VERSLAG 2011 INSECTENWERKGROEP DE STELTKLUUT / VLINDERWERKGROEP (OOST) ZEEUWS VLAANDEREN Verslag Joop de Bakker en Eddy Taelman In 2011 waren er nogal wat activiteiten in het kader van ons 25-jarig jubileum. Terugblikken en vooruitzien stonden op de jubileumdag op 9 april in de Halle te Axel op ons programma. WELKOM OP ONZE JUBILEUMDAG PROGRAMMA 13.00 Ontvangst en bezichtiging foto-stand IWGR (toelichting Eddy Taelman) 13.15 Opening en toelichting doel bijeenkomst. 13.20 Korte terugblik op 25 jaar IWGR (PP-presentatie Joop de Bakker) 13.30 Behoud biodiversiteit met de focus op insecten (PPpresentatie J de Bakker) 13.45 Verkennen mogelijkheid heropzetten insectenwerkgroep 14.45 Koffie-pauze en mogelijkheid tot bezichtiging foto-stand 15.00 Diapresentatie nachtvlinders/libellen door Joop Rijnders 16.00 Afsluiting Met dank aan de media verschenen er drie artikelen in de regionale kranten over het jubileum van de werkgroep. Mede naar aanleiding van het 25-jarig bestaan kreeg Joop de Bakker op 5 maart de Gouden Vlinder uitgereikt te Wageningen en hij kreeg op 29 april een Koninklijke onderscheiding. Veel felicitaties waren zijn deel, waarvoor nogmaals zijn dank. Naar aanleiding van het 25 jarig jubileum en de onderscheidingen werd Joop uitgenodigd als gast bij het tv-programma Tafelgenoten van Omroep Hulst.
AANTAL VLINDERS AANTAL VLINDERONDERZOEK We hebben in 2011 weer veel tijd besteed aan vlinderonderzoek. We noteerden meer dan 18.000 waarnemingen. De nachtvlindervallen in Lamswaarde, St. Jansteen en Ossenisse stonden onder beheer van de werkgroep. Voor het 5 e jaar stond bijna dagelijks de vlinderval aan in Lamswaarde, wat resulteerde in de vangst van ca 7.000 macro-nachtvlinders van 243 soorten. NACHTVLINDERS OP LOCATIE LAMSWAARDE NACHTVLINDERS OP LOCATIE LAMSWAARDE 3000 9000 2500 8000 7000 7683 7031 2000 6000 5429 1500 5000 4000 3651 1000 3000 2910 500 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 MAANDEN 2000 1000 0 214 193 182 215 243 2007 2008 2009 2010 2011 JAREN nv 2007 nv 2008 nv 2009 nv2010 nv2011 aantal soorten aantal vlinders Het aantal nachtvlinders was vooral in maart, april en mei veel hoger dan in 2007-2010. Zowel het aantal vlinders als het aantal soorten is op deze locatie de laatste twee jaar zeer hoog. In Oost Zeeuws Vlaanderen werden door ons ook regelmatig nachtvlinders gevangen in het bos te St. Jansteen (4.134 macro-nachtvlinders van 223 soorten) en bij de fam. Fortuin te Ossenisse (614 macro-nachtvlinders van 111 soorten). Dit alles in het kader van het grote nachtvlinderonderzoek dat in Zeeland wordt gehouden en dat in 2013 afgerond zal worden met de uitgifte van een nachtvlinderatlas. Vingerhoedskruiddwergspanner Te St. Jansteen werd de vingerhoedskruiddwergspanner gevangen, een nieuwe soort voor Zeeuws Vlaanderen. Bij de micro s werd ook een aantal nieuwe soorten voor de regio of Zeeland gevonden Regionaal zeldzame en/of bedreigde soorten Eddy besteedde, als gevolg van zijn hartaanval, aanzienlijk minder tijd aan de dagvlinders en aan de lijst van regionaal zeldzame en/of bedreigde soorten. Op de lijst staan: het oranjetipje, het groot dikkopje, het hooibeestje, het koevinkje, de vijf-
vlek-sint-jansvlinder, de zuringspanner, het boterbloempje, de metaalvlinder, citroenvlinder, bruin blauwtje, landkaartje, koninginnenpage en kleine vos. Er werden weer enkele citroenvlinders gezien en ook enkele landkaartjes, maar de soorten dreigen te verdwijnen uit onze regio. De kleine vos deed het weer wat beter. Het koevinkje deed het redelijk met een paar mooie populaties. Bijzonder was de waarneming van twee kleine parelmoervlinders in het waterwingebied van Evides te St. Jansteen. Voor de inventarisatie van de vijfvlek-sint-jansvlinder buiten de gemeente Hulst waren we twee middagen op pad. De soort was op de bekende vliegplaatsen weer present. Veel algemene standvlinders deden het in de wegbermen en op de dijken zeer slecht. Zandoogjes en zwartsprietdikkopjes vliegen achteruit. Trekvlinders werden dit jaar in zeer kleine aantallen waargenomen. Andere insecten De meikevers kwamen door het warme voorjaar half april al te voorschijn. Ook werden nog wat zeldzame of bijzondere insecten gemeld of waargenomen. C. van Vuuren zag bij Axel een neushoornkever. In het bos te St Jansteen vingen we een nieuwe soort voor Zeeland n.l. een Bruine gaasvlieg (Drepanepteryx phalaenoides) en een nieuwe soort voor O.Z.Vlaanderen t.w. de Bruine grootoogboktor. Regelmatig kregen we e-mails, meestal met foto s, met vragen over verschillende insectensoorten of kregen we meldingen door van waarnemingen van soms zeldzame insecten. Wij danken al die mensen die ons informeerden of contacteerden. Kennisvergaring We waren op 30 maart op een bijeenkomst over nachtvlinders van de Vlinder- en Libellenwerkgroep Zeeland te Wilhelminadorp. Anton Baaijens maakte de Zeeuwse onderzoeksresultaten van 2010 bekend, Dirk Groenendijk sprak over nachtvlinderonderzoek en Jeroen Voogd over rupsenonderzoek. Aantalsontwikkeling nachtvlinders 33% afname aantal nachtvlinders in de periode 1980-2010 70% soorten heeft negatieve trend Groot avondrood 50% soorten zou op Rode Lijst komen Witte hermelijnvlinder
We waren te gast bij onze Belgische natuurvrienden tijdens een open schuurdag en op 27 augustus bezochten we een regenachtige nachtvlinder-vangavond in de Panneweel. We namen 28 juni deel aan een onvergetelijke nachtelijke inventarisatie van nachtvlinders van de Vlinder- en Libellenwerkgroep Zeeland bij de Kriekeputten te Clinge. Het Zeeuws-record grootste aantal vlinders op één nacht werd verbroken en gebracht op 2110 ex. (zijnde 1911 macro- en 199 micro-vlinders). Het record kwam tot stand door de vangst van 1655 vlinders op licht (4 lampen) en 455 vlinders op smeer. Huismoeder (420ex) en Hyena (310ex) werden het meest gezien. Totaal werden er 130 macro- en 46 micro-soorten genoteerd. Vijf soorten werden uitsluitend op smeer gevangen (Agaatvlinder, Geelvleugeluil, Piramidevlinder, Roesje en Witstipgrasuil). De leukste vangsten waren de Berkenspikkelspanner (2), de Grote groenuil (3) en de Zilveren groenuil (2), omdat die in Zeeland zeer zeldzaam voorkomen. Op 2 mei en 19 september gaven we een pp-presentatie over vlinders en een diavoorstelling over libellen voor de Kruising, een groep mensen met een lichamelijke beperking, te Hulst.
Groep 7 en 8 van basisschool de Heidepoort uit Heikant kwamen op 23 maart een kijkje nemen bij de vlinderval in het bos te St Jansteen. De peuters van het Lammeke uit Lamswaarde kwamen op 8 juni bij Joop de Bakker thuis kennismaken met vlinders. We werkten 2 september mee aan de 7e Nationale Nachtvlindernacht van de Vlinderstichting met een excursie te Lamswaarde. Joop de Bakker gaf tijdens deze avond een pp-presentatie over nachtvlinderonderzoek in Zeeland.
Op 29 oktober werkten we mee aan de Nacht van de Nacht te Hulst. Ruim honderd deelnemers kregen tijdens een wandeling rond de wallen bij ons informatie over vlinders en vlinderonderzoek en maakten kennis met nachtvlinders op een smeerroute. Op 24 juni waren we te Assenede aanwezig op een studiedag over dijkenbeheer in Vlaanderen en Nederland. Het nut voor plant en dier van een goed beheerde dijk is bekend, maar door een slecht beheer is het met de natuurwaarden op de meeste dijken niet zo goed gesteld. Er werd gesproken over knelpunten, kansen en aanbevelingen. Op 10 juli stonden we met onze stand op de open Imkerijdag in Emmadorp en we gaven presentaties over vlinders en libellen.
Vooruitzichten Door de EHS drastisch te reduceren, 60% op natuur te bezuinigen en natuur met natuur te compenseren wordt het met Bleker niet beter! Door de drastische bezuinigingen zijn we bang voor een verdere achteruitgang van de biodiversiteit op de dijken en bermen en natuurgebieden, maar misschien dat de bezuinigingen aanleiding kunnen zijn voor een gefaseerd maaibeheer dat wij al jaren promoten. Bloemrijke bermen en dijken mogen niet nog zeldzamer worden, anders wordt het in 2012 twintig kilometer fietsen om nog twee witjes te zien, vrezen wij. Pluspunten Tijdens de dijkendag trokken beheerders het boetekleed aan. Het beheer kan beter en het moet beter. Wij wensen de beherende instanties voor 2012 veel wijsheid, maar vooral beterschap. Dow ondertekende eind 2010 het convenant Zeeland Biodivers en maakte in het Dowmagazine van december bekend dat men dit jaar al op zoek is gegaan (met Alex Wieland) naar meer kansen voor biodiversiteit op het 560 ha grote terrein. Ook de Gemeente Terneuzen steunt het behoud van biodiversiteit door meer habitat voor de knautiabij te creëren. Tot slot wensen wij alle natuurliefhebbers toch een zonnig, bloemrijk en vlinderrijk 2012 en maak in uw tuin plaats en tijd voor biodiversiteit.