Jaargang 13, nummer 6 26 juni 2015 Federatie voor Begrafenisinstellingen zonder winstoogmerk Nieuwsbrief FKB Zomer COLOFON Deze Nieuwsbrief is het digitale informatieblad van de FKB. De FKB wil de belangen behartigen van uitvaartverenigingen. Info: http://www.f-k-b.nl Wilt u de Nieuwsbrief ontvangen? Aanmelden via www.f-k-b.nl Secretariaat van de FKB L.Zandman, Plutolaan 42, 7771 EP HARDENBERG Telefoon: 0523 26 42 66 E-mail: secretaris@f-k-b.nl Heeft u informatie die geschikt is voor deze Nieuwsbrief? FKB een levende vereniging rondom de dood Het wil nog niet zo, met die zomer dit jaar. Alhoewel, op het moment dat ik dit stukje zit te schrijven, is er een stralende zon en zojuist heb ik in de tuin kunnen lunchen. Maar tot nu toe was het, op een enkele dag na, toch vaak koel en kil. De langste dag was geloof ik de donkerste dag. Dit terwijl we zo graag van die lange avonden willen genieten, zittend in de tuin of waar dan ook. Maar het gaat niet altijd zoals we zouden verwachten. Het loopt vaak anders. Dat is in het werk ook vaak zo. En als het om uitvaarten gaat, dan is het belangrijk om goed na te gaan wat de verwachtingen zijn, maar ook wat de mogelijkheden zijn. Buiten de lijntjes denken. Maar gaat dat soms niet te ver, en overschrijden we daarmee dan een grens? Communicatie is dan belangrijk. Waarom mag/kan iets wel of niet? Is het beeld dat ik heb, hetzelfde als het beeld dat de cliënt heeft? Hebben we het over hetzelfde? Deze nieuwsbrief staat ook weer vol met nieuwtjes en berichten. Ik weet niet of uw verwachting van de nieuwsbrief overeenkomt met de feitelijke inhoud. Maar ongetwijfeld zal er iets zijn dat de moeite van het lezen waard is en dat kan bijdragen tot een beter verstaan van mensen en situaties. Ik wens u veel leesplezier toe. Lekker buiten, of gezellig binnen. En als u binnenkort vakantie heeft, hoop ik dat die u zal brengen wat u ervan verwacht. Afke den Hollander In deze Nieuwsbrief o.a. CBS Eigen uitvaart liefst ingetogen Steeds meer gemeentelijke uitvaarten in grote steden Van de rechter Trainingen door Expertisecentrum Omgaan met Verlies
Dat verdient een beloning. Ging het vorige maand over het uitreiken van een lintje, nu heb ik die gedachte dat verdient een beloning. bij het einde van een voor mij giga-drukke-maand. Die beloning heb ik mezelf dan kunnen toekennen door in de komende periode de agenda op papier lekker leeg te hebben. En dat voelt als een beloning, maar het is eigenlijk gewoon noodzakelijk Naast allerlei klusjes, waaronder ook het zoeken naar antwoorden en vervolgens beantwoorden van vragen van verenigingen, is er ook het begeleiden van enkele mensen in problemen. Daarnaast was er deze week een eenzame uitvaart, een dak- en thuisloze die was overleden en waarvan maar een enkeling naar de uitvaart zou komen. Zijn wens was dat er muziek zou zijn van het Leger des Heils. En wij hebben dat niet door een CD in laten vullen maar hebben met een 4-tal muzikanten op een fijne manier de crematieplechtigheid ingevuld. Er was dankbaarheid bij de 2 kinderen. Naast dit werk zijn er de vergaderingen binnen Leger des Heils, Armoede Limburg, Stivu, Raden van Kerken, eigen uitvaartvereniging, het bestuur van FKB, en afsluitend de ledenvergadering van de FKB. Terugrijdend kreeg ik, naast een stevig vermoeid gevoel, ook een gevoel van rust. Vandaag dit schrijvende besef ik dat het ook de afgelopen dagen nog niet zover is gekomen, maar er gloort licht zie ik als het zonnetje tussen de wolken door komt en zie ik als ik in de agenda kijk voor het maken van één afspraak volgende week. Mijn gedachtekronkel? Natuurlijk hebben we het allemaal soms druk, en soms te druk en daarom is het ook binnen de verenigingen goed als er een periode is waarin bewust niets wordt gepland. Een periode van rust om daarna weer geheel fit je in te kunnen zetten voor de achterban en samen te werken, en nu citeer ik uit de statuten, aan het bieden van een uitvaart op de meest waardige wijze mede om te voorkomen dat de verzorging van het stoffelijk overschot van de mens een winstbejag wordt.. Meer samen, samen meer! (J.J. den Hollander Voorzitter FKB Illikhoven, 23 juni 2015) Pagina 2
CBS: Meer ouderen overleden in de winter Afgelopen winter zijn er meer mensen overleden dan in de winter van 2013/ 14. Vooral de sterfte onder 80-plussers was hoger, ook in vergelijking met eerdere winters. Dat heeft het CBS bekendgemaakt. Hogere sterfte ondanks milde winter Afgelopen winter zijn ruim 67 duizend personen overleden, 9 duizend meer dan in de winter van 2013/ 14. Er overleden vooral meer ouderen: de sterfte onder 80-plussers was 21 procent hoger dan vorig jaar. Uit onderzoek is bekend dat zeer lage temperaturen tot aanzienlijk meer sterfgevallen leiden. De relatie tussen temperatuur en sterfte wordt sterker met de leeftijd. Tussen opeenvolgende winters is dan ook veel variatie in het aantal sterfgevallen te zien, met name op oudere leeftijd. In de vrij koude winter van 2012/ 13 was de sterfte relatief hoog. Het jaar daarna overleden er minder mensen in de uitzonderlijk zachte, zonnig en droge winterperiode. De afgelopen winter kende een afwisseling van zachte en wat koudere periodes, maar gaat over het algemeen als vrij zacht, nat en zonnig de boeken in. Dat de sterfte, met name onder ouderen, niet alleen hoger was dan vorig jaar, maar ook hoger dan in de koude winter van 2012/ 13 is dan ook opvallend te noemen. De hoge sterfte valt wel samen met een griepgolf van 21 achtereenvolgende weken. Dit is de langst durende epidemie sinds de start van de registratie in 1970. Hogere sterfte niet alleen door vergrijzing De algemene trend in de sterfte is er een van daling: de levensverwachting is de afgelopen jaren toegenomen. Aan de andere kant kan de toename van het aantal ouderen in Nederland de sterfte verhogen. Door te kijken naar de sterfte per duizend inwoners van een bepaalde leeftijdsgroep wordt dit leeftijdseffect uitgesloten. Ook los van de vergrijzing blijkt dat er afgelopen winter een hogere sterfte onder ouderen was. De sterfte per duizend 80- tot 90-jarigen was in de winter van 2014/ 15 hoger dan het gemiddelde van de afgelopen vijf jaar. Bij de 90-plussers was deze zelfs hoger dan het gemiddelde in de afgelopen tien jaar, en 21 procent hoger dan in de winter van 2013/ 14. Toen was de sterfte onder 90-plussers heel laag Bij de 60- tot 80-jarigen was de sterfte per duizend inwoners vergelijkbaar met die in de meest recente winters. Bij de 0- tot 60-jarigen was de sterfte lager dan in eerdere jaren. Bron: CBS;2 juni 2015 Pagina 3
Eigen uitvaart liefst respectvol en ingetogen In het kader van de themacampagne Even stilstaan bij afscheid nemen onderzocht Monuta in hoeverre Nederlanders vanaf 45 jaar nadenken over hun eigen uitvaart. Uit dit onderzoek, uitgevoerd door NL- Eyes onder 1913 Nederlanders van 45 jaar en ouder, blijkt dat zij de uitvaart het liefst respectvol en ingetogen willen. Een verdrietige of juist uitbundige uitvaart wordt het minst gewaardeerd. Tijdens de vorige themacampagne, Even stilstaan bij jongeren en rouw, deed Monuta een vergelijkbaar onderzoek onder mensen in de leeftijd van 16 tot en met 35 jaar. Opvallend genoeg antwoordde deze jongere groep respondenten nagenoeg hetzelfde. Ook zij vinden een respectvolle sfeer bij de eigen uitvaart het meest belangrijk. Slechts 5% zou liever een uitbundige of juist verdrietige uitvaart willen. Onbesproken wensen Ruim 60% van de Nederlanders vanaf 45 jaar heeft wel eens nagedacht over hoe de eigen uitvaart eruit zou moeten zien; vrouwen vaker dan mannen. Toch heeft nog geen derde zijn of haar wensen op een of andere wijze vastgelegd of besproken met familie. Hierdoor kunnen nabestaanden voor moeilijke keuzes komen te staan na het overlijden van een geliefde. Op de vraag welke zaken men zoal heeft vastgelegd of nog zou willen vastleggen, noemt 83% de keuze voor begraven of cremeren. Tweederde van de respondenten heeft ook de muziekkeuze vastgelegd of wil dit nog vastleggen. 59% wil zelf de begraafplaats of de asbestemming bepalen. Andere zaken, zoals de tekst op de grafsteen, bloemen, de kist en het ontwerp van de rouwkaart laat men liever over aan de nabestaanden. Qua locatie van de afscheidsdienst geniet een crematorium of uitvaartcentrum de voorkeur. Een religieus gebouw, zoals een kerk, moskee of synagoge wordt gemiddeld door slechts 18% aangewezen als de plek voor hun afscheidsdienst. Opvallend is dat in Overijssel 29% van de ondervraagden kiest voor een religieuze locatie. Ruim de helft van de mensen vanaf 45 jaar wil na het overlijden gecremeerd worden; in de leeftijdscategorie vanaf 65 jaar kiest zelfs tweederde hier voor. Een begrafenis heeft voor 22% van de mensen de voorkeur. Ook hier vormt Overijssel de uitzondering: maar liefst 34% van de respondenten uit deze provincie kiest voor begraven. Dit is significant hoger dan in de rest van Nederland. In Noord- Brabant en Limburg ligt dit percentage met 14% het laagst. In Limburg heeft zelfs bijna driekwart een voorkeur voor cremeren. Een klein percentage (3%) van de Nederlanders van 45 jaar en ouder wil het lichaam ter beschikking stellen aan de wetenschap, 16% heeft nog geen keuze gemaakt. Het belang van wensen vastleggen Monuta weet uit ervaring hoe belangrijk het is dat familieleden hun wensen vastleggen en met elkaar bespreken. In een korte en emotionele periode moet veel worden geregeld. Door vooral praktische zaken uit handen te nemen, krijgen de nabestaanden de tijd en ruimte om persoonlijke keuzes te maken. Het neemt veel zorgen weg als de familie weet hoe de overledene het zelf graag had gewild. Het is daarom goed om nu al na te denken over de eigen uitvaartwensen en deze ergens vast te leggen. Monuta helpt hier graag bij. Zo kunnen de wensen nu al worden besproken met een uitvaartverzorger en/of gratis worden vastgelegd in Monuta Uitvaartwens. Meer informatie Monuta vindt het belangrijk om mensen goed te informeren over dit thema. Daarom is er op de website evenstilstaanbij.nl een speciaal e-magazine te downloaden. Hierin staan praktische tips en boeiende interviews met nabestaanden. Daarnaast organiseert Monuta na de zomer diverse themalezingen. Bron: Persbericht, 12 juni 2015, Sjaak. Pagina 4
Steeds meer gemeentelijke uitvaarten in grote steden In Nederland zijn vorig jaar circa 1.800 mensen overleden voor wie de gemeente de uitvaart heeft moeten verzorgen. Gemeentelijke uitvaarten vinden wel steeds vaker plaats in de grote gemeenten. In 2014 vonden 2 van de 3 uitvaarten plaats in de 100.000+ gemeenten. In kleine en middelgrote gemeenten is het aantal gemeentelijke uitvaarten de afgelopen vijf jaar afgenomen. Totaal aantal eenzame uitvaarten daalde in 2014 In totaal daalde het aantal gemeentelijke uitvaarten vorig jaar licht ten opzichte van 2013. Het aantal gemeentelijke uitvaarten is de afgelopen vijf jaar behoorlijk stabiel geweest en schommelt rond de 1.800-1.900 uitvaarten per jaar. Dat betekent dat gemiddeld één op de 75 uitvaarten voor rekening van de gemeente komt. Dat blijkt uit het jaarlijkse onderzoek van de Christelijke Hogeschool Ede onder gemeenten, uitgevoerd in samenwerking met Stimulansz. Grote verschillen Opvallend is dat er grote verschillen zijn tussen gemeenten met een vergelijkbare omvang. In stedelijke gebieden en in centrumgemeenten vinden meer gemeentelijke uitvaarten plaats dan in plattelandsgemeenten. Ook in een aantal grensgemeenten verzorgen gemeenten veel uitvaarten. In een grote groep kleinere gemeenten zijn in 2014 geen gemeentelijke uitvaarten geweest. In enkele gemeenten, zoals Staphorst, Nederweert en Pijnacker-Nootdorp, is zelfs de afgelopen vijf jaar geen gemeentelijke uitvaart geweest. Verklaringen Naar een verklaring voor de daling van het aantal gemeentelijke uitvaarten is geen onderzoek gedaan. Wat betreft de forse verschillen tussen gemeenten blijkt dat over een langere periode sprake lijkt te zijn van een waterbed-effect. Een daling van het aantal uitvaarten in de ene gemeente, wordt gecompenseerd door een stijging in een andere. Per saldo houden deze bewegingen elkaar over meerdere jaren redelijk in evenwicht. Bron: Persbericht, 29-05-2015, Sjaak. Veel te veel animo voor lichaamsdonoren (aannamestop) Er zijn zoveel mensen die lichaamsdonor willen worden dat de helft van de anatomische instituten een aannamestop heeft, dat meldt het Parool. Alleen het VUmc, AMC, LUMC en de Radboud Universiteit staan in sommige gevallen nog aanmeldingen toe. De andere anatomische instituten hebben een aannamestop omdat men anders met een overschot aan lichamen komt te zitten. Soms komt het voor dat men tegen nabestaanden moet zeggen dat de laatste wens van hun dierbare niet uitgevoerd kan worden. De anatomische instellingen willen dit soort teleurstellingen voorkomen door niet onnodig veel mensen op de lijst te zetten van lichaamsdonoren. Het VUmc in Amsterdam staat bijvoorbeeld maximaal 2100 mensen toe op de lijst. Als er zoveel mensen op de lijst staan worden voor onbepaalde tijd geen nieuwe mensen meer opgenomen in de lijst. Bron: Persbericht, 8-6-2015, Sjaak. Pagina 5
Trainingen door Expertisecentrum Omgaan met Verlies Voor uitvaartbegeleiders is het van belang te beschikken over de juiste kennis en vaardigheden om nabestaanden bij te staan. Het Expertisecentrum Omgaan met Verlies is bij uitstek thuis op het gebied van persoonlijke vaardigheden van de uitvaartbegeleider. Het Expertisecentrum Omgaan met Verlies is opgericht door Dr. Riet Fiddelaers-Jaspers, de bekende verliesdeskundige. Riet Fiddelaers-Jaspers: Samen met mijn man en dochters run ik een uitvaartonderneming in Heeze. Een echt familiebedrijf waar ook publicatiebureau In de Wolken aan verbonden is. Ik draai al vele jaren mee in de uitvaartbranche en ben lange tijd betrokken geweest bij vernieuwing van de opleiding tot uitvaartbegeleider. Ik vind het belangrijk dat professionals in de uitvaartbranche zich blijven ontwikkelen, ook op het gebied van communicatie en persoonlijke ontwikkeling. Daarom heb ik mijn kennis ingezet om samen met uitstekende docenten vier praktische trainingen voor professionals in de uitvaartbranche te ontwerpen. Verhalen bij Afscheid is een praktische tweedaagse training over het inzetten van verhalen en metaforen in de afscheidsdienst. Op dit terrein wordt steeds meer gevraagd van de uitvaartbegeleider. Zij leren in de training zelf verhalen te schrijven, bestaande verhalen aan te passen en kleine rituelen in te zetten waardoor ze in staat zijn een persoonlijke afscheidsdienst te maken in beperkte tijd. De training wordt gegeven door Petra de Vreede en Floortje Agema. Als kinderen afscheid nemen is een eendaagse training over het betrekken van kinderen en jongeren bij een afscheid. Deze training is voor uitvaartbegeleiders, ritueelbegeleiders en medewerkers van rouwcentra en crematoria die kinderen graag op een goede manier betrekken bij het afscheid nemen. De training wordt gegeven door Petra de Vreede en Floortje Agema. In Contact en communicatie met nabestaanden oefenen deelnemers een dag onder leiding van Gerda Caris in contact maken en communiceren met nabestaanden, ook in moeilijke situaties. Deze training is bedoeld voor uitvaartbegeleiders, ritueelbegeleiders en medewerkers van uitvaartcentra en crematoria. Hoe houd ik me staande is een eendaagse training over zelfzorg in de uitvaartbranche, door Gerda Caris. Werken in de uitvaartbranche is werken onder stress, met veel verantwoordelijkheden, met mensen die diep geraakt zijn. Op deze dag is de focus op de persoon zelf: hoe zorg ik voor mezelf? Pagina 6
Alle trainingen worden gegeven in kleine groepen van maximaal 14 deelnemers. Daardoor is er veel persoonlijke aandacht voor de deelnemers. De trainingen zijn zeer praktisch, waardoor het geleerde de volgende dag direct in de praktijk kan worden gebruikt. De trainingen worden aangeboden op de trainingslocatie in Heeze (bij Eindhoven) of als in company training. Speciaal voor professionals in de uitvaartbranche die in noorden of oosten wonen, organiseert Expertisecentrum Omgaan met Verlies eenmalig de trainingen Hoe houd ik me staande en Contact en communicatie in de omgeving van Zwolle in november 2015. Voor de snelle beslissers is er een aanbiedingsprijs bij inschrijving voor 1 juli 2015. Een uitgebreide beschrijving van het aanbod is te vinden op www.omgaan-met-verlies.nl. Hier vindt u ook de data van de trainingen. Bron: Persbericht, 02-06-2015, Sjaak. De nieuwe opleidingsbrochure van Docendo is uit Ook voor 2015-2016 heeft Docendo een interessant aanbod samengesteld van cursussen en opleidingen voor de uitvaartbranche. Zomaar een greep uit de brochure: een eendaagse cursus Een authentieke styling: smaakvolle uitstraling in woord en beeld. Speciaal voor uitvaartverzorgers/uitvaartverzorgsters die voor zichzelf de puntjes op i willen zetten. Of Een persoonlijk woord, een workshop waar we aan de slag gaan met het schrijven van een welkomstwoord dat direct iets vertelt over de overledene en de nabestaanden. Oefeningen in schrijven en spreken die op de persoon aangepast worden. Natuurlijk ontmoet u bij ons de bekende vakspecialisten op velerlei gebied; zowel bij Postmortale zorg als bij Uitvaartzorg komen de docenten en trainers hun kennis en kunde overdragen die zij in de praktijk hebben getoetst. Uiteraard voldoet onze opleiding Uitvaartverzorger aan alle hedendaagse eisen die gesteld worden aan het vak en bereiden we u voor op het Nationaal Vakexamen Uitvaartzorg. Heeft u de opleidingsbrochure nog niet ontvangen? Bel of mail ons gerust: we sturen u direct een exemplaar toe. Op onze website Docendo.nl vindt u onze adresgegevens en de brochure al in digitale vorm. Bron: Docendo, 03-06-2015, Sjaak. Pagina 7
Van de rechter: wie betaalt de uitvaartkosten? In erfenissen komt het nog wel eens voor dat er ruzie is over de vraag wie de uitvaartkosten moet betalen. De rechter moet er dan aan te pas komen, zo ook in januari van dit jaar. Wat was het geval? Omdat moeder ernstig ziek is, maakt ze een afspraak met een uitvaartmaatschappij om haar wensen over haar uitvaart te bespreken. In dit gesprek zijn zowel de vorm als de kosten van de uitvaart besproken. Moeder heeft ook een uitvaartverzekering, dus zij gaat ervan uit dat alles goed is geregeld. Na haar overlijden neemt haar dochter contact op met de uitvaartmaatschappij. Op dat moment moet de dochter de voorlopige kostenopgave voor akkoord tekenen. De erfenis blijkt later negatief te zijn. De uitkering van de uitvaartverzekering is niet voldoende om de uitvaartkosten helemaal te betalen. Zowel moeder als de uitvaartmaatschappij hebben geen rekening gehouden met dit probleem. Volgens de rechter (Hof s-hertogenbosch) zijn bij de beantwoording van de vraag wie nu de uitvaartkosten moet betalen, twee zaken van belang. Allereerst gaat het om de vraag of de erfgenamen de erfenis hebben geaccepteerd. Een erfgenaam heeft drie keuzes: de erfenis accepteren (dit wordt ook wel zuiver aanvaarden genoemd), de erfenis beneficiair aanvaarden of afstand doen van de erfenis (dit laatste wordt ook wel verwerpen genoemd). Een erfgenaam die de erfenis heeft geaccepteerd moet een tekort in de erfenis uit eigen portemonnee betalen. Is er beneficiair aanvaard, dan wordt een erfgenaam in principe niet met eigen portemonnee aansprakelijk voor een negatieve erfenis. Dat geldt ook voor een erfgenaam die afstand doet van de erfenis, want die doet afstand van de bezittingen én de schulden. De rechter zegt dat, als de erfgenamen de erfenis geaccepteerd hebben, ze in principe ook de uitvaartkosten moeten betalen. Dit is anders als een van de erfgenamen de opdracht heeft gegeven aan de uitvaartmaatschappij. Dan is die erfgenaam aansprakelijk voor de uitvaartkosten en moet hij/zij de uitvaartkosten, voor zover die niet uit de erfenis kunnen worden betaald, uit eigen portemonnee betalen. In deze zaak had de dochter echter geen opdracht gegeven aan de uitvaartmaatschappij om de uitvaart te verzorgen. Dat had moeder tijdens leven al gedaan. Het contact dat de dochter met de uitvaartmaatschappij had was om te vragen of de opdracht van de overledene om de uitvaart te verzorgen, kon worden uitgevoerd. Daarom hoeft de dochter volgens de rechter de resterende uitvaartkosten niet uit haar eigen vermogen te betalen. Dit geldt niet voor de kosten van de bloemen. Moeder had geen bloemen besteld, de dochter wel. Zij moet daarom de kosten van de bloemen uit haar eigen vermogen betalen, omdat de erfenis en de uitvaartverzekering niet toereikend zijn. Hof s-hertogenbosch 13 januari 2015 Ingezonden door Harry Koopman, vanuit nieuwsbrief van Notaris. Pagina 8
Wijziging grondslagen actuariële berekeningen Na overleg met actuaris de heer Jan Voois en bespreking in bestuursvergadering is in de ALV die zaterdag 20 juni werd gehouden de notitie Overgang naar zwaardere grondslagen besproken en uitgebreid toegelicht door de voorzitter. De wijziging gaat in voor rapporten die na 1 juli worden opgemaakt. Onderwerp: overgang naar zwaardere grondslagen in de voorziening Notitie Datum 2 juni 2015 Uitvoering: Jan Voois Grondslagen voorziening Uitvaartverenigingen Al jaar en dag wordt voor het merendeel van de Uitvaartverenigingen de actuariële voorziening vastgesteld op de sterftetafel GBM/V 1980-1985 tegen 3,5% rekenrente. De aanduiding GBM/V 1980-1985 staat dan voor de overlevingskansen gebaseerd op de Gehele Bevolking Mannen en Vrouwen gemeten over de periode 1980-1985. De 3,5% rekenrente is de disconteringsrente die er vanuit gaat dat de voorziening gemiddeld tegen 3,5% wordt belegd. Hoewel de levensverwachting en de beleggingsrente telkens sterk fluctueren was vanuit een bestendige gedragslijn deze grondslag lange tijd te verdedigen. Daarbij dient niet gekeken te worden naar de lage rente in enig jaar maar over een periode van circa 40 jaar, dus met inachtneming van de resterende levensduur van de bestaande leden. Overgang grondslagen GBM/V 2004-2009; 2,5% Mede door het begin dit jaar 2015 ingezette ECB beleid, om elke maand 60 miljard aan staatsobligaties op te kopen, is de beleggingsrente in vastrentende waarde zeer sterk gedaald. De actuariële voorziening voor Uitvaartverenigingen dient gezien de veelal beperkte omvang en beperkte spreiding en vermijden van risicovol beleggen, in hoge mate prudent te zijn. Naar mijn opvatting is die prudentie met een rekenrente van3,5% niet meer realistisch en zal de voorziening voortaan berekend worden op 2,5% rekenrente. De 2,5% is mede bepaald op basis van de door De Nederlandsche Bank maandelijks uitgegeven risicovrije rente waar rekening is gehouden met een stijging van deze rente naar boven de 4% over een periode van circa 25-40 jaar. Verenigingen wordt nog wel eens opgemerkt dat de huidige beleggingen goed renderen bijvoorbeeld omdat de beleggingen in het verleden in deposito s zijn belegd tegen een hoge rente. Pagina 9
Echter is duur van de voorziening circa 40 jaar waarbinnen de huidige deposito s al lang zijn verlopen en dient opnieuw te worden herbelegd tegen een veel lagere rente. De verlaging van de rekenrente van 3,5% naar 2,5% heeft een sterk verhogend effect op de voorziening. Dit wordt deels gecompenseerd door het gelijktijdig invoeren van, de ten opzichte van de huidige tafel meer actuele sterftetafel, GBM/V 2004-2009. Deze tafel is met kennis van een langjarig inzicht in het sterfte verloop bij Uitvaartverenigingen naar mijn opvatting voldoende passend om de kwalificatie prudent te geven. Gevolgen dekkingsgraad De overgang naar de zwaardere grondslagen zal leiden tot een daling van de dekkingsgraad. Berekeningen geven aan dat de daling in de orde ligt van 15 basispunten. Dit zal in een aantal gevallen leiden tot het advies de contributie te verhogen. Dit laatste kan gefaseerd over een aantal jaren, met het voordeel dat dan ook weer meer inzicht is op de ontwikkeling van de rentestand. Fiscale gevolgen Voor die Uitvaartverenigingen die onder een fiscale heffing vallen dient de voorziening nog eens berekend te worden op de door de fiscale wetgeving vereiste grondslagen. Deze voorziening is dan alleen bedoeld om de fiscale positie en effecten te bepalen. De bedrijfseconomische voorziening blijft berekend op GBM/V 2004-2009 tegen 2,5%. Ingangsdatum overgang De datum van overgang naar de nieuwe grondslagen is in overleg met het bestuur van de FKB vastgesteld op 1 juli 2015. Kortom: De actuaris heeft aangegeven dat de grondslagen voor het berekenen van de actuariële reserve per 1 juli 2015 zullen wijzigen. Allereerst zal de sterftetafel GBM/V 2004 2009 worden gebruikt in plaats van de GBM/V 1980 1985. Dit zal een verhoging van de reserve betekenen. Ten tweede zal een rekenrente van 2,5% in plaats van 3,5% gehanteerd worden. Dit zal een verlaging van de reserve betekenen. Per saldo zullen door deze wijzigingen de berekende reserves afnemen. Regiovergaderingen Najaar 2015-06-25 Na de ledenvergadering afgelopen zaterdag zien wij nu uit naar de ontmoeting met u in uw eigen regio! De regiovergaderingen zijn gepland en vastgelegd op de navolgende data en locaties: Maandag 12 oktober, 19.30 uur, Hessenwegkerk, Hessenweg 47 in Hardenberg. Regio Noord-Oost. Maandag 19 oktober, 19.30 uur, Hotel De Valk Katwoude (Hotel Volendam), Regio West. Maandag 26 oktober, 19.30 uur, Gebouw Leger des Heils, Horizonstraat 77, Treebeek-Brunssum, Regio Zuid. Als u verhinderd bent op de datum in uw eigen regio bent u van harte welkom in een andere regio. Pagina 10
Uitvaart: onderhandelen over kist, cake en bloemen Over de hoge kosten van een uitvaart wordt zelden onderhandeld. Ten onrechte. Waarom zou u de begrafenisondernemer meer betalen dan nodig is? Twee keer stuurde de 52-jarige Guy de begrafenisondernemer weg om zijn huiswerk over te doen. Zijn 89 jarige moeder was op een koude januaridag in 2013 onverwacht overleden. Toen Guy, een zakenman, vanuit de Randstad in zijn geboortestad in het zuiden arriveerde, zaten zijn vader en broers al meer dan een uur met de begrafenisondernemer om de tafel. Niet veel later bezorgde de uitvaartman een offerte van 7.300 euro. Guy bekeek het papier en besloot de onderhandelingen te heropenen. Het werd een taai gesprek. 'Ik kreeg het idee dat er veel impulsieve beslissingen waren genomen. "Goed idee, doe dat maar." Bij veel posten dacht ik: waarom vraagt hij de prijs die hij vraagt? Ik zag nergens een onderbouwing en vond het allemaal aan de dure kant.' Een lange discussie over de kosten van de uitvaart is iets waarin veel nabestaanden weinig trek hebben. Het verlies van een dierbare is al erg genoeg, gebakkelei over centen is het laatste waarop ze zitten te wachten. Dus wordt in de meeste gevallen de offerte van de begrafenisondernemer keurig ondertekend en de rekening betaald. Schuldgevoelens Een eenvoudige uitvaart kost volgens de Consumentenbond zo'n 7.000 euro. Dat is zonder extra's, zoals een dure grafsteen of de huur van een graf. Met wat meer luxe klimt de prijs al snel tot boven de 10.000 euro. Op papier heeft de uitvaartbranche de kenmerken van een normaal functionerende markt. Er is veel vraag en aanbod. Maar wie beter kijkt, ziet een markt die gebreken vertoont. In tegenstelling tot bij de aanschaf van, bijvoorbeeld, een nieuwe auto of keuken is de tijd om een begrafenis of crematie te regelen beperkt. Volgens de Wet op de lijkbezorging moeten overledenen binnen zes werkdagen zijn begraven of gecremeerd en dat in een voor nabestaanden instabiele periode, vlak na de dood van een dierbare. 'Nabestaanden zijn in die periode zeer beïnvloedbaar en vatbaar voor suggesties en willen zich op zo'n moment niet om financiële zaken bekommeren,' zegt Manu Keirse (68), hoogleraar verliesverwerking aan de Katholieke Universiteit Leuven. 'Iemand die hiervan gebruik wil maken, kan inspelen op de schuldgevoelens die er bij nabestaanden altijd zijn. Dat gaat in de trant van: "Omdat uw man zo bijzonder was, zouden deze extra's versiersels op de kist, bloemen, linten op zijn begrafenis niet misstaan." Ik ga ervan uit dat uitvaartondernemers voldoende ethisch besef hebben, maar in elk beroep heb je mensen die het moreel minder nauw nemen.' De uitvaartbranche is een stabiele markt: jaarlijks overlijden in Nederland zo'n 140.000 mensen, en het aantal overledenen neemt geleidelijk toe. Voor uitvaartondernemers met ruim 1.500 vestigingen in Nederland is het een grote en stabiele markt. Emotioneel Nabestaanden zijn door het overlijden van een dierbare vaak emotioneel en daardoor eigenlijk niet goed in staat om zelf zoiets complex en kostbaars als een uitvaart te regelen. Ze handelen anders vooral minder rationeel dan bij andere grote uitgaven. Zelden nodigen ze meer dan één uitvaartondernemer uit voor een gesprek en bijna nooit vragen ze verschillende offertes aan. Ze denken na een gesprek met een invoelende medewerker van een uitvaartonderneming al snel: regel het maar. Veel zo niet alles wordt overgelaten aan de deskundigheid van de uitvaartondernemer. Ondanks het verdriet willen nabestaanden vooral een goede herinnering overhouden aan het afscheid van de overledene. Pagina 11
'Een uitvaart is de uitdrukking van de liefde voor een dierbare,' zegt Klaas-Jan Rodenburg (65), directeur van het Landelijk Steunpunt Rouw. 'Hoe dieper de relatie met die dierbare was, hoe dieper men in de buidel wil tasten. Bovendien zijn mensen niet goed geïnformeerd en weten ze bij aanvang niet wat het gaat kosten.' In het gesprek tussen nabestaande en uitvaartondernemer zijn de rollen niet altijd eerlijk verdeeld. Peter Wakker (58), hoogleraar econometrie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam: 'Wie in korte tijd een uitvaart moet regelen, heeft door de tijdsdruk en het gebrek aan kennis een zwakkere onderhandelingspositie.' Volgens Wakker moeten nabestaanden er vaak, net als bij de automonteur, maar op vertrouwen dat de service de juiste is. Een goede uitvaartverzorger speelt in op persoonlijke wensen en komt met alternatieven. Rodenburg: 'Daarmee heeft de uitvaartondernemer een ongelooflijk grote invloed op de totale kosten van een uitvaart.' Hij waarschuwt dat nabestaanden geen zaken in de maag moeten krijgen gesplitst. 'Ze worden in een kwetsbare periode blootgesteld aan allerlei commerciële vragen. Een ondernemer kan er misbruik van maken.' Basistarief Naast de grote afhankelijkheid valt ook het gebrek aan transparantie in deze markt op. 'Het zijn allemaal onafhankelijke en zelfstandige bedrijven en personen. Er is geen etalage waarin duidelijk te zien is wat de (vaste) prijzen zijn,' zegt hoogleraar verliesverwerking Keirse. Uitvaartondernemingen hanteren basistarieven, maar welke diensten en producten onder het basistarief vallen en welke kosten daaraan worden toegerekend, blijven vaak vaag. Dat kan een uitvaartonderneming zelf bepalen. Kosten voor het opbaren, de kist, het vervoer, de uitvaartplechtigheid en condoléance, de bloemen en de rouwkaarten en -advertentie behoren meestal niet tot het basistarief en komen apart op de rekening. Sommige ondernemers hanteren een relatief hoog basistarief en rekenen een-op-een de prijzen door voor producten die zij van derden afnemen, zoals de rouwkaarten of -advertentie, de bloemen of de kist. Wat vaker voorkomt, is dat bedrijven een lager basistarief hebben rond 1.600 euro en marges leggen op onderdelen van derden. Hier verdienen zij aan. Een kist die voor 100 euro wordt ingekocht, kan voor 275 euro op de rekening staan. Hoe duurder de kist, hoe meer de onderneming verdient aan provisies. Het is als consument daarom verstandig goed op te letten of een uitvaartondernemer niet te veel marges rekent naast zijn basistarief. Bovendien hanteert elk bedrijf zijn eigen definities. Dat is ondernemersvrijheid, maar de verschillen in offertes zijn daardoor groot en nauwelijks met elkaar te vergelijken. Die ondoorzichtigheid leidt tot ontevredenheid bij nabestaanden. Pagina 12
Bijbetalen Veel Nederlanders verkijken zich op de kosten van een uitvaart. Velen denken de financiering ervan te hebben geregeld door een of meer uitvaartverzekeringen te hebben afgesloten. Een uitvaartverzekering dekt vaak niet alle kosten (zie 'Sparen voor de dood' op pagina 73). Lees ook... Een uitvaartverzekering afsluiten, is vaak niet nodig. Let ook op de valkuilen Uit onderzoek van de Consumentenbond blijkt dat de helft van de ondervraagden 2.500 euro of meer moet bijbetalen boven op het bedrag dat ze hebben verzekerd en dat terwijl jarenlang trouw premie is betaald. Nog eens vier op de vijf moeten minstens 1.000 euro toeleggen. Het zorgt voor verontwaardiging en gedoe, te meer omdat de rekening vaak pas achteraf wordt gepresenteerd. Om niet voor onaangename verrassingen te komen staan, is het aan te raden om vooraf duidelijke prijsafspraken te maken met de uitvaartondernemer. Nabestaanden moeten zich niet laten overrompelen. Ze moeten vooraf checken welke onderdelen de uitvaartverzekering dekt en voor welke kosten moet worden bijbetaald. Het kan helpen om de financiële kant te laten regelen door iemand die wat verder van de overledene af staat, iemand die niet overmand raakt door emoties tijdens een gesprek over de prijs van zoiets als een kist. Marge Toen Guy namens zijn familie zijn handtekening onder de derde, laatste offerte zette, was het bedrag gedaald van 7.300 tot 5.600 euro. 'Hij is twee keer bozig weggereden in zijn grote Mercedes, maar kwam toch telkens terug.' Guy pikte steeds enkele posten uit de offerte en hield die tegen het licht. 'De kosten van een advertentie in de krant kun je zelf nagaan, net als de huur van een locatie. Dan zie je snel of en welke marge erop zit. Natuurlijk moet hij ook geld verdienen, maar als het op alle posten gebeurt, gaat het om veel geld. Ze maken volgens mij misbruik van de situatie. Ze weten dat mensen geen gedoe willen.' De duurste post zat in de uren die de ondernemer in rekening bracht. Guy: 'Het is een geolied bedrijf dat dagelijks uitvaarten regelt. Veel dingen zijn strak geregeld. De offerte wekte de indruk dat alles maatwerk was. Daar heb ik ook het grootste bedrag vanaf weten te onderhandelen.' Zijn familie had moeite met zijn aanpak, maar was hem na de uitvaart dankbaar voor de besparing. De begrafenisondernemer vatte het sportief op. 'Op een gegeven moment was het klaar en hebben we elkaar de hand geschud. Hij vond het volgens mij achteraf ook een aparte ervaring.' Een uitvaart heeft iets heiligs: het moet mooi en perfect zijn en waardig iemands laatste wens vervullen. Als de uitvaart aan die aspecten voldoet, hebben nabestaanden over algemeen weinig te klagen. Het aantal klachten dat Stichting Klachteninstituut Uitvaartwezen jaarlijks binnenkrijgt, is dan ook beperkt. Ook over de kosten wordt via de officiële weg weinig geklaagd. Afscheid nemen kan immers maar één keer. Als daar een stevig prijskaartje aan hangt, dan is dat maar zo. Wensenlijst 'Maar iemand wordt niet minder dood als je meer betaalt,' zegt Peter van Schaik (44). 'De liefde voor een overleden dierbare wordt er niet minder om als je minder betaalt, dus je mag best kritisch zijn op de prijs van het product.' Ondernemer Van Schaik lanceerde begin dit jaar een site die nabestaanden helpt offertes van uitvaartondernemingen uit de buurt te vergelijken. Nabestaanden kunnen op uitvaartmarkt.nl een formulier invullen dat alle wensen rond een uitvaart inventariseert. 'Een uitvaartonderneming doet niets anders dan een prijs invullen achter alle afzonderlijke componenten op die wensenlijst. Dus niet het aanbod van de uitvaartonderneming is leidend, maar de vraag van de nabestaanden. Die krijgen zo een duidelijke indicatieprijs, zonder sturing van derden.' Pagina 13
Tips om te besparen - Vraag offertes aan bij verschillende uitvaartondernemers. - Laat het onderhandelen over aan iemand die niet te emotioneel betrokken is. - Komt de dood niet als een verrassing? Regel de uitvaart dan van tevoren. - Let erop dat de uitvaartondernemer u geen overbodige producten verkoopt. - Regel een aantal zaken zelf, zoals bloemen of rouwadvertenties. De 387 bedrijven die nu toegang hebben tot uitvaartmarkt.nl verzorgen jaarlijks 85 procent van alle uitvaarten in Nederland. Van Schaik denkt dat er een tuchtigende werking uitgaat van zijn site. 'Het is een extreem competitieve markt. Alle ondernemers die zich vergeleken voelen en het gevoel hebben in de race te zijn, doen hun best zo scherp mogelijk te offreren. Dat heeft een matigend effect op de branche.' Ook de stijging van het aantal kleinschalige zelfstandige ondernemingen doet de branche goed. De vraag naar persoonlijkere uitvaarten wordt steeds groter. Volgens Paul Koeslag (61) van brancheorganisatie BGNU verlangen nabestaanden meer ruimte voor eigen invulling en rituelen. Zogeheten uitvaartvernieuwers spelen daar handig op in. De marktomstandigheden worden uitdagender en de concurrentie neemt sterk toe. Dat houdt de druk op de prijzen en marges. Ook dankzij de opkomst van lowbudget-uitvaarten, zonder opsmuk. Voorkeuren en ondersteuning zijn hierbij beperkt. De uitvaartbranche kent (nog) geen echte offertecultuur, maar Koeslag merkt wel dat mensen steeds beter voorbereid zijn. Hij raadt aan meerdere offertes op te vragen en te vergelijken niet alleen als een overlijden te voorzien is. Het plannen van een uitvaart kan veel eerder, zegt hoogleraar Keirse, die er ook een boek over schreef: Later begint vandaag. 'Ik raad aan vroegtijdig over de laatste periode van het leven na te denken. Dat is beter dan in moeilijke, kritische toestanden, waarin het op stel en sprong moet op een moment dat je andere dingen aan je hoofd hebt. Als je ziek bent, is het al te laat. Later begint vandaag.' Bloemist Als je het erover hebt, dan lok je het uit: dan haal je de dood in huis. Die vrees weerhoudt velen ervan voortijdig over hun uitvaart na te denken. Toch loont het, zowel emotioneel als financieel. Wie bij leven zijn laatste wensen vastlegt, maakt het voor nabestaanden eenvoudiger de uitvaart te regelen. Kosten zijn dan beter te voorzien. Een activiteit die al snel duizenden euro's kan schelen. Ook Wilma den Uijl (56) van Zielhuis Uitvaart in Amsterdam geeft dat advies. 'Als je wordt overvallen door de dood, heb je geen tijd meer om allerlei marktonderzoek te doen. Dus of je nu 40, 50 of 60 bent, kijk gewoon eens wat de mogelijkheden zijn. Kijk eens of je een uitvaartondernemer kunt vinden die bij je past. En laat diegene ook eens een kostenbegroting maken.' Den Uijl vindt dat een goede, eerlijke uitvaartondernemer ruimte moet bieden om te onderhandelen. Die ruimte is er volgens haar vooral bij kleinere bedrijven zonder enorme overhead. Maar wie in de aanloop naar en tijdens een uitvaart wil besparen, kan ook zelf de handen uit de mouwen steken. 'Heb je een bloemist in de buurt? Ga er dan zelf naartoe en regel zelf de bloemen die je vindt passen op de uitvaart. Je kunt ook besparen op de locatie. Ik doe afscheidsbijeenkomsten bij mensen thuis, in de tuin. Of in het clubhuis van de voetbalclub. Daar kunnen mensen ook hun eigen catering regelen. Koop twaalf stokbroden en de catering is ook geregeld. Of vraag tantes om taarten te bakken. Maak zelf een rouwkaart en laat die afdrukken bij een copyshop. Als je dit soort zaken zelf regelt, zit je hoe dan ook altijd onder de prijs van de uitvaartondernemer.' Niet iedereen heeft daar trek in. Dan is het goed als iemand oprecht met je meedenkt. De naam Guy is om privacy redenen gefingeerd. Bron: Elsevier, 22 november 2014, Auteurs: Lennaert Lubberding, Ruud Deijkers en Nic Vrieselaar. (Publicatie o.a. op Facebook, Twitter ed.) Sjaak. Pagina 14
Wees vastbesloten dan is het gebeurd (Confucius) Pagina 15
Samenstelling Algemeen Bestuur FKB per 14-06-2014 Voorzitter: Sjaak den Hollander, Illikhoven 14-A, 6116 AL Illikhoven. Tel.: 046-4810205 Faxnummer: 046-4810633 FKB een levende vereniging rondom de dood hollande@planet.nl Waarnemend secretaris: Lambert Zandman, Plutolaan 42, 7771 EP Hardenberg. Tel.: 0523-264266 secretaris@f-k-b.nl MEER SAMEN SAMEN MEER Bel gerust voor informatie Wij maken u met plezier verder wegwijs in de FKB en uitvaartland! Penningmeester: Peter Knijn, Grondel 33, 1633 DW Avenhorn. Tel.: 0229-543236 penningmeester@f-k-b.nl Regio Noord/Oost: (Groningen/Friesland/Drente/Overijssel/ Gelderland/Flevoland) Johnny Gunnewijk Tel.: 0599-612027 Harry Koopman Tel.: 0546-441266 Bestuurslid: Johnny Gunnewijk, Meidoornstraat 8, 9501 VZ Stadskanaal. Tel.: 0599-612027 Gunnewijk@gmail.com Harry Koopman, Kapittelhuisstraat 55, 7665 BC Albergen. Tel.: 0546-441266 h.j.koopman@home.nl Martin Slippens, Streekweg 347, 1616 AH Hoogkarspel. Tel.: 0228-526740 mslippens@hetnet.nl Linda Koorman-Tieben, Havikhorst 4, 9561 CV Ter-Apel, Tel.:0599-581879 linda.koorman@gmail.com Linda Koorman-Tieben Tel.: 0599-581879 Regio West: (Noord-Holland/Zuid-Holland/Utrecht/Zeeland) Peter Knijn Tel.: 0229-543236 Martin Slippens Tel.: 0228-526740 Regio Zuid: (Noord-Brabant/Limburg) Sjaak den Hollander Tel.: 046-4810205 Pagina 16