Voorwoord...v Deel I. ALGEMEEN Het insolventierecht anno 2014 Eric Dirix...3 I. Inleiding...3 II. Buitenlandse ontwikkelingen...7 III. Vermogensafscheiding... 10 IV. Deformalisering... 12 V. Instrumentalisering... 14 VI. Het nut van dogmatiek... 20 1. Homologatie van het reorganisatieplan Paritas-regel... 20 2. Overdracht onder gerechtelijk gezag Samenloop en buitenbezitstelling... 24 3. Overdracht onder gerechtelijk gezag Boedelvorming Verdeling... 27 4. Overdracht onder gerechtelijk gezag Boedelschulden... 27 VII. Procedureperikelen... 28 VIII. Hervorming roerende zekerheden... 32 IX. Besluit... 36 Vereffening van vennootschappen: een perpetuum mobile? Herman Braeckmans... 39 Inleiding... 39 I. De evolutie in de wetgeving... 40 1. Invulling van hiaten en opvangen van misbruiken... 40 2. De wet van 19 maart 2012 en de wet van 25 april 2014... 42 II. Ontbinding en vereffening in één akte: vereenvoudiging van de vereffening... 43 III. Benoeming van de vereffenaar door de algemene vergadering... 51 IV. Een belangrijke nieuwe bevoegdheid van de voorzitter van de rechtbank van koophandel... 52 vii
V. Alle waarborgen van recht schapen heid voor de uitoefening van het mandaat... 53 VI. Veroordelingen in hoofde van de vereffenaar: verduidelijking door de wetgever... 55 VII. Handelingen tussen de benoeming door de algemene vergadering en de bevestiging ervan... 55 VIII. De alternatieve kandidaat-vereffenaar... 56 IX. De ondertekening van het eenzijdig verzoekschrift... 58 X. Stukken te voegen bij het eenzijdig verzoekschrift... 60 XI. Uitspraak binnen vijf werkdagen en bevestiging (homologatie) van de benoeming bij gebreke van een uitspraak binnen deze termijn... 62 XII. De rechtspersoon als vereffenaar... 64 XIII. Verplichtingen bij de neerlegging... 64 XIV. Sanctie bij miskenning van de artikelen 184, 189bis of 190, 1 W.Venn. 65 XV. De nieuwe bepalingen inzake Het plan voor verdeling van activa onder de verschillende categorieën schuldeisers... 65 XVI. Wijziging inzake de periodieke verant woordingsplicht van de vereffenaar: omstandige staat van de toestand van de vereffening (nieuw art. 189bis W.Venn.)... 68 XVII. Integratie van het vereffenings dossier in het vennootschapsdossier... 68 Slotbeschouwing... 70 Deel II. Curator De curator Luc Vandenbroucke... 73 I. Wettelijke taak en opdracht... 73 II. De lijst van de curatoren. De eed aflegging. De aanstelling als curator.. 74 III. De curator ad hoc... 77 1. Tegenstrijdigheid van belangen... 77 2. Verbieden van een verkoop... 80 3. Nieuw opgedoken actief na de sluiting... 80 IV. De vervanging van de curator... 81 V. Deontologie van de curator... 85 VI. Aansprakelijkheid van de curator... 88 VII. De vergoeding van de curator... 94 1. Wettelijk kader... 94 2. Het ereloon... 95 A. Het gewone ereloon... 95 B. Het buitengewone ereloon... 98 C. Het afzonderlijke ereloon... 100 viii
3. De kosten... 101 A. De administratieve kosten... 101 B. De gerechtskosten en de kosten aan derden... 102 4. Indexering... 107 5. Bijzonderheden... 108 A. Ontoereikend of gebrek aan actief... 108 B. De curator ad hoc... 109 C. Artikel 51 Faill.W.... 111 De rechter-commissaris Paul Deseyne... 117 I. Wettelijke taak en opdracht... 117 II. Specificiteit van het statuut van rechter-commissaris... 118 1. De aanstelling... 118 2. Bijstand van de griffier... 120 3. Territoriale bevoegdheid... 122 4. Deontologie... 124 5. Vervanging... 126 6. Vergoeding... 128 7. Einde van de opdracht... 129 III. De taken en bevoegdheden van de rechter-commissaris... 130 1. Toezicht en controle op het beheer en de vereffening van het faillissement... 130 2. Tussenkomsten in het kader van gerechtelijke beslissingen: advies en verslag... 133 3. Beschikkingen van de rechter-commissaris en rechtsmiddelen.. 137 4. Ondertekening en visering... 143 5. Overige specifieke taken van de rechter-commissaris... 145 IV. Aansprakelijkheid van de rechter-commissaris... 145 1. Principes... 145 2. Verhaal op de rechter... 147 3. De aansprakelijkheid van de Belgische Staat... 148 A. Bij de uitoefening van de rechtsprekende bevoegdheid van de rechter-commissaris... 149 B. Bij de uitoefening van de niet-rechtsprekende taken door de rechter-commissaris... 152 4. Kwijting aan de rechter-commissaris bij het einde van zijn opdracht?... 154 ix
Sociaalrechtelijke aandachtspunten voor curatoren Chris Persyn... 155 I. Inleiding... 155 II. Het lot van de lopende arbeids overeenkomsten en andere aandachtspunten bij de aanvang van de faillissementsafhandeling... 157 1. Basisprincipes... 157 2. Loon... 159 3. Opzegvergoeding... 160 A. Onmiddellijke stopzetting van de activiteiten... 161 B. Voorzetting van de arbeidsovereenkomsten... 161 1. De oude cassatiedoctrine... 162 2. Nieuwe stellingen in de rechtsleer... 163 3. De nieuwe cassatiedoctrine... 165 4. Beschermde werknemers... 168 5. Overlegorganen... 172 6. Sluiting van onderneming en collectief ontslag... 173 7. Sociale documenten en administratieve verplichtingen... 175 III. Sociaalrechtelijke schuldvorderingen... 178 1. Schuldvorderingen van werknemers... 178 A. Vorm en termijn... 178 B. Het voorrecht van de werknemer... 181 1. In het voorrecht begrepen vorderingen... 181 2. Bruto of netto... 183 3. Interest... 184 4. Samenloop met het Sluitingsfonds... 185 2. Schuldvordering van de RSZ... 186 A. Omvang van de schuldvordering van de RSZ... 186 B. Samenloop met het Sluitingsfonds... 187 Vastgoed in een faillissementsprocedure: enkele aandachtspunten Vincent Sagaert en Ruud Jansen... 189 I. Inleiding... 189 II. De verkoop van onroerende goederen uit de failliete boedel... 190 1. Toepassingsgebied... 190 2. Wijze van verkoop: openbare verkoop of onderhandse verkoop. 193 3. De gebondenheid van de curatoren aan de (hoogste) biedingen. 199 III. Tenuitvoerlegging door schuldeisers op onroerende goederen uit de failliete boedel... 200 1. Chirografaire en algemeen bevoorrechte schuldeisers... 200 2. Een niet-eerst ingeschreven hypothecaire of bijzonder bevoorrechte schuldeiser... 202 x
3. De eerst ingeschreven hypothecaire schuldeiser... 203 4. Ereloon van de curator voor de verkoop van bijzonder bevoorrechte/gehypothekeerde goederen... 206 IV. De tegenwerpelijkheid van een anterieure verkoop door de gefailleerde... 208 1. Tegenwerpelijkheid van een onderhandse verkoop of aankoop vóór het faillissement?... 208 2. Niet-tegenwerpelijkheid van een nadelige vastgoedtransactie in of vóór de verdachte periode... 211 V. Vastgoed dat het voorwerp uitmaakt van een duurovereenkomst... 213 VI. Wettelijke hypotheek... 216 Enkele topics inzake faillissementsmisdrijven Bart Spriet... 219 I. Inleiding... 219 II. Misdrijfinhoud... 220 1. Tijdstip van het faillisementsmisdrijf: vanaf de staat van faillissement... 220 2. Schematisch overzicht van de faillissementsmisdrijven... 224 III. Strafbare deelneming... 233 1. Grondvoorwaarden... 233 2. Vereiste van deelnemingsopzet... 236 IV. Bestraffing... 238 1. Straffen uit het Strafwetboek... 238 2. Beveiligingsmaatregel van de publicatie (art. 490 Sw.)... 241 3. Twee beroepsverboden uit het KB nr. 22 van 24 oktober 1934... 242 A. Algemeen: een bestuurs- en een koopmansverbod... 242 B. Beroepsverbod als bijkomende straf van facultatieve en tijdelijke aard... 244 C. Inhoud van het beroepsverbod... 248 D. Strafbare inbreuk op het beroepsverbod... 249 4. Samenvattend overzicht van straffen en beveiligingsmaatregelen... 251 Over statuut, bevoegdheid en controle van een faillissementscurator in grensoverschrijdende insolventiezaken Bob Wessels... 253 I. Inleiding... 253 II. Europees kader van grens overschrijdende insolventies... 255 III. Bevoegdheden van de faillissements curator met een Europese grondslag... 258 xi
IV. Roep om harmonisatie van insolventierecht... 261 V. Reden voor harmonisatie van kwalificaties voor de faillissementscurator... 263 VI. Harmonisatie op basis van internationale aanbevelingen... 267 VII. Grensoverschrijdende samenwerking: makkelijker gezegd dan gedaan... 275 VIII. Voorstellen Europese Commissie tot wijziging van de Insolventieverordening... 277 IX. Werken aan Principles en Best Practices... 283 Naschrift van de auteur... 285 Deel III. Gerechtelijke reorganisatie De afwikkeling van een gerechtelijke reorganisatie. Een summier overzicht van de verschillende mogelijkheden binnen de WCO na de hervorming van 2013 Ivan Verougstraete... 289 Inleiding... 289 I. Toepassingsgebied... 290 1. Concept schuldenaar... 290 2. Concept schuldenaar in moeilijkheden... 291 II. Handelsonderzoeken... 293 1. Historisch: oorsprong en eerste vormen... 293 2. Wettelijk kader voor de wijziging: geen ambtshalve faillissement, contact met parket, regio s... 293 3. Wettelijk kader aangepast... 294 A. Knipperlichten (RSZ en bedrijfsvoorheffing; cijferberoepen)... 294 B. Handelsonderzoek zelf... 295 III. Portaalbenadering: wat gebeurt er nog voor het portaal?... 295 1. De schuldenaar aan zet buiten het gerecht... 296 2. De schuldeiser tegenover de onderneming in moeilijkheden die nog niet in procedure gewikkeld is en zelf geen initiatief heeft genomen... 297 IV. Een smaller portaal... 297 1. Hoe aanhangig maken?... 297 2. Verenging: verplichtingen bij de aanvang... 298 3. Stopzetten en controle door de schuldeisers... 299 V. Elektronisch dossier... 301 1. Stand van zaken: het gerecht en de informatica... 301 2. De WCO... 302 xii
VI. Minnelijk akkoord onder reorganisatie... 303 VII. Collectief akkoord... 304 1. Concept: debtor in possession en beslissing schuldeisers... 304 2. Nieuwe vereisten voor het reorganisatie plan... 305 3. Homologatie van het reorganisatieplan... 306 4. Strafrechtelijke procedure en homologatie... 307 5. Opvolging van de uitvoering van het reorganisatieplan... 308 VIII. Overdracht onder gerechtelijk gezag... 308 Actoren in de WCO: de ondernemingsbemiddelaar, de gedelegeerd rechter, de gerechtsmandatarissen in ruime zin Germaan Van Verdeghem en Frank Taildeman Janssens Casteels... 309 Inleiding... 309 I. De ondernemingsbemiddelaar... 311 1. Aanstelling... 312 2. Taken... 314 3. Vergoeding... 314 4. Deontologie... 315 II. De gedelegeerd rechter... 316 1. Inleidende beschouwingen... 316 2. Aanstelling... 316 3. Algemeen panorama van de opdracht van de gedelegeerd rechter... 317 A. Verslaggeving... 317 1. Verslaggeving bij het verzoek... 317 2. Verslaggeving in de loop van de procedure... 318 2. Controle... 321 3. Andere taken... 323 4. Onderzoeksmiddelen... 323 5. Vergoeding... 324 6. Deontologie... 325 7. Aansprakelijkheid... 326 8. Slotbeschouwingen met betrekking tot de gedelegeerd rechter.. 326 III. De gerechtsmandatarissen in de ruime zin... 328 1. De gerechtsmandataris gelast met een bewarende opdracht... 329 2. De gerechtsmandataris gelast met een opdracht in het kader van de procedure van gerechtelijke reorganisatie... 330 3. De gerechtsmandataris en de voorlopige bestuurder krachtens artikel 28 WCO... 333 4. De gerechtsmandataris bij de overdracht onder gerechtelijk gezag... 337 xiii
A. Inleiding... 337 B. De eerste taken... 338 C. Voorwerp van de opdracht... 339 D. Doelgroep en benadering... 340 E. Werknemers... 343 F. Machtiging door de rechtbank... 344 G. Innen, verdelen en sluiten of net andersom?... 344 H. Rechten van de schuldeisers... 346 5. Aandachtspunten van algemene aard gemeen aan de gerechtelijke mandatarissen in ruime zin... 347 A. Aanstelling... 347 B. Vergoeding... 348 C. Deontologie... 348 Rechten van de schuldeisers in de gerechtelijke reorganisatie Melissa Vanmeenen... 349 I. De verschillende soorten schuldeisers... 350 1. De schuldvordering in versus buiten de opschorting... 350 2. De gewone versus de buitengewone schuldvordering in de opschorting... 351 3. Buitenlandse schuldeisers... 354 4. Overheidsschuldeisers... 354 II. De schuldeiser als partij bij de gerechtelijke reorganisatie... 356 III. Informatieverstrekking en kennisgevingen aan de schuldeisers... 358 1. Voor alle schuldeisers... 359 A. De mededeling met betrekking tot de opening van de procedure... 359 B. Het dossier van gerechtelijke reorganisatie... 361 2. Specifieke informatieverstrekking bij collectief akkoord... 361 A. De mededeling van de schuldvordering door de schuldenaar artikel 45 WCO... 362 B. De controle en eventuele betwisting door de schuldeiser artikel 46 WCO... 364 IV. Verhaalsrechten van schuldeisers... 367 1. Gevolgen in de periode tussen de neerlegging van het verzoekschrift en het vonnis tot toekenning/verwerping... 368 2. Gevolgen vanaf het vonnis tot toekenning... 368 V. De positie van de schuldeiser in het minnelijk akkoord... 377 VI. De positie van de schuldeiser in het collectief akkoord... 378 1. De inhoud van het reorganisatieplan... 379 2. De goedkeuring en homologatie van het reorganisatieplan... 384 A. De stemming... 384 xiv
B. De homologatie... 388 C. Instellen van rechtsmiddelen tegen de homologatiebeslissing... 391 3. De sluiting van de procedure en de uitvoering van het reorganisatieplan... 392 Besluit... 394 De positie van de werknemers en de RSZ in het raam van een gerechtelijke reorganisatie door een collectief akkoord Dominique De Marez en Véronique Pertry... 395 I. Inleiding,... 395 II. De positie van de werknemers... 396 1. De informatie en consultatie van de werknemers(vertegenwoordigers)... 396 A. De relevante wetsbepalingen... 396 B. Vóór de procedure van gerechtelijke reorganisatie... 399 C. Het verzoek tot gerechtelijke reorganisatie... 399 D. Tijdens de procedure van gerechtelijke reorganisatie... 401 2. De rechten van de werknemers... 402 A. Tijdens de periode van opschorting... 402 B. Het reorganisatieplan... 403 C. Het Sluitingsfonds?... 409 3. De beëindiging van de arbeids overeenkomst... 410 III. De positie van de RSZ... 413 1. Een gewone schuldeiser in de opschorting... 413 2. Maar toch een bijzondere positie... 415 3. Artikel 30bis RSZ-wet... 417 IV. Besluit... 420 Deel IV. Raakvlakken Overdracht van de onderneming in het kader van gerechtelijke reorganisatie en faillissement Charles-Antoine Leunen en Jellen Rasquin... 423 I. Inleiding... 423 1. Het belang van continuïteit... 423 2. Uitwerking in insolventiewetgeving... 424 II. Overdracht als onderdeel van een minnelijk of collectief akkoord... 425 1. Het initiatiefrecht... 425 2. Overdracht voorafgaand aan een minnelijk of collectief akkoord door vennootschap in gerechtelijke reorganisatie... 426 xv
3. Overdracht via minnelijk of collectief akkoord... 427 A. Aard van de overdracht... 427 B. In de rechtspraak... 428 4. Vergelijking met de overdracht onder gerechtelijk gezag... 429 III. Gerechtelijke reorganisatie door overdracht onder gerechtelijk gezag... 429 1. Het initiatiefrecht... 430 A. De vrijwillige GROG-procedure... 430 B. De gedwongen GROG-procedure... 430 2. Interactie tussen de GROG en het faillissement... 432 3. Rol en verantwoordelijkheid van de organen van de vennootschap... 433 4. Beslissing van de rechtbank aangaande de GROG-procedure... 434 5. De gerechtsmandataris... 435 A. Verhouding tot de raad van bestuur... 435 B. Relatie met de schuldeisers... 436 C. Expertise en erelonen... 437 6. Overdraagbare ondernemings bestanddelen... 437 A. Overdracht van activa... 437 B. Overdracht van passiva... 439 C. Overdracht van lopende overeenkomsten... 440 7. Voorbereiding van de overdracht... 441 A. Eerste stappen... 441 B. Het biedingsproces... 441 C. Deelnemers aan het biedingsproces... 442 D. Praktische organisatie... 443 E. Consultatie van de stakeholders... 444 F. Keuze van offerte... 444 8. De overdrachtsovereenkomst... 446 9. Machtiging door de rechtbank... 448 10. Formele vereisten voor de overdracht... 449 11. Einde van de procedure, inning en verdeling... 450 IV. Overdracht na faillissement... 451 1. Het initiatiefrecht... 451 2. De overdrachtsovereenkomst... 452 3. Machtiging door de rechtbank... 452 4. Versnelde procedure: artikel 49 van de Faillissementswet... 453 5. Formele vereisten voor de overdracht... 454 IV. Besluit... 456 xvi
Arbeidsrechtelijke aspecten van overdracht van onderneming: faillissement en WCO Johan Peeters... 457 I. Overdracht na faillissement... 457 1. Achtergrond en wettelijk kader... 457 2. Overname van activa na faillissement (CAO nr. 32bis)... 459 A. Toepassingsvoorwaarden... 459 B. Keuzevrijheid overnemer... 461 C. Beperkt behoud arbeidsvoorwaarden... 462 3. Overbruggingsvergoeding (Sluitingswet)... 464 A. Overname van activa na faillissement... 464 B. Rechthebbende werknemers... 465 C. Tussenkomst van het Sluitingsfonds... 467 II. Overdracht onder gerechtelijk gezag (WCO)... 469 1. Achtergrond en wettelijk kader... 469 2. Het lot van de overlegorganen... 471 3. Tussenkomst van het Sluitingsfonds... 473 4. Artikel 61 WCO... 474 A. Homologatie van de overdrachtovereenkomst... 474 B. Keuze van de over te nemen werknemers... 476 C. Wijziging arbeidsovereenkomsten... 478 5. CAO nr. 102 van 5 oktober 2011... 479 A. Informatieverstrekking aan de werknemers en de kandidaat-overnemer... 479 B. Behoud van de rechten van de werknemers... 482 1. Beginsel... 482 2. Uitzonderingen... 483 C. Overeenkomst van voorgenomen overdracht... 485 D. Lot van de schulden... 486 6. Verhouding tot CAO nr. 32bis en Richtlijn 2001/23/EG... 487 Vereffenaars, curatoren en de fiscus: enkele actuele tendensen en aandachtspunten Francis Desterbeck en Bruno Peeters... 493 Inleiding... 493 I. Wet betreffende de continuïteit van ondernemingen... 494 1. De plaats van de fiscus in het kader van de WCO... 495 A. De fiscus is een gewone schuldeiser in de opschorting... 495 B. Het Grondwettelijk Hof... 495 xvii
1. Het gelijkheidsbeginsel geschonden?... 495 2. Het arrest van 18 januari 2012... 496 3. Gevolgen: de redelijkheid als enige grens... 497 C. De herziening van de positie van de publieke schuldeisers. 497 1. Twee minima... 498 i. Afwijkingen mogelijk... 498 ii. De rol van de rechtspraak... 498 D. Derdenverzet tegen homologatie reorganisatieplan... 499 2. Het fiscaal regime van schuld vorderingen en schulden... 500 A. De wet... 500 1. Directe belastingen... 500 2. Btw... 502 B. Bijzonderheden... 502 II. De curator en vereffenaar als hulp in de witwasbestrijding... 503 1. Toepasselijkheid ratione personae... 504 2. Het voorwerp van de melding... 505 A. De wet van 11 januari 1993... 505 B. Ernstige fiscale fraude... 506 III. De schuldvergelijking in het fiscaal recht... 507 1. De gemeenrechtelijke schuldvergelijking (art. 1289 e.v. BW) en het fiscaal recht... 507 A. De gemeenrechtelijke schuldvergelijking in de verhouding met de overheid... 507 B. De gemeenrechtelijke schuldvergelijking in de verhouding met de fiscus... 510 2. De opschorting van de opeisbaarheid van fiscale en socialezekerheidsschulden: de wet van 1 augustus 1985 (art. 87-90)... 517 A. Algemeen... 517 B. Het opschortingsmechanisme... 517 1. Het opschortingsmechanisme: een driepartijenverhouding?... 518 2. In het algemeen vertoont de opschortingsregeling een grote gelijkenis met de schuldvergelijking... 519 3. De procedure tot het verkrijgen van een opschorting. 520 4. Conclusie... 522 3. De bijzondere fiscale schuldvergelijking (art. 334-338 programmawet 27 december 2004, art. 194-195 programmawet 22 december 2008 en art. 52 en 88 Vl.Decr. 23 december 2010 houdende bepalingen tot begeleiding van de begroting 2011): aanwending door de fiscus van terug te geven of te betalen sommen... 523 xviii
A. Voorgeschiedenis van de tekst... 523 B. Genese van de tekst... 524 C. Doelstelling... 525 D. Verschil- en raakpunten met de gemeenrechtelijke schuldvergelijking... 526 1. Verschil: niet van rechtswege... 526 2. Gelijkenissen... 527 E. Toepassingsgebied... 527 F. Aanrekeningsregels... 529 G. Uitsluiting van betwiste (belasting)schulden... 530 H. Verrekeningsmogelijkheid in geval van beslag, samenloop, insolvabiliteitsprocedure of de kennisgeving van de overdracht van de schuldvordering van de belastingplichtige... 531 De opdracht van het Openbaar Ministerie bij de rechtbank van koophandel en het misbruik van rechtspersonen Christiaan Nys... 537 Inleiding... 537 I. De opdracht van het Openbaar Ministerie bij de rechtbank van koophandel... 538 1. Faillissementen... 538 A. De fase voor dagvaarding in faillissement... 539 B. De tussenkomst tijdens de faillissementsprocedure... 539 C. Toezicht op het verloop van de faillissementen... 540 2. Wet betreffende de Continuïteit van de Ondernemingen... 540 3. Ontbinding van vennootschappen... 542 4. Beroepsverbod... 542 5. Enkele cijfers... 543 II. Het misbruik van rechtspersonen... 543 1. Misbruik van rechtspersonen Probleemstelling... 544 A. De opkoop en doorverkoop van bestaande rechtspersonen (vaak in financiële moeilijkheden)... 544 B. De oprichting en handel in sleutel op de deur - vennootschappen (ogenschijnlijk gezond)... 546 1. Belgische vennootschappen (NV s, BVBA s, GCV s).. 546 2. Buitenlandse vennootschappen (Engelse Limitedvennootschappen)... 547 2. Misbruik van rechtspersoonstructuren Concrete vormen van misbruik... 549 3. Misbruik van rechtspersonen Concrete aanpak... 550 4. Conclusie... 554 xix
Bijlage Inhoud Curatoren en vereffenaart: actuele ontwikkelingen I... 557 Inhoud Curatoren en vereffenaart: actuele ontwikkelingen II... 559 xx