Het woord aan de passagiers!
Inhoud 2 Waarom aandacht voor de passagiers? - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 3 Wie neemt risico s in het verkeer? - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 3 Communiceren met de bestuurder - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 4 Positieve communicatie Overtuigende argumenten Hoe sneller je rijdt, hoe minder je ziet! Met snel rijden win je niet veel tijd Overdreven snelheid = boete Klaar om uit te gaan? - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 6 Met de wagen Waar ligt de grens? Uitgaan met het openbaar vervoer Mijn (brom)fiets? Mijn vrijheid! En met de taxi? Familie is heilig! Wie mag passagier zijn? Wat zegt de wet? - - - - - - - - - - - - - - - - - 9 Achterop een bromfiets of scooter In de auto Om de schade te beperken - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -10 De gordel, klikvast voorin en achterin! De airbag vervangt de veiligheidsgordel niet, maar werkt aanvullend De helm en beschermende kledij De helm, verplicht op alle bromfietsen! Ook de rest van het lichaam moet beschermd worden... Wat doen bij een ongeval? - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 12 Doe de test: ben je een sympathieke passagier? - - - - - - - - - - - - - - 13 Waarom aandacht voor de passagiers? Sommigen onder jullie zijn al (bijna) bestuurder. Eén ding is zeker: vroeg of laat zijn we allemaal passagier. In de wagen van je ouders, op een scooter, of in een auto met vrienden die al een rijbewijs hebben. Bij sommige bestuurders voelen we ons op ons gemak, bij anderen niet. Waarom rijd je liever mee met de ene persoon dan met de andere? Het is goed dat je even stilstaat bij je verplaatsingen met de auto. Maar liefst één op de drie jongeren tussen 15 en 18 jaar die sterft of zwaargewond raakt in het verkeer, is passagier in een wagen! Wie neemt risico s in het verkeer? Je hoort vaak dat jongeren risico s nemen en dat ze zich roekeloos gedragen, vooral in het verkeer. Allemaal vooroordelen, natuurlijk. Lang niet alle jongeren zijn immers wegpiraten en ook sommige volwassenen nemen veel risico s in het verkeer. Risico s nemen hoeft bovendien niet altijd negatief te zijn. Door bepaalde risico s te nemen, ga je vooruit in het leven, ze lonen dus zeker de moeite! Niet zo snel!!! Andere risico s echter, brengen ons in gevaar en helpen dus niemand vooruit. Is het bijvoorbeeld echt nodig om te snel te rijden, voor die paar minuten die je ermee wint? Uiteraard moeten niet alleen de bestuurders met de vinger gewezen worden. Passagiers die de bestuurder aanzetten tot sneller rijden of tot het uitvoeren van gevaarlijke maneuvers, zijn al even schuldig 3
180 45 35 Communiceren met de bestuurder Positieve communicatie Een auto besturen vraagt aandacht, concentratie, behendigheid, Je kunt dus maar beter vermijden de chauffeur af te leiden of lastig te vallen. Soms gedraagt de bestuurder zich roekeloos. Hij of zij rijdt te snel, te bruusk, let niet op andere weggebruikers, In zo n geval kan het van levensbelang zijn als passagier te zeggen wat er op je lever ligt. Agressie is nergens voor nodig. Blijf vriendelijk: je kan beter omschrijven wat je op dat ogenblik voelt ( ik voel me niet op mijn gemak bij deze snelheid, ik zou graag hebben dat we iets trager rijden ), dan de bestuurder verwijten naar het hoofd te slingeren ( je overdrijft, je rijdt echt te snel, zo veroorzaak je nog een ongeval ). Niets belet de passagier(s) natuurlijk om met de bestuurder een rustig gesprek te voeren of te helpen de weg te vinden. Overtuigende argumenten Het is belangrijk te weten hoe je met de bestuurder moet praten, maar ook wat je moet zeggen om hem ervan te overtuigen zijn gedrag te veranderen. Enkele voorbeelden van argumenten Kan je wat vertragen? Hoe sneller je rijdt, hoe minder je ziet! Hoe sneller je rijdt, hoe kleiner je gezichtsveld. Een voetganger heeft een gezichtsveld van 180 graden. Bij een bestuurder die 120 km/u rijdt, bedraagt het gezichtsveld nog amper 35 graden! Zo wordt het erg moeilijk om te voorspellen wat de anderen gaan doen. Snel rijden verhoogt dus de kans op een ongeval. Met snel rijden win je niet veel tijd Met een snelheid van 120 km/u doe je 50 minuten over het traject van 100 km tussen Brussel en Oostende. Met een snelheid van 140 km/u win je amper 7 minuten! Is deze schamele tijdswinst echt de moeite waard om levens op het spel te zetten? Overdreven snelheid = boete Een bestuurder die 140 km/u rijdt op de autosnelweg, riskeert 55 boete ( 50 voor de eerste 10 km/u boven de wettelijke snelheid, en 5 per bijkomende km/u). Voor bestuurders die doorverwezen worden naar de rechtbank, kan de rekening oplopen tot 3.000. 4 5
Klaar om te bobben? BOBBEN is je organiseren voor je op stap gaat zodat je op een veilige manier terug thuis komt. Een uitstap of avondje uit vraagt enige voorbereiding. Voor je vertrekt, vraag je jezelf een paar dingen af: Hoe ga ik erheen? Hoe keer ik terug? Moet iemand me een lift geven? Zo ja, wie? Kan ik deze persoon vertrouwen? Zijn er andere mogelijkheden dan de auto? Drinken en rijden, dat doe je niet! Als we allemaal samen BOBBEN, dan kan iedereen zonder zorgen genieten van het feestje, de barbecue of de receptie. Want als je BOBT, weet je hoe je veilig terug naar huis geraakt, al voor je vertrekt. i Waar ligt de grens? Veel bestuurders vragen zich af: «Hoeveel mag ik drinken vóór ik achter het stuur kruip?». Een moeilijke vraag want je alcoholgehalte hangt in de eerste plaats af van de hoeveelheid alcohol die je gedronken hebt, maar ook je geslacht, gewicht en eventuele vermoeidheid spelen een belangrijke rol. Als bestuurder ben je strafbaar vanaf een concentratie van 0,5 g/l alcohol in je bloed, wat overeenkomt met 0,22 mg/l in de uitgeademde lucht. Het «BOB» concept werd in Als je rijdt, dan drink je natuurlijk 0,5 g/l 0,22 mg/l 1995 in België uitgevonden! NMBS (de trein) www.belgianrail.be niet. Doe je dat wel, dan check je Vandaag wordt het gebruikt op voorhand de alternatieven: een De Lijn (het openbaar vervoer in Vlaanderen) www.delijn.be vriend die rijdt, het openbaar vervoer of met de taxi pese landen. BOB heet Des MIVB (het openbaar vervoer in Brussel) www.stib-mivb.be door verschillende Euro- in Groot-Brittannië, Sam in TEC (het openbaar vervoer in Wallonië) www.tec-wl.be Frankrijk en Krzys in Polen! 6 7 Alcohol in het bloed g/l 0,8 g/l Alcohol in de adem mg/l 0,35 mg/l Het is deze laatste eenheid die als maatstaf genomen wordt bij een controle. De bestuurders moeten immers een ademtest afleggen. Wees dus niet verbaasd als je verhalen hoort van mensen die een boete moesten betalen omdat hun alcoholgehalte 0,35 bedroeg Dit cijfer komt overeen met 0,35 mg/l in de adem en dat is gelijk aan 0,8 g/l in het bloed! Vanaf 0,5 g/l in het bloed is je reactietijd al langer en neemt het zicht af. Uitgaan met het openbaar vervoer Het openbaar vervoer is veiliger en milieuvriendelijker dan de auto. De uurregelingen kan je raadplegen op de website van de maatschappijen voor openbaar vervoer:
Wie mag passagier zijn? Wat zegt de wet? In de auto Achterop een bromfiets of scooter Mijn (brom)fiets? Mijn vrijheid! Waarom voor korte afstanden je fiets of brommer niet nemen om uit te gaan? Opgelet: elke fietser of bromfietser wordt beschouwd als een volwaardige bestuurder en is dus voor zichzelf BOB! Drinken en fietsen of rijden met de bromfiets gaan niet samen En met de taxi? Waarom geen taxi nemen om terug thuis te raken? Een taxi is niet noodzakelijk duur als het een korte rit is of wanneer je het bedrag kan delen met een paar vrienden. Familie is heilig! Je kunt met je ouders of met andere familieleden (broer, zus ) afspreken dat ze je komen halen indien nodig. Bijvoorbeeld wanneer de bestuurder die je terug naar huis zou brengen hier niet meer toe in staat is: hij of zij heeft teveel gedronken, drugs genomen, of is gewoonweg te vermoeid om te rijden Als je meerijdt met de auto, moet de automobilist natuurlijk in het bezit zijn van een rijbewijs voor personen wagens (rijbewijs B). Houders van een voorlopig rijbewijs met begeleider(s) moeten steeds vergezeld zijn door één van hun begeleiders en mogen geen passagiers vervoeren. (categorie A3 is nu categorie AM) in plaats van (de huidige categorie A3 wordt nu categorie AM) Net als de bestuurder, moet ook de passagier een helm dragen! in plaats van Net als de bestuurder, moeten ook passagiers een helm dragen! De bestuurder moet minstens 18 jaar oud zijn om achterop een passagier te vervoeren. Het is dus niet toegelaten om achterop te zitten bij een 16 of 17-jarige vriend. Als het gaat om een bromfiets klasse B, moet de bestuurder een rijbewijs AM hebben (de huidige categorie A3 wordt nu categorie AM). Bovendien moeten bromfietsen en scooters ook voorzien zijn van een zitje, handvaten en voetsteunen voor de passagier. Net als de bestuurder, moeten ook passagiers een helm dragen! 8 9
i Wist je dat? De gordeldracht voorin werd verplicht in 1975, en achterin in 1991. Om de schade te beperken De gordel, klikvast voorin en achterin! De veiligheidsgordel is ongetwijfeld de uitrusting die al de meeste levens gered heeft in het verkeer. Zowel voor- als achterin verhindert de gordel dat de inzittenden tegen de binnenkant van de wagen vliegen of uit het voertuig worden gekatapulteerd. Dergelijke schokken verhogen uiteraard de kans om bij een ongeval gedood of zwaargewond te worden. Door je gordel te dragen, bescherm je ook de anderen in de auto. Als de passagiers achterin de gordel niet omdoen, is er bij een ongeval 80% meer kans dat de personen voorin ernstige verwondingen oplopen. De airbag vervangt de veiligheidsgordel niet, maar werkt aanvullend De autoreclame geeft ons vaak de indruk dat de airbag langzaam opblaast en dat het hoofd er heel zachtjes tegen aan belandt. Het gaat hier natuurlijk over vertraagde beelden. In werkelijkheid klapt de airbag open met een snelheid van 200 km/u! Zonder gordel zou het hoofd onmiddellijk tegen de airbag belanden, nog terwijl die openklapt met deze enorme snelheid. De veiligheidsgordel heeft een vertragend effect, zodat het lichaam tegen de airbag belandt op het moment dat deze volledig is opengeklapt. De airbag treedt dus pas in een later stadium in werking en vermijdt dat het hoofd of de borstkas bij een botsing tegen het dashboard belandt. Enkel op de airbag rekenen en de gordel niet omdoen is te vergelijken met een alpinist die zijn helm draagt, maar zijn klimtouw niet bijheeft De helm en beschermende kledij De helm, verplicht op alle bromfietsen! De helm biedt de bestuurder en de passagier de beste bescherming. De helm beschermt een vitaal lichaamsonderdeel: het hoofd met daarin onze hersenen. Een verwonding aan het hoofd kan ernstige gevolgen hebben: dood, geheugenverlies, persoonlijkheidsstoornissen, littekens in het gezicht Daarom is de helmdracht verplicht geworden voor op alle bromfietsen. De helm dragen is verplicht voor alle bestuurders en passagiers van een bromfiets klasse B (snelheid beperkt tot 45 km/u) en klasse A (snelheid beperkt tot 25 km/u)! Ook de rest van het lichaam moet beschermd worden In de zomer ziet men veel bestuurders op een scooter in short, met sandalen, in T-shirt of in bloot bovenlijf. Ze zullen het niet te warm krijgen, maar o wee als ze vallen Heb je ooit al met je hand over asfalt gewreven? Je herinnert je misschien nog dat je als klein kind op de speelplaats aan het lopen was en plotseling viel De schade was toen al aanzienlijk. Je kan je inbeelden wat het gevolg zou zijn bij een snelheid van 25 of 45 km/u. Je lichaam moet dus ook goed be schermd worden: een lange broek (type jeans), hoge schoenen, hand schoenen en een vest (liefst in leder), beschermen de huid bij een val. Een jeansvest beschermt al een beetje tegen brandwonden. s Nachts of bij slechte weersomstandigheden ben je beter zichtbaar met reflecterende accessoires (hesjes, armbanden, ). 10 11
Doe de test: ben je een sympathieke passagier? 12 Wat te doen bij een ongeval? Soms is een ongeval onvermijdelijk, ondanks alle voorzorgen. Hoe correct reageren? 1 Blijf kalm. 2 Als er gewonden zijn, bel dan de hulpdiensten op het nummer 112, dat is het enige nummer. Drie zaken moet je zeker vermelden: 1 het exacte adres van de plaats van het ongeval: gemeente, straat en huisnummer van het dichtstbijzijnde gebouw; 2 het aantal slachtoffers en hun toestand, bij bewustzijn of niet; 3 vermeld bijzondere risico s: een lek in een voertuig, een brand TE VERMIJDEN Geef nooit eten of drinken aan een slachtoffer, zelfs niet wanneer hij of zij dat vraagt. Misschien moet het slachtoffer geopereerd worden en dan is het beter dat men niets gegeten of gedronken heeft. Neem nooit de helm af van een fietser, bromfietser of motorrijder. Door de helm af te nemen, riskeer je onder andere de nek van het slachtoffer te verwonden. 1 Je rijdt mee in de auto van je vriendin en zoals gewoonlijk doe je je veiligheidsgordel om. Je vriendin vraagt je waarom je de gordel omdoet. Rijd ik zo slecht misschien?, zegt ze enigszins beledigd. a Je antwoordt dat je in de auto altijd je gordel omdoet. Het kan je niet schelen wat ze denkt. b Je legt uit dat haar rijstijl er niks mee te maken heeft, dat je gordel omdoen een reflex is. Bovendien zeg je haar dat je het leuk zou vinden indien zij hetzelfde zou doen telkens ze in een auto stapt. c Je zegt dat je inderdaad al hebt horen klagen over haar slechte rijstijl. Je wou haar in eerste instantie niet beledigen, maar gezien de situatie heb je geen keuze! 2 Een vriend is van plan je na een feestje achterop zijn brommer terug naar huis te brengen. Op het einde van de avond blijkt echter dat hij teveel gedronken heeft. Wat doe je? a Je rijdt met iemand anders mee naar huis. Je vriend moet zijn verantwoordelijkheid maar nemen. Je bent niet verantwoordelijk voor zijn keuze (om al dan niet met de bromfiets naar huis te rijden). b Je zegt hem dat hij in zijn toestand zijn bromfiets beter niet kan besturen. Je probeert een oplossing te zoeken voor jullie beiden. c In een vlaag van woede geef je een trap tegen de bromfiets. Hij had beter moeten opletten! Je vertrekt niet met hem. 3 Je zit in een overvolle bus waarin veel mensen moeten rechtstaan. Gelukkig kan je de laatste zitplaats bemachtigen. Aan de volgende halte stapt er een zwangere vrouw op de bus. Wat doe je? a Je blijft zitten, want je hebt al veel gestapt en bent pompaf. b Je hebt de zwangere vrouw niet gezien, je let niet op de personen die instappen. c Je staat je plaats af. 4 Je rijdt mee met de vader van een vriend die erg snel rijdt. a Je vraagt hem beleefd om te vertragen. Snelheid maakt je altijd een beetje zenuwachtig. b Je doet alsof je onwel wordt. Je vraagt om te vertragen, omdat je anders ziek wordt in zijn wagen. c Je zegt niks, maar morgen mag je vriend het wel uitleggen! 5 Je komt met de bus terug van een avondje uit met vrienden. Ze beginnen te zingen en storen de chauffeur. Wat doe je? a Niets, het is tenslotte feest. Je zingt en geeft met je voet stevig het ritme aan. b Akkoord het is feest, maar nu gaan we naar huis! Je maakt je kwaad op je vrienden en zegt de chauffeur dat je er niets aan kan doen. c Je zegt je vrienden dat het rustiger moet, omdat de chauffeur zich anders niet kan concentreren. Je zet het gesprek verder, maar nu met minder kabaal. 13
Je resultaten 1 a = 2 punten b = 3 punten c = 1 punt... 2 a = 2 punten b = 3 punten c = 1 punt... 3 a = 1 punt b = 2 punten c = 3 punten... 4 a = 3 punten b = 2 punten c = 1 punt... 5 a = 1 punt b = 2 punten c = 3 punten... Totaal... Meer dan 8 punten Je bent een toffe passagier! Je bent aangenaam gezelschap in de wagen en de bestuurder kan op je rekenen bij problemen. Soms word je misschien wat zenuwachtig, maar je slaagt erin om altijd kalm te blijven ten opzichte van de chauffeur. Tussen 6 en 8 punten Je bent niet zo n fijn gezelschap onderweg! Je weet wat je wilt en neemt geen onnodige risico s. Maar denk ook eens aan de anderen Het is toch aangenamer reizen als ieder wat rekening houdt met elkaar. Tussen 5 en 6 punten Je bent eerder onaangenaam als passagier!!! Je reageert iets te heftig als iets je niet bevalt Als je echt oplossingen wil vinden voor problemen, moet je meer rekening houden met de behoeften en zorgen van anderen. Redactie: Cel Jongeren van het BIVV. Met dank aan allen die de brochure hebben nagelezen, in het bijzonder aan de leden van de groep «milieu» van de jeugdraad in Charleroi aan de leerlingen van het vijfde en zesde jaar technisch secundair van het College Jean XXIII te Brussel en hun leerkracht, Séverine Permentier en aan Jitske Schulte (Nederland) voor de test Ben je een sympathieke passagier? Lay-out: www.marmelade.be Deze brochure bestaat ook in het Frans. Ze kan gedownload worden via de website www.bivv.be Verantwoordelijke uitgever: K. Genoe, Haachtsesteenweg 1405, 1130 Brussel Wettelijk depot: D/2016/0779/19 Deze brochure werd aangepast in juli 2016. De inhoud stemt overeen met de op dat tijdstip beschikbare gegevens. 14 15