De minister president van de Vlaamse Regering Vlaams minister van Buitenlands Beleid en Onroerend Erfgoed en Vlaams minister van Binnenlands Bestuur, Inburgering, Wonen, Gelijke Kansen en armoedebestrijding MEDEDELING AAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: Groenboek bestuur: 6 principes en 30 voorstellen voor een vernieuwende overheid 1. Inleiding De Vlaamse overheid heeft van bij het begin ingezet op de noodzakelijke vernieuwingen van haar taken en haar werking. Die vernieuwingen dienden om haar maatschappelijke opdrachten nog beter dan voorheen te kunnen vervullen. Doorheen alle regeerperiodes is dat vernieuwingsproces zichtbaar, wat aantoont dat het een continu proces is dat nooit helemaal afgerond is. Ook in deze regeerperiode lopen er al tal van initiatieven om te komen tot een vernieuwende werking van de overheid, denken we maar aan de visienota 2050 of het programma Radicaal Digitaal met de focus op kerntaken en het vertrouwensbeginsel. Het huidige Vlaams regeerakkoord bevat echter ook verscheidene engagementen voor een optimalisatie van de werking van de Vlaamse overheid die nog verder worden uitgetekend, zoals de contouren van een nieuw Vlaams bestuursdecreet, de krachtlijnen van een vernieuwde verhouding tussen de overheid en haar klanten en belanghebbenden, een kwaliteitsvoller Vlaams advies- en overlegstelsel, en een verbeterde interne werking van en samenwerking binnen de Vlaamse overheid. Die engagementen zijn verder uitgewerkt in de beleidsnota s en beleidsbrieven Algemeen Regeringsbeleid en Bestuurszaken, en vormen de aanleiding voor het voorliggende groenboek bestuur. 2. Groenboek bestuur Doelstelling: Het voorliggende groenboek bestuur geeft iedereen de kans om mee actief na te denken over een vernieuwende overheid, in alle openheid en transparantie. De lezers van het groenboek kunnen zelf voorstellen aanbrengen, maar ze kunnen ook reageren op concrete voorstellen die in het groenboek zijn opgenomen. Op die manier dragen we bij tot de principes die we als overheid belangrijk vinden en die ook in het groenboek zijn opgenomen, zoals het streven naar een zorgvuldige, inclusieve, open, kennisgedreven, faciliterende, innovatieve, gedragen, dienstverlenende, geïntegreerde en wendbare overheid. Pagina 1 van 6
De resultaten van die dialoog zullen we gebruiken als mogelijke input voor de opmaak van het nieuw Vlaams bestuursdecreet. Dat bestuursdecreet brengt verschillende bestaande bestuurlijke decreten samen in één geïntegreerd decreet en wordt verwacht in de loop van 2018. Daarnaast zullen we de input ook gebruiken om mogelijke vernieuwingsprojecten op te starten bij de overheid ter versterking van het lopende beleid. Het zal niet mogelijk zijn om alle voorstellen uit te voeren die in het groenboek zijn opgenomen of tijdens de consultatieronde werden aangebracht. Sommige voorstellen zullen mogelijk zelfs helemaal niet worden uitgevoerd. Na de consultatiefase zal in detail moeten worden bekeken welke prioriteiten worden gelegd en welke van de voorstellen op welke termijn praktisch en financieel haalbaar zijn. Bottom-up aanpak: De opmaak van dit groenboek bestuur is via een intensieve interne dialoog tot stand gekomen. Over het project is geregeld teruggekoppeld met het voorzitterscollege. De managementcomités kregen de kans om input te geven bij de verschillende voorstellen. De verbetering van de beleidsadvisering en van het overleg werd vooraf ook met vertegenwoordigers van strategische adviesraden en interne en externe experten besproken. Opbouw groenboek: Het groenboek bestuur stelt in zes principes met dertig voorstellen voor hoe de vernieuwende overheid er zou kunnen uitzien. De principes en voorstellen moeten gelezen worden als opties waar we als overheid in de toekomst op kunnen inzetten. De 30 voorstellen komen voort uit studies en overleg. De voorstellen zijn niet exhaustief, maar dienen vooral als inspiratiebron om de meest gewenste veranderingen te kunnen detecteren. Principe 1: De Vlaamse overheid werkt zorgvuldig. Als ze een beslissing neemt, houdt ze rekening met wetenschappelijke kennis en met advies. Ze weegt alle belangen tegen elkaar af. Ze zorgt ervoor dat in onze diverse maatschappij niemand uit de boot valt. Ze gaat goed om met de berg informatie waarover ze beschikt. zorgvuldige overheid met een onderbouwd beleid: o voorstel 1: de rol van de overheid nog beter afwegen o voorstel 2: explicieter stilstaan bij de impact van grondrechten bij beleidskeuzes o voorstel 3: werken met een evaluatieagenda en actieve openbare regelgevings- en beleidsevaluaties o voorstel 4: werken aan een Vlaamse onderzoeksagenda en publieke databank voor beleidsrelevante onderzoeken inclusieve overheid: o voorstel 5: inclusief en afgestemd beleid voor kwetsbare doelgroepen nog beter uitwerken o voorstel 6: waken over e-inclusie op weg naar een digitale overheid o voorstel 7: communicatie van de overheid heerlijk helder formuleren o voorstel 8: de contactmogelijkheden met de overheid verruimen Pagina 2 van 6
open en kennisgedreven overheid: o voorstel 9: datasets en bestuursdocumenten hergebruiken en ter beschikking stellen o voorstel 10: een bigdatastrategie ontwikkelen en inzetten op en investeren in dataanalyse o voorstel 11: burgers het recht geven gegevens maar één keer aan overheid door te geven o voorstel 12: één duidelijke digitale overheidsomgeving met betrouwbare informatie aanbieden Principe 2: De Vlaamse overheid stuurt en regelt niet alles zelf. Verenigingen, bedrijven en burgers pakken maatschappelijke uitdagingen aan samen met de overheid. De Vlaamse overheid steunt vernieuwing in de samenleving en vernieuwt ook haar eigen werking. Ze legt geen regels op die niet echt nodig zijn. Ze blijft wel de rechten, vrijheden en plichten van alle burgers veilig stellen. faciliterende overheid: o voorstel 13: inzetten op faciliterende rol van de overheid met vernieuwende samenwerkingsvormen zoals cocreatie en coproductie o voorstel 14: experimenteren met het recht de overheid uit te dagen om bepaalde taken niet langer zelf uit te voeren innovatieve overheid o voorstel 15: werken met regelluwe zones, experimentwetgeving, doelregelgeving o voorstel 16: middelen voor innovatie en transitie beter inzetten Principe 3: De Vlaamse overheid luistert naar iedereen die belang heeft bij nieuwe maatregelen: adviesraden, organisaties, maar ook individuele burgers. gedragen overheid: o voorstel 17: beleidsvoering altijd principieel interactief doen o voorstel 18: maximaal inzetten op digitale en open consultaties o voorstel 19: rol van de strategische adviesraden herijken o voorstel 20: permanente adviesstructuren regelmatig kritisch herbekijken Principe 4: De diensten van de Vlaamse overheid zijn excellent. Ik krijg duidelijke informatie, ik kan alles digitaal afhandelen, ik word geholpen als ik vragen heb en ik hoef geen overbodige documenten te geven. dienstverlenende overheid: o voorstel 21: nieuwe ambitieuze dienstverleningsengagementen bepalen en uitvoeren Principe 5: De Vlaamse overheid werkt goed samen met de lokale besturen, de andere deelstaten, de federale overheid en de Europese Unie. geïntegreerde overheid: o voorstel 22: voorstel 1 tot en met 21 bekijken met een interbestuurlijke bril o voorstel 23: een jaarlijks interbestuurlijk werkprogramma opstellen en uitvoeren o voorstel 24: taken aan bestuursniveaus toekennen op basis van subsidiariteit en homogeniteit objectiveren Pagina 3 van 6
Principe 6: De Vlaamse overheid zit niet vastgeroest in structuren. Ze past zich vlot aan nieuwe noden en behoeften van de samenleving aan. De verschillende diensten werken goed samen. De Vlaamse overheid is zuinig en efficiënt. wendbare overheid: o voorstel 25: werking van de Vlaamse overheid flexibiliseren en inzetten op programma- en projectwerking o voorstel 26: inzetten op public service motivation van ambtenaren o voorstel 27: inzetten op nieuwe vormen van leiderschap bij de Vlaamse overheid o voorstel 28: de samenwerking tussen politiek en administratie versterken o voorstel 29: kernprocessen en ondersteunende processen stroomlijnen o voorstel 30: rapporteringsinspanningen binnen de overheid optimaliseren Elk voorstel heeft dezelfde opbouw: Situering: de probleemstelling wordt kort aangehaald. Concreet voorstel: de voorgestelde oplossing bestaat uit één of meer concrete voorstellen. Beoogd resultaat: de finaliteit en de meerwaarde van de voorstellen wordt telkens aangegeven. Kosten: de ingeschatte kosten op vlak van vte en middelen worden aangehaald. Het gaat in deze fase nog om een ruwe schatting, maar na de consultatiefase zullen de cijfers verder worden verfijnd op basis van de prioritering en haalbaarheid van de voorstellen. Directe betrokkenen: er wordt aangegeven welke actoren direct betrokken zijn bij dit voorstel. Het gaat om de actoren die in eerste lijn impact van het voorstel ondervinden. Achtergrondliteratuur: de voorstellen worden zo veel mogelijk onderbouwd met literatuur. Consultatie: Het voorliggende groenboek bestuur is nu rijp om voorgelegd te worden aan het brede publiek. We willen dit groenboek bestuur ter bespreking indienen in het Vlaams Parlement, voor advies voorleggen aan de strategische adviesraden en tegelijkertijd een publieke consultatie opstarten. Via die open consultatie willen we iedereen de kans geven om haar of zijn stem te laten horen over de voorstellen in het groenboek bestuur. Ook de interne dialoog binnen de Vlaamse overheid willen we via dit groenboek voortzetten. We plannen een internetconsultatie van het groenboek op http://overheid.vlaanderen.be/denk-mee. Daarvoor hebben we een compactere versie van het groenboek gemaakt, die herleid is tot de essentie. We vragen daarbij expliciet naar de voorstellen die de geconsulteerden zelf hebben over een vernieuwende overheid en vragen hen ook wat ze denken van onze 30 voorstellen in het groenboek. Ze kunnen daarbij niet alleen aangeven welke voorstellen volgens hen prioriteit verdienen, maar kunnen ook omstandig formuleren wat ze zelf verstaan onder een vernieuwende overheid. De doelgroepen van de online consultatie zijn voornamelijk de niet-georganiseerde en niet-institutionele actoren, maar de bevraging staat open voor iedereen die haar of zijn mening wil geven. Pagina 4 van 6
Daarnaast plaatsen we het uitgebreide groenboek online op http://overheid.vlaanderen.be/denkmee en stellen we het generieke e-mailadres denkmee@vlaanderen.be ter beschikking voor uitgebreide reacties. We verwachten dat de georganiseerde, institutionele actoren die weg zullen verkiezen. Maar een individuele burger kan er even goed voor kiezen om op deze manier te reageren, als hij daaraan de voorkeur geeft. In het kader van e-inclusie zorgen we er ook voor dat er een papieren versie van het groenboek en de bevraging beschikbaar is die na eenvoudige vraag aan 1700 toegestuurd wordt. Aankondiging van de consultatie rond het groenboek: De consultatie gaat van start op 28 oktober en loopt ten einde op 31 december 2016. Verscheidene kanalen worden tijdens de consultatieperiode ingezet om zo veel mogelijk belanghebbenden te bereiken en uit te nodigen deel te nemen aan de bevraging. Daarbij wordt gezorgd voor een mix van veel gelezen media, met het oog op optimale verspreiding. De uitnodiging wordt ook gericht bezorgd aan de georganiseerde actoren, zoals de vele adviesraden (naast de strategische adviesraden), het middenveld, werknemersorganisaties, werkgeversorganisaties, denktanks, academici enzovoort. Er zijn ook partners die actief bevraagd zullen worden en die niet in het bovenstaande lijstje terug te vinden zijn, zoals de strategische adviesraden, het Vlaams Parlement, het voorzitterscollege, het middenkader van de Vlaamse overheid, de VVSG en de VVP. Resultaten: De resultaten van de dialoog over het groenboek bestuur zullen we bundelen in een publiek verslag, waarmee we zullen terugkoppelen naar iedereen die input heeft bezorgd. De resultaten van de dialoog zullen we gebruiken als mogelijke input voor de opmaak van het nieuwe bestuursdecreet, maar ook om een aantal nieuwe initiatieven te selecteren waarmee we de transitie naar een vernieuwende Vlaamse overheid voortzetten. Prioritering en haalbaarheid zullen de voornaamste criteria zijn om die vernieuwingen verder vorm te geven. Pagina 5 van 6
Timing: De verdere planning van het groenboek bestuur en de opmaak van het bestuursdecreet: 28 oktober 2016: agendering groenboek Vlaamse Regering oktober-december 2016: o indiening en bespreking groenboek in het Vlaams Parlement o adviesvraag strategische adviesraden over het groenboek o open consultatie groenboek (van 28 oktober tot en met 31 december) januari-februari 2017: consultatieverslag groenboek (mededeling Vlaamse Regering) o bespreking verslag Vlaams Parlement o adviezen strategische adviesraden o resultaten open consultatie december 2017: eerste principiële goedkeuring van het bestuursdecreet De minister-president van de Vlaamse Regering en Vlaams minister van Buitenlands Beleid en Onroerend Erfgoed Geert BOURGEOIS Vlaams minister van Binnenlands Bestuur, Inburgering, Wonen, Gelijke Kansen en Armoedebestrijding Liesbeth HOMANS Bijlage 1: Groenboek bestuur Bijlage 2: Consultatie groenboek bestuur op vlaanderen.be Pagina 6 van 6