8 Thermometer economische oktober 20 crisis 06//20
Inleiding In deze achtste Thermometer economische crisis worden de recente ontwikkelingen op belangrijke gemeentelijke thema s gevolgd (economie, arbeidsmarkt, inkomen en wonen). De thermometer is primair bedoeld voor Utrechtse bestuurders en beleidsmakers. Naast recente cijfers op de genoemde beleidsterreinen bevat de thermometer de belangrijkste relevante landelijke trends. Colofon: uitgave: afdeling Bestuursinformatie informatie: Hans van Hastenberg (030-286 1336) Anne Slob (030-286 1331) www.onderzoek.utrecht.nl Thermometer economische crisis oktober 20
Recente ontwikkelingen samengevat Economie De ontwikkelingen in het Utrechtse bedrijfsleven zijn veranderlijk: omzetontwikkelingen wisselen maar zijn het 2 e kwartaal positiever dan het 1 e ; over de personeelomvang zijn ondernemers iets positiever geworden. De groei van het aantal starters lijkt zich te stabiliseren in het eerste half jaar van 20. Tegelijkertijd stijgt ook het aantal opheffingen in dezelfde periode. Arbeidsmarkt Op 1 september 20 is het aantal nietwerkende werkzoekenden (nww) 7.513. Dit is 4% lager dan in september vorig jaar. Het aantal nww-ers jonger dan 27 jaar komt in september 20 uit op het niveau van begin 20. De ontwikkelingen zijn daarmee positiever dan in Rotterdam en Den Haag. Utrecht telt eind augustus 4.972 personen met een WW-uitkering. Daarmee komt een einde aan de toename vanaf december 20. Inkomen In augustus 20 komt het aantal huishoudens met bijstand uit op 7.541. Er is sprake van stabilisatie sinds i dit jaar. Het aantal aanvragen voor bijzondere bijstand is in uari 20 hoger dan in oktober 20. Eerste helft 20 zijn bij de gemeentelijke Kredietbank meer aanvragen schuldhulpverlening ingediend dan gedurende dezelfde periode in eerdere jaren. Woningmarkt Het aantal woningtransacties daalt met 19% in het tweede kwartaal van 20. Daarmee is een laagterecord van de afgelopen jaren bereikt. Wel daalt de mediane verkooptijd van een bestaande koopwoning. De gemiddelde wachttijd voor een sociale huurwoning is het afgelopen kwartaal gedaald. Ook vergeleken met vorig jaar liggen de gemiddelde wachttijden lager. Thermometer economische crisis oktober 20
Economie (1/4) Omzetontwikkeling bedrijfsleven* 20-I 20-II 20-III 20-IV 20-I 20-II 30 20 0-5 34 4 25-5 27-13 20-1 14-1 16-5 13 5 17 8 16 - Utrecht provincie Nederland * Saldo aantal bedrijven met positieve en negatieve omzet De omzetontwikkeling van het Utrechtse bedrijfsleven vertoont al een tijdje een wisselvallig beeld. Landelijk is het beeld iets constanter. De omzet in het tweede kwartaal van 20 was voor een duidelijke meerderheid van bedrijven (saldo +27) positiever dan die in het eerste kwartaal. Utrechtse ondernemers doen het hierbij volgens eigen zeggen beter dan die in provincie en landelijk (beide +16). Voor het derde kwartaal zijn de vooruitzichten wederom iets minder positief (Utrecht: +3) Thermometer economische crisis oktober 20 bron: COEN (CBS/KvK)
Economie (2/4) Personeelsontwikkeling bedrijfsleven* 20-I 20-II 20-III 20-IV 20-I 20-II 8 4 0 - -5 - - 0-14 -8-9 -3-14 -5-14 -4-2 2-4 3-4 -8-12 Utrecht provincie Nederland * Saldo aantal bedrijven met positieve en negatieve personeelsomvang Op het vlak van personeel zijn ondernemers aanhoudend pessimistisch. In het tweede kwartaal van 20 is het aantal Utrechtse ondernemers dat een toename resp. afname van personeel verwacht met elkaar in evenwicht (saldo 0). Ditzelfde beeld zien we ook in de provincie Utrecht en in Nederland. De verwachtingen voor het derde kwartaal zijn niet positief (Utrecht: saldo: +3). Thermometer economische crisis oktober 20 bron: COEN (CBS/KvK)
Economie (3/4) Faillissementen en bijbehorende aantal banen in gemeente Utrecht* eerste halfjaar tweede halfjaar 900 eerste halfjaar tweede halfjaar 150 0 600 82 463 50 43 300 416 86 53 54 20 20 20 faillissementen * Faillissementen= bruto, exclusief doorstartende bedrijven; aantal banen is een indicatie 441 331 589 20 20 20 aantal banen Het aantal faillissementen in Utrecht lijkt iets af te nemen van 168 in 20 naar 96 in 20. In de eerste helft van 20 zijn er 54 faillissementen. Met de faillissementen zijn in 2½ jaar ruim 2.000 banen verloren gegaan. In de eerste helft van 20 is de helft van het aantal faillissementen in de facilitaire dienstverlening, adviesdiensten en de bouw. In banenverlies vallen de adviesdiensten op. De helft van het aantal verloren banen (228) komt uit deze sector. Thermometer economische crisis oktober 20 bron: KvK
Economie (4/4) Starters en opheffingen eerste halfjaar tweede halfjaar eerste halfjaar tweede halfjaar 3.500 3.500 3.000 3.000 2.500 2.500 2.000 1.804 2.000 1.500 1.180 1.369 1.556 1.500 1.000 500 1.027 1.000 500 589 668 676 868 971 1.086 1.395 1.457 1.395 1.950 2.007 2006 2007 2008 20 20 20 startende bedrijven 591 595 618 725 832 1.056 2006 2007 2008 20 20 20 opheffingen Het aantal starters neemt de laatste jaren toe. In het eerste halfjaar van 20 lijkt de groei te stabiliseren met 2007 startende bedrijven. Tegenover het aantal startende bedrijven staat het aantal vrijwillige opheffingen. Ook hier is een stijgende trend waarneembaar. In 20 hebben 1.803 bedrijven zichzelf opgeheven. In de eerste helft van 20 gaat het om 1.056 opheffingen. Thermometer economische crisis oktober 20 bron: KvK
Arbeidsmarkt (1/4) Aantal werkzoekenden (nww-ers) in Utrecht.000 9.500 9.000 8.500 8.000 7.500 7.513 feb 08 08 sep Van uari t/m mei 20 is het aantal niet-werkende werkzoekenden toegenomen tot ruim 7.800. Daarna is het aantal elke maand weer gedaald tot het niveau van begin 20. Ten opzichte van een jaar geleden (september 20) is het aantal nww-ers met 4% gedaald. Van de G4 daalde alleen in Amsterdam het aantal werkzoekenden met een groter percentage (21%). Het aandeel nww-ers op de potentiële beroepsbevolking is in Utrecht 4,7% (1 september 20): een kleine afname ten opzichte van een jaar geleden (-0,2%). Bovendien is het aandeel aanzienlijk lager dan in Rotterdam (13%), Den Haag (8%) en Amsterdam (7%). Thermometer economische crisis oktober 20 bron: UWV WERKbedrijf
Arbeidsmarkt (2/4) Jeugdwerkloosheid in Utrecht (nww) 1.0 900 700 756 feb 08 08 sep In de periode september 20 t/m mei 20 is het aantal werkzoekende jongeren toegenomen tot 1.001. In de maanden daarna neemt het aantal weer af tot de situatie van eind 2008 en begin 20. Het UWV WERKbedrijf geeft voor deze ontwikkeling de volgende verklaringen: bedrijven houden personeel vast voor de toekomst; deeltijd-ww waardoor werknemers in dienst bleven; scholieren die verder studeren; werkzoekenden die zich terugtrekken wegens te weinig kans op een baan en vacatures die worden opgevuld door werklozen in plaats van mensen die van werkgever veranderen. Thermometer economische crisis oktober 20 bron: UWV WERKbedrijf
Arbeidsmarkt (3/4) Jeugdwerkloosheid (nww) in Utrecht vergeleken met G4 en Nederland* 200 * Index (uari 20=0) Utrecht Den Haag Rotterdam Amsterdam Nederland 175 150 125 0 apr jul okt apr jul okt De jeugdwerkloosheid ontwikkelt zich in Utrecht iets positiever dan in Rotterdam en Den Haag. Alleen in Amsterdam duikt het aantal werkzoekende jongeren ver onder het niveau van 1 uari 20. Thermometer economische crisis oktober 20 bron: UWV WERKbedrijf
Arbeidsmarkt (4/4) Aantal WW-uitkeringen in Utrecht 6.000 5.000 4.972 4.000 3.000 feb aug In augustus 20 telt Utrecht 4.972 personen met een WW-uitkering. Daarmee komt een einde aan de periode waarin het aantal sinds december 20 toenam. In de afgelopen twee jaar heeft het aantal altijd gefluctueerd tussen de 4.000 en 5.000. De ontwikkeling in het afgelopen jaar is ten opzichte van de andere grote steden minder positief. In Utrecht is het percentage WW-ers met 3,7% gestegen, terwijl het aantal in Amsterdam met 2,5% is gedaald en in Den Haag en Rotterdam nagenoeg gelijk is gebleven. Thermometer economische crisis oktober 20 bron: UWV WERKbedrijf
Inkomen (1/4) Aantal huishoudens met bijstand (< 65 jaar) 7.800 7.541 7.500 7.200 6.900 6.600 6.300 08 08 aug Sinds i 20 is sprake van een stabilisatie van het aantal huishoudens met bijstand in Utrecht. Het aantal komt in augustus uit op 7.541. Sinds begin 20 is in alle vier de grote steden een groeiend aantal bijstandspartijen. De laatste paar maanden is sprake van een stabilisatie. Thermometer economische crisis oktober 20 bron: Gemeente Utrecht, SoZaWe; CBS
Inkomen (2/4) Aanvragen bijzondere bijstand in Utrecht 2008 20 20 20 500 400 300 200 291 0 feb mrt apr mei jul aug sep okt nov dec De eerste negen maanden van 20 zijn er gemiddeld per maand 363 aanvragen voor bijzondere bijstand binnengekomen. In dezelfde periode een jaar eerder ging het om gemiddeld 421 aanvragen. In uari 20 is het aantal aanvragen voor bijzondere bijstand hoger dan in september 20. Dit komt onder andere doordat op basis van het Dienstverleningsconcept Werk en Inkomen in het contact met de cliënt wordt nagegaan of de aanvraag kansrijk is. Mocht dit niet het geval zijn, dan wordt in overleg met de cliënt geen aanvraag ingediend. Thermometer economische crisis oktober 20 bron: Gemeente Utrecht, SoZaWe
Inkomen (3/4) U-pas houders* 40.000 *In mei 20 en uari 20 is het aantal pashouders flink gedaald als gevolg van de paswisseling. 37.500 36.319 35.000 32.500 30.000 27.500 08 08 aug In Utrecht is het aantal inwoners met een U-pas tussen uari 20 en augustus 20 gestegen met %. In dezelfde periode een jaar eerder ging het om een stijging van 9%. Thermometer economische crisis oktober 20 bron: Gemeente Utrecht, SoZaWe
Inkomen (4/4) Aanvragen schuldhulpverlening in Utrecht 1 e kw 2 e kw 3 e kw 4 e kw 2008 275 220 181 226 20 234 178 214 363 20 175 4 386 474 20 419 300 400 800 1.200 In de eerste helft van 20 zijn er bij de gemeentelijke Kredietbank 719 aanvragen voor schuldhulpverlening ingediend. Dat zijn er aanmerkelijk meer dan in de eerste helft van vorig jaar (met 586 aanvragen) en in eerdere jaren. Thermometer economische crisis oktober 20 bron: Gemeente Utrecht, SoZaWe
Woningmarkt (1/5) Mediane verkooptijd koopwoning in Utrecht, in dagen* 0 80 89 60 40 20 2008-I 2008-III 20-I 20-III 20-I 20-III 20-I * Tot en met 20 exclusief alle woningen die langer dan 400 dagen te koop staan, daarna inclusief De mediane (middelste waarde) verkooptijd van een bestaande koopwoning in Utrecht daalt in het afgelopen kwartaal met 13% (van 2 naar 89 dagen). In de regio Utrecht (inclusief Utrecht) blijft de mediane verkooptijd in het afgelopen twee kwartalen stabiel (rond de 0 dagen ). Thermometer economische crisis oktober 20 bron: NVM
Woningmarkt (2/5) Aantal woningtransacties in Utrecht* 1.200 900 600 300 489 2008-I 2008-III 20-I 20-III 20-I 20-III 20-I * Tot en met 20 exclusief alle woningen die langer dan 400 dagen te koop staan, daarna inclusief In het tweede kwartaal van dit jaar daalt het aantal verkochte bestaande woningen met 19%. Het is daarmee het laagste aantal van de afgelopen jaren. In de BRU-regio Utrecht (inclusief Utrecht) is het aantal verkochte bestaande koopwoningen in de eerste twee kwartalen van dit jaar nagenoeg gelijk gebleven en ligt rond de 1.125. Thermometer economische crisis oktober 20 bron: NVM
Woningmarkt (3/5) Mediane verkoopprijs koopwoning in Utrecht ( )* 250.000 240.000 230.000 220.000 225.000 2.000 2008-I 2008-III 20-I 20-III 20-I 20-III 20-I * Tot en met 20 exclusief alle woningen die langer dan 400 dagen te koop staan, daarna inclusief In het tweede kwartaal van 20 is de mediane (middelste waarde) van een bestaande koopwoning in Utrecht hetzelfde vergeleken met het eerste kwartaal van dit jaar. In de BRU-regio (inclusief Utrecht) stijgt de mediane verkoopprijs in het tweede kwartaal van 256.893 naar 271.661. Thermometer economische crisis oktober 20 bron: NVM
Woningmarkt (4/5) Wachttijden sociale huurwoning in Utrecht*, in jaren *Woningen in Woningkrant, niet verhuurd aan urgenten of medisch geïndiceerden en exclusief nieuwbouwwoningen gemiddelde wachttijd totaal gemiddelde wachttijd doorstromers gemiddelde wachttijd overige woningzoekenden 9 8,6 7,6 7 6,9 5 2008-I 2008-III 20-I 20-III 20-I 20-III 20-I In het tweede kwartaal van 20 is de totale gemiddelde wachttijd voor een sociale huurwoning gedaald, vergeleken met het eerste kwartaal. Dit geldt ook voor de gemiddelde wachttijd voor doorstromers en voor overige woningzoekenden. Ook vergeleken met een jaar eerder zijn de gemiddelde wachttijden momenteel lager. De totale gemiddelde wachttijd en de gemiddelde wachttijd voor overige woningzoekenden vertoont sinds begin 20 een dalende trend. Thermometer economische crisis oktober 20 bron: WoningNet
Woningmarkt (5/5) Aantal verhuringen sociale huurwoningen in Utrecht* 800 737 aan doorstromers beschikbaar voor overige woningzoekenden 600 567 618 535 549 400 200 366 370 445 302 343 314 2 430 307 332 232 319 199 336 201 432 267 315 183 374 315 228 187 201 248 292 233 206 4 123 0 120 132 165 132 146 2008-I 2008-III 20-I 20-III 20-I 20-III 20-I 128 * Woningen in woningkrant, niet verhuurd aan urgenten of medisch geïndiceerden en exclusief nieuwbouwwoningen In het tweede kwartaal van 20 daalt het totaal aantal verhuringen aan nieuwe huurders van een sociale huurwoning met 16% vergeleken met het voorgaande kwartaal. Het aantal komt daarmee op hetzelfde aantal uit als in het vierde kwartaal van 20. Het aantal verhuringen aan overige woningzoekenden daalt in het afgelopen kwartaal met 41. Voor het aantal verhuringen aan doorstromers gaat het om een daling van 18. Thermometer economische crisis oktober 20 bron: WoningNet
Landelijke trends (1/5) Economische groei* % verandering tov vorige periode 1,0 0,5 0,0 0,5 0,7 0,4 0,5 0,7 0,0 0,7 0,8 0,1-0,5-0,3-0,1-1,2-2,2-1,1-1,0-1,5-2,0-2,5 I II III IV I II III IV I II III IV I II 2008 20 20 20 * voorlopige cijfers; kwartaalgegevens zijn gecorrigeerd voor seizoensinvloeden De economische groei is in het tweede kwartaal van 20 teruggevallen naar een groei van 0,1% ten opzichte van het voorgaande kwartaal. In het eerste en tweede kwartaal van 20 was sprake van een duidelijk groei (0,7% en 0,8%). Het inkrimpen van de groei komt ondermeer door de bescheiden exportgroei en de daarmee samenhangende beperkte groei van de industriële productie in het tweede kwartaal. De zakelijke dienstverlening groeide wel na een periode van krimp. Thermometer economische crisis oktober 20 bron: CBS
Landelijke trends (2/5) Economisch klimaat * 0 *saldo positieve en negatieve antwoorden - -20-30 -40-50 -60-52 sep Sinds begin dit jaar daalt het economisch klimaat volgens de Nederlandse bevolking bijna elke maand. De laatste maanden daalt het saldo het sterkst: van -16 in juli naar -52 in september. Het economisch klimaat laat over geheel 20 een stabieler beeld zien dan in 20. Vorig jaar was -28 in i het laagst gemeten saldo. Dit jaar kent reeds twee maanden die een stuk lager uitkomen. Thermometer economische crisis oktober 20 bron: CBS
Landelijke trends (3/5) Consumentenvertrouwen en koopbereidheid* *saldo positieve en negatieve antwoorden consumentenvertrouwen koopbereidheid 0-5 - -15-20 -25-15 6,9 6,9-30 -35-30 sep Na een positieve ontwikkeling in het begin van 20 is het consumentenvertrouwen in augustus 20 flink gedaald naar -19. Deze ontwikkeling is doorgezet in september (-30). De koopbereidheid van huishoudens was in i t/m augustus redelijk stabiel maar is in september gedaald naar -15. Thermometer economische crisis oktober 20 bron: CBS
Landelijke trends (4/5) Inflatie (%) 3,0 2,6 2,6 2,0 1,0 08 08 aug In augustus 20 komt de inflatie uit op 2,6%. De stijging van de afgelopen maanden wordt voortgezet. Sinds de scherpe daling van de inflatie in juli 20 is er sprake van een stijgende trend. Thermometer economische crisis oktober 20 bron: CBS
Landelijke trends (5/5) Totaal verstrekt krediet ( mln) 1.0 1.000 900 877 800 700 600 08 08 jul Het totaalbedrag van het aantal verstrekte kredieten komt in juli 20 uit op 877 miljoen euro. De ontwikkeling van het totale kredietbedrag vanaf het begin van 20 verloopt grillig. Een daling van het totale bedrag wordt de opeenvolgende maand gevolgd door een stijging. Thermometer economische crisis oktober 20 bron: CBS