Centraal vuurwerk tegen overlast? Gemeente Westvoorne

Centraal vuurwerk tegen overlast? Gemeente Westvoorne

Inleiding In de commissie vergadering van 8 september jl. is de vraag gesteld om een discussiestuk op te stellen met als onderwerp het centraal afsteken van vuurwerk om de vuurwerkoverlast en de aangebrachte schade door het vuurwerk in de aanloop naar de jaarwisseling te verminderen en elders vuurwerk af te steken te verbieden. De nota bestaat uit drie delen: Deel A Randvoorwaarden Deel B Afwegingen Deel C Conclusie en aanbevelingen In deel A wordt ingegaan op de volgende vragen: I. Wat zijn de landelijke ontwikkelingen om vuurwerkoverlast tegen te gaan? II. Wat zijn de regels om een centraal vuurwerk te organiseren? III. Wat zijn de eisen aan een locatie? IV. Wat zijn de kosten? V. Andere gemeenten? In deel B wordt ingegaan op welke effecten een centraal vuurwerk en het verbod om elders vuurwerk af te steken tijdens de jaarwisseling heeft op: I. De openbare orde en veiligheid II. Effect op het kopen van vuurwerk? III. Effect op de door vuurwerk aangerichte schade? En IV. Kun je het afsteken van vuurwerk voor de rest van Westvoorne verbieden? Informatie en advies zijn opgevraagd bij: - De heer P. Heesakkers, vuurwerk coördinator van de omgevingsdienst Midden- en West Brabant - Mevrouw Yvonne Jansen, vuurwerk coördinator Provincie Zuid-Holland in dienst bij de DCMR - De heer Kees Jansen, vuurwerkspecialist van Branderstad Vuurwerk & Evenementen - De heer Jan Sintemaartensdijk, wijkagent Oostvoorne - De heer Mike van der Brugghen, wijkagent Rockanje - De heer Rob Lange, cluster commandant van de brandweer VRR - De heer Harm Rutgers van de GHOR 2

DEEL A Randvoorwaarden I. Wat zijn de landelijke ontwikkelingen om vuurwerkoverlast tegen te gaan? 1. Afsteken vuurwerk door particulieren Het kabinet verkort de verkoop- en afsteektijden voor vuurwerk en heeft met de volgende maatregelen ingestemd: - Vanaf dit jaar mag vuurwerk enkel nog op oudjaarsavond worden afgestoken vanaf 18.00 uur tot 2.00 uur op 1 januari. - Vuurwerk mag op twee in plaats van drie werkdagen worden verkocht. - Verder wordt met een vergunningsstelsel de import van illegaal en zwaar vuurwerk beperkt. Een algeheel verbod op het kopen en afsteken van vuurwerk door particulieren vindt het kabinet te ver gaan. 2. Aanpak illegaal en zwaar vuurwerk Illegaal en zwaar professioneel vuurwerk vindt nog steeds zijn weg naar de consument. Om de import nationaal te regelen, zal in de loop van 2015 een vergunningsstelsel worden ingevoerd. Daarin komt een gedragscode die de vuurwerkbranche vanaf de import tot aan de verkoop verantwoordelijk maakt voor de veiligheid en legaliteit van vuurwerk. Een andere stap is het invoeren van een Europees paspoort voor professionals vanaf 2017. Hiermee wordt het voor importeurs en producenten verboden om professioneel vuurwerk te verkopen aan iemand die niet over een dergelijk paspoort beschikt. Het kabinet verwacht dat hierdoor minder illegaal vuurwerk beschikbaar komt en minder zwaar professioneel vuurwerk in verkeerde handen valt. 3. Resultaten onderzoek NOS eind 2013 naar maatregelen vuurwerkoverlast Eind 2013 heeft de NOS een enquête gehouden onder bijna de helft van alle gemeenten in Nederland. Hieronder volgen de belangrijkste resultaten van dit onderzoek. Europees verbod op zwaar vuurwerk 58% Hogere straffen voor illegaal vuurwerk 46% Instellen van vuurwerkvrije zones 33% Meer politie-inzet tegen illegaal vuurwerk 32% Beperking van de afsteekperiode 25% Alles bij het oude houden 19% Organiseren van centraal vuurwerkevenement 18% Verlaging van hoeveelheid die je mag hebben 16% Algeheel verbod op consumentenvuurwerk 8% II. Wat zijn de regels om een centraal vuurwerk te organiseren? 1. Vergunningaanvraag vuurwerkshow > afsteken vuurwerk Wanneer professioneel vuurwerk of consumenten vuurwerk met meer dan 200 kg wordt gebruikt, moet een aanvraag worden ingediend door een daarvoor professioneel gecertificeerd bedrijf bij de provincie. Dit moet 14 weken voorafgaand aan het evenement. Voor gebruik consumenten vuurwerk onder de 200 kilo is een melding door een gecertificeerd vuurwerkbedrijf, twee weken voorafgaand aan het evenement voldoende. In het geval van Westoorne kan voor de komende jaarwisseling alleen voor consumentenvuurwerk gekozen worden. 2. Vergunningaanvraag vuurwerkshow > APV In de Algemene Plaatselijke Verordening Westvoorne staan diverse artikelen die betrekking hebben op evenementen. Alleen het centraal vuurwerk afsteken valt onder de definitie van een A- evenement. Ondersteund door andere activiteiten in combinatie met het schenken van alcohol, 3

valt het evenement op de risicoscan hoger uit. Bij een ondergrond van zand is de score dan al snel een C-evenement. Voor het houden van een evenement dient een vergunning te worden aangevraagd. Deze regelt de voorschriften die verbonden zijn aan het evenement in het belang van de openbare orde, het voorkomen of beperken van overlast, de verkeersveiligheid, de veiligheid van personen of goederen, de zedelijkheid of de gezondheid. De politie, de brandweer en de GHOR hebben hierin standaard een adviserende rol. Het evenement dient in het jaar voorafgaand voor 1 oktober te zijn aangemeld en de vergunningaanvraag dient 12 weken voorafgaand aan het evenement te worden ingediend. Advies vuurwerkspecialist Het vuurwerk duurt slechts 12 tot 15 minuten. De aanbeveling is om het centraal vuurwerk aan te kleden met een ander evenement om mensen te trekken. Daarbij kan gedacht worden aan een braderie, een feest of de kerstboomverbranding. Bij dergelijke shows ziet hij dat gemeenten organisatoren benaderen om dit zelfstandig te organiseren. Een dergelijke uitbreiding dient meegenomen te worden in een vergunningaanvraag. III. Wat zijn de eisen aan een locatie? De eisen waaraan geschikte locatie moet worden voldaan zijn geregeld in de ministeriele regeling consumenten- en theater vuurwerk en in de Regeling bedrijfsmatig tot ontbranding brengen van vuurwerk van 14 juni 2012. Punten hieruit die voor de discussie van belang zijn: - Voor professioneel vuurwerk moet een minimale afstand tot het publiek worden aangehouden van 100 tot 200 meter. Je spreekt dan al snel over een cirkel met een doorsnede van 200-400 meter rondom het vuurwerk. Voor consumentenvuurwerk is deze afstand minimaal 40 meter> doorsnede cirkel minimaal 80 meter. - Een natuurlijke afscheiding tussen het publiek en het vuurwerk heeft de voorkeur. (sloot, kanaal of anders alles in de hekken). - Een voetbalveld of hockeyveld kan bij consumentenvuurwerk vaak volstaan. Het strand is ook vaak een goede locatie voor het afsteken van vuurwerk. - Het kiezen van een locatie buiten het (stads)centrum wordt niet in dank afgenomen door de horeca ondernemers. Zij hebben daardoor geen voordeel van het evenement. Vanwege de kleinere veiligheidsafstand die nodig is bij een samenstelsel van consumentenvuurwerk zijn er meer geschiktere locaties te vinden. IV. Wat zijn de kosten? Vuurwerk Een gemiddelde vuurwerkshow duurt ongeveer 12-15 minuten. Ongeacht welk vuurwerk (professioneel of consumenten) komen de kosten daarvoor op minimaal 15.000 euro. Vaak wordt gekozen voor een samenstelsel van consumentenvuurwerk > voordeel: de korte benodigde afstand tot het publiek en de korte meldingstijd tot het evenement. Professioneel vuurwerk mag niet in Nederland worden opgeslagen. Het vuurwerk ligt in Duitsland opgeslagen. Het vervoer is daardoor verhogend op de kostprijs. 4

Een voorbeeld van een samenstelsel van consumentenvuurwerk is de vuurwerkshow in Tinte tijdens het Zomerfeest Tinte 400. Dit duurde 12 minuten en kostte ca. 15.000 euro. De vuurwerkshow op de Wereld Havendagen en op de Erasmusbrug tijdens de jaarwisseling kost minimaal 60.000 tot 70.000 euro. De opgegeven bedragen zijn inclusief vergunningaanvraag en arbeid. Het heeft de voorkeur om tijdig bij een bedrijf opdracht te geven voor een show tijdens de jaarwisseling. De bedrijven zijn beperkt die dit mogen doen en bij meerdere aanvragen op Oudejaarsdag zit de agenda snel vol. Beveiliging De inzet van beveiliging komt per team (2 beveiligers en auto) op ca. 140 euro per uur voor 2014. De totale kosten zijn geheel afhankelijk van: - De duur van het evenement > wordt de vuurwerkshow ondersteund met andere activiteiten? - Eén of meerder locaties; - Wordt er gekozen voor een algeheel vuurwerkverbod. Hierop moet een beveiligingsplan opgesteld worden. De verwachting is dat dit (heel) veel capaciteit gaat vragen van de organisator gaat vragen, mede omdat de politiecapaciteit al maximaal wordt ingezet en hier geen extra activiteiten zijn voorzien. Afhankelijk van het uiteindelijke plan kunnen de kosten pas goed in beeld gebracht worden. De verwachting is dat de kosten minimaal 2240 euro bedragen op basis van 8 beveiligers tussen 22.00 uur en 1.00 uur. Ondersteunende activiteiten Ondersteuning van het vuurwerk met andere activiteiten kan bij gebrek aan een organisator voor de gemeente ook kosten met zich meebrengen voor de opbouw van het evenement. Deze kosten zijn geheel afhankelijk van de gekozen vorm voor het evenement. V. Andere gemeenten In de regio Rotterdam Rijnmond is navraag gedaan naar het organiseren van soortgelijke activiteiten. Dit is nog niet aan de orde bij deze gemeenten. Zij zijn zich aan het beraden op de komende jaarwisseling waarbij de een zich vooral richt op het aanwijzen van gebieden waar vuurwerk verboden is af te steken (winkelcentra, scholen etc.) en de ander alle optie openhoudt wanneer bijvoorbeeld een ondernemer aanbiedt om een centraal vuurwerk tijdens de jaarwisseling te organiseren. Binnen de regio kent de gemeente Rotterdam een centraal afgestoken vuurwerk tijdens de jaarwisseling op de Erasmusbrug. Alleen de Coolsingel, in de nabijheid van de Erasmusbrug is aangewezen als gebied waar het afsteken van vuurwerk verboden is. Mede omdat dit voor de politie te handhaven is. 5

DEEL B Afwegingen Welke effecten heeft een centraal vuurwerk en het verbod om elders vuurwerk af te steken tijdens de jaarwisseling op: I. De openbare orde en veiligheid a. Vergunningaanvraag Bij een vergunningaanvraag wordt advies gevraagd aan de politie, de brandweer en de GHOR. Reactie politie Jeugd lijkt tijdens de jaarwisseling niet tot nauwelijks aanwezig te zijn op straat. Veel jongeren vertrekken naar elders bijvoorbeeld naar de Erasmusbrug in Rotterdam. Bij het organiseren van een centraal vuurwerk feest bestaat de kans dat de jeugd die nu wegtrekt naar elders, juist hier blijft. Toezicht en handhaving Voor het toezicht op en de handhaving van het niet afsteken van vuurwerk tot 18.00 uur op Oudejaarsdag is overdag politie-inzet beschikbaar. Deze inzet is maximaal, maar beperkt door de capaciteit van het wijkteam. Het is daarom onduidelijk of de maatregel die het kabinet genomen heeft ook voor gemeenten het juiste effect sorteert in de aanpak van overlast vuurwerk. In Westvoorne levert het uitbreiden van 1 locatie naar meerdere locaties die aangewezen zijn voor een vuurwerkverbod de voorgaande jaarwisselingen al tot handhavingsproblemen. Handhaving van een algeheel verbod voor de gemeente is niet haalbaar. Ook tijdens het organiseren van een centraal vuurwerk is sprake van gebrek aan toezicht door de politie, omdat er immers geen extra capaciteit is op de al maximale inzet. Een alternatief op zowel Oudejaarsdag als tijdens de jaarwisseling, is het inzetten van extra beveiliging. De kosten die hiermee gemoeid zijn, zijn niet in de begroting opgenomen. In verband met de evenementenstructuur van het centraal afsteken van vuurwerk dient daarom voor het toezicht beveiliging ingehuurd te worden. Door de toestroom van het publiek, al dan niet onder invloed van alcohol, kan niet worden volstaan met twee beveiligers. Het advies van de politie zal hierin bindend zijn. Voor een dergelijk evenement moet uitgegaan worden van 8 beveiligers, twee uur voorafgaand aan het vuurwerk tot twee uur daarna. Indien het vuurwerk op meerdere locaties wordt gehouden heeft dit een verhogende factor op de gevraagde inzet van beveiliging. De Buitengewoon opsporingsambtenaren van de gemeente zelf worden in de periode voorafgaand aan en op Oudejaarsdag ingezet om toezicht te houden. Push wordt eveneens extra ingezet. Reactie brandweer De locatie is voor de brandweer van belang om een goed advies geven op het voorstel van een centraal vuurwerk. Daarbij zal gelet worden op de windrichting, aanwezige bebouwing en vegetatie. Een centraal vuurwerk bij het strand geeft risico voor de aanwezige paviljoens en kans op natuurbranden. Groot vuurwerk kan alleen worden afgestoken bij een aflandige wind. Reactie GHOR Bij evenementen is mogelijk sprake van (extreem) alcoholgebruik. Dit kan gevolgen hebben voor de inzet van de hulpdiensten. Omdat het evenement in december plaatsvindt, moet bovendien rekening gehouden worden met de omgevingstemperatuur waardoor een kans op onderkoeling kan ontstaan. De ambulancecapaciteit is extra opgeschaald tijdens de jaarwisseling om de regio te bedienen. Het beschikbaar hebben van een ambulance tijdens de jaarwisseling ten behoeve van een 6

evenement creëert voor de GHOR een extra probleem. De capaciteit kan niet onttrokken worden uit de regio. Bij een incident is daardoor sprake van langere aanrijtijden voor de ambulance. Loop- sloop routes Tijdens de jaarwisseling is er niet of nauwelijks sprake van sloop-routes. Deze zijn er wel in de weken hieraan voorafgaand. Hierop wordt Push extra ingezet om met de jongeren in gesprek te gaan en corrigerend op te treden. Door het organiseren van een centraal evenement kunnen loop- en slooproute ontstaan die er voorheen niet waren. Vergunningverlening Tijdens de jaarwisseling heeft de politie gekozen voor de zogenaamde GBO-structuur (Grootschalig optreden). Dit is een extra organisatie die in het leven wordt geroepen om snel te kunnen schakelen, vanwege te verwachten risico s op openbare orde problemen of vanwege de complexiteit van het evenement. Het centraal vuurwerk afsteken tijdens de jaarwisseling staat daardoor als evenement niet op zich zelf. De score die een centraal vuurwerk afsteken als evenement heeft wanneer de risicoscan wordt uitgevoerd (A), is daarom niet maatgevend voor de veiligheidseisen die aan een A-evenement worden gesteld. De context van de jaarwisseling waarbinnen het afsteken gebeurt, geeft aanleiding voor een commandostructuur bij de politie en moet daarom meegekomen worden in de afweging openbare orde en veiligheid. Een dergelijk evenement vraagt om extra toezicht en handhaving, die niet door de politie gegeven kan worden. Het risico op verstoring van de openbare orde en het feit dat je als overheid imago schade kan oplopen als het fout loopt, legt een zware druk op het aantal beveiligers dat ingezet zal moeten worden. In verband met het niet beschikbaar hebben van een ambulance dient ook EHBO aanwezig te zijn dan wel een particuliere ambulance met vervoersvergunning in te huren. Mocht er gekozen worden voor meerdere locaties voor het afsteken van het vuurwerk, dan geldt dit uiteraard voor elk gekozen locatie. b. Locatie Locatie strand In de commissievergadering is het strand als locatie genoemd voor het centraal afsteken van vuurwerk. In de evenementennota wordt hierover het volgende gezegd: Binnen de gemeente Westvoorne worden tot op dit moment alleen nul-, A- en B-evenementen georganiseerd. Gebleken is dat C-evenementen niet toegestaan kunnen worden op het strand, en in de directe omgeving van het strand. Dit heeft in eerste instantie te maken met de nauwe toegangswegen naar het strand en de ondergrond, waardoor bij een calamiteit het evenemententerrein voor hulpdiensten moeilijk bereikbaar is. Daarnaast zijn er onvoldoende bluswatervoorzieningen voor een zodanig grote activiteit en zijn er geen opstel mogelijkheden voor hulpdiensten in de nabijheid van het evenement. Bovendien is het tijdens de jaarwisseling donker. Het strand valt als zodanig als locatie af. Een tweede motivatie is dat de locatie te ver van het centrum van Rockanje en van Oostvoorne en Tinte ligt en daardoor weinig publiek zal trekken om 00.00 uur. Opties locatie Een locatie zou de sportvelden kunnen zijn in zowel Rockanje als Oostvoorne. Deze terreinen zijn berekend op grotere hoeveelheden bezoekers en beschikken over voldoende parkeergelegenheid. In Oostvoorne zou de Burcht aan de Hofwei ook een geschikte locatie kunnen zijn. In Tinte zou toestemming gevraagd kunnen worden aan de eigenaar van een nabij gelegen weiland. 7

c. Kosten Afhankelijk van de keuze in het vuurwerk en gelet op de verlopen termijn om professioneel vuurwerk te kunnen afsteken, worden de kosten voor het centraal afsteken van vuurwerk voor komende jaarwisseling geraamd op minimaal 15.000 euro per locatie, exclusief de beveiliging. Daarnaast komen de reguliere kosten die de gemeente maakt voor de inzet van het jongerenwerk (1000 euro), de beveiliging (600 euro) en de geleden schade (6285 schatting) tijdens de jaarwisseling (totaal 7885 euro). De kosten voor de inzet van beveiliging ten behoeve van het centraal vuurwerk maar vooral voor de handhaving van het algeheel verbod vuurwerk af te steken is een veelvoud daarvan. Vernielingen worden veelal gepleegd door het gebruik van illegaal vuurwerk vaak in een periode ruim voor de jaarwisseling. Een centraal vuurwerk feest zal niet of nauwelijks invloed hebben op het schadebedrag. Daarentegen wordt door de specialisten verwacht dat bij een algeheel vuurwerk verbod bij wijze van protest mogelijk meer gemeentelijke eigendommen worden vernield. De begroting van de gemeente Westvoorne biedt geen financiële ruimte om de organisatie van het centraal afsteken van vuurwerk, het toezicht op en de handhaving van een algeheel verbod te bekostigen. Uitbreiding centraal vuurwerk afsteken met andere activiteiten Om het vuurwerk een succes te laten zijn is het advies om het vuurwerk te ondersteunen met andere activiteiten voorafgaand aan of achteraf van het afsteken van het vuurwerk. Dit kan met behulp van andere organisatoren of de horeca. Deze extra activiteiten kunnen kosten met zich meebrengen die op dit moment niet helder zijn. Momenteel is de tendens dat de horeca grotendeels dicht is tijdens de jaarwisseling. Het organiseren of regisseren van een dergelijk evenement zal daarom naast het behandelen van de vergunningaanvraag binnen de gemeente veel capaciteit vragen, maar ook extra kosten met zich meebrengen voor de opbouw van het evenement. Deze kosten zijn geheel afhankelijk van de gekozen vorm voor het evenement. II. Effect op het kopen van vuurwerk? Het centraal afsteken van vuurwerk kan burgers doen beslissen zelf geen vuurwerk te kopen, omdat zij naar het centrale vuurwerk gaan. Uit enquêtes blijkt dat nu al steeds minder mensen vuurwerk kopen Bijna twee derde (63 procent) van de ondervraagden vindt vuurwerk simpelweg het geld niet waard. Ruim een vijfde (21 procent) vindt het te gevaarlijk en 20 procent zegt geen vuurwerk te kopen, omdat het slecht is voor het milieu. Veel mensen vinden het ook niet nodig om zelf vuurwerk te kopen, omdat er al genoeg wordt afgestoken door anderen. III. Effect op de door vuurwerk aangerichte schade? Vermindering schade? De hoogte van het schade bedrag per jaar tijdens de jaarwisseling fluctueert. Naast verkeersborden en afvalbakken zorgt incidenteel de vernieling van een aantal kostbare objecten (glijbaan 1000 euro en een ondergrondse afvalcontainer (1250) voor een hoog(er) schade bedrag. Ondanks dat de registratie niet exact naar tijdstippen gebeurd, kan wel gesteld worden dat de meeste vernielingen in de aanloop en naar de jaarwisseling tijdens de kerstvakantie plaatsvinden en soms al in november. Er is dus geen directe relatie met (alleen) vernielingen specifiek op Oudejaarsdag. 8

Reactie deskundigen Degene die vernielingen aanbrengen maken veelal gebruik van illegaal vuurwerk. Zij laten zich niet tegenhouden door een verbod dan wel het aanbieden van een centraal vuurwerk. IV. Kun je het afsteken van vuurwerk voor de rest van Westvoorne verbieden? Op basis van artikel 2.73, eerste lid van de Algemeen Plaatselijke Verordening (APV) Westvoorne is het mogelijk gebieden aan te wijzen waar vuurwerk afsteken verboden is. Van dit artikel wordt gebruik gemaakt om tijdens de jaarwisseling de Bijlaardhof in Rockanje aan te wijzen als gebied waar vuurwerk afsteken verboden is. Het verbod is gelet op de capaciteit in handhaving dan wel toezicht en de hoge kosten om dit wel te regelen, moeilijk handhaafbaar. Daarnaast zullen meerdere klachten binnenkomen van burgers met het verzoek tot handhaving, waar niet aan voldaan kan worden. Reactie deskundigen Alle deskundigen geven aan dat een centraal vuurwerk niet in de plaats kan komen van het afsteken van vuurwerk door consumenten tijdens de jaarwisseling. De ervaring is dat consumenten duidelijk aangeven dat zij zelf vuurwerk willen blijven afsteken tijdens de jaarwisseling. Dit wordt ondersteund door enquête-uitslagen, maar ook door de jarenlange traditie om tijdens de jaarwisseling vuurwerk af te steken. Reden waarom het kabinet niet gekozen heeft voor een algeheel verbod voor het afsteken van vuurwerk. 9

DEEL C Conclusie en aanbevelingen Conclusie Door het organiseren van een centraal vuurwerk worden hulpdiensten in de verlegenheid gebracht. Er is onvoldoende capaciteit om het evenement te ondersteunen. Zowel de politie als de GHOR geven dit aan. Bovendien is de verwachting dat de vandalismeschade niet af zal nemen door het organiseren van dit evenement. De begroting van de gemeente Westvoorne biedt geen structurele financiële ruimte om de organisatie van het centraal afsteken van vuurwerk, het toezicht op en de handhaving van een algeheel verbod te bekostigen. Consumenten willen graag vuurwerk blijven afsteken. Reden waarom het kabinet niet gekozen heeft voor een algeheel verbod. Een algeheel verbod op het afsteken van vuurwerk kan leiden tot meer schade aan gemeentelijke eigendommen. U wordt geadviseerd om geen centraal vuurwerk te organiseren en geen algeheel verbod voor het afsteken van vuurwerk tijdens de jaarwisseling in te stellen. Aanbevelingen Afspraken maken binnen de driehoek van burgemeester(s), politie en Openbaar Ministerie om de nieuwe afsteektijden te handhaven (verzet van 10 naar 18.00 uur) en te onderzoeken hoeveel extra beveiliging noodzakelijk is om daarin de handhaving te ondersteunen om de vuurwerkoverlast tijdens Oudejaarsdag te beperken. De Boa s worden in de periode voorafgaand aan en op Oudejaarsdag ingezet om toezicht te houden. Voor de komende jaarwisseling in zetten op de maatregelen die stelselmatig voorgaande jaarwisselingen zijn genomen. De registratie van schade door vuurwerk wordt door vaker te schouwen nauwkeuriger gevoerd, waardoor de capaciteitsplanning van handhavers en Push specifieker gestuurd kan worden. 10