Verzoek tot agenderen activiteit voor de Politieke Markt d.d. 16 juni 2016 RG Indiener voorstel: College, portefeuillehouder de heer T. Herrema Onderwerp: Consultatie concept gemeentelijke inzet Meerjarenprogramma Fonds Verstedelijking Almere Aanleiding: De gemeente Almere werkt onder de noemer Almere 2.0 gezamenlijk met het Rijk en de provincie Flevoland aan de groei van Almere. Er is een toekomstperspectief opgesteld voor de lange termijn in de Rijksstructuurvisie Amsterdam Almere Markermeer en tevens zijn afspraken gemaakt hoe dit toekomstperspectief te bereiken in de Uitvoeringsovereenkomst Almere 2.0. Eén van de maatregelen daarbij is het gezamenlijk inrichten van het Fonds Verstedelijking Almere (FVA). Tijdens de Politieke Markt van 4 februari jl. is op verzoek van de VVD, SP en PVDA gesproken over de invulling van een magneetfunctie die vanuit het FVA mogelijk gemaakt kan worden. De indieners gaven aan van mening te zijn dat, om te kunnen komen tot de beste keuze, een afweging gemaakt moet worden uit verschillende opties. Tevens werd aangegeven dat dit, wat de indieners betreft, een onderzoek kan zijn naar alternatieven binnen het onderwijsdomein, maar dat ook een onderzoek naar alternatieven buiten het onderwijsdomein tot de mogelijkheid kan behoren. In 2016 wordt een Meerjarenprogramma 2017-2021 ten behoeve van het FVA opgesteld. Dit zal in belangrijke mate richtinggevend zijn voor de besteding van middelen vanuit het FVA in de komende jaren. Waar de Jaarprogramma s 2015 en 2016 nog op zichzelf stonden, zullen de volgende Jaarprogramma s (te starten met het Jaarprogramma 2017) een afgeleide zijn van het Meerjarenprogramma. Zoals we u in de raadsbrief van 26 januari jl. schreven, heeft het Overleg Almere 2.0 op 20 januari jl. reeds een Voorlopig Meerjarenprogramma vastgesteld. In dit Voorlopig Meerjarenprogramma is voorgesteld de realisatie van Almere 2.0 de komende vijf tot tien jaar te richten langs vijf programmalijnen. De programmalijnen zijn: - Versterken hart van de stad - Versterken leer- en werkomgeving - De Energieneutrale en Afvalloze stad / Energy on Upcycling - Versterken verblijfsplekken, cultuur, recreatie en toerisme - Vernieuwend wonen Deze programmalijnen zijn de afgelopen maanden nader geoperationaliseerd. U heeft in een gezamenlijke werksessie met Provinciale Staten op 7 april jl. reeds kennis kunnen nemen van een tussenstand. Inmiddels is per programmalijn een programmaplan opgesteld waarin (onder meer) de vertaalslag naar sleutelprojecten wordt gemaakt. Deze zijn als bijlage bij dit agendaverzoek gevoegd. Sleutelprojecten zijn projecten die een substantieel verschil voor Almere maken en daarmee bijdragen aan de internationale concurrentiepositie van de Noordvleugel. Deze projecten kunnen invulling geven aan de magneetfunctie. Op basis van de programmaplannen bepalen de betrokken overheden (Rijk, provincie en gemeente) de eigen (concept) inzet ten behoeve van het Meerjarenprogramma 2017-2021. Het betreft de inzet van middelen voor de komende 5 jaar. Het FVA kent een looptijd van ruim 20 jaar. Tevens is er een geheime financiële bijlage opgesteld die eveneens bij dit agendaverzoek hoort. De raad kan hiermee de onderbouwing en omvang van de gewenste middelen van de voorliggende sleutelprojecten beoordelen. De financiële delen van deze programmaplannen bevatten financiële informatie die bij onderhandeling met derden over hun bijdragen aan de projecten tot nadeel van de gemeente kunnen leiden. Daarom dient deze bijlage geheim te blijven.
Deze consultatie is bedoeld om met de gemeenteraad in gesprek te gaan over de concept gemeentelijke inzet ten behoeve van het FVA Meerjarenprogramma 2017-2021 en de daarbij behorende sleutelprojecten. Het stelt het college in staat te toetsen of de ingeslagen weg de juiste is voordat hier met de partners in het Overleg Almere 2.0 keuzes worden gemaakt. Het concept voorstel van het college van BenW is de bestedingen vanuit het FVA in de komende 5 jaar als volgt te richten en daarbij te kiezen voor een elftal sleutelprojecten. 1 Versterken Hart van de Stad Om Almere op de lange termijn een rol als onderscheidende kern binnen de grootstedelijke regio Amsterdam te laten vervullen, krijgt het hart van de stad de komende jaren een forse impuls. Het gebied heeft zich de afgelopen jaren dankzij een intensieve samenwerking van ondernemers, vastgoedeigenaren, hogescholen, bewoners, ondernemers en gemeente in de afgelopen jaren doorontwikkeld tot een veelzijdig centrum-stedelijk gebied. Maar er is meer nodig. De komende jaren wordt toegewerkt naar een centrum met een voorzieningenniveau dat hoort bij een stad van 200.000 tot 300.000 inwoners. Het voorstel is in deze lijn in te zetten op een drietal sleutelprojecten die in samenhang worden uitgevoerd en hier 26 mln. voor vrij te maken. - Station en Stationsgebied: In samenwerking met de partners (ondernemers, bewoners, vastgoedeigenaren en spoorpartijen) wordt het station en het omliggende gebied getransformeerd tot het visitekaartje van de stad. Van een verouderd stationsgebouw, leegstaande kantoren en afgeschreven vastgoed wordt een verandering ingezet naar een aantrekkelijke plek om te zijn, te verblijven en te ontmoeten en de economische waarde van het stationsgebied te vergroten. - Weerwater en Rondje Weerwater: Er vindt een omkering plaats in de beleving van het Weerwater. De stad zal het Weerwater omarmen. De oevers en het Weerwater zelf worden aantrekkelijker en als ontmoetingsplek ingericht voor Almeerders en bezoekers uit de regio. Een plek waar inwoners van Almere trots op zijn, en een bron van cultuur, sport en recreatie. Hierbij wordt in eerste instantie ingezet op de Esplanade en het Lumierepark. - Almere Centrum: In samenwerking met partners (ondernemers, bewoners, vastgoedeigenaren, onderwijsinstellingen), wordt ingezet op een kwaliteitsimpuls van de pleinen en de routes tussen de pleinen. Het gaat om verbeteringen in de openbare ruimte, doorontwikkeling vastgoed, branchering en programmering. Daarnaast wordt ingezet op transformatie van leegstaande panden en het toevoegen van programma op het gebied van wonen, horeca, cultuur, onderwijs en recreatie. Hierbij wordt in eerste instantie ingezet op de Esplanade en het Stadhuisplein. 2 Versterken leer- en werkomgeving In het realiseren van de regionale en stedelijke ambities speelt onderwijs een belangrijke rol. Een goedopgeleide beroepsbevolking is een vestigingsvoorwaarde voor (internationale) bedrijven. En bij de beslissing waar naar toe te verhuizen, kijken mensen steeds nadrukkelijker niet alleen naar huisvesting, goede verbindingen en cultuur, maar ook naar de diversiteit en aanwezigheid van het onderwijs dat (voor de kinderen) beschikbaar is. Bovendien wordt van werknemers in toenemende mate gevraagd zich te blijven ontwikkelen gedurende hun loopbaan. Een sterke, diverse en kwalitatief hoogwaardige onderwijsstructuur is daarmee een levensader voor elke stad. De komende jaren wordt vanuit Almere 2.0 ingezet op verdere versterken van het onderwijs in Almere en de aansluiting van onderwijs op de arbeidsmarkt. Een aantal kansrijke initiatieven, waaronder het uitbreiden van het Internationaal Onderwijs in Almere, wordt nader uitgewerkt. Het voorstel is in deze lijn op korte termijn in te zetten op twee sleutelproject en hier de komende jaren 18 mln. voor vrij te maken. - Flevocampus: In het gebied Almere Centrum, en meer specifiek op het Floriadeterrein, wordt een academische leer- en werkomgeving gecreëerd gericht op vraagstukken rondom voedsel en het voeden van steden. Dit wordt in nauwe samenwerking ontwikkeld met onderwijsinstellingen (Wageningen UR, TU Delft, AERES Groep [CAH Vilentum] en de Rijksuniversiteit Groningen), kennisinstellingen als TNO, partijen in de zorg en stakeholders uit het bedrijfsleven (in de food sector), zowel op lokaal, regionaal als nationaal niveau. Er ontstaat een verzamelplaats voor gerichte samenwerking rondom onderzoek en innovaties op het gebied van voedsel waarbij onderwijs- en onderzoeks- en arbeidsplaatsen worden gegenereerd. NB. De wethouder onderwijs zal, conform de aankondiging van 3 december 2015, nog vóór de zomer van 2016, de gemeenteraad inzicht verschaffen in de eerste uitwerking van de businesscase van de Flevocampus. - Internationaal onderwijs: In de Metropoolregio Amsterdam is een tekort aan plaatsen op internationale scholen. Voor internationale bedrijven en expats is een internationale school een factor in het vestigingsklimaat. Investering bestaat uit het faciliteren van de twee reeds bestaande internationale scholen in Almere om uit te breiden en op te gaan in een aansprekend
internationaal concept. We faciliteren ASG en het Baken in het opstellen van een businesscase om te komen tot internationale locatie in Almere Poort. Het betreft een eenmalige investering ter realisatie van één Internationale school in campusachtige vorm in Almere Poort met een preschool en doorlopende leerlijn van 2 tot 18 jaar. 3 Energy on Upcycling De Noordvleugel is ambitieus op het gebied van energie en de verwerking van afval. Binnen Almere wordt de lat hoog gelegd op twee onderdelen. Het streven is om in 2022 zowel energieneutraal als afvalloos te zijn. Almere wordt een stad waar zoveel mogelijk energie wordt benut uit hernieuwbare bronnen en waar afval wordt gebruikt als grondstof. Kennis die in Almere wordt opgedaan wordt gedeeld met de partners in de Noordvleugel. Het voorstel is in deze lijn in te zetten op een tweetal sleutelprojecten en hier 6,5 mln. voor vrij te maken. - Opwaarderen reststromen: De markt wordt uitgedaagd nieuwe economische activiteiten te ontplooien rondom het hergebruik/opwaarderen van reststromen. Doel is op deze wijze zowel bij te dragen aan de stad zonder afval ambitie als een bijdrage te leveren aan de werkgelegenheid in de stad. Beoogde landingsplaats van deze nieuwe bedrijvigheid is bedrijventerrein de Steiger waar zich een clustering begint af te tekenen van bedrijven actief in de circulaire economie. Daarnaast wordt, met het lokale bedrijfsleven, ingezet op het terugdringen van voedselverspilling in de stad. - Met het project Stad zonder Gas wordt aangesloten op het programma Energie Werkt! en de ambitie van Almere om energieneutraal te zijn in 2022. Er wordt onderzoek gedaan naar de mogelijkheid om diepe aardwarmte te benutten voor de warmtebehoefte van de stad. Almere is in potentie zeer geschikt hiervoor omdat 70% van de woningen over stadsverwarming beschikt. Het verduurzamen van de bron heeft daarmee een grote impact op energieneutraliteit. 4 Versterken verblijfsplekken, cultuur, recreatie en toerisme Eén van de grote kwaliteiten van de Noordvleugel ten opzichte van andere stedelijke regio s in Europa is de nabijheid van toegang tot grote groen- en recreatiegebieden. Ook in en om Almere zijn deze plekken ruimschoots aanwezig. Een aantal van deze plekken is in potentie van bovenlokale betekenis en kan de stad zelf én de Noordvleugel van de Randstad versterken. De komende jaren wordt ingezet om een tweetal van deze plekken veel beter te benutten ten einde de stad en de regio aantrekkelijker te maken als verblijfsgebied, als recreatiegebied en om het toerisme te bevorderen. Het voorstel is in deze lijn in te zetten op een tweetal sleutelprojecten en hier 10 mln. (Oostvaardersplassen) en 8 mln. (Kustzone Duin/Poort) voor vrij te maken. - Oostvaardersplassen: Almere grenst letterlijk aan de Oostvaardersplassen. Voor Almere zelf is de betekenis echter gering. Daarom wordt de komende jaren ingezet op het versterken van de recreatieve mogelijkheden van het gebied, met inachtneming van de ecologische functie die het reeds heeft. Er wordt ingezet op de aanleg van een Almeerse toegangspoort naar de Oostvaardersplassen. Niet alleen wordt het gebied hierdoor toegankelijker, ook is het de bedoeling hier activiteiten te ontplooien waardoor de lokale werkgelegenheid een impuls krijgt. Dit wordt in nauwe samenwerking met de Provincie Flevoland opgepakt en ook in het licht geplaatst van de ambitie de Oostvaardersplassen de status van Nationaal Park te geven. - Kustzone Poort/Duin: Almere kent een uitgestrekte kustlijn die niet altijd ten volle wordt benut. Specifiek in de kustzone Poort/Duin liggen er kansen om het kustgebied een impuls te geven. Niet alleen wordt vlak achter de dijk het plan Duin ontwikkeld. Ook is er al sprake van (kleinschalige) recreatievoorzieningen in en aan het water. Met dit project wordt dit, samen met de partners, uitgebouwd tot samenhangend toeristisch, recreatief gebied. Bijvoorbeeld door het borgen van de evenementenlocatie maar ook door een impuls te geven aan de mogelijkheden voor culturele programmering. 5 Vernieuwend wonen In de Noordvleugel is een forse vraag naar woningen. Met ruimte voor het bouwen van 60.000 woningen, kan Almere de komende decennia een belangrijke bijdrage aan het opvangen van deze regionale woningbehoefte vervullen. Het betreft niet alleen een kwantitatieve opgave. Er is een landelijke opgave om woonconcepten door te ontwikkelen en beter te laten aansluiten bij de vraag. Almere heeft de afgelopen jaren bewezen vernieuwend te zijn. Met particulier opdrachtgeverschap, met Oosterwold en recent met de aanvang van de BouwEXPO Tiny Houses. De ambitie is vooraan te blijven lopen met de ontwikkeling van vernieuwende stedenbouw, waarbij de woonconsument centraal staat. Jaarlijks wordt hiertoe tenminste één experiment geïnitieerd dat later op grotere schaal in Almere en elders in den lande herhaald kan worden. De komende jaren zal er worden aangejaagd op de thema s Vitaal, Duurzaam, Transformatie en Betaalbaar. Het voorstel is voor Vernieuwend wonen de komende jaren 4 mln. vrij te maken. Zie tevens de factsheets per sleutelproject in de bijlage.
Betrekken stad bij opstellen Programmaplannen Op 4 februari 2016 is door het college de volgende toezegging gedaan: De raad informeren over de activiteiten die in de komende periode gaan plaatsvinden per programmalijn om project ideeën op te halen, o.a. in de stad. Graag voldoen wij aan deze toezegging door hieronder een overzicht te geven van de diverse activiteiten die hebben plaatsgevonden. - Programmalijn 1, Versterken Hart van de Stad o In het kader van het ontwikkelperspectief Centraal Almere heeft vóór 2016 al een uitgebreid participatietraject plaatsgevonden (stadsdialogen, prijsvragen en bewonersavonden). De opbrengsten hiervan zijn meegenomen in het Programmaplan. o Daarnaast is uitgebreid gesproken met partijen als NS, Prorail, de vastgoedeigenaren rondom station Almere Centrum, de OVSA (ondernemersvereniging Almere Centrum), ACM en culturele partners. Met de partijen wordt gewerkt aan een gezamenlijke investeringsagenda voor het station en omgeving alsmede voor Almere Centrum. - Programmalijn 2, Versterken leer- en werkomgeving o Er is gesproken met schoolbesturen in Almere, Lectoren actief binnen Windesheim, de EDBA en TNO. Specifiek voor de Flevocampus is onder andere gesproken met CAH Vilentum en AERES groep en Windesheim, Floriade BV, Flevoziekenhuis en de Urban Greeners. o Over de internationale school heeft overleg plaatsgevonden met ASG en het Baken. - Programmalijn 3, Energy on Upcycling o Er wordt voortgebouwd op de programma s 'Energie Werkt!' en 'Stad zonder afval' waarbij nadrukkelijk de verbinding met bewoners, ondernemers en scholen is gezocht. o Tevens is een groot aantal stakeholders en experts op lokaal, regionaal en nationaal niveau rechtstreeks betrokken door het organiseren van gesprekstafels rondom de thema s energie en grondstoffen. Het betrof het lokale bedrijfsleven (zowel lokale ondernemers als de EDBA), zakelijke partners (NUON, Alliander en HVC), kennisinstellingen (AMS, TUD, CE, TNO, Vilentum, Windesheim) en overheden (provincie, MRA, ministeries van EZ en I&M). Daarnaast zijn lokale partijen als de woningcorporaties en de zorginstellingen betrokken bij Programmalijn 3. - Programmalijn 4, Versterken verblijfsplekken. o Bij Programmalijn 4 is voor het onderdeel kustzone Poort is een inspiratiesessie georganiseerd met ondernemers en organisaties die in de kustzone actief zijn, waaronder Marina Muiderzand, ontwikkelaar Amvest, de organisatie van de Libelle Zomerweek, Vis a Vis, Stad en natuur, diverse horeca ondernemers en Rijkswaterstaat. o Voor de ontwikkeling van de Oostvaardersplassen zijn bijeenkomsten georganiseerd met ondernemers uit o.a. het gebied Buitenvaart. Hier zijn veel ideeën uit voortgekomen voor de invulling van het entreegebied. o Voor de verkenning van culturele voorzieningen in het centrum zijn diverse bijeenkomsten met bewoners en culturele ondernemers georganiseerd. Er zijn 1-op-1 interviews gehouden met ruim 35 betrokkenen. Ook was er overleg met de cultuursector en creatieve sector (er zijn hotspot-borrels georganiseerd met in totaal 100+ deelnemers). - Programmalijn 5, Vernieuwend wonen o In april is voor Programmalijn 5 een Stadscafé georganiseerd. Vanuit de stad zijn pitches gegeven over de studentenhuisvestingsopgave, vormen van tijdelijke huisvesting, transformatie en betaalbaarheid. o Er is een gesprekstafel Vernieuwend Wonen georganiseerd met architecten, ambtenaren van het Rijk, Provincie, Almere en Amsterdam en kennisinstellingen zoals Platform31. Doel bespreking: Deze consultatie is bedoeld om met de gemeenteraad in gesprek te gaan over het concept van de gemeentelijke inzet ten behoeve van het FVA Meerjarenprogramma 2017-2021 en de daarbij behorende sleutelprojecten. Het stelt het college in staat te toetsen of de ingeslagen weg de juiste is voordat hier met de partners in het Overleg Almere 2.0 keuzes worden gemaakt.
De vraag aan de raad: - Kunt u zich, gegeven de onderliggende programmaplannen, vinden in de conceptkeuze van sleutelprojecten voor de komende 5 jaar? Vervolgproces - Ter info: 15 juni bespreekt de gedeputeerde de inzet ten aanzien van het Meerjarenprogramma met Provinciale Staten - 22 juni 2016 - De gemeentelijke inzet ten behoeve van het Meerjarenprogramma wordt met het Rijk en de provincie Flevoland besproken in het Overleg Almere 2.0. Op basis hiervan wordt een Concept Meerjarenprogramma opgesteld. - September 2016 - Besluitvorming over het Concept Meerjarenprogramma 2017-2021 en het Concept Jaarprogramma 2017 in het bestuurlijk Overleg Almere 2.0. - Eind 2016 Concept Meerjarenprogramma 2017-2021 en Concept Jaarprogramma 2017 worden aangeboden aan de gemeenteraad en aan Provinciale Staten. Het is aan de gemeenteraad te besluiten middelen daadwerkelijk vrij te geven of niet. - 2017 Start planvoorbereiding en uitvoering van de sleutelprojecten waarvoor in het Jaarprogramma 2017 middelen zijn opgenomen. Voorgestelde wijze van bespreking: In een gespreksronde de opvattingen, suggesties en wensen van de raad inventariseren ten aanzien van de gemeentelijke inzet wat betreft de gewenste sleutelprojecten waarvoor een bijdrage uit het Fonds Verstedelijking Almere (FVA) wordt gevraagd. Beschrijf wanneer de bespreking naar uw mening succesvol is verlopen: De bespreking is succesvol verlopen als de gemeenteraad op de hoogte is van de stand van zaken binnen de programmalijnen en haar mening heeft meegegeven ten aanzien van het concept van de gemeentelijke inzet voor het Meerjarenprogramma 2017-2021. NB. Aan de informatieverstrekking en de informatie-uitwisseling worden geen besluitvormende of bindende uitspraken ontleend.