invloed is op een bepaalde groep (zoals AT-student, UT-student, Europeaan) om op te noemen.) De opkomstcijfers spreken het argument dat de invloed op de maatschappij een belangrijke factor is om je mening te geven, niet tegen: de opkomst bij de halv was ongeveer 10%, de FR en UR 25% en de EU 40%. Uiteraard zijn deze beweringen niet echt wetenschappelijk, er spelen veel meer factoren mee dan maatschappelijke invloed om deel te nemen aan ALV s en verkiezingen, maar laten we voor de verdere discussie even aannemen dat het klopt. Stel dat iedereen die mee kan doen aan een stemming op een of voor een ALV, FR-, UR- of EUverkiezing meedoet, dan is de mate waarin jouw stem meetelt respectievelijk 1/200, 1/8.000, 1/8.000 en 1/16.000.000. Als je nu de invloed op jou als onderdeel van een bepaalde groep (AT-studenten, UT-studenten, Nederlander, Europeaan) bekijkt; de mate waarop jij invloed hebt op de verschillende groepen waartoe jij behoort meeneemt; naar de opkomstcijfers van een ALV of verkiezing kijkt, dan komen we eindelijk tot het punt dat ik wil maken: een ALV van een vereniging komt verhoudingsgewijs gezien als door jou meest beïnvloedbare uit de bus. Waarom zijn ALV s dan zo slecht bezocht? Ach ja, misschien toch maar eens voorstellen dat we winst gaan maken op de verkochte boeken en dit onder de aanwezigen bij de ALV verdelen. 4
Activiteitenkalender Wat is er allemaal te beleven? Het is bijna vakantie, en de activiteiten voor volgend jaar zijn nog niet allemaal bekend. De volgende kun je in ieder geval vast in je agenda zetten: Maandag 6 juli t/m vrijdag 28 augustus: Vakantie Het is vakantie! Helaas zul je het bijna twee maanden zonder colleges, tentamens of Astatineactiviteiten moeten doen. Gelukkig is er nog hoop: de laatstse dikke week van de vakantie vindt natuurlijk de introductie plaats! Woensdag 19 t/m donderdag 27 augustus: Introductie Misschien doe je wel mee als doegroep-papa of -mama, ben je introductiecommissie voor Advanced Technology of (super)activist voor de IK, of ben je gewoon aanwezig als ouderejaars; in ieder geval wordt de introductie weer een geweldige gebeurtenis. Hij is dit jaar dan wel een dag korter, maar dat kan alleen maar betekenen dat het per tijdseenheid nog gaver wordt. Zorg dat je erbij bent! Sportactiviteiten Dit jaar was Astatine vrijwel onverslaanbaar op (onder andere) het sportieve vlak. We hadden drie teams in de knotsbalcompetitie, twee in de voetbalcompetitie en van de twee teams in het Staftoernooi tussen studieverenigingen is er een zelfs kampioen geworden! Volgend jaar begint er weer een nieuw seizoen, en dat betekent misschien nog wel meer sportdeelname! In de eerste weken zal weer geïnventariseerd worden wie waar gaan sporten, waarna we hopelijk net zo n succesvol sportief jaar beleven als nu! Woensdag 9 september: Onderwijsinformatiecolloquium Vooral bedoeld voor de nieuwe eerstejaars: in de pauze een colloquium waar alle onderwijssystemen worden uitgelegd en toegelicht. Dinsdag 22 september: Wissel-ALV Tijdens de jaarlijkse Algemene LedenVergadering zal het huidige bestuur zijn jaar evalueren en het kandidaatsbestuur zijn plannen voor het volgende jaar presenteren. Wanneer de ALV zich kan vinden in beide onderdelen, zal het vierde bestuur dan plaatsmaken voor het vijfde en kan de vereniging een nieuw jaar tegemoet! De ALV begint om 13.00 uur in HT1100. Woensdag 23 september: Constitutieborrel Onder voorbehoud dat de dag ervoor het bestuur wisselt, zal deze dag het nieuwe bestuur ook voor de buitenwereld geïnstalleerd worden. Kom het nieuwe bestuur ondersteunen terwijl ze worden gefeliciteerd en lastiggevallen door alle broertjes en zusjes! Na de borrel is er de mogelijkheid om met z n allen in de stad te gaan eten. De borrel is van 16.00 tot 19.00 uur in de Tombe. N.B.: Voor het meest recente activiteitenoverzicht zie de website van Astatine, http://www.astatine.utwente.nl. Hier is bij Nieuws, het Astatine InschrijfSysteem (AIS) en de kalender de meest recente informatie te vinden! 5
{titel} Data-opslag {subtitel} Kleiner, sneller, beter? Pim {schrijver} Muilwijk We leven in een wereld waarin technologie continu onderhevig is aan verbetering. De kwaliteit van foto- en filmmateriaal wordt steeds hoger en mensen vinden het de normaalste zaak van de wereld om de beschikking te hebben over grote hoeveelheden films en muziek. Niet alleen komt dit door steeds sneller wordende internetverbindingen, maar ook door de toenemende capaciteit van mediadragers. Een mooi voorbeeld hiervan is de de blu-rayschijf die sinds 19 februari 2008, toen Toshiba de ondersteuning van haar HD DVDformaat voorgoed stopzette, het stokje van de DVD overnam en ruim 5 keer zoveel capaciteit bood. Hoewel de capaciteit dus een toenemende trend laat zien op veel dragers zal dit artikel vooral toegespitst zijn op harde schijven en andere opslagtechnieken die bedoeld zijn voor interne dataopslag in computers. Het levensverhaal van de harde schijf begint in 1956 wanneer IBM s werelds eerste 4,4 MB grote harde schijf, de IBM 350, verkoopt voor $10.000 per MB. Deze is zo groot als twee koelkasten en gebruikt 50 platters met een doorsnede van 24 inch (~61 cm). Pas in 1983 introduceerde Rodime de eerste 3,5 inch (~8,9 cm) schijf, de 10 MB grote RO352, bestaande uit 2 platters en in 1988 introduceerde Connor de eerste 1 inch (~2,5 cm) hoge 3,5 inch schijf. Dit formaat wordt vandaag de dag nog gebruikt voor desktopcomputers. Zoals veel apparaten ontleent de harde schijf zijn naam aan zijn werking. Het apparaat dat wij een harde schijf noemen is in wezen niets anders dan een kastje met daarin harde schijven die platters genoemd worden. Deze platters zijn doorgaans gemaakt van een niet magnetisch materiaal zoals aluminium of glas, waarop een dunne film (10-20 nm) magnetisch materiaal (op basis van CoCrPt) wordt aangebracht. Deze film is kristallijn en de grootte van de grains ligt in de orde van 10 nm. In een ideale situatie zou 1 grain 1 bit op kunnen slaan, echter zijn de omstandigheden in een normale computer meestal verre van ideaal, dus vormen groepjes van ongeveer 100 grains een bit. Het gebruiken van grains in plaats van een continu materiaal is erg belangrijk, omdat grains in theorie een enkel magnetisch domein vormen, terwijl de magnetische domeinen in een continu materiaal steeds zouden kunnen veranderen en zo pieken zouden kunnen vormen die elkaars magnetisch veld opheffen. Deze pieken worden Neel spikes genoemd. De capaciteit wordt door fabrikanten vaak uitgedrukt in gigabytes (GB), die volgens de SI-standaard gelijk is aan 10 9 bytes. Echter berekenen bekende besturingssystemen de capaciteit vaak in gibibytes (GiB), wat staat voor giga binary byte en bestaat uit 2 30 bytes, maar geven deze vervolgens weer als GB, wat zorgt voor een hoop verwarring. Om dit verhaal extra verwarrend te maken gebruiken telecomproviders vaak de gigabit (Gb) om snelheden mee aan te duiden. Een gigabit bestaat uit 10 9 bits, waarbij er 8 bits passen in 1 byte. Dus, even delen door 8 en je hebt een GB. Zoals in het begin van dit artikel gesteld werd, neemt de capaciteit van harde schijven toe over de jaren. Dit doet het met een exponentieel verband die vaak aangeduid wordt als de wet van Kryder, naar zijn bedenker Mark Kryder (figuur 1). Echter wordt ook wel eens gezegd dat het een afgeleide is van de wet van Moore, die stelt dat de hoeveelheid transistors op een chip exponentieel toeneemt. Figuur 1: De toename van harde schijfcapaciteit over de laatste 30 jaar, de verticale as is logaritmisch. Bij dit figuur moet wel vermeld worden dat hij niet helemaal klopt rond januari 2010, aangezien er in 2007 al 1 terabyte (1 TB = 1000 GB) schijven verkrijgbaar waren. In 2008 kwamen de eerste 1,5 TB schijven op de markt en in 2009 de eerste 2TB schijven. Dit is typerend voor de laatste jaren, waarin de ontwikkeling van harde schijven een vogelvlucht heeft genomen. Dit komt voornamelijk door de ontdekking van het giant magnetoresistance (GMR) effect, dat gebruikt kan worden om de lees/schrijfkop gevoeliger te maken. Door de toename van de capaciteit daalt ook de prijs. Om hier een goed beeld van te geven wordt deze prijs vaak uitgedrukt in de prijs per GB (figuur 2). 6
voordelen kleven wel enkele nadelen. Allereerst hebben de SSD s die nu beschikbaar zijn een veel hogere prijs per GB dan hun harde schijf tegenhangers. Verder ligt de capaciteit van de huidige SSD s een stuk lager en hebben SSD s een intrinsieke lagere datadichtheid dan harde schijven. Maar het allergrootste nadeel is de gelimiteerde hoeveelheid schrijfcycli. Elke keer dat er een bit geschreven wordt slijt de geheugencel en na een zekere hoeveelheid cycli is de cel onbruikbaar. Figuur 2: De prijs per GB van schijven variërend van 250GB tot 2TB. Zoals te zien valt is er op dit moment een duidelijke dip op 1TB, dus je krijgt de meeste gigabytes voor je euro als je 1TB schijven koopt. Om precies te zijn betaal je dan 6,5 cent per GB, wat 195.041.315 keer minder is dan de prijs per GB van de IBM 350. Maar hoe lang kan deze capaciteitsvergroting nog doorgaan? Immers, als de harde schijven fysiek niet groter worden kan het alleen maar zo zijn dat de datadichtheid (de hoeveelheid data per oppervlakte) stijgt. Hierdoor ontstaan echter wel problemen, want hoe kleiner de grains en de bits gemaakt worden, hoe groter het risico wordt dat deze hun informatie verliezen door thermische effecten. Dit effect wordt ook wel superparamagnetisme genoemd en zorgt ervoor dat er een theoretische limiet zit aan de huidige manier van opslaan van 15GB per vierkante inch (6,45 cm 2 ). Er zijn wel enkele trucjes om deze limiet nog wat vooruit te schuiven, waarvan de bekendste perpendicular recording is. Bij deze manier worden de bits 90 graden gedraaid waardoor ze perpendiculair (rechtop) staan in plaats van longitudinaal (liggend). Hierdoor passen er meer bits op dezelfde oppervlakte, omdat ze meer in de diepte liggen. Verwacht wordt dat de capaciteit met deze methode nog eens vertienvoudigd kan worden. Maar dan is alsnog de limiet voor perpendicular recording bereikt, dus wanneer er tegen die tijd geen nieuwe trucjes meer gevonden kunnen worden zal er gekeken moeten worden naar een nieuwe manier van dataopslag. Een van deze vervangers zouden Solid State Drives (SSD) kunnen zijn. Deze bestaan meestal uit gebundelde flashgeheugenchips, dat zijn dezelfde chips die je in je camera of telefoon stopt en behouden hun data zelfs als de stroom door het apparaat uitgeschakeld wordt. Verder hebben ze geen bewegende onderdelen, in tegenstelling tot harde schijven die een lees/schrijfkop hebben. Hierdoor is de seek time (de tijd die een harde schijf nodig heeft om een relevante bit naar de lees/ schrijfkop te verplaatsen) verwaarloosbaar en kunnen er veel hogere lees- en schrijfsnelheden behaald worden. Bovendien is er veel minder kans op mechanisch falen en is de geluidsproductie miniem. Aan al deze Een hele andere aanpak wordt gegeven door spintronics. Bij deze methode worden geen magnetische gebiedjes gebruikt om data op te slaan, maar wordt de spin van een elektron gebruikt als bit. Dit gaat erg goed omdat een elektron een fermion is en een spin heeft van een ½. Hij heeft dus 2 spinstaten: up en down, wat analoog is aan 1 en 0 voor conventionele bits. Om hier een werkend systeem van te maken worden spin injectors gebruikt die stromen van elektronen met gepolariseerde spins genereren met behulp van het Zeeman effect. Omdat magnetisme in deeltjes veroorzaakt wordt door spins, is het niet zo vreemd dat de baan van een deeltje met een bepaalde spin door een magnetisch veld beïnvloed kan worden om zo gepolariseerde elektronenstromen te genereren. Een optie die wellicht wat dichterbij ligt is 3D optical data storage, hoewel deze eigenlijk meer bedoeld is als vervanger voor de CD, DVD en nu blu-ray. Deze dragers worden in principe tweedimensionaal beschreven, er zijn wel schijfjes waar meerdere lagen op geperst worden (denk aan dual-layer DVD s), maar dit kunnen er maar heel weinig zijn, omdat elke laag voor extra interactie zorgt met de laser die de schijf moet lezen. 3D optical data storage omzeilt dit probleem door adresseringsmethoden te gebruiken die alleen bij bepaalde voxels (volumetric pixels) voor substantiële interactie met de laser zorgen. De schijven die hiervoor gebruikt worden lijken nog het meest op transparante DVD s en worden beschreven door de laser te focussen op een bepaalde laag, waarna er een fotochemische reactie plaatsvindt in bepaalde voxels. Om de geschreven data terug te kunnen lezen wordt het bovenstaande proces herhaald met een laser die minder krachtig is of een andere golflengte heeft, waardoor er een fotochemisch proces optreedt die fluorescentie veroorzaakt. De intensiteit of golflengte van het licht dat hierbij vrijkomt is afhankelijk van de manier waarop de media beschreven is en zo kan de data gelezen worden. Het moge dus duidelijk zijn dat, hoewel de harde schijf nog niet helemaal zijn laatste adem heeft uitgeblazen, er zeker een limiet zit aan zijn maximale capaciteit. Gelukkig staan er tegen die tijd hopelijk futuristische vervangers op de stoep, want zeg nou zelf, transparante DVD s zijn echt wel gaaf. 7
{titel} De 37 e Batavierenrace {subtitel} Liften Lopen - Liften Guus Remmerswaal {schrijver} Om tien over half vier gaat de wekker vlak naast mijn hoofd keihard en onverbiddelijk af. Daar waar ik normaal de gewoonte heb voor de optie snooze te kiezen en nog negen minuten aan de nachtrust toe te voegen, opteer ik op 25 april direct mijn bed uit te stappen. Met twee benen tegelijk, dan zit het goede er in ieder geval bij. Tijdens een ingekort ochtendritueel zie ik het sms je van ploegleider Ramon: Hallo allemaal, ochtendploeg gaat gewoon door. Om 4.15 uur op de afgesproken plek. Groeten, Ramon. Met de slaap in mijn hoofd kan ik er niet uitkomen waarom Ramon het verzenden van dit sms je noodzakelijk heeft geacht, er is immers geen reden waarom de ochtendploeg niet door zou gaan. Als ik een kwartier later ter plaatse kom, wordt het raadsel ontrafeld. Opel-busjes-hemel Het eens zo geliefde witte Opel-busje is nog voor de start naar de Opel-busjes-hemel gegaan in een ceremonie die gepaard ging met monteurs en witte rook. Geheel volgens rooms-katholieke traditie is witte rook ook de inleiding voor goede ideeën en beslissingen. De oplossing is simpel vertelt Ramon: Jullie gaan in tweetallen liften naar de wisselpunten om zo proberen de race toch te lopen. Door mijn langzaam ontwakende brein schiet het idee dat liften om zes uur s ochtends wel eens moeilijk zou kunnen worden, maar het duurt niet lang voor ik besef dat er over het parcours 330 busjes rijden met veelal plaats over. Even later ben ik helemaal gerustgesteld als ik hoor dat Hans mijn liftgenoot zal zijn en het voor twee lichamen als die van ons niet moeilijk kan zijn een lift te krijgen. Liftcasanova Met een touringcar worden we naar Dinxperlo gebracht, waar we het spreekwoordelijke stokje van de nachtploeg overnemen. Op dat moment staat het ATeam op de 99 e plek, voor een studievereniging heel goed. Vol goede moed stappen twee liftcasanova s op het busjesparkeertrein af. Hans knipt in zijn vingers en enkele ogenblikken later gaan de deuren van de ruime Mercedesbus van het Vatenbierenteam open. Dit team, met aan boord onder andere onze Jolande is met haast op weg naar het volgende wisselpunt. We liften mee en komen net op tijd aan. Onder het motto tijd zat gaan we even kijken hoe het duo Kevin en Jelle decelereren naar snelheden beneden de snelheid van het geluid om rustig te kunnen wisselen met Rutger en Joost. Rutger kiest met succes het hazenpad en Joost moet hard trappen om hem bij te kunnen houden op de fiets. De etappe Ongeveer een uur later staan Hans en ik bij wisselpunt 13 klaar, nu om daadwerkelijk de eer van het ATeam te gaan verdedigen. Met de hardcoremuziek van onze laatste lift (vrolijke studenten uit Groningen) nog in de oren, ga ik van start voor bijna 8 lange kilometers. Het tempo zit er lekker in en na iets meer dan 36 minuten mag ik de benenwagen inwisselen voor de fiets. In mijn vermoeide lichaam zit dan nog maar weinig kracht om naast het vooruit trappen van de fiets ook het routeboek te lezen. We zijn halverwege de etappe als ik erachter kom dat ik de verkeerde etappe bekijk. Hans is echter onverstoorbaar doorgelopen en houdt ook in de laatste helft van zijn etappe het tempo erin. We geven Wessel en Luitzen het sein bring it home en rijden met een campusteam en een bus vol heuse gangsters mee naar Barchem. De goede afloop wordt gevierd met goed blik bier, het uitzwaaien van Bart (de eerste loper van de middagploeg) en het bellen van Ramon (de ploegleider, die op dat moment nog slaapt). Tot slot Na een korte reis terug naar de campus wordt er gepraat, geslapen en gedronken. De rest van de middag breng ik slapend door om tijdens de barbecue en het eindfeest fit te zijn. En met succes! De 134 ste plek van het ATeam is uitbundig gevierd. De tegenslagen van het ATeam zijn met een AT-waardig plan teniet gedaan, en zoals de leider van dat andere A-Team ooit al zei: I love it when a plan comes together. 8
{titel} De BuCom {subtitel} Organiseren en deelnemen Remco Olimulder en Nander {schrijver} Alblas Het is zondag, de buitenlandse reis is voorbij en wij van de organisatie zijn moe, maar voldaan. De BuCom was dit jaar wederom een succes. We hebben 3 keer overnacht, 4 bedrijven bezocht, 4 keer op de veerboot gestaan, zijn 5 dagen weggeweest en zijn 6 keer een landsgrens gepasseerd. Bovendien hebben we zo n 25 tot 30 uur doorgebracht in de bus. Dit alles zonder noemenswaardige problemen! Het spreekt voor zich dat hier een maandenlange voorbereiding aan vooraf gaat. Dit begon met het kiezen van een locatie, wat bij ons niet veel tijd in beslag nam. Na de eerste vergadering was al wel duidelijk dat we richting Zweden zouden gaan. Ook de hoofdlocatie was al snel duidelijk. Dit zou Ringhals worden, de grootste energiecentrale van Zweden. Wat volgde was een periode van wekelijks vergaderen, contact opnemen met bedrijven, hostels en een camping en natuurlijk het regelen van een bus en chauffeur. Deze periode kende momenten van stress, maar ook hilarische momenten. Stress vanwege het niet kunnen vinden van slaapplaatsen, een go/ no-go moment in verband met sponsoring, en een late afzegging van Akzo Nobel in Malmö waarvoor we een vervanger moesten zoeken. Hilarische momenten vanwege falende laptops of hun gebruikers en de telefoniefobie van een zeker commissielid. Uiteindelijk brak de laatste week voor vertrek aan en dus werden de lijstjes nagelopen, hebben we alles, zijn de shirts en gadgets binnen, welke boodschappen moeten nog gedaan worden enzovoorts. Doordat we er achter kwamen dat er toch nog een aantal dingen niet gekocht wasn, schoot de stress er bij een aantal van ons goed in die laatste week. Bij mij leidde dit vooral de nacht voor vertrek tot een onrustige nacht, waarbij ik om het uur wakker werd - en dit leidde er de volgende ochtend weer toe dat ik een aantal dingen vergat, waardoor ik halverwege de reis naar Enschede weer terug naar huis moest en zodoende als laatste van de commissie op de vertrekplaats voor de Spiegel aankwam. Het zag er naar uit dat iedereen op tijd zou komen, maar waar bleef Ramon toch? 5 minuten voor tijd werd besloten om hem toch maar even te bellen om te vragen waar hij toch bleef. Toen kwam de aap uit de mouw, hij lag nog te slapen. Aangezien hij een aantal dingen had die voor ons van belang waren, konden we hem ook niet zomaar in Enschede achterlaten.. Figuur 1: Vertrekplaats: op Ramon na iedereen aanwezig! Een kwartier later dan gepland konden we dan eindelijk vertrekken. In het begin was de sfeer nog behoorlijk tam, maar naarmate we verder van Enschede wegreden, werd deze steeds beter. En de stress? Die was na een goed verlopen eerste dag compleet verdwenen. Figuur 2: Op de boot van Puttgarden naar Rödbyhavn is van stress nog weinig te zien. Volgende pagina: De belevenissen van Nander. 10
Vroeg opstaan is niet een van de dingen die je als student graag doet. Ik verbaas me soms hoe erg ik me kan ergeren aan dingen die klinken als een wekker. Half slapend strompel je rond terwijl je de laatste spullen die je mee wilt nemen bij elkaar raapt. Eenmaal klaar om te vertrekken, en aangebeld te hebben bij een paar andere mensen die ook meegaan, is het altijd fijn om te zien dat je niet de enige bent met een slaperige kop. Gelukkig hebben we de foto s nog. Na een lange en zware tocht richting de Spiegel was het wachten op Dick, onze buschauffeur. De stemming was een combinatie van enthousiasme en slaapgebrek. Toen de bus eenmaal gearriveerd was en de spullen ingeladen waren, begon de stemming er in te komen. En na een paar huishoudelijke mededelingen konden we gaan. Nou ja, we konden eindelijk gaan na een kwartier op Ramon te hebben staan wachten. De stemming sloeg redelijk snel om toen een paar mensen ons probeerden te verblijden met Abba. Er ontstond een koor van gejuich en booeee -geroep. Uiteindelijk wonnen onze martelaars en konden we de komende paar uur doorbrengen in dat gejengel. Gelukkig heb je voor dit soort situaties een mp3-speler. Zoals altijd tijdens busreizen was het een constant heenenweergeloop en zag je zakken snoep zich door de hele bus verplaatsen. De hier en daar slapende mensen werden (helaas) ongedeerd gelaten. Eenmaal aangekomen in Autostadt hadden we even de tijd om van de zon te genieten en om onze benen te strekken. Na dit een kwartier te hebben gedaan kwamen we erachter dat we hier toch niet de tijd voor hadden en was het rennen geblazen. Eenmaal binnen werden we weer in een andere bus gepropt om zo een rijdende rondleiding te krijgen van de fabriek. Tijdens deze tour kregen we het bouwproces van de auto s te zien, waarna je vrij was om te doen wat je wilde. Oude auto s bekijken, nieuwe auto s bekijken, of gewoon in het gras in de zon liggen. Hierna was het weer tijd om verder te reizen richting het hostel. Hier eenmaal aangekomen, na een kamer geclaimd te hebben, zijn we het bruisende stadsleven van Kiel in gedoken. Na een uur rondgelopen te hebben, zagen we eindelijk een fatsoenlijke pub. Na een aantal vloeibare boterhammen zijn we weer richting het hostel gegaan. De volgende ochtend konden we weer verder met de reis: de volgende stop was Terma, waar wij na een rijkelijke lunch een presentatie kregen over radarsystemen en het belang van vloeiend lopende communicatie tussen mens en machine. Na deze presentatie hadden we nog even de tijd om de plaatselijke supermarkt te plunderen, waarna we weer op weg gingen richting de eerste boottocht. Eenmaal aangekomen op de boot rende iedereen richting de eerste tax-free shop die ze konden vinden. De camping waar we die avond aankwamen zou ons verblijf zijn voor de komende twee nachten. Men was op het briljante idee gekomen om voor 50 man pannenkoeken te gaan bakken. Hoewel dit op zich een prima idee is en iedereen pannenkoeken lekker vindt, werd ieder zijn vocabulair verkleind tot duurt lang! De avond was gezellig met drank, een kampvuur en zelfs een plaatselijk campingfeestje dat sommige mensen probeerden te partycrashen. Na een lange nacht vertrokken de meeste mensen weer richting hun blokhutten om nog een paar uurtjes slaap te pakken. Sommige anderen brachten de nacht liever door op de wc. De volgende ochtend was het weer vroeg opstaan. Richting het grootste warenhuis van Zweden. Na een lange busreis en een presentatie konden we ons gaan verbazen over de grootte van het complex en in veel gevallen ook de prijzen. 24 euro voor een ijsmachine? Yes please! Hierna was het tijd om richting Ringhals te gaan: de plaatselijke kerncentrale. Na een tijdje in het informatiecentrum rondgehangen te hebben kregen we een presentatie/preek van een oude man. Kort samengevat vond hij dat vroeger alles beter was en dat wij meer gebruik moesten gaan maken van kernenergie. Terug aangekomen op de camping, was het tijd voor een barbecue! Na onze buiken vol gegeten te hebben, en de menige brandplekken achtergelaten te hebben zijn we met een grote groep richting de Zweedse stranden getrokken. Waar we, na het maken van een kampvuur, een boze boer achter ons aan kregen. Blijkbaar bevonden we ons in een beschermd vogelreservaat. De volgende dag, na een bus- en bootreis, was het eindelijk tijd voor Kopenhagen. Na een korte toeristische route werd iedereen vrij gelaten en hadden we 11 uur om onszelf te vermaken. Nadat een vaag museum onze culturele honger had gestild, gingen we lunchen. Na een tijd rondgelopen te hebben in een warenhuis, realiseerden we ons dat we nog flink wat tijd over hadden, waarna we op het idee kwamen om een bioscoop te zoeken. En zo verruilde wij de culturele schoonheid van Kopenhagen, voor de actie en explosies op het witte doek. De avond werd afgesloten met een autoshow die toevallig op dat moment plaatsvond. Na ons weer een weg naar de bus gebaand te hebben, plofte iedereen moe en voldaan terug in zijn stoel. De terugreis was een stuk stiller en rustiger dan de heenreis. Ik denk dat iedereen het er mee eens zal zijn dat het een fantastische reis en ervaring was. Dus bij deze: BuCom bedankt! 11
{titel} Gameverslaving {subtitel} Het is maar een spelletje Jochem {schrijver} Giesbers Veel dingen kunnen verslavend werken. Alcohol en drugsverslavingen zijn hier typische voorbeelden van, maar tegenwoordig komt er steeds meer technologie op de markt en daarmee komen ook nieuwe verslavingen. Het stereotype sms-verslaafde zal voor velen wel bekend zijn: mensen met een constant trillende telefoon in hun handen met aan het einde van elke maand een veel te hoge telefoonrekening. Sinds er breedbandinternet beschikbaar is, raken mensen ook daar aan verslaafd. Mensen die uren per dag chatten, zijn geen uitzondering. Ook online gamen is een verslaving van velen. De grootste boosdoener in dit segment is World of Warcraft, met maar liefst 11,5 miljoen spelers wereldwijd. Offline Toen internet nog niet zo groot was, werden offline spellen meer gespeeld, spellen waarvoor geen internetverbinding nodig is. Deze spellen speel je dan alleen of, als je extra toetsenborden, joysticks of controllers hebt, met wat vrienden. Ontspanning, ontsnappen aan de realiteit en simpelweg plezier hebben is dan het hoogste doel. Net als met boeken, zitten er in videogames spanningsbogen. Voorbeelden zijn dat je wilt weten hoe het spel afloopt en de verschillende levels die je steeds wilt uitspelen. Spanningsbogen als deze zorgen voor een verslavende werking, omdat je niet midden op zo n boog wilt stoppen. Multiplayer Maar enkel in je eentje spelen kan vervelend worden. Als je eenmaal het spel een keer hebt uitgespeeld kun je enkel nog herhalen. Variatie in games is dus belangrijk om mensen geboeid te houden. En de makkelijkste manier om variatie te creëren is samenspel met andere gamers, coöperatief of juist tegen elkaar. Zoals hiervoor al gezegd zijn sommige games met vrienden te spelen als je extra invoerapparatuur hebt. Een klassiek voorbeeld is Pong, waarbij twee spelers elk een boven - en onder -knop hebben. Een first person shooter (een genre dat sinds Wolfenstein 3D uit 1992 gespeeld kan worden) is een soort spel dat ideaal is voor samenspel. Je kijkt vanuit de ogen van je karakter en de bedoeling is dat je bepaalde doelen behaalt, waarvoor je soms andere karakters (computergestuurd) neer moet schieten. Vervang die karakters door vrienden die op een andere computer spelen en maak het doel dat je zoveel mogelijk van die vrienden neerschiet. Om dit te laten werken moet je de computers wel aan elkaar of aan het internet hangen, maar dat is tegenwoordig geen punt. Zodra dit gebeurd is, kan de machtsstrijd beginnen. De verslavende werking zit hier in het beter willen zijn dan anderen. Bij sommige spellen speelt er veel geluk mee als je beter wilt zijn dan de rest, maar voor andere spellen moet je veel tijd spenderen aan voorbereidend werk en/of je vaardigheden verhogen. Toch kan het zijn dat je na een tijd je vrienden wel qua speelstijl begint te kennen en je weer in herhaling valt. Met honderden of zelfs duizenden medespelers heb je nóg meer variatie. En dus nóg meer verslavende werking. Dat is de wereld van de MMO s. Massively multiplayer online games Figuur 1: Super Mario Bros. is een van de bekendste level-based games, een van de eerste Super Mariospellen. Zoals al in de tussenkop staat, staat MMO voor massively multiplayer online. Ook deze soort games valt weer onder te verdelen, met de bekendste de MMORPG. Een RPG is een role-playing game, waarbij je door een fictieve wereld (vaak Middeleeuws of futuristisch) loopt met je eigen karakter die een flinke hoeveelheid aan statistieken heeft. Als je alle statistieken op de maximale waardes hebt staan, is je karakter heel sterk, maar voor een goed spel zijn de gemiddelde waardes per class verschillend. 12
Samenwerking met verschillende classes is nodig om het spel door te werken, dus het is in je voordeel om van meerdere classes een karakter te hebben. En als je meerdere karakters moet onderhouden, heb je meer tijd nodig, wat dus betekent dat je veel tijd in het spel zal gaan stoppen. Maar dat is niet de verslavende werking van het spel. De verslaving ligt in het feit dat het spel nooit ophoudt: er zijn heel veel aspecten in het spel. Sommige statistieken gaan netjes omhoog samen met het level van je karakter, maar voor andere statistieken moet je heel veel tijd spenderen aan zogenaamd grinden (van het Engelse to grind). Dat is lange tijd hetzelfde herhalen om bepaalde doelstellingen te halen, zoals 1000 monsters van een bepaald type afmaken. Hoewel dit ontzettend saai kan zijn, geeft het wel goede statistieken en die statistieken zijn nodig om de beste te zijn (of om bij de besten te horen). (Goede) MMORPG s worden ook geregeld geüpdatet om een vernieuwend element in het spel te houden. Daardoor blijft er steeds iets nieuws te doen en hoef je je als speler niet snel te vervelen. Dat benadrukt nog wel dat het spel nooit ophoudt en dat de verslaving aanhoudt. Dopamine De ware verslaving wordt veroorzaakt door dopamine, een neurotransmitter in de hersenen. Zenuwcellen in de hersenen hebben uitlopers, genaamd axonen en dendrieten. Zenuwcellen geleiden elektrische signalen en tussen twee cellen zit een synaps. De synaps is een kleine spleet tussen de dendriet van de ene zenuwcel en de axon van de andere zenuwcel. In dit kleine gebiedje worden elektrische signalen doorgegeven via neurotransmitters, zoals dopamine. Wanneer dopamine vrijkomt in iemands hersenen, voelt de persoon zich gelukkiger. Dat klinkt vrij kort door de bocht en dat is het ook, maar de precieze werking van dopamine is vrij complex om te beschrijven. Lekker eten en goede seks zorgen voor een flinke dosis dopamine, net als een game dat doet voor gamers. Veel gamen zorgt dus voor een hoge hoeveelheid dopamine, wat een fijn gevoel geeft. Het lichaam raakt op een gegeven moment gewend aan deze grote hoeveelheid dopamine. Je hebt dan meer dopamine nodig om nog blijer te worden. Dat betekent ook dat wanneer je een tijdje geen computergames speelt de hoeveelheid afneemt, waardoor je je ook minder gelukkig zal voelen. Op zoek naar geluk, ofwel dopamine, kruip je weer achter de computer of een spelconsole. Deze lichamelijke verslaving is vergelijkbaar met andere verslavingen, zoals alcohol- en drugsverslavingen. Ook dan raakt het lichaam gewend aan de respectievelijke alcohol en drugs, en zal bij een verminderde hoeveelheid het lichaam alarm slaan. Wanneer verslaafd? Als iemand verslaafd is aan drugs, dan is dat vrij duidelijk en wordt al snel de diagnose gesteld. De kenmerken zijn herkenbaar, waardoor het snel duidelijk wordt wat er aan de hand is. Bij gameverslavingen zijn de kenmerken ook wel duidelijk, maar de criteria zijn dat wat minder. Sommigen laten het afhangen van de uren die de persoon spendeert in de virtuele wereld. Natuurlijk is dat een logische maatstaaf, maar wellicht functioneert deze persoon nog prima op het sociale vlak in de echte wereld. Een kenmerk is de teruggaande prestaties op school en/of werk, maar dit kan geen maatstaf genoemd worden, omdat dit heel sterk afhangt van andere factoren. Als de persoon psychisch afhankelijk wordt en dwangmatig gebruik maakt van games, kunnen we spreken van een gameverslaving. Wanneer echte sociale interactie dan naar de achtergrond verschuift en de virtuele wereld voor de verslaafden de echte wereld wordt, kan de verslaving serieuze vormen aannemen. Een sociaal isolement is niet onmogelijk, en een sociaal netwerk opnieuw opbouwen is een moeilijke taak, zeker wanneer je lichaam blijft vragen naar meer gamen. Stoppen? Het is belangrijk dat gamers zelf een grens trekken en zich daar aan houden. Veel gamen is niet per se erg, maar wanneer je sociale leven eronder begint te lijden moet je toch echt aan de rem trekken. Figuur 2: Neurotransmitters worden via synapsen verstuurd van zenuwcel naar zenuwcel. Dit is een schematische weergave van dit proces. 13
{titel} Pi (π) {subtitel} Hysterie om een getal, waarom? Thijs {schrijver} Friedhoff One A poem A raven Midnights so dreary, tired and weary, silently pondering volumes extolling all by-now obsolete lore. During my rather long nap the weirdest tap! An ominous vibrating sound disturbing my chamber s antedoor. This I whispered quietly, I ignore. Bovenstaand stuk komt uit Cadaeic Cadenza, een short story geschreven door Mike Keith. Het is het bekenste voorbeeld van piphilology. Piphilology staat voor de technieken die gebruikt kunnen worden om zo veel mogelijk decimalen van pi te kunnen onthouden, een soort ezelsbruggetje. Keith heeft zich bij het schrijven gehouden aan 1 vaste regel. Het aantal letters in het n e woord moet overeenkomen met het n e decimaal van pi. One, A poem staat dus voor 3,14. Ondanks de mooie poëtische manier om zo pi te onthouden is het niet erg efficiënt. Het recordaantal decimalen onthouden van pi staat op 100.000, probeer dat maar eens in dichtvorm te schrijven! Wat bezielt mensen dat ze zo n boek schrijven of zelfs honderdduizend decimalen uit hun hoofd leren? Blijkbaar is pi speciaal. Om hier meer van te begrijpen moeten we eerst meer weten over de geschiedenis van pi. De berekening van pi Een heel oude referentie naar pi komt uit het Oude Testament, er wordt gesproken over een bad: tien el van rand tot rand, terwijl een meetsnoer van dertig el het rondom kon omspannen. Een benadering op nul decimalen nauwkeurig. Al veel eerder was Archimedes er druk mee: hij tekende om (en in) een cirkel een regelmatige zeshoek. Hiervan kon hij een oppervlakte berekenen. Met een algoritme om van een regelmatige n-hoek het aantal hoeken te verdubbelen kwam hij tot een figuur van 96 hoeken. Figuur 1: Veelhoeken rond een cirkel. Recursief bepaalde hij hiervan de oppervlakte. Zo berekende Archimedes dat pi tussen 223/71 en 22/7 moest liggen. Hiermee had hij pi op drie decimalen nauwkeurig berekend - een hele prestatie als je alles met de hand moet doen. 500 jaar later werd er een efficiënter algoritme gevonden om pi te berekenen. Met een veelhoek van 3072 zijden werden er 5 decimalen gevonden. Door dezelfde persoon werd ook gezegd dat 3,14 in de meeste gevallen een voldoende nauwkeurige benadering zou zijn. Tot aan het tijdperk van computers liep het aantal correct berekende decimalen langzaam op. Daarna ging het snel. In 2002 stond het record op 1,24 biljoen decimalen. In handen van, hoe kan het ook anders zou je bijna zeggen, een Japanse universiteit. Het nut van het kennen van zoveel decimalen? Weinig. 39 decimalen zijn al genoeg om diameter van een cirkel ter grootte van het heelal op een proton nauwkeurig te kunnen berekenen. Het berekenen van decimalen wordt echter wel gebruikt voor het testen van computers en programma s op snelheid en rekenkracht. Mocht je toch geïnteresseerd zijn kun je op de volgende site miljoenen decimalen van pi laten berekenen: http://www.apfloat.org/apfloat_java/ applet/pi.html, waar het berekenen van 10.000 decimalen toch al een halve seconde duurt. Transcendentie van pi Het feit dat pi transcendent is, is bewezen door Ferdinand von Lindemann, een Duitse wiskundige. Zijn bewijs ging uit van een polynoom dat er zo uit ziet: Waarbij b 1, b 2, en a 1, a 2, algebraïsche getallen zijn. Dit bewezen te hebben volgt de transcendentie van pi uit de vergelijking van Euler, e iπ +1=0. Immers, als pi een algebraïsch getal zou zijn, dan is iπ dat ook. Lindemann bewees dat de vergelijking nooit nul kon zijn als a (iπ) algebraïsch is. Dus is pi niet algebraïsch. Deze stelling levert niet alleen het transcendentiebewijs voor pi, maar ook voor e en voor de natuurlijke logaritme van een algebraïsch getal. Het oudste probleem dat hiermee opgelost werd is de kwadratuur van een cirkel. Kun je met passer en lineaal een vierkant maken met dezelfde oppervlakte als de cirkel? Het antwoord hierop werd door Lindemann gevonden: nee. Duizenden wetenschappers die zich er jaren mee bezig hielden konden hun tijd in andere dingen gaan steken, wat zij probeerden was onmogelijk. 14
Is pi normaal? Het antwoord op deze vraag hangt af van in welke zin van het woord normaal de vraag wordt gesteld. De niet-wiskundige variant zal het antwoord nee krijgen, aangezien er zoveel speciale dingen met pi aan de hand zijn, dat is toch niet normaal? De wiskundige variant van deze vraag heeft nog geen antwoord. Of een getal al dan niet normaal is in de wiskundige zin van het woord hangt af van de randomheid van het getal. In het geval van pi: komt een gekozen reeks decimalen even vaak voor als een random reeks decimalen? Of beter: is de kans dat ze voorkomen even groot? Dit is heel aannemelijk te maken door een rij decimalen uit pi te pakken en dat te vergelijken met een rij random getallen. Het bewijs hiervoor, of hoe het bewijs überhaupt geleverd kan worden, is nog onbekend. Het feit dat pi transcendent is, geeft aan dat het oneindig veel decimalen heeft waar geen patroon in zal ontstaan. Elke leek zou hieruit concluderen dat de decimalen elkaar dus random op moeten volgen. Binnen de wiskunde kan je de transcendentie echter alleen maar gebruiken om het aannemelijk te maken, een bewijs is het niet. Doet de wiskunde hier onlogisch en verliest het de logica, of ziet wiskunde de logica waar al het andere het kwijt is? De pi-gekte Sinds behoorlijke tijd is er een site online (http://www. angio.net/pi/piquery) die je laat zoeken binnen de eerste 200 miljoen decimalen van pi. Zo is de geboortedatum van de auteur van dit artikel te vinden na de 45.468.625 ste decimaal van pi. Het vermoeden is dat elke reeks getallen te vinden is in de decimalen van pi, als je maar oneindig veel decimalen van pi beschouwt. Op genoemde site wordt ook ten overvloede gezocht naar loops. Hierbij wordt er naar een getal gezocht en het hoeveelste decimaal van pi waar dit getal voorkomt is de nieuwe zoekopdracht. Zo is er voor het getal 169 een loop van 20 zoekopdrachten gevonden, waarna je weer terug bent bij 169. Je kunt je afvragen hoe groot de kans is dat je een loop vindt, of hoe groot ze zijn. Resulteren alle getallen in een loop? Voor de mensen die niet houden van zwemmen in dit soort getallenvijvers heeft pi ook wat te bieden. Op 14 maart (03-14 in Amerikaanse notatie) heb je een mooi excuus voor een feestje, je kunt dan namelijk prima pi-dag vieren! Maar de gekte van pi gaat verder. Ook grote wetenschappers, bijvoorbeeld Richard Feynman, deden mee in de gekte van het getal. Bij het 762 ste decimaal van pi begint een rij van zes negens achter elkaar, voor het eerst zo n lange rij dezelfde cijfers achter elkaar. Feynman zei tijdens een lezing dat hij alle decimalen tot dat punt uit zijn hoofd zou willen leren, alleen maar om vervolgens alle decimalen op te kunnen zeggen en dan te eindigen met nine nine nine nine nine nine and so on. Sinds dat moment wordt dat punt het Feynman point genoemd. Figuur 3: Pi tot en met het feynman point Dan is er nog de film, pi. Niet zozeer over het het getal, maar over de gekte die het kan veroorzaken. De film gaat over een wiskundige die in alles in het leven patronen en cijfers gaat zien. De hoofdpersoon uit de film wordt helemaal gek van de patronen die door zijn hoofd spelen, maar niet voordat de kijker van de film helemaal gek gemaakt wordt van herhalende dingen, telefoons die 10 minuten lang afgaan en patronen in de film. Als de hoofdpersoon uiteindelijk zijn hoofd kaalscheert en zogenaamde patronen daarop aangeeft met watervaste stift, is de gekte compleet. De moraal van de film is dat als een nummer zich zo diep gevestigd heeft in je hoofd, je dan niet meer zonder het nummer kunt en het werkelijk overal tegen gaat komen. Ondertussen zal het wel duidelijk zijn dat er veel mensen geobsedeerd zijn door dit ene getal, pi. Zolang er wiskundigen zijn zullen er mysteries rond pi opgelost blijven worden en bijkomen, maar of websites zoals deze: http://3.14159265358979 32384626433832 79502884197169399375105820974944592.com/ ooit verdwijnen? De gekte rond pi gaat zo ver doordat pi eigenlijk overal in voorkomt en tegelijk ongrijpbaar is: een oneindig aantal decimalen met een schijnbare random-heid erin. Ondanks dat er al veel mysteries rond pi zijn opgelost, zijn er nog legio complexe stellingen die wachten om bewezen te worden. Na het lezen van deze redevoering over slechts 1 getal is het tijd voor een drankje, hoe anders te beschrijven door een ezelsbruggetje voor de eerste 14 decimalen van pi: How I want a drink, alcoholic of course, after the heavy lectures involving reading piphilogy. 15
{titel} Advertorial {subtitel} Researcher at Akzo Nobel My name is Albert Bokkers. I studied chemical engineering at the University of Twente and I got my masters degree in 2000. Then you have to think about the next step, going to industry to work as a chemical engineer or doing a PhD. I chose for the last option, because I really like to dig into a problem and try to solve it. I did my PhD also at the University of Twente in the group Fundamentals of Chemical Reaction Engineering, where I developed computer models to describe the complex flow phenomena occurring in a polymerization reactor. In my new job after my PhD I would like to combine my knowledge obtained during my PhD and my chemical engineering background. AkzoNobel offered me that opportunity and so I started working for the company in June 2007. My job is in the department Process & Product Technology which is a part of the Research and Technology Center. Our department is an expertise center that services all AkzoNobel business units worldwide. I work in the Fluid Flow team where I serve customers within AkzoNobel that have all kind of fluid flow problems in their chemical processes. Albert {schrijver} Bokkers To solve the problems I use advanced computer models that can give me a detailed picture of the flow phenomena occurring in the chemical process of the client. The challenge here is to find a balance between a very good and detailed solution and a more pragmatic approach of the problem. It is also a responsible task, because the customers come to me because I am the expert in a certain field and I have to provide them with the correct answer to their problem. What I really like in my job is the international character of my working environment. I work together with customers from abroad and also many colleagues in my department have different nationalities. Furthermore, AkzoNobel offers me the opportunity to develop my personal and technical skills by following different kind of courses. Name Albert Bokkers Works at AkzoNobel Research & Technology Center Position Researcher Fluid Flow Education Chemical Engineering Where University of Twente I serve customers who have fluid flow problems in chemical processes 16
We ve added lots of colors to the sky Are you ready to add color to your life? One out of every three aircraft is painted with our coatings. They can withstand sudden temperature variations from minus 60 to plus 40 degrees centigrade. They also weigh less. These technological advantages have made us a world leader in aerospace coatings. Coatings is just one of the many activities of AkzoNobel, an international and multicultural company with leading positions in paints, coatings and specialty chemicals. Want to know more? www.akzonobel.nl
Taipei 101 Op één na hoogste gebouw van de wereld Monique Parfitt De Taipei 101 was tot 21 juli 2007 met zijn 508 meter het hoogste gebouw van de wereld (op die dag bereikte de Burj Dubai een hoogte van 512,1 meter). De 101 is gesitueerd in Taipei, de hoofdstad van Taiwan. De toren bestaat uit acht compartimenten, geïnspireerd op het Chinese geluksgetal 8. De inspiratie van het gebouw kwam uit een groeiende stengel bamboe, wat in de Chinese cultuur een symbool van eeuwige kracht is. Figuur 1: De Taipei 101 steekt ver boven de andere gebouwen uit. De basis De vorm van het gebouw, de bamboestengel, heeft naast de goede looks positieve effecten op de stabiliteit van de toren: het gebouw heeft minder last van bewegingen door de wind. Ook zullen de hoogtewinden niet omlaag geleid worden, zoals bij andere, rechte, hoge gebouwen. In Taiwan zijn tyfonen en aardbevingen natuurverschijnselen waar rekening mee moet worden gehouden, zeker in het geval van een gebouw van dit formaat. Daarom worden er altijd dempers in de gebouwen geplaatst. In de Taipei 101 zit de grootste massa-demper van de wereld: een bal van 660 ton hangt tussen de 88 e en 92 e verdieping om voor stabili- teit en comfort in het gebouw te zorgen. Dankzij deze accelerometer kan dit gebouw winden tot 216 km/h en waarschijnlijk de sterkste aardbevingen tot het jaar 2500 weerstaan. Dankzij deze demper kunnen schokken tot wel vijftig procent worden opgevangen. De antenne is niet alleen het hoogste punt, maar ook nog eens het meest kwetsbare deel van de structuur, dus ook hier is demping aan toegevoegd: twee massadempings-systemen van 4,5 ton houden de antenne van het 101 verdiepingen tellende gebouw stabiel. Wolkenkrabbers moeten dus zowel sterk als flexibel zijn: sterk om het comfortabel te houden voor de mensen die binnen zijn en flexibel om niet in te storten als er grote krachten op het gebouw werken. Normaal wordt de juiste sterkte bereikt door belangrijke structuren die voor extra stevigheid zorgen uit te vergroten. Echter, door de buitengewone hoogte en eisen van de Taipei 101 moesten de ingenieurs met extra innovaties op de proppen komen. Ze hebben hier een high-performance staalconstructie voor gebruikt. Zesendertig steunpilaren ondersteunen de Taipei 101, inclusief acht mega-steunpilaren. Deze betonnen megazuilen lopen door tot de 92 e verdieping en zijn tot de 62 e etage gemaakt uit gewapend beton. Ook de fundering is van belang, gezien de hoeveelheid massa die een gebouw van dit formaat met zich meebrengt - al helemaal gezien het feit dat de Taipei 101 is gebouwd op 55 meter zeeklei. Daarom zijn er 557 betonpijlers in de grond geslagen, welke tot een diepte van 80 meter reiken. 25 meter van deze peilers zitten vast in een rotslaag. De liften Ook de liften zijn een bijzonder staaltje techniek. Omdat ook veiligheid erg belangrijk is, moeten mensen die aanwezig zijn in het gebouw snel naar beneden kunnen (zeker na 9/11). Daarom is er een flink aantal liften in het gebouw; 67 om precies te zijn. Twee daarvan reiken tot de 89 e verdieping en zijn de snelste liften ter wereld. Ze brengen je met een maximumsnelheid van zo n 60 km/h van de vijfde naar de 89 e verdieping. Figuur 2: Een van de twee grote massa-dempersystemen. 18
Symboliek In de Taipei 101 zitten verschillende symbolen verstopt, waaronder het symbolisme van axis mundi; een middelpunt op de wereld waar aarde en lucht met de vier kompasrichtingen ontmoeten. Deze vorm van symbolisme wordt bijna altijd aan spitse gebouwen toegeschreven. Het aantal verdiepingen staat voor de vernieuwing van tijd: de nieuwe eeuw die was aangebroken toen de toren gebouwd was (100+1) en alle nieuwe jaren die volgen (1 januari = 1 01). Het symboliseert idealen die net iets beter zijn dan het perfecte, aangezien 100 het traditionele nummer voor perfectie is. 101 is ook de postcode van Taipeis internationale bedrijventerrein, waar de Taipei 101 gebouwd is. In de hoofdtoren zitten acht segmenten van elk acht verdiepingen hoog. In Chineessprekende culturen wordt het getal acht geassocieerd met overvloed, voorspoed en geluk. Ook doet de herhaling en vorm van deze segmenten voor als de herhalingen in een Aziatische Pagode, een toren die (wederom) aarde en lucht met elkaar verbindt. Ook doet het denken aan een bamboestengel, welke voor leren en groeien staat. s Avonds brengt de gele gloed boven op de Taipei een beeld van een kaars of zaklamp, welke staat voor de idealen van vrijheid en gastvrijheid. Elke avond van 18.00 tot 22.00 uur wordt de toren met een van de zeven kleuren uit het spectrum belicht. Elke kleur correspondeert met een dag in de week. Figuur 3: De dagen van de week corresponderen met deze kleuren. De cyclus door het spectrum zorgt voor een connectie van de toren met de symboliek van regenbogen die als bruggen tussen de aarde en de lucht staan. Millennium Park sluit aan de oostkant aan bij de Taipei 101 en verbindt het gebouw verder met de symboliek van tijd. Het ontwerp van het ronde park maakt dat het ook nog eens dienst doet als zonnewijzer. De toren zelf zorgt voor de schaduwen om de middaguren aan te geven aan de inzittenden van het gebouw. Het ontwerp van het park komt terug in een klok welke bij de ingang staat. Deze klok loopt op de windenergie die wordt opgevangen door de windschering van het gebouw. Feng Shui Het ontwerp van de Taipei 101 is, zoals vele andere gebouwen in deze cultuur, volledig naar de regels van Feng Shui. Feng Shui is een meer dan 3000 jaar oude filosofie die leert hoe de omgeving geluk kan beïnvloeden. Feng Shui leert welke invloeden vormgeving en inrichting op het welzijn en geluk van de mens hebben, en ook hoe negatieve invloeden veranderd kunnen worden in positieve. Een voorbeeld hiervan is te vinden in de vorm van een grote, granieten fontein op de kruising van Songlian Road en Xinyi Road, vlakbij de oostelijke ingang van de toren. Een bal draait bovenop de fontein in de richting van de toren. Dankzij public art geeft de fontein een contrast tussen de toren in textuur, terwijl het ontwerp juist op de toren is geïnspireerd. Figuur 4: De Feng Shui fontein voor de ingang. Toch heeft de fontein ook een praktische functie in de Feng Shui filosofie. Een T-splitsing vlakbij de ingang van een gebouw representeert een potentiële drainage van positieve energie (oftewel: ch i) van zijn structuur en zijn inzittenden. Als op zulke locaties stromend water wordt aangebracht, wordt de afvoer van positieve energie opgeheven door een inwaartse stroming van ch i. De fontein geeft een traditionele oplossing voor een traditioneel probleem, maar het ontwerp blijft toch modern. De Taipei 101 mag inmiddels wellicht ingehaald zijn door de Burj Dubai wat betreft hoogte, het blijft een fenomenaal staaltje bouwwerk. Het gebouw bevat naast vele (bank)bedrijven ook het nodige amusement in de vorm van winkels en restaurants. Op de 89 e en 91 e verdieping bevinden zich de uitkijkpunten en de 101 e verdieping geeft ruimte aan privé club Summit 101, waar verder niets over bekend is. Ook van binnen gaat de symboliek door en het interieur is ook volgens de Feng Shui filosofie ingericht. En, last but not least, de optische vezel- en satellietinternetverbindingen geven ruimte aan transfersnelheden tot een gigabit per seconde. Al met al bevat de Taipei 101 historische motieven en ideeën met moderne technieken en materialen. 19
Interview Marijke Stehouwer De nieuwe studieadviseur voor AT en ST Geert Folkertsma en Jochem Giesbers Sinds enkele weken (op het moment van schrijven nog maar twee) wordt het kantoor tegenover Astatine niet meer bewoond door Herman Hemmes, die naar het kantoor van Bernard Boukamp is verhuisd. Wij trokken eropuit om meer van de nieuwe bewoonster van HT707 te weten te komen. Ik wil de studenten graag leren kennen. Kom eens gezellig binnenlopen! Wie ben je en wat doe je? Ik ben Marijke Stehouwer, 28 jaar, kom uit Groningen, maar opgegroeid in Haaksbergen. In Groningen heb ik Engels gestudeerd en aansluitend de lerarenopleiding gedaan. Na mijn studie kreeg ik direct een baan in Warffum op een middelbare school. Daar heb ik een tijd gewerkt, maar merkte dat ik hbo toch leuker vond, dus ging ik een dag per week lesgeven aan de Saxion hogeschool. Daarna kreeg ik een baan bij Windesheim in Zwolle, vijf dagen per week. Ik gaf Engels aan eerstejaars studenten, maar deed daarnaast ook studentenbegeleiding. Dat laatste vond ik erg leuk en ik merkte dat ik er ook goed in was. Sinds 1 juni ben je de nieuwe studieadviseur van AT en ST. Hoe kwam je hier terecht? Ik keek af en toe naar de vacatures op de Academic Transfer website. Daar zag ik deze vacature tussen staan en omdat de studentenbegeleiding bij Windesheim zo goed beviel, besloot ik te reageren. Daarna was het een lange procedure, want de sluitingsdatum van de vacature was al op 15 november 2008. Aan het eind ging het juist allemaal erg snel: op 28 mei was mijn laatste werkdag in Zwolle, op 29 mei ben ik verhuisd naar Enschede en op 2 juni begon ik hier met werken. Een flinke verbetering ten opzichte van elke dag op en neer reizen tussen Groningen en Zwolle! Ja, het voelt echt heel luxe om hier de deur uit te stappen en 15 minuten later thuis te zijn. Hiervoor was ik toch altijd een dik uur onderweg. Ik woon nu in Roombeek tegenover de oude Grolsch-brouwerij, bijna alle dozen zijn intussen uitgepakt Hoe heb je je voorbereid op deze nieuwe baan? Op Windesheim heb ik natuurlijk studentbegeleiding al geleerd, dus die ervaring kan ik als studieadviseur mooi gebruiken. De universiteit en opleidingen AT en ST kende ik natuurlijk nog niet. In het algemeen lijkt de UT qua structuur wel op de universiteit in Groningen, maar ik kom helemaal niet uit de bèta-hoek, dus inhoudelijk is het echt allemaal nieuw voor me. Daarom heb ik de hele studiegids en het OER (Onderwijs- en Examenreglement red.) van tevoren doorgelezen. En heeft dat wat geholpen? Jawel, maar de eerste week verzoop ik in afkortingen waar ik de betekenis niet van wist.. Gelukkig konden de studenten me daarbij helpen, en overleg met de rest van de staf zoals Jaap, Herman en Bernard helpt me ook verder ingeburgerd te raken als ze tijd hebben tenminste, want ze zijn erg druk. Daarnaast zijn de gesprekjes die ik al met studenten heb gehad erg leerzaam, jullie weten hoe alles gaat en waar de problemen zitten waar ik dan weer mee kan helpen. Dus je bent ook al meteen begonnen met studenten adviseren? Ja, dat is tenslotte mijn functie. Er zijn al een paar studenten meteen langsgekomen die een afspraak wilden om eens over hun studieplannen te praten. Dat begint nu allemaal een beetje op gang te komen. Verder wordt aan het eind van het jaar aan iedere eerstejaars student een studieadvies gegeven, op basis van hun resultaten. Dat varieert van prima, ga zo door tot weet je zeker dat AT de goede studie voor 20