Instructie & Introductie Alle vogels lijken een beetje op elkaar maar toch zijn alle vogels anders. Dit introductiewerkblad laat de leerlingen kennis maken met een vogel. Laat de leerlingen in groepjes de vogels bestuderen. Voor elke vogel van Beleef de Lente is een werkblad. De kinderen leren over naam, uiterlijk, geluid, leefgebied, en voedsel. Aan het einde presenteren de leerlingen hun kennis aan de klas. Dit kan door een poster te maken of door een verhaal te vertellen aan de hand van de tekening en het voorwerp voor het gewicht (zie checklist opdracht 8). Als alle groepjes hun vogel gepresenteerd hebben is het leuk de verschillen en overeenkomsten te bespreken. Als je de opwarmopdracht ook klassikaal doet, kun je met het woordweb erbij evalueren. 40,41,32 & 33,26 kerndoel 40. De leerlingen leren in de eigen omgeving veel voorkomende planten en dieren onderscheiden en benoemen en leren hoe ze functioneren in hun leefomgeving. 41. De leerlingen leren over de bouw van planten, dieren en mensen en over de vorm en functie van hun onderdelen. 32. De leerlingen leren eenvoudige meetkundige problemen op te lossen. 33. De leerlingen leren meten en leren te rekenen met eenheden en maten, zoals bij tijd, geld, lengte, omtrek, oppervlakte, inhoud, voor de leerkracht Over de Oehoe gewicht, snelheid en temperatuur. 26. De leerlingen leren structuur en samenhang van aantallen, gehele getallen, kommagetallen, breuken, procenten en verhoudingen op hoofdlijnen te doorzien en er in praktische situaties mee te rekenen. Doel: Leerlingen leren de vogel goed kennen en raken vertrouwd met www.beleefdelentejunior.nl Tijd: Ruim 4 uur. Kan in delen uitgevoerd worden gedurende het seizoen van Beleef de Lente. Opwarmopdracht Inventariseer de kennis die kinderen over vogels hebben. Vraag hun woord en te noemen die bij hen opkomen als ze aan vogels denken. Teken de informatie in een woord web. Het is leuk dit deel klassikaal te doen, voordat de kinderen beginnen aan het werkb lad van de door hun gekozen vogel. Voorbereiding en benodigdheden: Verdeel de klas in groepjes en laat elk groepje een vogel kiezen. Je kunt de groepjes deze vogel de hele lente laten volgen op www.beleefdelentejunior.nl. Laat de kinderen zelf informatie zoeken: foto s, clips en geluid van hun vogel. Op beleefdelentejunior.nl, School TV en youtube zijn allerlei filmpjes te vinden. Vogelgidsen: op www.vogelbescherming.nl/ vogelgids en www.vogelvisie.nl. Benodigdheden: voor grote vogels: groot tekenpapier, grote liniaal of meetlint, tekenmateriaal, voor kleine vogels: papier en (kleur)potloden, keukenweegschaal, eventueel een vogelboekje. 1
(en tevens kort de antwoorden bij de opdrachten) 1. Een oehoe is een enorme uil met een grote kop met oorpluimen. De vleugels zijn lang, breed en afgerond. Hij is bruin met donkere vlekken (bovenkant donkerder dan onderkant) en met een witte keelvlek. Hij heeft grote oranje ogen, een haakvormige snavel en grote klauwen, de poten zijn bevederd. 2. Zijn lengte is ongeveer 66 cm en de spanwijdte is 1.60. 3. Een oehoe weegt zo n 2700 gram dus hij is ruim 2x zo kort en 13x zo licht als een kind van 1 meter 40 en 36 kilo. 4. Een oehoe zegt Oehoe. Ze kunnen ook tokkelen, een beetje als een kip. De bedelroep van het vrouwtje klinkt rauw blaffend: Rèev of RHAeev. 5. De oehoe is naar zijn roep genoemd. Het woord uil is ook afgeleid van geroep van uilen. 6. Oehoes jagen in schemer of nacht op open stukken in bosrijk terrein en broeden het liefst op een richel op een rotswand, maar ook wel in een boom. Er zijn slechts 8 broedparen in Nederland bekend. 7. Oehoes eten vogels (waaronder duiven), muizen, ratten, konijnen en egels. voor de leerkracht De oehoe in het kort: bord. 2 voor op het l van opdracht ve e ot Tips: gr doen. t or he vo op ar ruitjes nen van ruitjes je met een pa n ku t oo Doe het teke gr ot er uitv voor de gr e kleine tekening bij opdracht 2 en er nd ki Ook hoe je de de is om len? Laat der alternatief grote tekenvel plakken. Een an ar Zijn er geen ka el n aa er e vellen papi laten tekenen. vogels meerder den. t schoolplein te he op ijt k geschat wor kr et ls m, kunnen die oo jn zi de grote voge jk ili oe tuurm na 3 te ls zijn n bij opdracht wicht: de voge ge en te ng le Als de delinge il tussen uiteraard van t grote versch lichter! Dat is el ve g er el Het gaat om he he t grote jn vooral mmen blijft he wij maar ze zi g van de deelso in lijk kleiner dan tt ha dat sc j Bi il) n. t versch en kunnen vliege te (niet zo groo ng le belang om te n va oral vo et sg k één som het verhouding raard kun je oo te Ui r. verschil tussen aa tb ch chil) zi eel groot vers wicht. van gewicht (h n lengte en ge ge ei je et m ld ee doen, bijvoorb 2
Dit werkblad is geschikt om zelfstandig aan te werken twee aan twee of in een klein groepje. Laat elk groepje een vogel kiezen. Zorg dat alle acht de vogels van Beleef de Lente aan bod komen. Van elke vogel bestaat een introductiewerkblad. De opdrachten lijken op elkaar maar zijn aangepast aan de specifieke kenmerken van de vogel waar het werkblad over gaat. De opwarm opdracht is geschikt om met de hele klas gezamenlijk te maken, de evaluatie ook. Je kunt de klas voor aanvang van Beleef de Lente in groepjes verdelen en elk groepje de hele lente een van de vogels laten volgen op de webcam. De introductiewerkbladen dienen om de vogel goed te leren kennen. Elke groepje verdiept zich in hun eigen vogel en presenteert de opgedane kennis aan de rest van de Evaluatie: Nadat alle ki nderen hun vogel aan d senteerd heb e klas gepre ben bespre ek je de overee en verschill nkomsten en in de klas. Ook het ve de mens, m rgelijken m et jezelf, is et le erzaam. La eerst een p at hiervoor aar kinderen samen een een van de silhouet van kinderen m ak en door op vel papier te een groot gaan liggen en met een silhouet over potlood het te trekken. Deze kan je met de teke ve rgelijken ningen op w are grootte Hang ze naa va n de vogels. st elkaar. Laat kinder en verschill en opnoem grote tabel en. Maak ee op het bord n met in de ri ken die de jen de kenm kinderen noe ermen en in d de vogels. e kolommen Geef met kr uisjes of m aan welke vo et rood en gel welke ke groen nmerken hee tekeningen ft. Hang alle van opdrach t 2 naast el de grootteve kaar, zodat rschillen goe ook d zichtbaar zijn. voor de leerkracht Voor de leerkracht: klas. De vogels voor de webcams zijn wilde vogels. Zij doen wat ze zelf willen. Vogelbescherming Nederland kan niet garanderen dat elke vogel voor de webcam verschijnt en gaat broeden. Als een groepje leerlingen een vogel gekozen heeft die niet voor de webcam verschijnt laat ze dan overstappen op een andere vogel. Het is geen probleem als meerdere groepjes dezelfde vogel bestuderen en volgen. Aanvullende acties: Op www.vogelbescherming.nl staa n werkstukken over vogels, waaronder een over uilen : http://www. vogelbescherming.nl/ik vogels _/werkstukken Over veel onderwerpen die in dit werk blad aan bod komen bestaat een werkblad dat geheel over dat onderwerp gaat. Vogelgeluiden Vogelnamen en families Biotopen Trekvogels 3
Zoek op www.beleefdelentejunior.nl de informatie voor de oehoe. Lees dit goed. Daar vind je vaak de antwoorden op de vragen die hier staan. Zoek op internet foto s, filmpjes en geluid van de oehoe: www.beleefdelentejunior.nl www.vogelbescherming.nl/vogelgids www.vogelvisie.nl www.schooltv.nl/beeldbank Opdracht 1: Onderzoek doen Op SchoolTV staat een filmpje over oehoes. Kijk ook naar de filmpjes Uilen en Braakballen. Bekijk de oehoe heel goed! Geef dan antwoord op de vragen op dit blad. Wat voor kleur hebben de veren van de oehoe? Zijn ze overal gelijk? Of zie je verschil tussen kop, vleugels, buik en rug?.... Hoe zien zijn ogen eruit? Kijk goed naar de kleur, de maat, en de vorm.... Hoe ziet de snavel eruit? De grootte van een vogel meet je met de lengte en de spanwijdte. De lengte is van kop tot staart. De lengte van een oehoe is.. De spanwijdte is van vleugelpunt tot vleugelpunt, met de vleugels gespreid.... De spanwijdte van een oehoe is. Hoe zien de poten eruit?.. Is de spanwijdte van een oehoe groter of. kleiner dan zijn lengte?.. 4
Je gaat nu een oehoe tekenen: even groot als in het echt! Hieronder staat een oehoe op ruitjes papier. In het echt is een oehoe tien keer zo groot! Daarom ga jij die tekening uitvergroten. Neem een vel papier van 70 bij 70 centimeter, of groter. Of plak een paar vellen aan elkaar. Zet met een liniaal elke 10 centimeter een streepje langs de rand. Doe dit aan alle vier de kanten. Pak een grote liniaal en trek met potlood lijnen. Van links naar rechts en van boven naar beneden. Doe dit tot het hele blad geruit is. Opdracht 2: Een oehoe op ware grootte Schrijf de getallen 10 tot en met 70 op de juiste plek. Nu ga je de oehoe in het groot tekenen. Eén voor één neem je alle ruitjes over. 1. kies een ruitje op de kleine tekening. 2. zoek hetzelfde ruitje op het grote papier. 3. teken dezelfde lijn in het ruitje. Zo teken je ruitje voor ruitje de hele oehoe. Je hebt nu een oehoe op ware grootte! Hang hem op het bord. Zet een lijn van links naar rechts. Maak die lijn precies even lang als de spanwijdte van de oehoe. Wist je dat... de pluimpjes op zijn kop geen oren zijn. Je kan er wel aan zien hoe hij zic h voelt: blij, boos of mo e.... uilen zulke zachte ver en hebben dat je ze nie t hoort vliegen.... zijn ogen niet kunnen draaien. Zijn kop kan we l bijna rondom. Dus hij kan we l zien wat er achter hem is.... een oehoe heel erg goe d kan horen. Als het pik kedonker is jaagt hij helem aal op zijn gehoor. op zijn hoede rustig gestresst 5
Hoe lang ben jij? En hoe zwaar? Zet de getallen in de tabel. Ik ben... meter lang, Lengte in Gewicht in dat is...centimeter centimeter gram En ik ben... kilogram, Ik dat is... gram Oehoe Ik oehoe Een oehoe weegt ongeveer 2700 gram. Vind je dat zwaar of vind je dat juist licht?.. Zoek iets dat even zwaar is als een oehoe. Opdracht 3: Hoeveel weegt een oehoe? Hoeveel keer kleiner is de oehoe? En hoeveel keer lichter? Er passen dus oehoes... in jouw lengte en wel oehoes... in jouw gewicht. Weeg daarvoor wat spullen om je heen. Wat heb je gevonden? (Bewaar het voor de Vind je dat verschil groot? presentatie aan de rest van de klas.) Waarom is dat denk je?..... Nu ga je jouw gewicht vergelijken met het gewicht van de oehoe. Daarvoor moet je rekenen. Een oehoe.. is natuurlijk lichter dan jij, maar hij is ook kleiner! Hoeveel keer kleiner is hij? En hoeveel keer lichter? Zet eerst jouw lengte en gewicht in de tabel. Zet die van de oehoe eronder. Reken dan uit hoeveel keer langer jij bent dan de oehoe. Of hoeveel keer kleiner de oehoe is, dat is hetzelfde. Lengte van mij lengte van de oehoe =.. En nu ook voor het gewicht: Gewicht van mij gewicht van de oehoe =.. 6
Vogels kletsen, zingen en roepen. Al die geluiden zeggen iets. Net zoals taal bij mensen. Bij de meeste vogels is er wel één geluid dat opvalt. Meestal omdat ze dat vaak maken. Weet jij wat voor geluid de oehoe maakt? In de lente roepen het mannetje en vrouwtje heel Kijk op www.beleefdelentejunior.nl naar clipjes veel naar elkaar. Dat doen ze om elkaar te versie- en luister goed of je de oehoe hoort. Als je niets kunt ren. Dieren die elkaar versieren noem je baltsen. Het vinden, luister je op www.vogelvisie.nl. vrouwtje heeft een hoge stem. Het mannetje een Probeer het geluid goed na te doen! Zodat jij het an- lage. Als je goed naar de clipjes luistert, hoor je het dere kinderen kunt laten horen. verschil. Opdracht 4: Praten en zingen Schrijf het hier op: de oehoe zegt.... 7
Alle mensen hebben een naam. Planten en dieren ook, want dat is handig! Daarmee kan je precies zeggen waar je het over hebt. Er zijn wel tienduizend vogelsoorten. Dus er zijn ook heel veel vogelnamen. Waar komen al die namen vandaan? De naam van een vogel komt vaak van: hoe de vogel eruitziet het geluid dat hij maakt wat hij doet waar hij woont Opdracht 5: En de naam is. of wat hij eet Een kraai zegt bij voorbeeld kraa kraa, Waar komt de naam van de oehoe vandaan? een geelpootmeeuw heeft gele... een graspieper piept in het een zee-eend woont op... en een kiekendief eet... Net als jij hebben vogels een achternaam, dat is de familienaam. Wat zegt dat? Juist, dat zegt van wie je familie bent. De oehoe hoort bij de familie van de uil. Uil is ook weer een naam! Weet jij waar dat vandaan komt? 8
Vogels wonen buiten in de natuur. Bijvoorbeeld in een bos, op het strand of in een park. De plek waar een vogel woont noem je zijn biotoop. Een bos ziet er anders uit dan het strand. In een bos staan veel bomen, maar op het strand juist niet. Op het strand is water en zand, maar in een bos meestal niet. Veel bomen is een kenmerk van het bos. Zand en water zijn kenmerken van het strand. Andere kenmerken zijn: gras, struiken, rotsen of huizen. Noem de kenmerken van jullie tuin of een park Valt een oehoe op in zijn biotoop of heeft hij dat je kent: een schutkleur? Een schutkleur is een kleur die op de omgeving lijkt. Daardoor zie je het dier bijna niet. Opdracht 6: Waar wonen oehoes? Een vogel slaapt, eet en broedt in zijn biotoop. Er moet dus genoeg eten zijn. En ook een goede plek om een nest te bouwen. Maar wat is een goede plek? Komt de biotoop van de oehoe veel voor in Elke vogel wil wat anders. De een wil veel bomen Nederland? waar hij zich verstopt. Een ander juist weides waar hij jaagt. Weer een ander wil een toren voor een nest. Welke kenmerken heeft de biotoop van de oehoe? Waar jaagt hij? Hoeveel oehoes zijn er in Nederland? De biotoop waar een vogel broedt, is vaak anders dan waar hij jaagt. Waar maakt hij een nest? 9
Wat eet een oehoe? Maak een boodschappenlijstje voor de oehoe: Boodschappenlijstje...... Opdracht 7: Boodschappenlijstje.................. Een oehoe kan niet naar de bakker of slager. Heb je het filmpje over braakballen gezien op En een wild dier wordt niet gevoerd. SchoolTV? Hij moet zelf jagen. Waar doet hij dat? En wanneer? Wat zijn dat? Hoe vangt hij zijn prooi? En waarom braken uilen die uit? Dieren eten niet met mes en vork. Maar hun poten en bek zijn net een soort bestek! Bij de oehoe ook. Hoe gebruikt hij zijn poten en bek als hij eet? 10
Opdracht 8: Presenteer de oehoe aan de klas! Maak een poster of vertel voor de klas over de oehoe. Vraag aan je leraar op welke manier jullie het doen. Een poster maak je op je tekening van opdracht 2. Schrijf rond je tekening wat je over de oehoe weet. Checklist voor een presentatie voor de klas. 1. Teken van links naar rechts een lijn op het bord. Maak hem even lang als de spanwijdte van de oehoe. 2. Hang je tekening ernaast. 3. Laat zien welk voorwerp even zwaar is als de oehoe. Laat je klasgenootjes voelen hoeveel dat weegt. 4. Doe het geluid na. 5. Vertel wat je weet over de oehoe. 11