Actief verplaatsen van dieren en planten Naar een onderbouwd verenigingsstandpunt Wouter Vanreusel, Kevin Lambeets en Jules Robijns
(Her)introductie Controversieel thema Voor- én tegenstanders Gebrek aan duidelijke visie Onduidelijkheid leidt tot twee knelpunten Herintroductie gebeurt stiekem, met de daarbij horende problemen Herintroductie gebeurt niet, ook al had het een soort kunnen redden Nood aan verenigings-standpunt & duidelijke richtlijnen voor beheerders
Nota actief verplaatsen Visie van de vereniging Procedure en aftoetsingskader voor vrijwilligers en professionelen Natuurpunt Alle vormen van actief verplaatsen (13 types) Flora én fauna Focus op eigen natuurgebieden
Grote principes Natuurlijke processen voorrang Bij twijfel of kennislacune: voorzorgsprincipe! Maar: verplaatsen kan legitieme natuurbehoudsmaatregel zijn 1. Laten overleven van een bedreigde populatie 2. Herstellen van een verdwenen populatie 3. Helpen overleven van een bedreigde soort 4. Herstellen van ecosysteem via inbrengen sleutelsoort of gemeenschap 5. Verhogen van de landschaps- of natuurwaarde van een terrein
Basisvoorwaarden Doel helder omschreven In kader van beheervisie Binnen de wetgeving In alle openheid Wetenschappelijk onderbouwd Opvolging voorzien Na voorafgaand overleg en toestemming van betrokkenen o Beheerteam o Dienst Natuur o Dienst Studie o ANB
Types 1. Introductie buiten het oorspronkelijk areaal - Nee 2. Translocatie om dwingende redenen Nee, tenzij 3. Herintroductie Nee, tenzij 4. Bijplaatsen Nee, tenzij 5. Enten met bodemmateriaal of opbrengen maaisel Ja mits 6. Aanplanten van bomen of struiken Ja mits 7. Inzaaien gras/klaver of andere gewassen voor uitmijning van fosfaat Ja mits 8. Ontwikkelen grasland door inzaai algemene grassoorten Ja mits 9. Herstel kruidenrijke akkers Ja mits 10. (Her)introductie van sleutelsoorten voor systeemherstel Ja mits 11. Herintroductie van plantensoorten voor faunaherstel volg andere types 12. Inzaaien van zaadmengels Nee tenzij 13. Inbrengen plantensoorten met als doel natuurbeleving in cultuuromgeving Ja mits
Stappenplan 1. Bepaal doel en type van de maatregel 2. Toets zelf noodzaak en wenselijkheid van de maatregel af 3. Leg bij positieve aftoetsing de wens tot actief verplaatsen voor aan beheerteam en professionele medewerkers Natuurpunt 4. Bij positief advies uitvoer of vooronderzoek 5. Beslissing tot uitvoering door de vermelde personen of instanties. 6. Beschrijf maatregel in verslag, jaarrapport of monitoringrapport. 7. Opvolging via waarnemingen.be of monitoring
Wetgeving Wetgevend kader: het Soortenbesluit Onderafdeling 5. Verbodsbepalingen betreffende het introduceren in het wild Art. 17. Het is verboden om specimens van soorten die onder het toepassingsgebied vallen van dit besluit, opzettelijk te introduceren in het wild. Art 21 1 Specifieke afwijkingen van het in onderafdeling 5 vermelde verbod tot introductie kunnen, met betrekking tot inheemse soorten, alleen verleend worden in het kader van een soortenbeschermingsprogramma, zoals vermeld in artikel 26, derde lid. Maar: voorstel van ANB tot wijziging: Specifieke afwijkingen van het in onderafdeling 5 vermelde verbod tot introductie kunnen, met betrekking tot inheemse soorten, alleen verleend worden in één van de volgende gevallen: 1 in het kader van een soortenbeschermingsprogramma, zoals vermeld in artikel 26, derde lid; 2 in het kader van een specifieke afwijking met het oog op translocatie. Met translocatie wordt bedoeld: het opzettelijk en weloverwogen verplaatsen van één of meerdere specimens van een soort binnen zijn natuurlijke verspreidingsareaal. De translocatie moet voldoen aan de bepalingen vermeld in artikel 20; 3 in het kader van een specifieke afwijking met het oog op de verzorging en revalidatie van uit het wild afkomstige, hulpbehoevende dieren, overeenkomstig de bepalingen in artikel 20.
Wetgeving In het geval van een translocatie, vermeld in het eerste lid, 2, dienen de volgende aspecten mee in overweging genomen te worden: 1 de geschiktheid van het biotoop; 2 tijdstip van vangst en vrijlating 3 het risico op de verspreiding van wildedierenziekten; 4 genetische impact; 5 het lokale maatschappelijke draagvlak; 6 de overlevingskans van de betrokken specimens voor en na translocatie; 7 de mogelijke impact van de verplaatste populatie op de omgeving; 8 de duurzaamheid van de ingreep. In het geval van een translocatie, vermeld in het eerste lid, 2, gelden de volgende voorwaarden: 1 er wordt een advies ingewonnen bij het Instituut; 2 specimens die gevangen en verplaatst worden ondergaan een gezondheidscheck en worden in de mate van het mogelijke voorzien van een markering; 3 er moet steeds een voorafgaande toestemming zijn van de eigenaar en, in voorkomend geval, de gebruiker, op wiens terrein de dieren worden vrijgelaten; 4 een translocatie moet desgevallend verenigbaar zijn met een goedgekeurd natuurbeheerplan van type drie of type vier vermeld in artikel 16 van het decreet van 21 oktober 1997.
Gevalstudie Getedraak
Gevalstudie Getedraak Historiek Kamsalamander in de Getevallei - Populaties: Meertsheuvel (Zoutleeuw) 3kms Viskot (Drieslinter) - Mid 1990: bolwerk Kamsala Vlaams-Brabant (geg. VLM) - 2003: herontdekking Kamsala Viskot; 2004: Dotermont, Doysbroek Lewylle 2009-2010. De Kamsalamander in Vlaams-Brabant verspreiding, ecologie en beheer - Rapport Natuur.studie Meertsheuvel (SBZ) = ongunstig, Viskot = gunstig - Imbrichts 2012. KLE s Meertsheuvel Viskot. - Studie RLZH - 2013: inventarisatie Meertsheuvel zeer pover - 2012-2013 = omslagjaar: mest, bos & bomenrijen procesmatig graslanden, opschalen?!?!
Gevalstudie Getedraak Actie! - Afweging translocatie: (i) bespreking beheerteam (ii) betrekken Natuurpunt Studie & Natuurpunt Beheer (iii) opstellen aanvraag = Afwijking Soortenbesluit (ANB) - Zomer 2014: translocatie 12 larven (+ waterplanten) Opvolging - 2015: monitoring poelen - Zomer 2015: tweede translocatie larven?!
Gevalstudie Getedraak niet bij de pakken - Pro-actief beheer (sinds 2012): aanleggen nieuwe poelen, landschapsherstel boccage, regulier maaibeheer al dan niet met nabegrazing (uitrasteren poelen), hakhoutbeheer (takkenhopen), - Samenwerking: prov. Vlaams-Brabant, RLZH, gemeente Linter & Zoutleeuw poelennetwerk Getevallei! - Infoverstrekking: Linter Leeft, Zoutpot, Natuur & Landschap, natuurbericht.be, natuur.focus,
Gevalstudie Getedraak Richtlijnen Natuurpunt?! - Doel & type: Translocatie om dwingende redenen - Noodzaak & wenselijkheid: directe bedreiging (vermesting + pesticiden, ondermaats landhabitat, geen geschikte functionele verbinding) wel nog adulten & voortplanting - Overleg: (i) beheerteam + beheercommissie (RWG) (ii) NPS + NPB - Vooronderzoek: inventarisatie poelen 2013 (Lewylle e.a.) Binnen areaal (Getevallei, Meertsheuvel), doellocatie geschikt (550m, water + land), geen negatieve effecten te verwachten - Beslissing tot uitvoering: aanvraag Afwijking Soortenbesluit + motivatie - Maatregelen: concreet beschrijven & documenteren: waarnemingen.be - Monitoring: succes of falen?!! geg. 2015: adulten in bronpoel, noppes op translocatie
Gevalstudie akkerflora
Debat Ervaringen in jullie beheerteam? Wat vind je van principes van de nota? Nog voorbeelden om af te toetsen? Ontwerptekst verkrijgbaar op aanvraag Opmerkingen welkom tot 26 juni