Inspiratie voor je activiteit Wat kun je doen tijdens de Archeologiedagen? Iedereen is welkom om mee te doen aan de Archeologiedagen, ook nonarcheologische organisaties. Hieronder hebben wij een verdeling gemaakt tussen binnen- en buitenactiviteiten, activiteiten speciaal voor kinderen en samenwerkingen met organisaties binnen en buiten de archeologische wereld. We bouwen deze inspiratiepagina heel graag verder uit. Stuur dus vooral ook je eigen ideeën naar: info@archeologiedagen.nl. Inhoudsopgave: 1. Binnenactiviteiten p. 1 2. Buitenactiviteiten p. 3 3. Kinderactiviteiten p. 5 4. Samenwerken binnen de archeologie p. 6 5. Samenwerken buiten de archeologie p. 7 6. Inspiratie voor pers en publiek p. 9 1. Binnenactiviteiten Achter de schermen Tijdens de Archeologiedagen 2015 waren de activiteiten waarbij bezoekers achter de schermen van de archeoloog konden kijken het drukst bezocht. Jong en oud, iedereen zou wel eens een dagje in de schoenen van een archeoloog willen staan. Hieronder een aantal suggesties: 1
1. Een kijkje achter de schermen van een archeologische dienst/vereniging kan, mits goed gecommuniceerd, steevast op grote interesse rekenen. Laat mensen eeuwenoud materiaal, wat normaal achter glas ligt, echt in handen houden. Het publiek kan meehelpen met het wassen, tekenen, verwerken en/of restaureren van vondsten. 2. Archeologische depots hebben hun eigen aantrekkingskracht. Sommige open dagen trokken honderden mensen. Wat voor schatten zouden daar verborgen liggen? Mensen zijn vooral geïnteresseerd in hun eigen lokale geschiedenis. Hieronder een aantal voorbeelden van hoe je je verhaal goed kunt overbrengen: 1. Lezingen zijn niet heel ingewikkeld te organiseren en spreken toch veel mensen aan. Heeft u moeite met het regelen van een ruimte? Denk dan aan de mogelijkheden die de lokale bibliotheek, musea of verenigingshuis bieden. Ook kun je voor zoiets altijd ons benaderen op info@archeologiedagen.nl. 2. Beelden spreken mensen aan. Kijk eens wat je hebt liggen aan beeldmateriaal van oude opgravingen, nieuwsitems over vondsten in jouw regio of documentaires en/of films over archeologie. Dergelijk filmmateriaal is vaak een mooie aanvulling op een activiteit. 2
2. Buitenactiviteiten Een frisse neus Buitenactiviteiten zijn, mits het weer het toelaat, populair bij de bezoekers. Daarbij heeft het een groot pluspunt, namelijk dat (het huren van) een ruimte niet noodzakelijk is. Denk bijvoorbeeld aan de volgende activiteiten: 1. Je kunt een wandeling door de stad of het landschap organiseren waarbij wordt verteld over interessante archeologische pekken. Een goede gids laat de omgeving tot leven komen! Laat mensen zich vooraf aanmelden (via email of webformulier), dat geeft je ook meteen de gelegenheid om contact te blijven onderhouden met dit geïnteresseerde publiek. 2. Een variatie op de wandeling is geocaching. Dit is een spel dat buiten wordt gespeeld, waarbij de deelnemers zelfstandig of samen op zoek kunnen gaan naar caches (verstopplaatsen). Om deze te vinden krijgen ze tips via de telefoon (bijvoorbeeld via een app) of op internet. Kijk voor meer informatie op http://www.geocaching.nl. Lees hier hoe je zelf een geocache maakt. 3
3. Speurtochten voor jong en oud. Wat is leuker dan op zoek gaan naar een archeologische schat? Deel een kaart uit met een route en aanwijzingen om bij een schat of speciaal eindpunt uit te komen. 4. Waar houden Nederlanders het meest van? Fietsen! Kijk eens naar bestaande fietstochten in de buurt en bedenk hoe je deze een archeologisch tintje zou kunnen geven. Of plan zelf een archeologische fietsroute. Ook kun je bestaande archeologische fietsrouten nieuw leven inblazen. 5. Het bezoeken van een opgraving is onder het publiek altijd populair. Als dit niet mogelijk is, zijn er allerlei mogelijkheden om toch een 'opgravingsgevoel' te creëren. Je kunt een survey doen bij een dichte opgraving of ander archeologisch interessant gebied. Neem foto s of tekeningen mee van hoe het er ooit uit gezien moet hebben of doe boorproeven om mensen toch nog een kijkje onder de grond te geven. 4
3. Kinderactiviteiten Breng de fantasie tot leven Uit de vorige editie is gebleken hoe enthousiast kinderen van archeologie worden. Hun fantasie en creativiteit krijgen de ruimte terwijl zij ervaren hoe het is om een echte archeoloog te zijn. Welke activiteiten zijn er voor kinderen te organiseren? 1. Bekend voor kinderen is de 'zandbak' die je op verschillende, goed bereikbare, locaties kunt opbouwen, bijvoorbeeld met behulp van een lokaal bouwbedrijf. In de zandbak kan gezocht worden naar echte scherven die vervolgens gedetermineerd kunnen worden. Aan de hand van het gevondene kan er een verhaal verteld worden. 2. Het gebruik van metaaldetectoren spreekt bij kinderen erg tot de verbeelding. Er zijn bedrijven in Nederland die metaaldetectoren uitlenen of verhuren. Kijk op deze pagina voor meer informatie. 3. Schervenworkshop: laat kinderen puzzelen met scherven, vondsten natekenen of meedoen aan determinatiespelletjes (raad de leeftijd!). 4. Verkleden. Welk kind wil nu niet weten hoe het is om een Romeinse soldaat te zijn of een Middeleeuwse prinses? Wellicht kun je kinderen ook de mogelijkheid bieden hier een foto van mee naar huis te krijgen. 5
5. Speurtochten. We noemden ze al eerder. Wat is leuker dan op zoek gaan naar een archeologische schat? Deel een kaart uit met een route en aanwijzingen om bij een schat of speciaal eindpunt uit te komen. De schat? Een echte historische chocolademunt of een archeologische tool kit. 6. Hutten bouwen. Maar dan wel archeologische hutten! Laat kinderen op de prehistorische wijze hutten in elkaar zetten, waarbij zij al bouwend leren hoe huizen er in de prehistorie uitzagen. 4. Samenwerken binnen de archeologie Samen sta je sterker Samenwerken is, zo is gebleken uit de vorige editie van de Archeologiedagen, altijd een goed idee. Samen sta je financieel sterker, zijn er meer mogelijkheden en kan de pers beter bereikt worden. 1. Een informatiemarkt op een leuke, centrale locatie met een gevarieerd aanbod van (lokale) kennis, vondsten en misschien een hapje en een drankje, doet het goed. Ga eens praten met mensen van de monumentendienst of bij lokale partijen of zij niet een mooie plek beschikbaar hebben. 2. Zet samen met het publiek een lokaal, multidisciplinair onderzoeksproject op. Onderzoek bijvoorbeeld de geschiedenis van een beeldbepalende plek of pand in je stad of dorp. Combineer archeologische gegevens met archiefonderzoek, oude foto's en kaarten. Als het binnen de regels past zou je zelfs een kleine opgraving kunnen organiseren. Werk samen, stel de vondsten ten toon en publiceer de resultaten in de lokale pers. 6
3. Omdat musea vaak niet kunnen afwijken van hun reguliere toegangstarief, is een andere optie dat je jezelf als (lokaal) museum verbindt met de activiteiten van een andere archeologische organisatie. Leen je naam en je netwerk voor gezamenlijke promotie. Een andere optie voor musea is om een aparte gratis 'Archeologiedagen-activiteit' te organiseren. Op die manier kun je een toegangsprijs blijven vragen voor je vaste collectie en krijg je wellicht toch nieuwe mensen binnen. 4. Binnen de archeologie zijn er meerdere bedrijven die diensten leveren om jouw activiteit tot een groter succes te maken. Denk aan catering van Romeinse of Middeleeuwse hapjes, verhuur van metaaldetectoren of workshops in Middeleeuwse knopen maken of potten bakken. Ook bestaan er organisaties die 3d (hologram) constructies maken om het verleden tot leven te brengen. Zie de gehele lijst hier. 7
5. Samenwerken buiten de archeologie Out of the box In sommige gevallen kan samenwerken met organisaties of initiatieven buiten de archeologie tot hele verfrissende ideeën leiden. Zo kan er aan bestaande formats een archeologische draai worden gegeven. 1. In Nederland zijn er veel bestaande archeologische fiets- en wandelroutes, die tijdens de Archeologiedagen onder begeleiding van een gids kunnen worden afgelegd. Of wat dacht je van een archeologische grotten- of kunstwandeling? Je kan onderweg mensen iets laten vertellen, bv. bij een archeologisch kunstwerk 2. Neem eens contact op met een lokaal restaurant/café om te kijken of zij een Romeins, Middeleeuws of ander archeologisch verantwoord hapje of drankje kunnen verzorgen, als aanvulling op je activiteit. 3. Misschien is het leuk om met de lokale manege een archeologische riddertocht voor kinderen tijdens de Archeologiedagen aan te bieden? 4. Heb je al contact gezocht met de lokale bibliotheek? Vaak is deze meer dan bereid om als locatie te dienen voor een lezing, een presentatie of bijvoorbeeld 8
een kleine tentoonstelling van lokale archeologische vondsten. Meer over de rol van bibliotheken tijdens de Archeologiedagen lees je hier. 5. Het lokale filmhuis kan benaderen worden om tijdens de Archeologiedagen een speciaal programma te draaien. Van Indiana Jones tot interessante documentaires er is veel mogelijk! 6. Buitenschoolse opvangen of verzorginstellingen bieden vaak programma s, die tijdens de Archeologiedagen een archeologisch tintje zouden kunnen krijgen. Denk aan het bouwen van (archeologische) hutten of een ander archeologisch uitje. 7. Een soort prijsvraag of wedstrijd met een lokale partner doet het ook altijd goed en zorgt voor publiciteit aan beide kanten. Denk aan een archeologische bakwedstrijd of archeologisch potten bakken. 8. We kennen crowdfunding en crowdsourcing maar wat te denken van 'crowdcleaning'? Roep het publiek op om mee te helpen met het schoonmaken van een archeologisch monument. 9. Knoop eens contacten aan met de culturele organisaties uit de buurt. Er zijn succesvolle voorbeelden van samenwerkingen met kunstenaars, zangkoren en bijvoorbeeld theatergroepen. Toegegeven, het kost meer tijd en moeite dan een geijkte archeologische presentatie maar als het gaat om het organiseren van het lokale publieke en politieke draagvlak, is het een ijzersterk concept. 10. Lege etalages? Wat dacht je van een tijdelijke archeologische tentoonstelling van vondsten uit de buurt. Te openen tijdens... de Nationale Archeologiedagen! 6. Inspiratie voor pers en publiek Zonder publiek geen Archeologiedagen Naast de gebruikelijke lokale krantjes en dergelijke bekende methodes, zijn er 9
verschillende mogelijkheden om tijdens je activiteit pers en publiek te trekken. 1. Heb je wel eens van kinderpersbureau s gehoord? Schakel een kinderpersbureau in om journalisten in de dop tijdens je activiteit foto s te laten maken of interviews af te leggen. Kinderen weten als geen ander alle ins en outs van social media, doe er je voordeel mee! 2. Tijdens de Archeologiedagen in 2015 bleek hoe succesvol de flyerende Romein kan zijn. Laat hem/haar tijdens jouw activiteit mensen op straat benaderen om zo meer publiek te genereren. Bekijk de lijst van reenactmentbureau s hier. 3. Betrek de plaatselijke ondernemer. Een samenwerking met een lokale ondernemer, zoals de bakker, een autoverhuurbedrijf of kapper, kan extra publiciteit opleveren voor beide partijen. Sponsoring op deze manier is wellicht ook een mogelijkheid. 4. Kinderen als rondleiders. Dit bleek tijdens de Archeologiedagen 2015 heel succesvol in Castellum Hoge Woerd. Kinderen kunnen met veel enthousiasme vertellen en leren tegelijkertijd. 5. Burgermeester of wethouder uitnodigen om iets te openen, onthullen of af te trappen. 6. Trek samen op naar de pers met activiteiten in de buurt. 10