Hoe denken burgers over exoten? Riyan van den Born Radboud Universiteit Nijmegen Opbouw lezing Deel 1. Visies op de relatie tussen mens en natuur Deel 2. Percepties van exoten Deel 3. Verbanden tussen 1 & 2 Visie op natuur Beelden van de natuur Waarden van de natuur Beelden van de relatie tussen mens en natuur Mixed methods survey: studie 1,2 en 3 interviews: studie 4 Methodische aanpak Kwantitatief: enquête N = 200 (Nijmegen e.o.) Studie 1 Themandag Wergroep Exoten 1
Natuurbeelden Waarden van de natuur Arcadische natuur (weidevogels; knotwilgen etc.) Wilde natuur (aardbeving: Noordpool etc.) Gebruiksnatuur (graanveld; voetbalveld etc.) Penetrante natuur (muggen; onkruid in de tuin etc.) Gedomesticeerde natuur (kamerplanten; honden en katten etc.) Intrinsieke waarde Toekomstige generaties Herinnert ons aan de oorsprong van het leven Menselijke gezondheid Wetenschap Recreatie Schoonheid Natuurstudie Ontspanning Genieten van dieren en planten Landbouw Waarden van de natuur Natuur belangrijk om: (1) Menselijke gezondheid (2) Toekomstige generaties (3) Intrinsieke waarde van de natuur Studie 1 De mens staat boven de natuur en kan er daarom mee doen wat hij wil. Mens en natuur zijn gelijkwaardig. De mens is een onderdeel van de natuur, maar is niet verantwoordelijk voor het behoud van de natuur. De mens is een onderdeel van de natuur, en is verantwoordelijk voor het behoud van de natuur. Studie 1 Studie 2 Kwantitatief N= 172 (Gennep) Themandag Wergroep Exoten 2
Studie 2 Economische groei is noodzakelijk om milieuproblemen op te lossen. Het is onze taak om de natuur te behouden voor toekomstige generaties. We moeten niet boven de natuur staan, maar samenwerken als partners. Het spirituele aspect van natuur is erg belangrijk. Studie 2 Kwantitatief N=1000 Studie 3 Kwalitatief: interviews N=31 Heerser de mens staat niet boven de natuur de mens heeft niet het recht de natuur te beheersen de mens is niet superieur aan de natuur arrogantie : de mens overschat zichzelf de natuur onderwerpen is de natuur vernietigen Partner het is niet mogelijk de menszalde natuuraltijddomineren de natuurgeeftonsheel veel( ) maar watgevenwe terug? de menskannietmet zoveelvrijheidomgaan de natuurkannietpraten, duswe kunnennietwetenwatde natuur wil Themandag Wergroep Exoten 3
Rentmeester verantwoordelijkheid: - de mens heeft zoveel mogelijkheden; dat brengt verantwoordelijkheid met zich mee. de volgende generaties: - als het functioneren van de volgende generaties onmogelijk wordt gemaakt, dat kunnen we niet maken - we moeten zorgen voor de kinderen van onze kinderen Maar: de mensstaatnietbovende natuur Participant Onderdeel van de natuur: - we zijn een onderdeel van de natuur, we staan bovenaan de voedselketen - we zijn slechts een schakel in de ecologische keten - de mens is onderdeel van de natuur omdat de natuur levende en niet-levende elementen omvat : mens -natuur relatie Participant Spiritualiteit - alsikin de natuurben, het maaktnietuitof datde zee is of het bos, danhebikhet gevoeldathet ietsmet me doet. Het geefteenbepaalderust. Ikkanhet nietgoed beschrijven, en ik weet niet of dat dan spiritualiteit is : mens -natuur relatie Belangrijke elementen in de mens-natuur relatie: De mens staat niet boven de natuur De mens moet respect hebben voor de natuur De mens is verantwoordelijk voor de natuur De mens is onderdeel van de natuur M ouderschap in de natuur? N Percepties van exoten Verbrugge, van den Born, Lenders 1800 enquêtes verspreid in 3 gebieden Stad (Arnhem) Dorp (Renkum) Boskoop Beelden van de natuur Zeer uiteenlopend 47% vindt wildheid en afwezigheid van mensen geen voorwaarde voor echte natuur 50% vindt dat natuur iets is dat autonoom moet kunnen functioneren. Response 22% 401 bruikbare vragenlijsten Veel hoogopgeleiden Themandag Wergroep Exoten 4
Beelden van de relatie tussen mens en natuur Factor Heerser -0.65 Participant 0.31 Gemiddelde score (op schaal van -2 tot 2) Partner 0.56 Rentmeester 1.46 Beelden van evenwicht Beelden van evenwicht Gebufferd: 76% Labiel: 19% stabiel: 2% en indifferent:3% Kennis niveau Perceptie exoten 80% zegtdefinitievan exotentekennen 52% geeft correct voorbeeld 16 stellingen Meestgenoemd: - brulkikker -boktor - rivierkreeft - amerikaanse vogelkers Relatie tussen kennis en betrokkenheid Themandag Wergroep Exoten 5
Perceptie exoten: betrokkenheid Exoten algemeen Locaties: Arnhem, Renkum en Boskoop n = 398 Stellingen perceptie onderzoek (n = 398) 31 Perceptie exoten Accepteren, controleren of uitroeien? Factor Risicoperceptie -0.04 Betrokkenheid -0.05 Controle 1.05 Gemiddelde score (Op schaal van -2 tot 2) Insecten Aquatisch Planten Maatregelen voor gezelschapsdieren minst geaccepteerd Minder moeite met uitroeien van insecten en planten Aaibaarheidsfactor Gezelschapsdieren Betrokkenheid resultaten perceptie onderzoek (n = 398) VOFF-dag (n = 47) Betrokkenheid van de VOFF-dag bezoekers (n = 47) Themandag Wergroep Exoten 6
Accepteren, controleren of uitroeien? (n = 398) Verbanden tussen 1 & 2 VOFF-dag (n = 47) 1.Respondenten met puur of wild beeld van de natuur beschouwen de risico s van exoten groter. 2. Rentmeesters positiever over ingrijpen bij exoten dan nietrentmeesters. 3. Participanten meer betrokken. 4. Respondenten die natuur als instabiel zien, zien exoten als een groter risico, positiever over ingrijpen en zijn meer betrokken dan respondenten met een gebufferd beeld. Wat hebben we hieraan? Belang van belevingsonderzoek -Draagvlak - Communicatie - Signalering& preventie Bedankt voor uw aandacht Themandag Wergroep Exoten 7