Naam: De Eerste Wereldoorlog De Eerste Wereldoorlog 1
De Eerste Wereldoorlog Situering in tijd Duid de mijlpaal aan op de onderstaande tijdslijn (van 1914-1918). 1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 1917 1918 1919 1920 1921 In welke periode van de geschiedenis bevinden we ons hier : plaats een kruisje bij de juiste periode : De prehistorie De middeleeuwen De nieuwe tijden Onze tijd Aanleiding tot de Eerste Wereldoorlog Op 28 juni 1914 werden Aartshertog Frans-Ferdinand (de troonopvolger van Keizer Frans-Jozef) en zijn echtgenote prinses Sophie, vermoord door een Servische student in Sarajevo, de hoofdstad van Bosnië. De medeplichtigheid van Servië aan de moord werd niet bewezen, maar Oostenrijk- Hongarije stelde Servië en de Groot-Servische Beweging voor de aanslag aansprakelijk. Een maand later stuurde de Oostenrijkse keizer Frans-Jozef, nadat hij met keizer Wilhelm II overlegd had, een laatste ultimatum aan Servië. Hierin eiste hij dat de moordenaars, onder controle van Oostenrijk-Hongarije, gestraft werden. Servië weigerde een Oostenrijks onderzoek op eigen bodem. De schoten die op Aartshertog Frans-Ferdinand en zijn echtgenote in Sarajevo werden afgevuurd, waren de historische aanleiding tot een bloedige vier jaar durende oorlog die zou uitdijen tot een Wereldoorlog. Europa werd in twee kampen verdeeld : enerzijds de bondgenoten van de Duitsers en de Oostenrijkers die men de Centralen noemde. Dit waren Oostenrijk-Hongarije, Italië Bulgarije en Turkije. Anderzijds de tegenstanders (Frankrijk en Engeland) die men de Geallieerden noemde. Zij werden gesteund door Servië en Rusland. De Eerste Wereldoorlog 2
WO I wordt ook wel een Loopgravenoorlog genoemd. Duitsland wou Frankrijk veroveren. Om naar Frankrijk te trekken moesten de Duitsers door België. België liet dit niet toe. Maar als klein landje konden we niets beginnen tegen het grote Duitsland. Gelukkig kregen we hulp van de Fransen en de Engelsen. Er werd heel veel gevochten in de streek van Ieper. Er vielen ongeveer 1 miljoen doden en alle gebouwen waren vernield. Opdracht 1: los met behulp van bovenstaande tekst de volgende vraagjes op. 1. Wat was de aanleiding tot de Grote Oorlog, later Eerste Wereldoorlog genoemd? De kroonprins van Oostenrijk-Hongarije en zijn vrouw werden vermoord door een Serviër in Sarajevo. 2. Welke partijen stonden in 1914 tegenover elkaar? Centralen Oorlogvoerende partij Voornaamste landen Duitsland, Oostenrijk-Hongarije, Bulgarije, Turkije Geallieerden Frankrijk, Engeland, Servië en Rusland 3. Welke Europese landen hielden zich afzijdig? België, Nederland 4. Wat voor soort oorlog is de Eerste Wereldoorlog? Loopgravenoorlog 5. Rond welke streek werd er in ons land vooral gevochten en van wie kregen wij hulp? Rond de streek van de IJzer (de Westhoek). We kregen hulp van Frankrijk en Engeland. De Eerste Wereldoorlog 3
Hoe de Eerste Wereldoorlog verliep In een bliksemoffensief rukten de Duitse troepen op tegen Frankrijk. Zonder verpinken schonden ze de neutraliteit van ons land, en marcheerden dwars doorheen België om de Fransen, naar ze hoopten, snel uit te schakelen. Zo dachten ze de Engelsen uit Europa te kunnen weren, om dan in het oosten Rusland aan te pakken. Hun offensief liep evenwel dood aan de rivieren de Marne (Frankrijk) en de IJzer (Vlaanderen). De soldaten groeven zich in. Van aan de Zwitserse grens tot in de Vlaamse Westhoek liep een bijna ononderbroken loopgracht. Gedurende vier jaar werd er in de loopgraven een verschrikkelijke, bloedige loopgravenoorlog uitgevochten. Die kostte het leven aan vele honderdduizenden jonge soldaten, die sneuvelden voor enkele meters terrein, die kort nadien snel terug verloren werden... Opdracht 2: los met behulp van bovenstaande tekst de volgende vraagjes op. 1. Welke fases kunnen in het verloop van de Eerste Wereldoorlog worden onderscheiden? Leg de woorden uit. Bliksemoffensief : De Duitse troepen rukten op tegen Frankrijk. Ze wilden daar op de snelst mogelijke manier geraken en dat was dwars door België dat eigenlijk neutraal wilde blijven. Loopgravenoorlog : Er werden loopgraven gegraven van waaruit gevochten werd. 2. Waardoor kwam de Duitse opmars tot stilstand aan de IJzer? Doordat de Belgische soldaten zich achter de IJzer schuil hielden in loopgraven. Ze zetten de sluizen open en lieten de IJzervlakte onder lopen. Daardoor werd de vlakte tussen de Belgische en Duitse loopgraven (niemandsland) onder water gezet. De Eerste Wereldoorlog 4
Wapens tijdens de Eerste Wereldoorlog Er waren afschuwelijke wapens uitgevonden in WO I. Een van die wapens was gifgas. Beide landen gooiden granaten die met gas gevuld waren. Als die ontploften werden de soldaten blind of ze gingen dood. Ook werd tijdens de WO I voor het eerst vliegtuigen gebruikt. Eerst alleen om te kijken waar de vijand was, maar later ook om de vijanden te bombarderen. Er werden ook voor het eerst tanks gebruikt, dat waren auto s met ijzeren platen erop en daaruit werd geschoten. Verder gebruikten men ook steeds meer machinegeweren, kanonnen en prikkeldraad. Heel belangrijk was de onderzeeboot. Vooral de Duitsers maakten daar gebruik van. Opdracht 3: los met behulp van bovenstaande tekst de volgende vraagjes op. 1. Welke wapens werden voor het eerst gebruikt tijdens WO I? Gifgas, vliegtuigen, tanks, machinegeweren, onderzeeboot, zeppelin 2. Welke uitvinding vond plaats na het uitvinden van het gifgas? Gasmaskers 3. Hoe komt het dat er zoveel slachtoffer vielen tijdens WO I? Er waren veel nieuwe wapens waarmee ze veel slachtoffers tegelijk konden maken (gifgas, bommenwerpers ). De Eerste Wereldoorlog 5
Hoe eindigde de Eerste Wereldoorlog? Duitsland probeerde in 1918 nog een keer met een grote aanval door het land heen te breken. Dat leek te gaan lukken. Overal werden de Fransen en Engelsen teruggeslagen. Maar in de zomer van 1918 kwamen de Amerikanen. Ze waren sterk, gezond en ze hadden goede nieuwe wapens. Toen Duitsland dat zag, gaven ze zich meteen over, want ze waren uitgeput en hadden geen eten, wapens, kleding en soldaten meer. Op 11 november 1918 werden de wapens neergelegd. Daarom herdenken we ieder jaar op 11 november het feest van de Wapenstilstand van Eerste Wereldoorlog. Opdracht 4: los met behulp van bovenstaande tekst de volgende vraagjes op. 1. Welk land hielp ons naar de overwinning? De Verenigde Staten van Amerika 2. Op welke datum eindigde de Eerste Wereldoorlog? 11 november 1918 3. Wat vieren we nu nog op die dag? wapenstilstand De gevolgen van de Eerste Wereldoorlog De kaart van Europa werd na de Eerste Wereldoorlog gewijzigd. Het Russische keizerrijk was door de Russische Revolutie (1917) verdwenen, de Duitse keizer was na de overgave gevlucht en het Oostenrijk-Hongaarse keizerrijk bestond niet meer. De nieuwe grootmachten werden nu de V.S.A., Groot-Brittanië, Frankrijk en Italië. Zij kwamen bijeen in het verdrag van Versailles (1919) om de verliezers te straffen. Duitsland moest de schuld van de oorlog op zich nemen. Het verloor alle kolonies, stond heel wat van zijn grondgebied af en zou een oorlogsschatting van 132 miljard goudmark moeten betalen. Militair werd het in zijn hemd gezet. De prijs die betaald werd in mensenlevens en materiële schade was zo hoog, dat de wereldleiders alles in het werk stelden om de slogan nooit meer oorlog waar te maken. In 1919 werd de Volkenbond opgericht. Zijn opdracht was ervoor te zorgen dat gewapende conflicten tussen de lidstaten werden vermeden. Opdracht 5: noteer hieronder met behulp van bovenstaande tekst de vier belangrijkste gevolgen van de Eerste Wereldoorlog. Duitsland verloor grondgebied en kolonies en moest een boete betalen. Er vielen heel wat doden. Er was heel veel materiële schade. De Volkenbond werd opgericht. De Eerste Wereldoorlog 6
In de loopgraven : het verhaal van een soldaat Op het hoogtepunt van de loopgravenoorlog in 1916 bedroeg de totale lengte der loopgraven ca 31 000 km. In Verdun woedde gedurende 5 maanden een uitputtingsslag die aan 700 000 soldaten het leven kostte terwijl geen enkele terreinwinst werd afgedwongen! In de onderstaande tekst vertelt een soldaat over het leven in deze loopgraven. Veel leesplezier! Het leven in de loopgraven is een ware hel. We leven hier op een dun laagje hout en stro, bovenop een modderbrij. Bij elke stap zakt de bovenlaag wat dieper zodat de modder soms tot aan de knie reikt. Voor ons ligt een echt maanlandschap. In de bomtrechters liggen nog gesneuvelde Duitse soldaten, die twee dagen geleden een stormloop hielden op onze linies. Hun lichamen verspreiden een walgelijke lijkgeur. Het krioelt hier van de ratten die zich aan de lijken goed doen. De bevoorrading is gebrekkig : het eten is altijd koud en het brood is dikwijls een week oud. Maar het onverdraaglijkste van al is het vijandelijk kanonvuur dat in een enorme gloed van vuur en rondvliegend metaal de drekkige grond omploegt. Sommigen zijn al in de dichtslaande modderbrij gestikt en anderen zijn krankzinnig geworden van het wachten tot ze door een granaat zullen worden uiteengereten. s Nachts doen we geen oog dicht door het onophoudelijk afschieten van lichtkogels. We hoorden onlangs dat de Duitsers gassen gebruiken en dat de Franse gasmaskers er niet tegen kunnen beschermen. Longen en ogen worden verbrand. Af en toe ronkt boven onze hoofden een vliegmachine die de situatie komt verkennen. Verleden week werd hier een Franse vliegmachine door een Duitse neergehaald. De vliegenier en de waarnemer kwamen om. De Eerste Wereldoorlog 7
Opdracht 6: los met behulp van bovenstaande tekst de volgende vraagjes op. 1. Wie denk je dat hier aan het woord is? Een Duits soldaat Een Belgisch soldaat 2. In elke alinea wordt een onderwerp behandeld. Schrijf ze op! -Het leven in de loopgraven -Angst in de loopgraven -Nieuwe wapens Opdracht 7: Welk woord past bij de omschrijving? Bondgenoten : landen die samenspannen, vrienden. Neutrale landen: dit zijn landen die niet meevochten tijdens de oorlog, ze werden ook niet aangevallen door andere landen. Frontlinie : plaats waar hevig gevochten werd. Loopgravenoorlog : oorlog waarbij de legers zich ingraven in modderige loopgravenstelsels, beschermd door zandzakken en prikkeldraad. Volkenbond : deze organisatie had de bedoeling om een einde te maken aan alle oorlogen, ze werd opgericht op basis van het Verdrag van Versailles. Mosterdgas : gifgas dat de eerste keer gebruikt werd te Ieper. De Groote Oorlog : de eerst naam die men gaf aan WO I. Verdrag : een overeenkomst tussen twee of meer landen waarbij er een gemeenschappelijk standpunt en maatregelen worden overeengekomen aan het eind van een oorlog. De Eerste Wereldoorlog 8