O N D E R Z O E K L A N G E R Z E L F S T A N D I G B L I J V E N W O N E N

O N D E R Z O E K L A N G E R Z E L F S T A N D I G B L I J V E N W O N E N Onderzoek naar de wensen van onze huurders met betrekking tot het ouder worden. Wil men zo lang mogelijk zelfstandig blijven wonen en wat heeft men hiervoor nodig? 100728_YB_rapport_lzbw_2 Yvonne Brugmans Baarn, 18 augustus 2010

I N H O U D S O P G A V E 1. Aanleiding van het onderzoek. 1 2. Kenmerken van het onderzoek 1 3. Analyse van de resultaten 2 4. Samenvatting 13 Bijlage 1 Vragenlijst 16 1. A A N L E I D I N G V A N H E T O N D E R Z O E K De bevolking is aan het vergrijzen. Dit geldt ook voor onze huurderspopulatie. Uit verschillende onderzoeken komt naar voren dat de ouderen en toekomstige ouderen zo lang mogelijk zelfstandig willen blijven wonen. Minder bekend is wat hiervoor nodig is en welke rol Portaal hierin kan spelen. Door middel van dit onderzoek proberen we de wensen op het gebied van diensten en aanpassingen en voorzieningen in de woning van onze klanten beter in beeld te krijgen. Het onderzoek is geïnitieerd door drie projectgroepleden van het PortaalPanel uit Utrecht, Nijmegen en Eemland. Dit onderwerp is één van de tien speerpunten uit het ondernemingsplan van Utrecht, een doelstelling uit het ondernemingsplan van Nijmegen en onderdeel van het eerste strategische doel uit het ondernemingsplan van Arnhem. Daarnaast zijn de uitkomsten interessant voor de programmagroep Thuis, waarvan Jan Rous de programmamanager is. Dit programma is onderdeel van het thema Klantgericht & kostenbewust. 2. K E N M E R K E N V A N H E T O N D E R Z O E K Het onderzoek is afgenomen via het PortaalPanel. Alleen panelleden ouder dan 45 jaar zijn uitgenodigd, aangezien de vragen anders te ver in de toekomst zouden liggen. 1.003 huurders zijn via internet uitgenodigd om deel te nemen aan het onderzoek. Een deel van de verstuurde e-mailberichten is niet aangekomen (+/-150). Van de e-mailberichten die wel zijn aangekomen hebben 612 huurders gereageerd. Het onderzoek heeft daarom een respons van 72%. De resultaten zijn voor 95% betrouwbaar met een foutmarge van 3,9% (Herhaal je dit onderzoek 100 keer, dan komt er 95 keer hetzelfde uit, met een foutmarge van 3,9%). Het onderzoek heeft twee weken online gestaan, van 18 mei tot en met 1 juni 2010. Uit theorie blijkt dat er drie groepen ouderen onderscheiden kunnen worden: 45-55 jaar, 56-74 jaar, en 75+. Deze groepen kunnen worden onderscheiden, omdat ze verschillende wensen hebben. Daarom zijn de uitkomsten van het onderzoek, indien verschil te zien was, weergegeven voor deze drie groepen. Omdat de verdeling van deze drie groepen in het panel iets anders is dan binnen de huurderspopulatie van Portaal, zijn de uitkomsten gewogen naar 1

leeftijd. Omdat de wensen van ouderen niet samenhangen met de regio waarin ze wonen, zijn de uitkomsten niet gewogen naar regio. 3. A N A L Y S E V A N D E R E S U L T A T E N De resultaten worden in de volgorde van de vragenlijst behandeld. Vraag 1-5 In eerste instantie zijn een aantal praktische vragen gesteld. Bijvoorbeeld in welk type woning men woont, of dit een woning speciaal voor senioren is, of er trappen gelopen moeten worden, of men hier wil blijven wonen als men ouder wordt en of de woning zoals hij nu is geschikt is om ouder in te worden. De antwoorden worden hier kort weergegeven. Type woning: van de panelleden geeft 43% aan in een eengezinswoning te wonen, 10% in een flat zonder lift, 25% in een flat met lift. 14% geeft aan in een benedenwoning te wonen. De twee jongere leeftijdscategorieën, de mensen tussen de 45 en 75, wonen iets vaker in een eengezinswoning. Seniorenwoning: Het overgrote deel van de panelleden, ruim 76%, geeft aan dat hun woning niet speciaal bestemd is voor senioren. Logischerwijs is het aandeel van de mensen dat in een seniorenwoning woont een stuk hoger, naarmate men ouder is. Bij de mensen van 75 jaar en ouder is dit 45%. Deze mensen wonen voornamelijk in een flat met lift (52%) of in een benedenwoning (24%). Trappen lopen: het grootste deel van de woningen is bereikbaar zonder trappen te lopen (73%). Naarmate men ouder is neemt dit percentage toe tot 85%. Blijven wonen: Ruim 62% geeft aan in de huidige woning te willen blijven wonen als men ouder wordt, 26% wil dit misschien. Slechts 10% geeft aan niet in de huidige woning te willen blijven wonen. Uit de cijfers blijkt duidelijk dat de mensen die nu in een flat zonder lift of in een bovenwoning wonen, minder graag in de huidige woning willen blijven wonen. Woning geschikt: 43% van de panelleden geeft aan dat de huidige woning geschikt is om oud in te worden, 30% denkt dat dit misschien zo is en een kwart vindt de huidige woning niet geschikt. De geschiktheid van de woning neemt toe met toename van de leeftijd. Bij het type woning is te zien dat de eengezinswoning, de flat zonder lift en de bovenwoning beduidend lager scoren op geschiktheid als de andere typen woningen. Vraag 6: Heeft u behoefte aan aanpassingen en/of voorzieningen (bijv. aangepast sanitair, rolstoeltoegankelijk maken, drempels verwijderen etc.), waardoor u langer in uw woning kunt blijven wonen? De behoefte aan aanpassingen en/of voorzieningen is behoorlijk verdeeld over de panelleden. Bijna 33% geeft aan behoefte te hebben aan aanpassingen en/of voorzieningen en 37% misschien. Een kwart geeft aan geen behoefte te hebben aan aanpassingen en/of veranderingen. De zekerheid van de behoefte aan aanpassingen en/of voorzieningen neemt toe naarmate men ouder is. Van de mensen van 45-55 jaar heeft 23% behoefte aan aanpassingen, bij de groep ouder dan 75 jaar is dit 48%. 2

% 40 35 30 25 20 15 10 5 0 37 32,6 25,7 4,7 Behoefte aan aanpassingen of voorzieningen Ja Misschien Nee Weet niet Vraag 7: Aan welke aanpassingen en/of voorzieningen heeft u behoefte om langer in uw huidige woning te kunnen blijven wonen? Deze vraag is gesteld aan de panelleden die bij de voorgaande vraag ja, misschien of weet niet hebben geantwoord. De verschillende aanpassingen en voorzieningen worden kort apart behandeld. Aanpassingen aan douche en toilet (bijv. beugels): 26% geeft aan behoefte te hebben aan deze aanpassingen, 41% misschien. 20% van de panelleden geeft aan al aanpassingen aan douche en toilet te hebben. Dit aandeel ligt bij de groep van 75 jaar en ouder flink hoog (bijna 50%). Een tweede toilet op de slaapverdieping: 17% geeft aan behoefte te hebben aan een tweede toilet, 8% misschien en 15% heeft hier geen behoefte aan. 24% heeft al een tweede toilet en voor 36% is deze aanpassing niet van toepassing. Aangepaste keuken: 10% heeft zeker behoefte aan een aangepaste keuken en 39% misschien. 29% geeft aan geen behoefte hieraan te hebben. Slaapkamer en badkamer op dezelfde verdieping als de woonkamer en keuken: 5% en 17% van de panelleden hebben respectievelijk zeker en misschien behoefte aan alle voorzieningen op 1 verdieping. Voor een groot deel van de panelleden is deze aanpassing niet van toepassing of is er sprake van een gelijkvloerse woning (heeft men dus al). Traplift: 11% en 32% van de panelleden hebben respectievelijk zeker en misschien behoefte aan een traplift. Het grootste deel van de panelleden (41%) geeft aan dat deze voorziening niet voor hen van toepassing is. Dit is ook logisch als men nu geen trap heeft. Gemakkelijkere bediening van de ramen: Deze aanpassing is niet woningtype afhankelijk. De panelleden geven aan dat ze voor 20% zeker en ze voor 32% misschien denken behoefte te hebben aan deze aanpassing. Een kwart geeft aan geen behoefte te hebben aan de aanpassing. Gemakkelijkere bediening van de kranen: 20% van de panelleden geeft aan zeker behoefte te hebben aan deze aanpassing, 38% misschien. De behoefte neemt iets toe naarmate de leeftijd toeneemt. 21% geeft aan geen behoefte te hebben aan deze aanpassing. Verwijderen van drempels: Van de panelleden heeft 18% zeker behoefte aan een drempelloze woning, 39% misschien. 15% geeft aan geen behoefte te hebben aan deze aanpassing. De behoefte neemt toe naarmate de leeftijd toeneemt. Scootmobielbereikbaar en rolstoeltoegankelijk maken: 20% van de panelleden heeft zeker behoefte aan deze aanpassingen, 43% misschien. 15% geeft aan geen behoefte te hebben aan deze aanpassing. Alarmering met spreek-luister verbinding met een zorgaanbieder: 20% heeft zeker behoefte aan deze voorziening en 49% misschien. 16% heeft er geen behoefte aan. Bekeken vanuit de 3

drie leeftijdscategorieën weet de oudste categorie het meest zeker dat ze behoefte heeft aan deze voorziening. Tel je de zeker en misschien behoefte bij elkaar op, dan valt op dat de behoefte bijna even groot is bij alle drie de leeftijdscategorieën. Intercom, zodat u kunt horen wie er voor de deur staat: Van de panelleden heeft 23% zeker en 29% misschien behoefte aan een intercom. 15% heeft er geen behoefte aan, 20% heeft al een intercom en voor 14% is het niet van toepassing. Logischerwijs is te zien dat de mensen in een meergezinswoning al over een intercom beschikken en er dus geen behoefte aan hebben. Videofoon, zodat u kunt zien wie er voor de deur staat: 34% weet zeker en 37% denkt misschien behoefte te hebben aan een videofoon. 16% heeft geen behoefte aan deze voorziening. De behoefte neemt toe als de leeftijd toeneemt. Opvallend is dat deze behoefte ook bestaat bij mensen in een eengezinswoning en benedenwoning. De behoefte is wel iets lager dan bij de meergezinswoning, maar is er wel (23% zeker en 42% misschien). Elektrische deuropener, zodat u door het duwen op een knop de deur kunt openen: Van de panelleden heeft 18% zeker, 38% misschien en 22% geen behoefte aan een elektrische deuropener. De zekerheid aan deze behoefte neemt toe naarmate de leeftijd toeneemt. Voorzieningen tegen inbraak (sloten, betere verlichting etc.): 37% heeft zeker en 26% misschien behoefte aan betere voorzieningen tegen inbraak. 20% geeft aan dat ze dit al hebben. De zekerheid van deze behoefte is groter bij panelleden die wonen in een eengezinswoning of een benedenwoning. Over de volgende drie aanpassingen en voorzieningen zijn de panelleden het meest zeker: - voorzieningen tegen inbraak (37%) - videofoon (34%) - aanpassingen aan douche en toilet (26%) Van de volgende drie aanpassingen en voorzieningen denken de panelleden misschien in de toekomst gebruik te willen maken: - Alarmering met spreek-luister verbinding met een zorgaanbieder (49%) - Scootmobielbereikbaar en rolstoeltoegankelijk maken (43%) - Aanpassingen aan douche en toilet (bijv. beugels) (41%) Van de volgende drie aanpassingen en voorzieningen denken de panelleden zeker en misschien in de toekomst gebruik te willen maken: - Videofoon (71%) - Alarmering met spreek-luister verbinding met een zorgaanbieder (69%) - Aanpassingen aan douche en toilet (67%) Een aantal panelleden heeft nog andere aanpassingen en voorzieningen genoemd. Dit zijn een lift, sloten op (velux)ramen, hoogte en geaardheid van stopcontacten, betere toegankelijkheid van box, garage, berging, entree en postvakken, spion in de voordeur, vaste trap naar zolder, oplaadpunt voor scootmobiels, ruwe vloer in de douche tegen uitglijden, rolstoeltoegankelijk en windvrij maken van galerijen. Niet fysieke aanpassingen en voorzieningen die zijn genoemd zijn een aanspreekpunt voor de flat en wijk, financiële hulp, een gereserveerde parkeerplaats, hulp bij tuinonderhoud en extra controle door de politie. 4

Behoefte aan aanpassingen en/of voorzieningen 60 50 40 30 20 10 0 aanpassen douche en toilet tweede toilet op slaapverdieping aangepaste keuken alles op 1 verdieping traplift bediening ramen bediening kranen % verwijderen drempels scootmobiel bereikbaarheid en rolstoel toegankelijk alarmering met spreek-luisterverbinding met zorgaanbieder intercom videofoon Zeker Misschien Geen Heb ik al n.v.t. elektrische deuropener voorzieningen tegen inbraak Vraag 8: Zijn er mogelijkheden voor Portaal om extra dienstverlening aan te bieden, zodat u langer zelfstandig kunt blijven wonen? Indien ja, kunt u deze mogelijkheden benoemen? Van de panelleden vindt 28% dat er mogelijkheden zijn voor Portaal om extra dienstverlening aan te bieden, waardoor onze klanten langer zelfstandig kunnen blijven wonen. Dit percentage neemt toe naarmate de leeftijd toeneemt. 16% denkt niet dat Portaal nog meer mogelijkheden heeft en 56% weet het niet. Opvallend is dat de panelleden die nu in een benedenwoning wonen meer overtuigd zijn dat Portaal nog meer kan doen dan de panelleden die in andere woningtypen wonen. Mogelijkheden die zijn genoemd zijn, naast de al in de voorgaande vraag benoemde opties: - klusjesdienst - alarmering/alarmsysteem - drempels voordeur en achterdeur verwijderen - andere geschikte woning aanbieden pro actief matchen woning en huishouden - beugels in wc en douche aanbrengen - gescheiden wonen voor ouderen en jongeren en jonge gezinnen voor de rust - hulp bij tuinonderhoud en betegelen van de tuin - aanspreekpunt in de flat en wijk - meedenken en faciliteren - hulp bij verhuizen - noodknop - ruimte in complex voor thuiszorgorganisatie zodat hulp snel aanwezig is - hulpverlening via glasvezel regelen 5

Vraag 9: Wat vindt u van de bereikbaarheid van de genoemde aspecten in uw woonomgeving? In onderstaande figuur staat per aspect de bereikbaarheid weergegeven. Over het algemeen beoordelen de panelleden de bereikbaarheid met goed. In de gevallen dat de panelleden minder positief zijn, is een hoger percentage niet van toepassing en weet niet zichtbaar. Het meest kritisch zijn de panelleden over de bereikbaarheid van het postkantoor. De beoordeling over de genoemde aspecten verschilt niet veel tussen de verschillende leeftijdscategorieën. Uitzondering is het buurthuis/buurtcentrum. De oudste leeftijdscategorie geeft beduidend minder vaak aan dat het buurthuis/buurtcentrum goed bereikbaar is, wat is terug te zien in het percentage van deze leeftijdscategorie bij niet van toepassing, is er niet. Een aantal mensen heeft nog andere aspecten uit de woonomgeving benoemd, die voor hen niet goed bereikbaar zijn. Dit zijn: brievenbus, horeca (restaurant, café, bioscoop), gemeentehuis/werf/loket, invalidenparkeerplaatsen, politie, kleding/schoenenzaak, slager, ziekenhuis, doorgaande wegen. 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Winkels voor de dagelijkse boodschappen Postkantoor Bank/pinautomaat Openbaar vervoer/bushalte Huisarts/gezondheidscentrum Apotheek Bibliotheek Goed bereikbaar Slecht bereikbaar N.v.t. Weet niet Buurthuis/buurtcentrum Groenvoorzieningen/park Vraag 10: Woont u in een gemeentelijke woonservicezone? Het grootste deel van de panelleden weer niet of ze in een woonservicezone wonen (49%). 48% weet dat ze niet in zo n zone wonen en 3% zegt wel in een woonservicezone te wonen. Vooral in Eemland is het aandeel weet niet groot (61%). Vraag 11: Ondervindt u in uw woonomgeving fysieke/ruimtelijke beperkingen, bijvoorbeeld stoepranden, steile hellingen etc.? Ruim een kwart (27%) van de panelleden ondervindt fysieke/ruimtelijke beperkingen in de woonomgeving. 70% ondervindt deze beperkingen niet. Vraag 12: Zijn er plaatsen in uw directe woonomgeving waar u overdag liever niet komt? Indien ja, welke plaatsen zijn dit dan? 8% van de panelleden heeft plaatsen in de directe omgeving waar ze overdag liever niet komen, 92% niet. Per regio zijn de volgende plekken aangegeven waar men overdag liever niet komt: 6

Eemland Arnhem Achter de flat In de fietstunnels Avalonpad en omgeving Trefhorst Flat Looplein, daar zitten hangjongeren Garageboxen achter de woning Wijk Klarendal Drukke doorgaande weg in de wijk Het park Groenvoorziening, daar zitten hangjongeren Poorten achter de woning Hamseweg, slechte trottoirs (4x) Spiekmanlaan/ Hartogslaan Bij het Hostel Utrecht De portiek van mijn flat Achter de woning Smitsveen Voor de deur, bij het ABC-tje Als er drukke groepjes staan Bij de fietsbox Stolbergpark Hangjongeren, bij hangplekken (3x) Leiden In de tunnels (3x) Brandgangen junk en dealplekken (2x) Kamp 3 e Binnenvestgracht In het park (2x) Bij de gezamenlijke schuur Nijmegen Park achter de speeltuin Achteromingangen Park en plein Parkeerplaatsen om de woning -drugshandel Station de Vink Vlaamse Gas Winkelcentrum Stevenshof Voor schuurdeur, voetballende kinderen (4x) Vraag 13: Zijn er plaatsen in uw directe woonomgeving waar u s avonds en s nachts liever niet komt? Indien ja, welke plaatsen zijn dit dan? Een kleine 40% van de panelleden kent plaatsen in de directe woonomgeving waar men s avonds en s nachts liever niet komt, 60% heeft hier geen last van. Het aandeel dat wel deze plekken kent neemt toe naarmate de leeftijd toeneemt. Het percentage ligt in Arnhem het hoogst (49%) en in Nijmegen het laagst (33%). Het percentage is ook een stuk hoger bij mensen die wonen in een flat met lift (54%). Aan de mensen die inderdaad plekken kennen waar ze s nachts en s avonds liever niet komen, is gevraagd welke plekken dit zijn. Ondanks de regio waar men woont zijn overal dezelfde type plekken genoemd: parken, parkeerplaatsen, pinautomaten, winkelcentra, achterom van de woning, bergingen en boxen, (fiets)tunnels en plekken waar mensen (jongeren) hangen. Vraag 14: In welke mate ervaart u last van buren, jongeren e.d.? Van de panelleden ervaart 56% geen tot weinig overlast van buren, jongeren e.d. Ruim 17% ervaart veel tot zeer veel overlast. 40 37,8 35 % 30 25 20 15 10 5 18,2 26,7 13,3 4,1 Geen Weinig Matig Veel Zeer veel 0 Mate van overlast buren, jongeren 7

Vraag 15: Als u de tevredenheid over uw woonomgeving met een cijfer van 1 tot 10 zou mogen beoordelen, welk cijfer geeft u dan? Uit onderstaande figuur blijkt dat de panelleden best tevreden zijn over hun woonomgeving. Het percentage dat een zeven of hoger geeft is 78,7%. Dit ligt een stuk hoger dan in het jaarlijkse klanttevredenheidsonderzoek wordt gemeten. Een mogelijke verklaring is dat de panelleden voor dit onderzoek geselecteerd zijn op leeftijd. Oudere mensen staan erom bekend hogere cijfers te geven dan gemiddeld. Het aandeel ouderen is bij dit onderzoek erg hoog. % 40 35 30 25 20 15 10 5 0 35,2 31,6 11,3 6,1 0,8 0,8 1 1,3 Tevredenheid woonomgeving 10,3 1,6 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Vraag 16: Heeft u contact met uw buurtbewoners? Heeft u behoefte aan contact met uw buurtbewoners? Van de panelleden geeft 57% aan contact te hebben met de buurtbewoners, bijna 41% heeft soms contact en bijna 3% geeft aan geen contact te hebben met buurtbewoners. Vervolgens is gevraagd in hoeverre de panelleden behoefte hebben aan contact met de buurtbewoners. Hierop antwoord bijna 42% met ja, 35% heeft misschien deze behoefte en 22% heeft geen behoefte aan contact met de buurtbewoners. Vraag 17: Hoe beoordeelt u uw contact met uw buurtbewoners? Bijna 66% van de panelleden beoordeelt zijn contact met de buurtbewoners als goed, 30% vindt dat het beter kan en 5% vindt het contact slecht. De panelleden uit Leiden zijn het minst positief over hun contact met de buurtbewoners. Vraag 18: Heeft u voldoende sociale contacten? Bijna 90% van de panelleden vindt dat hij/zij voldoende sociale contacten heeft, 6% vindt van niet en 4% weet het niet. De panelleden uit Leiden en Arnhem zijn het minst tevreden over het aantal sociale contacten. Vraag 19: Kunt u een beroep doen op iemand die klusjes voor u uitvoert zoals boodschappen doen? Van de panelleden kan 47% een beroep doen op iemand voor klusjes, bijna 30% denkt dit misschien te kunnen doen. Ruim 17% van de panelleden kan geen beroep doen op iemand voor klusjes. Het aandeel mensen dat geen beroep kan doen op anderen voor klusjes is het hoogst in Nijmegen. 8

Vraag 20: Kunt u in geval van ziekte een beroep doen op iemand in de buurt/familie die voor u kan zorgen? In geval van ziekte zijn de panelleden nog iets positiever gestemd. Ruim 53% denkt op iemand een beroep te kunnen doen, bijna 30% denkt dit misschien te kunnen en 14% kan dit niet. Hoe jonger het panellid, hoe zekerder men is van hulp bij ziekte. De panelleden in Arnhem kunnen minder een beroep doen op iemand in geval van ziekte in vergelijking met de andere regio s. Vraag 21: Gaat u wel eens uit, bijvoorbeeld naar het café, uit eten of naar de discotheek? 66% van de panelleden geeft aan wel eens uit te gaan, 34% niet. Hoe jonger het panellid, hoe groter het aandeel dat wel eens uitgaat. De panelleden uit Leiden gaan het minst uit. Vraag 22: Gaat u wel eens naar een theatervoorstelling, concert, cultureel festival of een museum? Ongeveer dezelfde verdeling uit de voorgaande vraag is van toepassing op deze vraag: 67% gaat wel eens naar een voorstelling, concert e.d., 33% niet. Ook hier geldt dat hoe jonger het panellid is, hoe groter het aandeel is dat wel eens naar een voorstelling of concert gaat. Meer vrouwen gaan naar voorstellingen en concerten dan mannen. Vraag 23: Doet u aan sportieve activiteiten? De helft van de panelleden geeft aan, aan sportieve activiteiten te doen. Dit percentage ligt een stuk lager bij de panelleden van 75 jaar en ouder. Het zijn meer vrouwen die aangeven aan sportieve activiteiten te doen dan mannen. Vraag 24: Besteedt u tijd aan muziek, schilderen of andere creatieve activiteiten? Bijna 63% van de panelleden geeft aan tijd te besteden aan creatieve activiteiten. Dit percentage ligt bij de panelleden uit Eemland hoger en bij die uit Leiden lager. Vraag 25: Bent u lid of maakt u onderdeel uit van een vereniging, club of ander soort georganiseerde groep? De helft van de panelleden geeft aan onderdeel uit te maken van een vereniging of club. Dit aandeel neemt toe met de leeftijd. Vraag 26: Maakt u nu gebruik van onderstaande diensten? In onderstaande figuur staan de diensten weergegeven die zijn voorgelegd aan de panelleden. Zoals de figuur laat zien maken de panelleden nog nauwelijks gebruik van deze diensten. Andere diensten waar men gebruik van maakt zijn thuiszorg, aan huis bezorgen van diepvriesmaaltijden, fysiotherapie aan huis, huishoudelijke hulp en de OV taxi. 9

120 100 Ja Nee 80 60 40 20 0 Warme maaltijden Personenalarmering Diensten aan huis, zoals kapper, opticien, wasservice etc. Vervoer naar supermarkt en andere winkels voor de wekelijkse Deskundig coordinator bijvoorbeeld voor vragen over Vraag 27: Van welke diensten zou u in de toekomst gebruik gaan of blijven maken? Dezelfde diensten uit de voorgaande vraag zijn aan de panelleden voorgelegd, met de vraag of ze er van gebruik blijven maken dan wel in de toekomst denken gebruik van te gaan maken. In onderstaande figuur zijn de uitkomsten weergegeven. Het meest zeker zijn de panelleden van de personenalarmering en het laten controleren van de veiligheid van de woning, alhoewel dit nog maar 18% betreft van de panelleden. Panelleden denken misschien gebruik te gaan maken van de warme maaltijden, personenalarmering en de klussendienst. Het gezamenlijk eten en ondersteuning bij de administratie zijn het minst populair. 80 70 Ja Misschien Nee 60 50 40 30 20 10 0 Warme maaltijden Gezamenlijk eten met anderen in huiselijke sfeer Personenalarmering Ondersteuning bij het bijhouden van de administratie Diensten aan huis, zoals kapper, opticien, Klussendienst Vervoer naar supermarkt en andere winkels Laten controleren van de veiligheid van de woning Deskundig coordinator bijvoorbeeld voor Andere diensten waar men gebruik van denkt te gaan maken of blijft maken zijn de thuiszorg, bezorging van diepvriesmaaltijden, huishoudelijke hulp, hulp bij het tuinonderhoud, een 10

telefooncirkel, regiotaxi/vervoer van A naar B, dagbesteding en een aanspreekpunt in de buurt. Vraag 28: Hoe beoordeelt u uw gezondheid? Bijna de helft van de panelleden beoordeelt zijn gezondheid als goed of zeer goed, 37% vindt zijn gezondheid voldoende en bijna 14% beoordeelt zijn gezondheid met slecht tot zeer slecht. Hoe jonger het panellid, hoe beter de beoordeling van de gezondheid. Vraag 29: Heeft u nu hulp bij de dagelijkse verzorging van het huishouden? Van de panelleden heeft 13% nu hulp in het huishouden, bijna 87% niet. Het aandeel van de panelleden met hulp in het huishouden neemt toe naarmate de leeftijd toeneemt. Vraag 30: Heeft u in de toekomst behoefte aan de dagelijkse verzorging van het huishouden? Ook is gevraagd naar de behoefte aan hulp in het huishouden in de toekomst. Van de panelleden geeft 13% aan die behoefte te hebben, ruim 57% denkt misschien hulp in het huishouden nodig te hebben. Ruim 14% weet dat hij/zij geen hulp nodig heeft in de toekomst en ruim 15% weet het nog niet. Vraag 31: Bent u van plan om binnen nu en 2 jaar te verhuizen? Aan de panelleden is gevraagd wat de verhuisplannen zijn. Bijna 23% wil misschien verhuizen binnen nu en 2 jaar, bijna 58% beslist niet. Het aandeel dat wel wil verhuizen is een kleine 10%. Het aandeel mensen dat wil verhuizen ligt in Eemland lager en in Leiden hoger dan gemiddeld. % 70 60 50 40 30 20 10 0 57,6 22,9 10,1 3,4 5,9 Plan om te verhuizen binnen nu en 2 jaar Ja, beslist Ik zou wel willen, maar kan niets vinden Misschien Nee, beslist niet Weet niet Vraag 32: Wat zijn uw redenen om in de nabije toekomst te (willen) verhuizen? U kunt meerdere antwoorden aanklikken. Aan de panelleden die bij de voorgaande vraag ja, beslist, zou wel willen.. of misschien hebben geantwoord, is gevraagd wat de reden(en) is/zijn om te willen verhuizen. Men kon meerdere antwoorden aanklikken. In onderstaande figuur zijn de uitkomsten weergegeven. Het zijn voornamelijk andere redenen dan de aan de panelleden voorgestelde redenen, die het panellid ertoe zetten te willen verhuizen. De genoemde andere redenen zijn: - kenmerken van de woning (slechte isolatie, ventilatie, ontbreken van een werkplaats/garage/ tuin/zon op balkon/lift, wil geen tuin meer, behoefte aan seniorenwoning, huur is te hoog/laag, uitzicht niet mooi) - gedwongen verhuizing i.v.m. sloop - wil gaan kopen 11

- verandering in de samenstelling van het huishouden (samenwonen, kinderen uit huis, nieuwe vriend) - kenmerken van de buurt (samenstelling van bewoners) - wil naar een andere locatie (in of juist uit centrum) - behoefte aan verandering Daarnaast zijn de behoefte van het gelijkvloers willen wonen, het willen wonen in de nabijheid van familie en de kwaliteit van de huidige woning redenen voor de panelleden om (misschien) te willen verhuizen. 60 50 Genoemd 40 30 20 10 0 Ik heb een gelijkvloerse woning nodig Ik mis sociale contacten Ik wil nabij familie wonen Voorzieningen zijn te ver weg Zorgvoorzieningen zijn te ver weg De huidige woning is te groot De huidige woning is te klein De huidige woning is te duur De kwaliteit van de huidige woning laat te wensen over In de huidige woning zijn geen medische aanpassingen mogelijk Anders Vraag 33: Welke uitspraak is het meest op u van toepassing, als het gaat over uw mogelijke woonsituatie over 10 jaar? Tot slot is aan de panelleden gevraagd welke uitspraak over de toekomstige woonsituatie over 10 jaar het meest van toepassing is. De meeste panelleden (44,6%) geven aan alles eraan te zullen doen om zo lang mogelijk in de huidige woning te kunnen blijven wonen. Bijna 16% geeft aan dat als de woning aangepast moet worden en zorgverlening nodig is, dat men dan wil verhuizen naar een meer passende woning. 12

50 40 30 20 10 0 toekomstige woonsituatie over 10 jaar Ik blijf zo lang mogelijk in mijn huidige woning wonen. Als mijn woning moet worden aangepast en ik zorgverlening nodig heb, dan zal ik er alles aan doen om dit op mijn huidige adres te realiseren. Ik blijf zo lang mogelijk in mijn huidige woning wonen, maar als mijn woning moet worden aangepast en ik zorgverlening nodig heb, dan ga ik verhuizen naar een meer passende woning. Ik woon al in een woning waarin ik oud kan worden. Ik wil naar een andere aangepaste woning verhuizen. Ik wil naar een woning verhuizen die onderdeel uitmaakt van 'groepswonen', waarbij gemeenschappelijke activiteiten zoals de tuin en feesten tot de mogelijkheid behoren. Weet niet Overige opmerkingen: Aan het eind van het onderzoek krijgen de panelleden altijd nog de mogelijkheid om algemene opmerkingen te maken over het onderzoek. De volgende aan dit onderzoek gerelateerde opmerkingen zijn nog gemaakt: - Het is lastig om de vragen te beantwoorden als het nog niet op jezelf van toepassing is. Je kan niet in de toekomst kijken. - Ik zou wel willen verhuizen naar een seniorenwoning, maar dan wel een ruimere dan de standaard seniorenwoningen: wil een grote woonkamer en drie slaapkamers. - Ik zou wel willen verhuizen maar dan wordt mijn huur te hoog. Voor ouderen is dit ook lastig, wat de doorstroming niet bevordert. - Tegenwoordig worden ook leuke vrijkomende seniorenwoningen in de verkoop gezet die ik best zou willen huren. - Je hoeft niet speciaal seniorencomplexen te bouwen, maar kan ook standaard levensloopbestendig bouwen zodat iedereen oud kan worden in de eigen woning. - Ik heb behoefte aan scheiding van ouderenwoningen en woningen voor gezinnen en jongeren, voor de rust. - Ik zou wel in een zogenaamde kangoeroewoning willen wonen, zodat mijn kind naast me kan wonen en voor me kan zorgen. 4. S A M E N V A T T I N G Merendeel wil in huidige woning oud worden Ruim 62% wil in de huidige woning blijven wonen, 26% misschien. Van de panelleden vindt 43% de huidige woning geschikt om oud in te worden, 30% misschien. Vooral behoefte aan videofoon, alarmering en aanpassingen aan douche en toilet Een derde van de panelleden heeft behoefte aan aanpassingen en voorzieningen in de huidige woning, 37% misschien. Er is zeker behoefte aan de volgende aanpassingen/voorzieningen: - voorzieningen tegen inbraak (37%) - videofoon (34%) 13

- aanpassingen aan douche en toilet (26%) Er is misschien behoefte aan de volgende aanpassingen/voorzieningen: - alarmering met spreek-luisterverbinding met een zorgaanbieder (49%) - scootmobielbereikbaar en rolstoeltoegankelijk maken (43%) - aanpassingen aan douche en toilet (41%) Er is zeker en misschien behoefte aan de volgende aanpassingen/voorzieningen: - videofoon (71%) - alarmering met spreek-luisterverbinding met een zorgaanbieder (69%) - aanpassingen aan douche en toilet (67%) Groot deel panelleden tevreden over woonomgeving De belangrijkste voorzieningen in de buurt zijn goed bereikbaar. 78,7% van de panelleden beoordeelt de tevredenheid over de woonomgeving met een 7 of hoger. Merendeel is tevreden over contact met en betrokkenheid van buurtbewoners Twee derde van de panelleden beoordeelt het contact met de buurtbewoners als goed, 30% vindt dat het beter kan. 90% zegt voldoende sociale contacten te hebben. Ongeveer de helft van de panelleden kan bij klusjes of bij ziekte een beroep doen op iemand. Twee derde van de panelleden gaat wel eens uit (café, disco, uit eten) of naar een theatervoorstelling, festival, concert etc. De helft van de panelleden neemt deel aan sportieve activiteiten en is lid van een club of georganiseerde groep. Gebruik diensten vooralsnog laag, maar op termijn mogelijk behoefte aan personenalarmering, klussendienst en warme maaltijden aan huis De panelleden maken nog bijna geen gebruik van diensten als warme maaltijden aan huis, personenalarmering, diensten aan huis als kapper, wasservice etc. Mogelijk wil men daar in de toekomst wel gebruik van gaan maken. Waar men dan vooral aan denkt zijn de warme maaltijden, personenalarmering, klussendienst, thuiszorg, huishoudelijke hulp, hulp bij het tuinonderhoud, telefooncirkel, vervoer, dagbesteding en een aanspreekpunt in de buurt. Bijna de helft van de panelleden beoordeelt zijn gezondheid met goed, 37% vindt de gezondheid voldoende. Weinig verhuisgeneigdheid, maar anders naar een kwalitatief goede gelijkvloerse woning nabij familie Bijna 60% van de panelleden wil beslist niet verhuizen binnen nu en twee jaar, 23% misschien. Redenen om te verhuizen zijn het gelijkvloers willen wonen, nabij familie willen wonen en ontevredenheid over de kwaliteit van de woning. Andere zelf aangedragen redenen zijn: - kenmerken van de woning (slechte isolatie, ventilatie, ontbreken van een werkplaats/garage/ tuin/zon op balkon/lift, wil geen tuin meer, behoefte aan seniorenwoning, huur is te hoog/laag, uitzicht niet mooi) - gedwongen verhuizing i.v.m. sloop - wil gaan kopen - verandering in de samenstelling van het huishouden (samenwonen, kinderen uit huis, nieuwe vriend) - kenmerken van de buurt (samenstelling van bewoners) - wil naar een andere locatie (in of juist uit centrum) - behoefte aan verandering 14

Voorkeur om zo lang mogelijk zelfstandig te blijven wonen in huidige woning Bijna 45% van de panelleden geeft aan er alles aan te doen om zo lang mogelijk in de huidige woning te kunnen blijven wonen, ook als de woning aangepast moet worden en zorgverlening nodig is. 16% wil ook zo lang mogelijk in de huidige woning blijven wonen maar zoekt toch een meer passende woning als de woning aangepast moet worden en zorgverlening nodig is. 15

B i j l a g e 1 V r a g e n l i j s t Veel mensen willen ook als ze ouder worden graag in hun eigen woning blijven wonen. Door het aanpassen van de woning of het aanbrengen van voorzieningen is dit voor veel mensen gelukkig ook mogelijk. Portaal is benieuwd hoe u tegen dit onderwerp aankijkt. Ook al is het onderwerp misschien (nog) niet op u van toepassing, toch vragen we u alvast na te denken over uw mogelijke toekomstige behoefte om zo lang mogelijk zelfstandig te kunnen blijven wonen. 1. In wat voor type woning woont u? - eengezinswoning - flat zonder lift - flat met lift - benedenwoning - bovenwoning - anders, namelijk 2. Is uw woning speciaal bedoeld voor senioren? - weet ik niet 3. Is uw woning bereikbaar zonder trappen lopen? 4. Wilt u als u ouder wordt in deze woning blijven wonen? - Ja - Misschien - Nee - Weet niet 5. Is uw woning, zoals hij nu is, geschikt om ouder in te worden? - Ja - Misschien - Nee - Weet niet 6. Heeft u behoefte aan aanpassingen of voorzieningen (bijv. aangepast sanitair, rolstoeltoegankelijk maken, drempels verwijderen, e.d.), waarmee u langer in uw woning kunt blijven wonen? - Ja - Misschien - Nee - Weet niet 1

7. Aan welke aanpassingen en/of voorzieningen heeft u behoefte om langer in uw huidige woning te kunnen blijven wonen? Mogelijke aanpassingen aanpassingen aan douche en toilet (bijv. beugels) een tweede toilet op de slaapverdieping (geldt voor eengezinswoningen) aangepaste keuken slaapkamer en badkamer op dezelfde verdieping als de woonkamer en keuken traplift gemakkelijkere bediening ramen gemakkelijkere bediening kranen verwijderen van drempels scootmobielbereikbaar en rolstoeltoegankelijk maken alarmering met spreek-luister verbinding met zorgaanbieder intercom, zodat u kunt horen wie er voor de deur staat videofoon, zodat u kunt zien wie er voor de deur staat elektrische deuropener, zodat u door het duwen op een knop de deur kunt openen voorzieningen tegen inbraak (sloten, betere verlichting etc.) anders, namelijk Zeker behoefte Misschien behoefte Geen behoefte Niet van toepassing Heb ik al 8. Zijn er nog mogelijkheden voor Portaal om extra dienstverlening aan te bieden, zodat u langer zelfstandig kunt blijven wonen? Kunt u de mogelijkheden benoemen? - Ja, namelijk - Nee - Weet niet 9. Wat vindt u van de bereikbaarheid van onderstaande aspecten in uw woonomgeving? goed bereikbaar slecht bereikbaar n.v.t. is er niet winkels dagelijkse boodschappen postkantoor bank / pinautomaat openbaar vervoer / bushalte huisarts / gezondheidscentrum apotheek 2

bibliotheek buurthuis/buurtcentrum groenvoorziening/park anders, namelijk.. 10. Woont u in een gemeentelijke woonservicezone? - Ja - Nee - Weet ik niet 11. Ondervindt u in uw omgeving fysieke/ruimtelijke beperkingen, bv. stoepranden, steile hellingen etc.? - Ja - Nee - Weet niet Veiligheid 12. Zijn er plaatsen in uw directe woonomgeving waar u overdag liever niet komt? 13. Welke plaatsen zijn dit? 14. Zijn er plaatsen in uw directe woonomgeving waar u s avonds en s nachts liever niet komt 15. Welke plaatsen zijn dit? 16. In welke mate ervaart u last van buren, jongeren, e.d. - geen - weinig - matig - veel - zeer veel 17. Als u de tevredenheid over uw woonomgeving met een cijfer van 1 tot 10 (1=zeer slecht en 10=uitmuntend) zou mogen beoordelen, welk cijfer geeft u dan? Welzijn 18. Heeft u contact met uw buurtbewoners? - Ja - Soms - Nee 3

19. Heeft u behoefte aan contact met uw buurtbewoners? - Ja - Misschien - Nee - weet niet 20. Hoe beoordeelt u het contact met uw buurtbewoners? - goed - kan beter - slecht 21. Heeft u voldoende sociale contacten? - Weet niet 22. Kunt u een beroep doen op iemand die klusjes voor u uitvoert zoals boodschappen doen? - Weet niet 23. Kunt u in geval van ziekte een beroep doen op iemand in de buurt/familie die voor u kan zorgen? - Weet niet 24. Gaat u wel eens uit, bijvoorbeeld naar het café, uit eten of naar de discotheek? 25. Gaat u wel eens naar een theatervoorstelling, concert, cultureel festival of een museum? 26. Doet u aan sportieve activiteiten? 27. Besteedt u tijd aan muziek, schilderen of andere creatieve activiteiten? 28. Bent u lid of maakt u onderdeel uit van een vereniging, club of ander soort georganiseerde groep? 4