Woord vooraf 11 Inleiding 13 DEEL1. JURIDISCHE OMSCHRIJVING 17 Hoof dstuk 1. Preventieve wetgeving 18 1.1. Nationale wetgeving 18 1.1.1. Wettelijke bepalingen 18 1.1.2. Meldingsplichtigen 20 1.1.3. Verplichtingen 33 1.1.4. Beperking van de betalingen in contanten - cash-transacties 68 1.1.5. Gevolgen bij (niet)-naleving van de Witwaswet 72 1.1.6. Indicatoren - witwasknipperlichten 73 1.2. Europese wetgeving - derde witwasrichtlijn 78 1.2.1. Algemeen 78 1.2.2. Europese Richtlijn2005/60/EG 79 1.2.3. FAG-aanbevelingen 81 Hoof dstuk 2;. Repressieve wetgeving 2.1. Artikel 505 Sw. 2.1.1. 2.1.2. 2.1.3. 2.1.4. 2.1.5. 2.1.6. 2.1.7. 2.1.8. Artikel 505, lid 9 Sw. Artikel 506 Sw. 2.2. 2.3. 2.4. Artikel 505, lid 1,1 Sw. Artikel 505, lid 1,2 Sw., eerste witwasmisdrijf Artikel 505, lid 1,3 Sw., tweede witwasmisdrijf Artikel 505, lid 1, 4 Sw., derde witwasmisdrijf Artikel 505, lid 2 Sw. Artikel 505, lid 3 Sw. Artikel 505, lid 8 Sw., poging Fiscale fraude Inbeslagneming en verbeurdverklaring 2.4.1. 2.4.2. 2.4.3. 2.4.4. 2.4.5. Verbeurdverklaring Inbeslagneming Bevriezing Neerlegging Centraal Orgaan voor de Inbeslagneming en de Verbeurdverklaring - COIV DEEL 2. POLITIONELE OMSCHRIJVING 141 83 85 85 86 91 92 93 93 94 94 95 95 98 100 114 132 135 Hoof dstuk 1. De structuur van het witwassen 141 1.1. De injectie - placement 141 1.2. De opeenstapeling - layering 141 1.3. De integratie - integration 142 136
INHOUDSOPCAVE Hoofdstuk 2. Indicatoren - witwasknipperlichten 142 2.1. Algemeen 142 2.2. Financiele beroepen 145 2.3. Niet-financiele beroepen 149 Hoofdstuk 3. Actoren 152 3.1. Nationaal 152 3.1.1. Cel voor Financiele Informatieverwerking - CFI 152 3.1.2. Procureur des Konings 171 3.1.3. Onderzoeksrechter 171 3.1.4. De federale en de lokale politie 171 3.1.5. Meldingsplichtigen en controle- en toezichthoudende overheden 172 3.1.6. Witwasser 172 3.1.7. Financial Services and Markets Authority - FSMA 172 3.1.8. Nationale Bank van Belgie 175 3.1.9. Douane en Accijnzen 177 3.1.10. Algemene Directie Controle en Bemiddeling van de FOD Economic KMO, Middenstand en Energie - ADCB 177 3.2. Internationaal 179 3.2.1. Internationale'Financial Intelligence Units'- FIU 179 3.2.2. Internationale samenwerkingsverbanden 180 3.2.3. De niet meewerkende landen en territoria 192 3.2.4. Belastingparadijzen 192 Hoofdstuk 4. Typologieen 196 4.1. Typologie naar gelang de witwasfase 197 4.1.1. Inbrengfase 197 4.1.2. Circulatiefase 198 4.1.3. Investeringsfase 202 4.2. Typologie naar gelang de onderliggende misdrijven 204 4.2.1. Hormonenhandel 204 4.2.2. Terrorisme en zeeroverij 207 4.2.3. Ernstige en georganiseerde fiscale fraude 210 4.2.4. Nigeriaanse oplichting 213 4.2.5. Handel in verdovende middelen - drugshandel 214 4.2.6. Financiele misdrijven 215 4.2.7. Sociale fraude 215 4.2.8. Koppelbazen 220 4.2.9. Het verlenen van beleggingsdiensten zonder vergunning - onwettig openbaar aantrekken van spaargelden 223 4.2.10. Namaak, piraterij en valsemunterij 226 4.2.11. Illegale handel in Organen en menselijke weefsels 232 4.2.12. Corruptie 234 4.2.13. Proliferatie en wapenhandel 240 4.2.14. Oplichting en financiele oplichting. 244 4.2.15. Handel in gestolen auto's en auto-onderdelen 246 4.2.16. Mensenhandel, prostitutie en kinderpornografie 246
4.2.17. Illegale handel in cultuurgoederen, antiquiteiten en kunstwerken 256 4.2.18. Misdrijven i.v.m. de Staat van faillissement 258 4.2.19. Misbruik van vennootschapsgoederen 259 4.2.20. Diefstal 260 4.2.21. Nightshops en telefoonwinkels 260 4.2.22. Cybercrime- Internetfraude- Identiteitsfraude 261 4.2.23. Handel in bloeddiamanten - conflictdiamanten 273 4.2.24. Kapitaal afkomstig uit manipulatie van aandelenkoersen - beursdelicten - misbruik van voorkennis 276 4.2.25. Fraude ten nadele van de financiele belangen van de Europese Gemeenschap 281 4.2.26. Milieumisdrijven en illegale handel in bedreigde diersoorten en plantensoorten 286 4.2.27. Internationaal georganiseerde misdrijven 290 4.2.28. Hypotheekfraude 293 4.2.29. Kredietkaartenfraude 293 4.2.30. Kasgeldvennootschappen 295 4.3. Typologie naar gelang de categorie van meldingsplichtige 297 4.3.1. Advocaten 297 4.3.2. Banken 297 4.3.3. Beursvennootschappen 298 4.3.4. Verzekeringsondernemingen 298 4.3.5. Wisselkantoren 299 4.3.6. Kredietkaartmaatschappijen 300 4.3.7. Vastgoedmakelaars 300 4.3.8. Notarissen 301 4.3.9. Gerechtsdeurwaarders 301 4.3.10. Accountants 301 4.3.11. Erkende boekhouders - fiscalisten 302 4.3.12. Casino's 302 4.3.13. Diamanthandelaren 303 4.3.14. Bedrijfsrevisoren 303 4.4. Typologie naar analyse van vonnissen en arresten 305 4.5. Typologie naar gelang de modus operandi 307 4.5.1. Gebruik van verrichtingen in contanten - smurfing - bulk cash smuggling 308 4.5.2. Gebruik van doorsluisrekeningen 310 4.5.3. Gebruik van stromannen 311 4.5.4. Gebruik van trusts en advocatenkantoren 311 4.5.5. Gebruik van verrichtingen met internationale transfers 312 4.5.6. Gebruik van verenigingen zonder winstoogmerk en NGO's 312 4.5.7. Gebruik van verrichtingen in verband met de verzekeringssector 313 4.5.8. Gebruik van verrichtingen betreffende investeringen in (buitenlandse) vennootschappen 314
4.5.9. Gebruik van investeringen in de vastgoedsector en hypotheekfraude 314 4.5.10. Gebruik van de tussenkomst van niet-financiele beroepen 317 4.5.11. Gebruik van investeringen in waardevolle goederen - asset conversion 318 4.5.12. Gebruik van ondergronds bankieren - Hawala-bankieren 318 4.5.13. Gebruik van tussenpersonen - money mules 323 4.5.14. Gebruik van de oprichting van (internationale) vennootschapsstructuren en opzetten van (internationale) juridische en financiele constructies. 325 4.5.15. Gebruik van activiteiten in verband met internationale handel 327 4.5.16. Gebruik van kapitaalverhogingen - omzetting van schuld op rekening-courant in aandelen - witwassen van geld in verband met het misbruik van vennootschapsgoederen 327 4.5.17. Gebruik van leningen op afbetaling of hypothecate leningen en valse facturen 328 4.5.18. Gebruik van cash-generatoren - businees recycling 328 4.5.19. Gebruik van frauduleuze vennootschapsconstructies met verdachte kapitaalsverhogingen 328 4.5.20. Gebruik van schermvennootschappen 329 4.5.21. Gebruik van slapende vennootschappen 331 4.5.22. Gebruik van money transfer of money remittance kantoren. 332 4.5.23. Gebruik van financiele instellingen 332 4.5.24. Gebruik van geldkoeriers - grensoverschrijdend vervoer van contanten 333 4.5.25. Gebruik van de effectensector 333 4.5.26. Gebruik van de vrij handelszones 334 4.5.27. Gebruik van nieuwe betaalmiddelen 334 4.5.28. Gebruik van escrow-rekeningen 335 4.5.29. Gebruik van goudzuiveringsfabrieken 336 4.5.30. Gebruik van rekeningen bij weddingsschapskantoren - betting accounts 336 4.5.31. Gebruik van valse en vervalste identiteitsdocumenten en andere valse en vervalste documenten 336 4.5.32. Gebruik van off-shore kredietkaarten en debetkaarten 338 4.5.33. Gebruik van de back-to-back-constructie of loan-back-constructie 338 4.5.34. Gebruik van Internet, ICT of cyber-laundering 339 4.6. Typologie naar gelang de Strategie 339 4.6.1. Verhullingsstrategie 339 4.6.2. Vermijdingsstrategie 340 Hoofdstuk 5. Beroepsverenigingen en toezichthoudende overheden van meldingsplichtigen 341 5.1. Financial Services and Markets Authority - FSMA 343 5.2. Belgische Federatie van de Financiele Sector - Febelfin 345 5.3. Assuralia 346
5.4. Beroepsinstituut voor Vastgoedmakelaars - BIV 346 5.5. Beroepsvereniging van bewakingsondernemingen vzw- BVBO 347 5.6. Nationale Kamer van Notarissen 348 5.7. Nationale Kamer van gerechtsdeurwaarders 351 5.8. Instituut voor Bedrijfsrevisoren - IBR 351 5.9. Instituut voor accountants en belastingconsulenten - IAB 353 5.10. Beroepsinstituut van erkende boekhouders en fiscalisten - BIBF 354 5.11. Hoge Raad voor de Economische Beroepen - HREB 355 5.12. Kansspelcommissie 356 5.13. Vlaamse beroepsvereniging van advocaten - OVB 358 5.14. Belgische leasingvereniging - BLV-ABL 358 5.15. Antwerp World Diamond Centre private stichting - AWDC - Belgische Vereniging van Handelaars in geslepen diamant - BVGD 359 5.16. Beroepsvereniging van het krediet - BVK 362 5.17. Koninklijke Confederatie der Landmeters-Experten - KCLE 363 3. POLITIONEEL ONDERZOEK 365 Hoof dstuk 1. Start van het onderzoek 365 1.1. Analyse van de aangifte van de CFI 365 1.1.1. Aangifte met bijgevoegde sta vingsstukken 366 1.1.2. Aangifte met onvolledige stavingsstukken of ontbrekende stavingsstukken 367 1.2. Analyse van de beschikbare gegevens 367 1.2.1. Vermogensanalyse bij een bestaand onderzoek met achterliggend basismisdrijf 367 1.2.2. Vermogensanalyse zonder basismisdrijf 368 1.3. Qnderzoeksscnema 369 1.4. Praktisch 369 1.4.1. Indicatoren - witwasknipperlichten 370 1.4.2. Materiele en morele constitutieve elementen 370 1.5. Inbeslagneming en neerlegging van stavingsstukken 373 1.6. Ambtshalve vaststelling van feiten van witwassen 373 Hoof dstuk 2. Verder verloop van het onderzoek 374 2.1. Identificatie en juridische personalia van de protagonisten 374 2.1.1. Identificatie van de protagonisten 375 2.1.2. Juridische personalia van de protagonisten 377 2.2. Opvragen diverse gegevens betreffende het vermögen van de verdachte 377 2.2.1. Casino's 378 2.2.2. Gebruikte voertuigen 378 2.2.3. Nationale Bank van Belgie 378 2.2.4. Gerechtdeurwaarders 378 2.2.5. Verzekeringsmaatschappijen 378 2.2.5. Banken 378 2.2.6. Beursvennootschappen 384 2.2.7. Vennootschappen voor vermogensbeheer 384
2.2.8. Kredietkaartmaatschappijen 384 2.2.9. Wisselkantoren - agentschappen voor geldtransfer (money transfer of money remittance) 384 2.2.10. Verzekeringsmaatschappijen 384 2.2.11. Federate Overheidsdienst Financien 385 2.2.12. Rijksdienst voor Sociale Zekerheid - RSZ 385 2.3. Opvragen inlichtingen bij derden 385 2.4. Opvragen inlichtingen via het internet 385 2.5. Verhoor van de verdachte 385 2.6. Verhoor van getuigen 386 2.7. Confrontatie 387 2.8. Huiszoeking 387 2.9. Procedure inbeslagneming onroerende goederen 388 2.10. Herverhoor van de verdachte 390 2.11. Synthese van de ingewonnen informatie 390 2.12. Eindverhoor van de verdachte 391 BIJLAGEN 393 Bijlage 1: Meldingsformulier 394 Bijlage 2: Nuttige adressen 398 Bijlage 3: Nuttige websites 405 Bijlage 4: Thesaurus: Engels/Nederlands/Frans 414 Bijlage 5: Internationale regelgeving 422 Bijlage 6: Veertig FATF-aanbevelingen 423 Bijlage 7: Negen speciale FATF-aanbevelingen inzake de financiering van terrorisme 434 Bijlage 8: Europese regelgeving 437 Bijlage 9: Witwaswet - Wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiele stelsel voor het witwassen van geld en de financiering van terrorisme (gecoördineerde tekst) 445 Bijlage 10: Wetten - Koninklijke Besluiten - Ministeriele Besluiten 475 Bijlage 11: Parlementaire Vragen en Antwoorden, Kamer en Senaat 487 Bijlage 12: Arresten van het Europees Hof Van Justitie 489 Bijlage 13: Arresten van het Grondwettelijk Hof 490 Bijlage 14: Arresten van het Hof van Cassatie 491 Bijlage 15: Adviezen van de Raad van State 496 Bijlage 16: Circulates FSMA 497 Bijlage 17: Lijst van gebruikte afkortingen 499 Bibliografie 503 Trefwoordenregister 543 De auteur 565 10