DORPEN IN VERANDERING Naar nieuwe onderzoeksvragen en beleidsperspectieven Workshop Hefbomen voor dorpenbeleid, Mensen of stenen? Bern Paret Provincie West-Vlaanderen
SITUERING WEST-VLAANDEREN WESTHOEK
VERLOOP WORKSHOP 1. Vraag: Hoe kan een overheid sturen/ingrijpen op leefbaarheid/sociale vitaliteit van dorpen? 2. Ons Verhaal: Dorpenaanpak in West-Vlaanderen 1997-nu Leefbaarheidsstrategie Westhoek 1997-2005 Aanpak West-Vlaanderen Integrale dorpenstrategie Westhoek 2009-nu 3. DEBAT
LEEFBAARHEIDSAANPAK WESTHOEK 1997 - NU
ONDERZOEK UNIVERSITEIT AMSTERDAM (1997) 59 kleinste kernen -Bewoners -Voorzieningen -Dorpen 5 Leefbaarheidsonderzoek
BEOORDELING BEWONERS: SCHAAL! Schaalvergroting: de regio als referentie - Werk en voorzieningen: Voldoende, kwalitatief aanbod op regioniveau, <-> Vervoersafhankelijken! Schaalverkleining: het eigen dorp - Woonomgeving: woondorp <-> autonoom dorp Stijgend belang omgevingskwaliteit (rust, groen, authenticiteit ) <-> kwaliteiten onder druk - Samenleven (het sociaal klimaat): Nieuwe dorpsbinding <-> afwezigheid voorzieningen - Politiek (greep op de eigen omgeving): Belang van bewonersbetrokkenheid! 6 Leefbaarheidsonderzoek
STRATEGIE 1997 2006 Opportuniteiten tijdens onderzoek Europese middelen! Hefbomen: a. Dorpsversterking; investeren in publieke ruimte b. Acties rond voorzieningen en doelgroepen c. Wonen in de Westhoek d. Imago: Op weg naar nieuwe tijden Vanaf 2001: - nadruk op ruimtelijke kwaliteit: kwaliteitskamer - nadruk op betrokkenheid bewoners! 7
1. Dorpsversterking 8 Leefbaarheidsprojecten
9 Leefbaarheidsprojecten
10
11 Leefbaarheidsprojecten
12
13
b) Voorzieningen en Doelgroepenbeleid Zorgnetwerken/dorpsdiensten 3 Regionale sociale verhuurkantoren Ankerpunt Mobiliteit Dorpswinkels 14
2005 15 Evaluatie
AANPAK PROVINCIE WEST-VLAANDEREN
AANPAK WEST-VLAANDEREN Onderzoek 2001: Leefbaarheid dorpen tussen Leie en Schelde Ervaring Westhoek wordt gedeeld Dorpenaanpak strategisch project in eerste Plattelandsbeleidsplan Investeringen publieke ruimte in Europese programma s Kwaliteitskamer provinciaal Opzet Provinciaal dorpenteam
AANPAK WEST-VLAANDEREN Structureel sinds 2006 Gebaseerd op aanpak Westhoek Steun voor een kwalitatief voortraject: Opmaak van een projectdefinitie: Ambitie Selectie goede ontwerper/architect Kwaliteitskamer Betrokkenheid inwoners/gebruikers! 20 dorpen betrokken, met 140.000 Financiële ondersteuning uitvoering via PDPO (POP) - LEADER
INTEGRALE DORPENSTRATEGIE WESTHOEK 2009 -
WESTHOEK: INTEGRALE DORPENSTRATEGIE Naast kwetsbare dorpen opnieuw ook aandacht voor mooiere dorpen ifv versterking streekidentiteit Meer nadruk op ruimtelijke uitdagingen, naast leefbaarheid Dorpsin- en uitbreidingen duurzaam wonen dorpspatrimonium Focus op grensgebied met Noord-Frankrijk Ook doelgroepenbeleid (jeugdinfrastructuur, kinderopvang, zorgnetwerken) Responsabiliseren inwoners: bewonersplatforms dorpsbudgetten Responsabiliseren besturen: light formule Balans: 16 Dorpskernvernieuwingen, 13 dorpszalen
ONDERZOEKSVRAGEN
ONDERZOEKSVRAGEN Dorpen in Verandering? Demografische veranderingen; zorg, braindrain, jobs (Toegenomen) mobiliteit was hefboom, maar wordt achillespees? Gevolgen naar Ruimtelijke Planning! Stimuleren zelfvoorzienigheid coöperatieve gedachte? Toekomst Parochiekerken?
DEBAT
DEBAT Mensen of stenen? Investeren in stenen is grote hefboom, maar makkelijk voor overheid. Hoe investeren in mensen als hefboom?
DEBAT Mensen of stenen? Mensen (politici EN inwoners) blijven denken in termen van autonoom dorp ipv woondorpen die functioneren in een regionale schaal. Hoe kunnen we dit wijzigen? Dus, jonge gezinnen aantrekken in de dorpen is een grote noodzaak. Het aanmoedigen om bestaande huizen in de dorpskommen te renoveren of het creëren van nieuwe betaalbare bouwgronden vindt belangrijk. Alle slapende bouwgronden moeten in kaart worden gebracht en correct belast worden. Het sociale leven in de dorpen zal er wel bij varen en de kinderen kunnen schoollopen in hun eigen dorp.
DEBAT Steden of dorpen? De toekomst is aan de stad! Welke toekomst voor dorpen gezien de vele uitdagingen: demografische veranderingen, energie, mobiliteit De Vlaamse bouwmeester Bob Van Reeth vindt het onderhand welletjes. De stad is er voor de mensen, het platteland is er voor de koeien.