WERKBLADEN Versie 140416 ondersteuningsbehoeften m a t r i Nijmegen - 17 april 2014 De ondersteuningsmatri is een product van SWV V(S)O Nijmegen e.o.
onderwijsaanpassing past niet in regulier aangepaste organisatie en begeleiding lichte aanpassing organisatie Domein ORGANISATIE VAN HET ONDERWIJS Organisatorische zaken en voorwaarden in de onderwijsomgeving die nodig zijn om een leerling deel te kunnen laten nemen aan het onderwijsleerproces. Lift, aangepast toilet etc. is aanwezig in het gebouw Aanwezigheid stille werkruimte Aanwezigheid opvang/time out-plek om tot rust te komen en waar aandacht is voor de leerling Toezicht houden op leerling bij pauzes Beperkte roosteraanpassingen doen (bv. geen gym, verlengen van de leertijd, etc.) Het voeren van dysleie- en dyscalculiebeleid met bijbehorende compenserende maatregelen Algemene informatie verstrekken aan team en of ll m.b.t. de beperking en de uitzonderingspositie Plaatsing in een 'goede' klas Overzichtelijk schoolgebouw, duidelijke plattegrond Inrichten van specifieke plek in de klas (bv. prikkelarm, vooraan) Aanbieden van een werkruimte met toezicht. (mediatheek, stilte-werkruimte) Opvang regelen met bezetting waar de leerling kan werken als het even niet lukt in de klas Toezicht regelen en houden op de leerling in alle vrije situaties Uitgebreid aanpassen van roosters en/of verlengen van de leertijd, opbouwrooster, afwisseling. Aanpassen van leerplan, eamen, PTA. Bieden van fasering of dispensatie Specialistische, handelingsgerichte informatie verstekken aan team en/of ll mbt de beperking en uitzonderingspositie Plaatsing in kleinere klas Kleine aanpassingen aan het schoolgebouw: ruimteaanduidingen, bewegwijzering (contrast/formaat), verlichting, beperken van galm en omgevingslawaai Voor een afgebakende periode organiseren van onderwijs op afstand: video/webcam/thuisonderwijs Structuur en voorspelbaarheid: dagelijks kort bespreken van structuur van de dag Aangepaste toetsafname Aanwezigheid van een rustruimte Het digitaal aanbieden van lesmateriaal Aanwezigheid van een prikkelarme werkruimte met toezicht Specialistische achterwacht De gehele dag is er toezicht op de leerling Aanbieden van een aangepast individueel rooster: afwisseling in het rooster, meer uren sport/praktijk/creatieve vakken Bieden van een alternatief leerplan of eamen (PTA,Staatseamen, IVIO-eamen) Specialistische, handelingsgerichte informatie mbt de beperking is bekend bij alle teamleden Plaatsen van ll in een kleine groep Schoolgebouw is volledig aangepast aan de beperkingen van de leerling Het voor langere tijd organiseren van onderwijs op afstand: video, webcam, thuisonderwijs Bieden van structuur en voorspelbaarheid: vast lokaal, vaste leerkracht, weinig wisselingen Een uitgebreid inhaalprogramma voor gemiste uren Aanbieden van individuele leerlijnen
Begeleiding van het leerproces in het VSO Lichte (wekelijkse/tijdelijke ) begeleiding bij het leerproces Lichte (wekelijkse/tijdelijke ) begeleiding bij het leerproces Domein LEREN LEREN De begeleiding die een leerling nodig heeft om de lesstof op een efficiënte en effectieve wijze te verwerken en om leeractiviteiten uit te voeren. Het gaat onder meer om studeervaardigheden, studieplanning, geheugentechnieken, gebruik van naslagwerken (atlas, woordenboek) onderscheid maken tussen hoofd- en bijzaken, samenvatten en schema`s opstellen Wekelijks begeleiding bieden bij het plannen en organiseren van schoolwerk/ huiswerk; Bij enkele vakken aanpassen van gecompliceerde opdrachten Na klassikale uitleg volgt korte individuele herhaling (even langslopen) Bij enkele vakken een aangepaste (meervoudige) instructie geven: visueel, voornamelijk verbaal of schriftelijk Leerling actief betrekken bij het geven van instructies Wekelijks feedback geven op verloop van het leerproces (gesprek met mentor/begeleider) RT bieden ter ondersteuning bij het leren plannen en organiseren, aanleren van juiste leerstrategie In de klas plannen van grote opdrachten RT bieden bij rekenen en taal en pre teaching Verrijkingsopdrachten aan begaafdere leerlingen geven ivm leermotivatie Bij het begin van de les aan de leerling duidelijk maken wat aan het eind van de les af moet zijn Een paar keer per week begeleiding bieden bij het plannen en organiseren van schoolwerk en thuiswerk. Bij meerdere vakken aanpassen van gecompliceerde opdrachten Korte controle uitoefenen ( 1 op 1) of instructie wel is begrepen en uitgevoerd. Bij meerdere vakken een aangepaste (meervoudige) instructie bieden: visueel, voornamelijk verbaal of schriftelijk Bij bepaalde opdrachten voorbeelden uitwerken, zorgen voor duidelijke en/of aangepaste vraagstelling Bespreken van het OPP met de leerling om inzicht te geven in de didactische vooruitgang (bevorderen leermotivatie) Kortdurende specialistische begeleiding geven ivm aanleren van adequate leerstrategieen Begeleiding bieden buiten les bij grote opdrachten ( projecten etc) Aangepaste verwerking van opdrachten: werkplanner, opdrachten in deelopdrachten, etc. Kortdurende inzet van etra begeleider: bij bepaalde opdrachten de leerling op weg helpen bij de eerste stap(pen) Wekelijkse begeleiding bij toepassen van leerstrategieen in andere situaties Omzetten van specialistische informatie naar de dagelijkse praktijk Huiswerkbegeleiding organiseren Hulpmiddelen inzetten die denkhandelingen ondersteunen (formulekaart, zelfinstructiemethode) Etra ondersteuning bieden bij het aanleren van vaktermen en vaktheorie Mondelinge informatie zoveel mogelijk schriftelijk ondersteunen Dagelijks begeleiding bieden bij de planning en organisatie van het schoolwerk Bij alle vakken aangepaste opdrachten formuleren Instructie waarbij na afloop altijd gecontroleerd wordt of de bedoeling van de instructie en taak is begrepen Uitgebreide individuele (herhaalde of verlengde) instructie geven na klassikale instructie Bij alle vakken een volledig aangepaste instructie bieden: visueel, voornamelijk verbaal of schriftelijk Dagelijkse intensieve (individuele) begeleiding bieden bij aanleren van adequate leerstragieen Dagelijkse (intensieve (individuele) begeleiding bij het verwerken van de leerstof Dagelijks hulp bieden bij het toepassen van kennis in andere situaties Volledig voorgestructureerde lessituaties of leersituaties Volledig voorspelbaar dagprogramma
Ondersteuning in het VSO Zware (bijna dagelijks) ondersteuning nodig bij sociaal en emotioneel functioneren Lichte, minder complee ondersteuning (regelmatige/wekelijkse) bij sociaal en emotioneel functioneren Domein SOCIAAL EN EMOTIONEEL FUNCTIONEREN De ondersteuning die een leerling nodig heeft om met zichzelf en anderen om te gaan. Deze ondersteuning heeft als doel dat het onderwijsleerproces uitgevoerd kan worden. Persoon waar hij/zij zich kan melden als er problemen zijn Dagelijks kort meldmoment bij vast persoon (b.v. congierge) Aangepaste regels in uitzondering op algemene regels ( b.v. omgang met medeleerlingen, verplicht in aula pauzeren) Wekelijks begeleidingsmoment waarin opvallend (eternaliserend) gedrag wordt besproken Wekelijks begeleidingsmoment waarin teruggetrokken (internaliserend) gedrag wordt besproken Incidentele ondersteuning bij de samenwerking met de andere leerlingen Voorbereiding op veranderingen: wekelijks kortdurend contact met (vertrouwens)persoon/begeleider Kortdurende begeleiding op gebied van sociale vaardigheden en/of (faal)angstreductie Aparte afspraken en controle bij balans tussen inspanning en ontspanning tijdens lessen ( spanningsontlading. B.v. heel even de les uit o.i.d.) Aparte afspraken en controle bij balans tussen inspanning en ontspanning geldend voor de dag ( spanningsontlading. B.v. een les niet volgen) Hulp bij accepteren van inzet hulpmiddelen Voorbereiding op veranderingen: dagelijks kortdurend contact met (vertrouwens)persoon/begeleider Gedurende een korte periode (ma 8 weken) dagelijkse begeleiding bij toepassen van basale gedragsregels (middels een specifieke methode, bijvoorbeeld middels Check in-check out) Meerdere keren per week begeleidingsmoment waarin opvallend (eternaliserend) gedrag wordt besproken Meerdere keren per week begeleidingsmoment waarin teruggetrokken (internaliserend) gedrag wordt besproken Regelmatige ondersteuning bij de samenwerking met de andere leerlingen Voorstructureren van de invulling van vrijere onderwijssituaties (b.v gymles, projecten, ecursies) Toezicht/begeleiding bij enkele vrijere onderwijssituaties ter voorkoming van gedragsproblemen (project, ecursie) Begeleiding bij het naleven van afspraken en controle op de balans tussen inspanning en ontspanning tijdens lessen Begeleiding bij het verantwoord omgaan met medicijngebruik Begeleiding bij de handicapverwerking en acceptatie (empowerment) Gevisualiseerd inzicht in progressie op soc.emot.gebied/ gebied meedenken in OPP Speciale training op het gebied van sociale vaardigheden, (faal)angst, Begeleider ( gespecialiseerde persoon) met specifieke methodiek: B.v. sturende, directieve benadering: gedragscontract, voorbespreken van situaties wat doe je, met wie en hoe lang, 4 W's: wie - wat - waar - wanneer Ondersteuning en alternatieven bij spreekbeurten Ondersteuning bij spreekangst Voortdurende voorspelbaarheid en structuur (vast rooster, vaste plek in de klas, vaste mentor, enz). Dagelijkse begeleiding bij toepassen van basale gedragsregels (middels een specifieke methode, bijvoorbeeld middels Check in-check out) Dagelijks/methodische begeleiding tav opvallend (eternaliserend) gedrag Dagelijkse/methodische begeleidingsmomenten tav teruggetrokken (internaliserend) gedrag Intensieve ondersteuning bij de samenwerking met de andere leerlingen Dagelijkse individuele voorbereiding op veranderingen. Voorstructureren van de invulling van alle vrijere onderwijssituaties, inclusief pauzes en overgangsmomenten Toezicht/begeleiding bij alle vrijere onderwijssituaties ter voorkoming van gedragsproblemen Voortdurende begeleiding in balans tussen inspanning en ontspanning binnen de les ter voorkoming van ongewenst ontladingsgedrag) Voortdurende controle op het verantwoord omgaan met medicijngebruik Specialistische begeleiding de handicapverwerking Kleinschalige, zeer gestructureerde onderwijssituatie met kleine klassen Alle docenten hanteren dezelfde gedragsinstructie en gedragsfeedback ( b.v. kort, concreet en maar voor één uitleg vatbaar) Specifieke methodiek op het gebied van sociaal emotioneel functioneren (zoals BOC)
Zware persoonlijke en materiele ondersteuning in VSO MIddelzware persoonlijke en materiele ondersteuning Lichte persoonlijke en materiele ondersteuning Domein PRAKTISCHE REDZAAMHEID De ondersteuning, begeleiding en hulpmiddelen die een leerling nodig heeft om aan het onderwijsleerproces deel te kunnen nemen. De begeleiding is gericht op de leerling zelf. Wanneer de begeleiding is gericht op de relatie met de ander, dan kun je deze ondersteuningsbehoeftes kwijt onder het domein sociaal emotioneel. Toezicht op/bij ADL vaardigheden Toezicht en ondersteuning bij medicatie-gebruik Oefenen van looproute om lokalen te vinden. Plattegrond van de school. Aanpassing praktijkvakken (o.a. i.v.m. angsten of motorische problemen) Werkt met laptop ivm handschrift Medische protocollen: diabetes, epilepsie, etc. Hulp van buddy/maatje bij b.v dragen tas/laptop MRT Aanpassing Gymonderwijs (o.a. i.v.m. angsten, motorische problemen of gedragsproblematiek) Tweede set boeken/kluisje op aangepaste hoogte etc. Lichte ondersteuning bij ADL vaardigheden Incidentele toediening van medicijnen Markeren van looproutes Assistentie bij praktijkvakken (o.a. i.v.m. angsten of motorische problemen) Speciale hulpmiddelen bij schrijven, horen, lezen etc/ aangepast meubilair In enkele situaties toezicht vanwege medische problematiek: epilepsie, etc. Incidenteel aanpassen of overnemen van motorische opdrachten/ handelingen bij onderwijstaken Specialistische hulpmiddelen Ondersteuning bij verplaatsingen binnen de school Intensieve praktische ondersteuning bij ADL vaardigheden Structurele toediening van medicijngebruik Begeleiding bij het verplaatsen binnen de school Structurele ondersteuning bij praktijkvakken (o.a. i.v.m. angsten of motorische problemen) Permanent toezicht vanwege medische problematiek: epilepsie, etc. Overnemen van motorische handelingen bij onderwijstaken Specialistische hulpmiddelen( tillift, hoog/laagbed) Verpleegkundige handelingen
Zware begeleiding en materiele ondersteuning bij communicatie in het VSO Middelzware begeleiding en materiele ondersteuning bij communicatie Lichte begeleiding en materiele ondersteuning bij communicatie Domein COMMUNICATIE De ondersteuning die een leerling nodig heeft bij het communiceren om aan het onderwijsleerproces te kunnen deelnemen. Geen ondersteuning Controle op het adequaat gebruik hoor/spraak-apparatuur Aangepaste visuele ondersteuning om auditieve informatie te ondersteunen (mindmap, digibord, lichaamstaal, schrijven en het gebruik van de computer, etc.). Duidelijke articulatie, niet te snel spreektempo, aandacht voor non-verbale signalen m.b.t. de communicatie. Wekelijkse ondersteuning bij communicatievaardigheden: aanleren communicatieregels, gesprekstechnieken, taalbegrip, etc. Afstemmen van taalgebruik aan de communicatievaardigheden van de leerlingen Aangepaste plek in klas met (communicatie)hulpmiddelen Inzet van ondersteunende middelen, zoals soloapparatuur of ringleiding. Overwegend schriftelijke informatie:lesopbouw, opdrachten, toetsen, maar ook impliciete en alledaagse informatie. Visuele ondersteuning bij de communicatie en de instructie (gebaren, lichaamstaal, tekeningen en schrijven) Meerdere keren per week ondersteuning bij communicatievaardigheden: aanleren communicatieregels, gesprekstechnieken, taalbegrip, etc. Aangepast taakgebruik: woordkeus, zinsbouw en beperkte hoeveelheid informatie tegelijk, etc. Ondersteuning in de vorm van een stappenplan of picto s of ondersteunende software. Leeromgeving waarin structureel gebruikgemaakt wordt van ondersteunende apparatuur zoals geluid versterkt in voorleessoftware. Epliciet en systematisch aanleren taal, gerelateerd aan eigen ervaringen en bestaande kennis, met regelmatige controle Omgevingsgeluiden (b.v naderende voetstappen op de gang) en informatie over gesprekken en gebeurtenissen worden epliciet benoemd Volledig aangepaste leeromgeving waarin de leerling zich communicatief durft te uiten en die ruimte en tijd biedt om te komen tot spreek initiatief en sturende vragen stelt, etc. Volledig aangepaste leeromgeving, waarin taal epliciet wordt aangeleerd en voortdurend alternatieve communicatie ingezet wordt, bijvoorbeeld ondersteunende gebaren, spraakcomputer, etc.
Domein NOODZAKELIJKE SAMENWERKING MET EXTERNE PARTNERS niveau 1 niveau 2 niveau 3 niveau 4 incidenteel maandelijks wekelijks dagelijks Contact met ouders Contact met de woongroep Contact met maatschappelijk werk Contactmet artsen, verpleegkundige en/of paramedici. nl.: Multidisciplinair overleg tussen betrokken partijen: school-behandelaars-ouders-gezinsvoogd, etc. Psychologische behandeling, contact met behandelaar Psychiatrische behandeling, contact met behandelaar Training, nl.: Eterne RT voor: