Wegwijzer na het overlijden

Wegwijzer na het overlijden Begrafenissen C. Haast & Zoon Kapelsestraat 20 Kleine Molenweg 190 2950 Kapellen 2940 Stabroek Centraal nummer: +32 (0)3 664 20 62 1

Inhoud: 1. De aangifte van overlijden 3 2. Welke diensten moeten verwittigd worden? 4 3. Pensioenen en andere tegemoetkomingen 6 4. Minderjarigen 8 5. Bankrekening en spaarboekje 9 6. Bankkluis 10 7. Successierechten en testament 11 8. Contactadressen 13 2

1. De aangifte van overlijden De aangifte van overlijden gebeurt bij de burgerlijke stand van de gemeente waar de persoon overleden is. Meestal doet de begrafenisondernemer dit, maar u mag dit als familielid of bekende ook zelf doen. De begrafenisondernemer is de persoon die u kan helpen met de praktische regeling van de begrafenis. Voor de overlijdensaangifte moeten volgende documenten voorgelegd worden: - een overlijdensattest opgemaakt door een geneesheer - de identiteitskaart van de overledene - het trouwboekje - het rijbewijs - een attest van laatste wilsbeschikking De dienst burgerlijke stand zal u drie à vijf uittreksels afleveren uit de overlijdensakte, die ondermeer moeten dienen voor het ziekenfonds, voor familieleden die een dag vrij kunnen krijgen om de begrafenis bij te wonen e.a. U kan op aanvraag meer uittreksels bekomen indien gewenst. Als het overlijden heeft plaatsgevonden in een andere gemeente dan die van de woonplaats (ziekenhuis...) dan stuurt de burgerlijke stand van die gemeente een kopie van de overlijdensakte naar de gemeente van woonplaats. Vanaf dan kunnen ook uittreksels in de gemeente van woonplaats bekomen worden. 3

2. Welke diensten moeten verwittigd worden? 2.1 Auto-inschrijving Indien u als langstlevende de wagen wenst te behouden, moet u de Directie voor de Inschrijving van Voertuigen verwittigen (Neerveld 3 B, 2550 Kontich of via de Infokiosk, tel: 02 277 30 50). Het inschrijvingsbewijs moet immers aangepast worden. Als u de auto niet wenst te behouden, moet de nummerplaat zo vlug mogelijk teruggestuurd worden met verzoek tot schrapping en een overlijdensakte. Als één van de kinderen de wagen wil behouden, dan moet die een nieuwe nummerplaat aanvragen. Bijvoegen: overlijdensakte en geboorteakte van het betrokken kind. 2.2 Belastingen Op de belastingsaangifte die betrekking heeft op de inkomsten van het jaar van overlijden, kan de overlevende echtgeno(o)t(e) een keuze maken tussen gemeenschappelijke of afzonderlijke aangifte. Info: Belastingen, Antwerpsesteenweg 146 bus 2, 2950 Kapellen, tel: 02 57 57 770. 2.3 De lijn De gratis lijnkaart van een overleden 65-plusser moet teruggestuurd worden naar De Lijn, Grote Hondstraat 58, 2018 Antwerpen. 2.4 Nutsvoorzieningen U dient telefoonmaatschappij, elektriciteits- en gasmaatschappij, kabeldistributie, drinkwatermaatschappij, verzekeringen (familiale-, inboedel-, brand-, auto-, diefstal- en levensverzekering), Kijk- en Luistergeld en andere diensten op de hoogte te brengen van het overlijden. 2.5 Postkantoor Als u als nabestaande de post van de overledene thuis wil ontvangen, moet u dit doorgeven aan het postkantoor samen met een erfrechtverklaring (zie onder bankrekening). Een eventuele postchequerekening wordt door overlijden geblokkeerd. Dit is ook zo als het een gemeenschappelijke rekening is. 2.6 Uitvaartverzekering Indien een uitvaartverzekering bestaat, breng dan de verzekeringsmakelaar op de hoogte van het overlijden. Het kan ook dat er een uitvaartverzekering werd afgesloten via de begrafenisondernemer. 2.7 Vakbond Vergeet niet indien de overledene gesyndiceerd was, de vakbond in te lichten. 4

2.8 Verzekeringsmaatschappij In de meeste polissen is een regeling bij overlijden van de verzekeringsnemer voorzien. Breng de verzekeringsagent op de hoogte van het overlijden. 2.9 Zelfstandigen Als de overledene nog een zelfstandige handelsactiviteit uitoefende, moet u het ondernemingsloket verwittigen, de sociale verzekeringskas, de BTWdiensten voor het BTW-nummer en de Dienst der Directe Belastingen. 2.10 Ziekenfonds Eén uittreksel van overlijden is bestemd voor uw ziekenfonds. Dit zal de verzekerbaarheidstoestand van de rechthebbende aanpassen aan de gewijzigde situatie. Ook wordt vaak een erfrechtverklaring gevraagd (zie onder bankrekening). Ziekte- en invaliditeitsuitkeringen worden uitbetaald tot op de dag van het overlijden. Neem contact op met uw ziekenfonds of dit een voor voldaan verklaarde factuur van de begrafenisondernemer nodig heeft. 5

3. Pensioenen en andere tegemoetkomingen 3.1 Pensioenen Als overlevende echtgeno(o)t(e) heeft u mogelijk recht op een pensioen, gebaseerd op de loopbaan van uw overleden partner. Dit is zeker zo wanneer u zelf geen of slechts een beperkt beroeps- of vervangingsinkomen geniet. De grenzen van wat u mag bijverdienen zijn momenteel (januari 2009) vastgesteld als volgt: Beroepsbezigheid als: RP of RP + OP vóór de normale pensioenleeftijd Uitsluitend OP vóór de normale pensioenleeftijd RP en OP vanaf de normale pensioenleeftijd Werknemer - zonder kinderlast - met kinderlast 7.421,57 11.132,37 17.280,00 21.600,00 21.436,50 26.075,00 Zelfstandige - zonder kinderlast - met kinderlast 5.937,26 8.905,80 13.824,00 17.280,00 17.149,19 20.859,97 RP = Rustpensioen OP = Overlevingspensioen Wat u moet doen, hangt af van het feit of de overledene reeds gepensioneerd was of niet. De overledene was reeds gepensioneerd Loontrekkenden in de privésector en zelfstandigen Er moet niets gebeuren. Het gemeentebestuur verwittigt zelf de Rijksdienst voor Pensioenen (RVP) in Brussel. De regularisatie van het pensioen kan een tweetal maanden in beslag nemen. Indien in de maand van overlijden het pensioen nog niet was uitbetaald, kan dit enkel nog door de echtgeno(o)t(e) ontvangen worden! Weddetrekkenden in openbare dienst U moet zelf een uittreksel van de overlijdensakte sturen naar de pensioendienst voor de Overheidssector, Victor Hortaplein 40 bus 30, 1060 Brussel (tel: 02 558 60 54) als er een overlevingspensioen moet aangevraagd worden, of naar de FOD Financiën, administratie der pensioenen, Thesaurie, Kunstlaan 30, 1040 Brussel (tel. 02 237 03 12, voor stopzetting. 6

Andere stelsels (oorlogspensioenen, renten,...) U moet zelf een uittreksel van de overlijdensakte opsturen naar de desbetreffende pensioenkas De overledene was nog niet gepensioneerd Loontrekkenden in de privésector en zelfstandigen na het overlijden heeft de weduwe of weduwnaar één jaar tijd om bij het gemeentebestuur een pensioenaanvraag in te dienen. Voorwaarden: - minstens 45 jaar oud zijn of minstens 1 kind ten laste hebben of 66% arbeidsongeschikt zijn - het huwelijk moet minstens 1 jaar geduurd hebben - u mag zelf geen beroepsinkomen ontvangen, tenzij beneden de wettelijke toegelaten grens. U mag wel gedurende één jaar een stempel- of ziektevergoeding cumuleren met het overlevingspensioen Wie niet aan deze voorwaarden voldoet, kan mogelijk een tijdelijk overlevingspensioen bekomen (zie hieronder). Het kan gemakkelijk 5 tot 6 maanden duren eer uw pensioen uitbetaald wordt. Om deze toch wel lange termijn te overbruggen, kan u via het OCMW eventueel voorschotten aanvragen, die achteraf verrekend worden op het werkelijke pensioen. Weddetrekkenden in openbare dienst De aanvraag om pensioen moet ingediend worden bij het plaatselijk bestuur waar de overledene tewerkgesteld was. De voorwaarden zijn dezelfde als voor loontrekkenden en zelfstandigen. Andere stelsels Informeer bij de desbetreffende dienst. 3.2 Andere tegemoetkomingen Sommige privébedrijven betalen bij overlijden van hun werknemer een vergoeding uit aan de nabestaanden. Informeer hiervoor bij de personeelsdienst van het bedrijf. Als nabestaande van een overheidsambtenaar (in actieve dienst of op pensioen) heeft u recht op een begrafenisvergoeding. U wendt zich hiervoor tot de werkgever of tot de Administratie der Pensioenen, Sectie Begrafenisvergoedingen, Victor Hortaplein 40 bus 30, 1060 Brussel, tel: 02 558 60 54. Als de overledene een tegemoetkoming Hulp aan Bejaarden genoot, een Inkomensvervangende of Integratietegemoetkoming, moet de FOD Sociale Zekerheid, Directie-generaal Personen met een handicap, Kruidtuinlaan 50 bus 150, 1000 Brussel, ook verwittigd worden (tel: 02 507 87 99). 7

4. Minderjarigen 4.1 Voogdij De wetgeving qua voogdij werd in 2001 gewijzigd. Voogdij ontstaat niet bij het overlijden van de eerststervende ouder, maar slechts wanneer beide ouders overleden zijn. De langstlevende ouder heeft automatisch het ouderlijk gezag en behoeft nooit bijstand van een toeziende voogd. Wanneer beide ouders overleden zijn, wordt voor de minderjarige kinderen geen familieraad meer aangesteld, maar een datieve (= werkelijke) voogd en een toeziende (=controlerende) voogd door de vrederechter, bij voorkeur uit de naaste familieleden. 4.2 Kinderbijslag Kinderen die bij het overlijden van één der ouders nog recht hebben op kinderbijslag, krijgen daar bovenop wezenbijslag. Dit wezengeld vervalt als de overblijvende ouder hertrouwt. De aanvraag moet gebeuren bij de kas voor kinderbijslag waarbij u aangesloten bent. Voor ambtenaren in openbare dienst is dit de RSZ PPO, Jozef II-straat 47, 1000 Brussel (tel: 02 239 12 11). Wanneer de gewonde kinderbijslag om één of andere reden niet in orde is, kan gewaarborgde kinderbijslag aangevraagd worden. 8

5. Bankrekening en spaarboekje De financiële rekeningen op naam van de overledene en sommige gezamenlijke rekeningen worden geblokkeerd. Ook vervallen alle volmachten. Rekeningen met betrekking tot de begrafenis worden door de bank gewoonlijk bij voorrang betaald. Om het tegoed op een geblokkeerde rekening te kunnen ontvangen, vraagt de bank soms een speciaal documenten. Wie dit moet afleveren, hangt af van het bedrag op de rekening. < 744 euro erfrechtverklaring (gemeentebestuur; gratis) 744 50.000 euro attest van erfopvolging (Registratiekantoor, tel: 02 577 64 30 Ruiterijschool 3, bus 43, 2930 Brasschaat; gratis) > 50.000 euro akte van bekendheid (vredegerecht of notaris) Vergeet niet het trouwboekje en desgevallend het huwelijkscontract van de overledene mee te brengen, evenals de identiteit en de adressen van alle erfgenamen. Wanneer de overledene een testament heeft nagelaten, moet de akte van bekendheid opgemaakt worden door een notaris. Hij kan dit uiteraard in alle gevallen opstellen. 9

6. Bankkluis De bankkluis wordt eveneens geblokkeerd en kan enkel op vraag van de erfgenamen ontzegeld en geopend worden. Dit gebeurt na een aangetekende verwittiging. De aanwezigheid van een ambtenaar van het Bestuur der Registratie en Domeinen is in theorie vereist, maar dit komt in de praktijk niet vaak meer voor. 10

7. Successierechten en testament Deze belasting op de nalatenschap is te vereffenen door elke erfgenaam op het gedeelte dat hem toekomt. De nalatenschapaangifte moet gebeuren binnen de vijf maanden na het overlijden. Dit gebeurt meestal door de notaris, maar u mag dit ook zelf doen. Aangifteformulieren kunnen bekomen worden bij de FOD Financiën, Registratie en Domeinen, Ruiterijschool 3 bus 43 (kazerne Lt Coppens), 2930 Brasschaat, (tel: 02 577 64 30). De betaling moet gebeuren binnen de 7 maanden volgend op het overlijden. Opgelet: wijziging van de wetgeving met betrekking tot de aangifte van een nalatenschap: Vanaf 1 augustus 2012 wordt de termijn voor het indienen van een aangifte van een nalatenschap verkort met 1 maand. Voor overlijdens vanaf 1 augustus 2012 is de termijn voor het inleveren van een aangifte van een nalatenschap nog slechts 4 in plaats van 5 maand, te rekenen vanaf de dag van het overlijden, wanneer dit zich in België heeft voorgedaan. De termijn wordt verlengd tot 5 of 6 maand, wanneer het overlijden respectievelijk in een ander land van Europa of buiten Europa heeft plaatsgehad. Door de verkorting van de termijn voor de indiening van de aangifte, wordt ook automatisch de termijn van betaling met 1 maand verkort en moeten de successierechten betaald worden binnen de 6 maanden na het overlijden (7 of 8 maanden bij een overlijden in een ander land van Europa of buiten Europa). 11

Als er geen onroerende goederen zijn en de waarde van de roerende goederen gering is, moet geen aangifte ingediend worden, ten zij het over vererving via een zijlijn gaat. Wanneer u vermoedt dat schulden hoger zijn dan de nalatenschap, kan u binnen 3 maanden na het overlijden de nalatenschap verwerpen (bij de griffie van de rechtbank van eerste aanleg te Antwerpen). U kan ook de erfenis aanvaarden onder verbehoud van boedelbeschrijving. Best kan u zich daarover informeren bij een notaris of advocaat. De tarieven van erfenisrechten variëren naargelang de graad van verwantschap. Sinds 1 januari 2007 geldt in Vlaanderen een vrijstelling van het successierecht op de gezinswoning ten voordele van de langstlevende partner. Om te weten te komen of de overledene een testament had gemaakt, kan met het Centraal Register voor Testamenten te Brussel raadplegen, (tel: 02 505 08 48). Iedereen kan van deze dienst gebruik maken mits voorafgaandelijke betaling van 17 euro en het overmaken van een overlijdensakte. 12

8. Contactadressen 8.1 Contactadressen voor nabestaanden - Nabestaanden zelfdoding - Zelfhulpgroep Riet van Camp Tel: 03 664 76 90, 0475 53 99 61 riet.vancamp@tele2allin.be - Ouders van overleden kind vzw - Zelfhulpgroep Nieuwstraat 41-3360 Korbeek-Lo Tel en fax: 016 89 07 56 info@ovok.be, www.ovok.be - Centrum voor levens- en gezinsvragen Grenspark 1, 2930 Brasschaat Tel: 03 651 49 80 13

8.2 Overige nuttige adressen - Centraal Register voor Testamenten Bergstraat 30-32 - 1000 Brussel Tel: 02 505 08 48 - Directie voor de Inschrijving van de Voertuigen (DIV) Neerveld 3 B - 2550 Kontich Infokiosk - Tel: 02 277 30 50 - FOD Financiën - Administratie der Pensioenen Kunstlaan 30-1040 Brussel Tel: 02 237 03 12 - FOD Financiën - Registratie en Domeinen Ruiterijschool 3 bus 43 (kazerne Lt Coppens) - 2930 Brasschaat Tel: 02 577 64 30 - Fonds voor Arbeidsongevallen Troonstraat 100-1050 Brussel Tel: 02 506 84 11 - Fonds voor Beroepsziekten Sterrenkundelaan 1-1210 Brussel Tel: 02 226 62 11 - Kon. Federatie van het Belgisch Notariaat Bergstraat 30-32 - 1000 Brussel Tel: 02 505 08 11, fax 02 505 08 55, www.notaris.be - Pensioendienst voor de overheidssector Victor Hortaplein 40 bus 30-1060 Brussel Tel: 02 558 60 54 - Rijksdienst voor Pensioenen Zuidertoren - 1060 Brussel Tel: 02 529 21 11 / 0800 50 246 - Vredegerecht Dennenburgdreef 8, 2950 Kapellen Tel: 03 664 61 73 14