Verslag van het jaar 2006, zoals dit is vastgesteld door het Algemeen Bestuur van de Stichting STABU in haar vergadering op 12 april 2007.

JAARVERSLAG 2006

Verslag van het jaar 2006, zoals dit is vastgesteld door het Algemeen Bestuur van de Stichting STABU in haar vergadering op 12 april 2007. (Klik op het gewenste hoofdstuk om hier direct heen te gaan, of kijk in het bladwijzeroverzicht) Inhoud Woord vooraf: voorzitter J.A.M. Altenburg I. Organisatie 4 II. Overzicht speciale activiteiten 9 III. Producten en diensten 12 IV. Projecten - nationaal en internationaal 20 V. Financieel verslag 2006 27 - Grondslagen voor de financiële verslaggeving - Balans per 31 december 2006 - Rekening van baten en lasten over 2006 - Toelichting op de balans per 31 december 2006 - Toelichting op de rekening van baten en lasten over 2006 VI. Accountantsverklaring 39 Bijlagen 1. overzicht STABU-licentiehouders per 31-12-2006 42 2. overzicht fabrikanten met productspecificaties in STABU-systematiek per 31-12-2006 83 3. overzicht gecontroleerde bestekservices per 31-12-2006 99 4. verantwoording uitgave 2006-1 en uitgave 2006-2 102 5. overzicht project- en werkgroepleden per 31-12-2006 110 6. STABU-publicaties in 2006 116 7. overzicht van de aan STABU gelieerde systeemhuizen met besteksverwerkende programmatuur per 31-12-2006 en overige exploitatiehouders 118 8. overzicht gediplomeerde bestekschrijvers, opleidingsjaar 2005/2006 120 INHOUD 2

Woord vooraf Op 13 oktober 2006 bestond de Stichting STABU 30 jaar. Bij het voorbereiden van mijn speech, zoals dat een voorzitter betaamd, bladerde ik wat documenten door uit oude archieven. Mijn oog viel op het onderschrift bij de officiële introductie van het STABU-standaardbestek in 1986 en de toespraak van plaatsvervangend Secretaris-Generaal van Economische Zaken, drs. A. van Tilburg. Hij sprak uit dat als er een STABU-bestek had bestaan was de verwarring rond de toren van Babel niet nodig geweest. Hoewel we deze zinsnede met een dosis ironie moeten lezen, valt of staat het bouwproces met goede informatie-uitwisseling en communicatie. Dat aan communicatie nog veel te verbeteren valt, blijkt wel uit het feit dat het woord faalkosten wel 30.100 hits oplevert in 0,13 seconden wanneer dit wordt ingevoerd in Google. Natuurlijk zijn niet alle faalkosten te wijten aan het gebrek aan communicatie, maar een verbetering ervan is wel voorwaarde om het faalkostenpercentage van 5-12 procent van de omzet, te kunnen reduceren. Cobouw kopte op 22 februari 2007 als volgt: Zowel bij het balkondrama in Maastricht als bij het ontruimde Bos en Lommerplein in Amsterdam bleek veel essentiële documentatie onvindbaar. De Commissie De Boer pleit daarom voor de invoering van een zwarte doos, waarin alle projectdocumentatie van complexe bouwwerken voor 5 tot 10 jaar moet worden bewaard. Door de opkomst van projectinformatiesystemen via internet zou dat goed digitaal kunnen. STABU heeft op deze ontwikkeling ingespeeld en ik ben er trots op dat ik dit nu vanaf deze plaats mag zeggen. In 2006 is hard gewerkt aan het Project Informatie Management systeem, PIM. Deze internettool (met alle noodzakelijke beveiligingen) is bedoeld om de gehele projectcommunicatie te optimaliseren. Ook zal PIM de weg voorbereiden voor het uiteindelijke Bouwwerk Informatie Model (BIM). Kortom, er staat veel op stapel komend jaar in de bouw. Een samenvatting van de rol van STABU in 2006 is vastgelegd in dit jaarverslag. Ik beveel u de lezing van dit verslag van harte aan. J.A.M. Altenburg voorzitter Stichting STABU JAARVERSLAG

organisatie I

Stichting STABU, opgericht op 13 oktober 1976, is een samenwerkingsverband tussen de partners in de bouwnijverheid. De doelstelling van STABU is: alle partijen in het Nederlandse bouwproces gebruiken in alle fasen de STABU-producten als onderlegger voor hun kwalitatieve informatiebehoefte en informatie-uitwisseling, dit in een eendrachtige samenwerking met de andere informatieleveranciers op dit terrein en aangelegen terreinen zoals de getekende informatie en de kosteninformatie. Algemeen Bestuur Het Algemeen Bestuur van de Stichting STABU bestaat uit leden afgevaardigd namens de complete bouwbranche. Samenstelling Algemeen Bestuur per 31-12-2006: voorzitter : J.A.M. Altenburg/VROM vice-voorzitter : ir. J.W. Willems/ONRI penningmeester : ir. L.J. Rienks/BNA leden : G.T.J.M. Belt/NVTB : ing. G.J.P. Bot/Bouwend Nederland : ir. J.J. Eberwijn/Bouwend Nederland : J.H.M.A. Erven/Ministerie van Defensie : ir. G. Koers/NVTB : ir. A.V.M. Pouw/Aedes : ir. ing. R. de Reus/UNETO-VNI : ir. W.J. Scheele/VNG : ing. C. Smit/UNETO-VNI Mutaties: de heer Rienks is in het verslagjaar benoemd als penningmeester. Het Algemeen Bestuur van de Stichting STABU heeft op 6 april, 7 september en 8 december vergaderd. Tijdens deze vergaderingen is het bestuur geïnformeerd over de voortgang van de korte en middellange termijn plannen. Het bestuur bewaakt op hoofdlijnen de voortgang van deze plannen, inclusief de financiering daarvan via goedkeuring van de begroting en jaarverslag. College van Deskundigen Het College van Deskundigen van de Stichting STABU is op 25 september 1991 ingesteld met als doelstelling het bestuur en de directie van STABU te adviseren over de te volgen ontwikkelingskoers van de STABU-systematiek en vooral gericht op de informatica-aspecten daarvan. De Stichting STABU heeft van de deskundigheid van dit College veel profijt gehad. Het College van Deskundigen is de afgelopen vier jaar niet meer bij elkaar geweest. De oorzaak ligt in de ontwikkeling van een aantal STABU-producten waarbij geen beroep behoefde te worden gedaan op hun specifieke kennis. Het Algemeen Bestuur van de Stichting STABU heeft daarom besloten om het College van Deskundigen op te heffen en haar leden hartelijk te bedanken voor de bijdrage die zij hebben geleverd aan de ontwikkelingen in de afgelopen jaren. Op 12 september 2006 is het college officieel opgeheven. organisatie

Klankbordgroep gebruikers De Klankbordgroep gebruikers is voortgekomen uit de STABU-gebruikersbijeenkomsten. De leden van de klankbordgroep zijn vanwege hun kennis en ervaring gevraagd mee te denken met betrekking tot de inhoud van de STABU-systematiek. Samenstelling klankbordgroep gebruikers per 31-12-2006: ing. S.J.J. Everaers/Ze-bra-plan Bouwkostenadviesbureau; G.C.M. van de Goot/Stichting STABU; B. den Hartog/ABT adviseurs in bouwtechniek; ir. M.L.A.M. van Hezik/Stichting STABU; F.H. Katier/KABU; H. Kocken/Brabant Wonen; D.J. Mudde/EGM Bouwadviseurs; L.J. Versloot/Versloot Bouwbestek; ing. J.G.G. Swagers/Stichting STABU; ir. S.W. Wierda/Bond van Nederlandse Bestekdeskundigen; ir. S. Zonneveld/Winket voor de bouw. De Klankbordgroep gebruikers is in het verslagjaar eenmaal bijeengekomen op 24 oktober. Tijdens deze vergadering is uitvoerig gesproken over de ontwikkelingen rond objectenbibliotheken en het Project Informatie Management (PIM) systeem. De leden van de klankbordgroep hebben de aandacht van STABU gevraagd voor het belang van het controleren van bestekken omdat nog veel inhoudelijk onjuiste teksten verspreid worden. Steekproefsgewijs worden bestekken uit de markt opgevraagd, gecontroleerd en doorgesproken met de opstellers. Via de cursussen wordt veel aandacht besteed aan de kwaliteit van bestekken. Om studenten voor te bereiden op het maken van een goed bestek wordt regelmatig actie ondernomen naar het reguliere onderwijs. Kring van Ondersteuners Diverse organisaties die niet direct in aanmerking komen voor een positie in het Algemeen Bestuur, zijn vertegenwoordigd in de Kring van Ondersteuners. Via participatie in de Kring van Ondersteuners worden deze organisaties in de gelegenheid gesteld sturing te geven aan het beleid van de Stichting STABU. De samenstelling van de Kring van Ondersteuners per 31-12-2006 is: BAM Advies & Engineering; BPF Bouwinvest; DHV Holding BV; Gemeentewerken Rotterdam, Aanbestedingszaken; van Hattum en Blankevoort BV; Koninklijk Verbond van Nederlandse Baksteenfabrikanten (KNB); Tebodin BV; UNETO-VNI; VKG, Vereniging van Kunststof Gevelelementenindustrie; Witteveen en Bos Raadgevend Ingenieurs. De Kring van Ondersteuners is in het verslagjaar uitgenodigd om kennis te nemen van de diverse nieuwe ontwikkelingen bij STABU. organisatie 6

STABU-bureau De bezetting van het personeel van het STABU-bureau is per 31-12-2006: ir. M.L.A.M. van Hezik : algemeen directeur G.J. Annokkee : projectcoördinator elektrotechniek ir. R.H. Baayen : projectleider Research & Development C. Bos : projectcoördinator werktuigbouwkunde/elektrotechniek ing. C. Cornax : senior projectcoördinator werktuigbouwkunde en procestechniek H. Ekkerman : medewerkster licentiebeheer/telefoniste/receptioniste (75%) G.C.M. van de Goot : uitgever/inkoper/accommodatiebeheerder F. Gouw : projectcoördinator bouwkunde D.B. Kervel : public relations officer H. Kervel : commercieel medewerker buitendienst S. van Laar : commercieel medewerkster binnendienst (34%) ing. H.H.M. Miltenburg : hoofd opleidingen C.T.M. Molmans : medewerkster boekhouding (45%) J.J. Plaisier : projectcoördinator bouwkunde A. van Poorten : hoofd receptie (83,13%) E.E. Rietveld : secretarieel medewerkster (90%) J.M. Ruijs : systeem-/bestandsbeheerder J. Siegers : gastvrouw (38%) M.H. Simonse : manager P&O/directiesecretaris ing. J.G.G. Swagers : coördinator externe kwaliteit E. van der Tuuk : hoofd secretariaat (90%) H.G. Udink : gastheer G.W. Veen : bibliothecaris/documentalist (80%) J.T. Veenbaas : projectcoördinator bouwkunde H. Wildekamp : hoofd boekhouding (70%) Mutaties Met haar ruime ervaring op administratief gebied is mevrouw E.E. Rietveld sinds 1 januari 2006 bij de Stichting STABU werkzaam als secretarieel medewerkster. In deze hoedanigheid is zij inzetbaar voor diverse afdelingen waaronder public relations, secretariaat en receptie. Wegens uitbreiding van taken en verantwoordelijkheden is mevrouw E. van der Tuuk met ingang van 1 juli 2006 aangesteld als Hoofd Secretariaat. Het is de bedoeling dat alle binnenkomende werkzaamheden op het secretariaat via een vaste route lopen. Mevrouw S. van Laar heeft in het verslagjaar van secretarieel medewerkster de overstap gemaakt naar de commerciële binnendienst. In het verslagjaar zijn twee jubilea gevierd, directeur ir. M.L.A.M. van Hezik vierde op 1 juni zijn twintigjarig jubileum, terwijl op 16 september 2006 de heer G.J. Annokkee 12,5 jaar geleden in dienst is getreden bij Stichting STABU. organisatie

Na een dienstverband van bijna vijf jaar heeft STABU afscheid genomen van mevrouw mr. R.C.J. (Rissa) Cremers. Haar hoofdtaak was het secretariaat van de Projectgroep 01 Administratieve Bepalingen, verantwoordelijk voor het contractuele deel van de STABU-systematiek. Daarnaast was zij verantwoordelijk voor het project VISI in de B&U en de UAVgc in de B&U. Beide projecten zijn recent afgerond. De wegen van de heer ing. A.J.M. van den Bogaard en STABU zijn na ruim 18 jaar per eind februari 2006 gescheiden. De heer Veldhuis heeft zich de laatste vijf jaar van zijn professionele loopbaan ingespannen voor STABU en is met ingang van het verslagjaar van zijn welverdiende pensioen gaan genieten. Na een dienstverband van ruim 13 jaar heeft mevrouw Tax besloten om samen met haar man van een leven zonder werken te gaan genieten. Eind 2006 is zij begonnen om mevrouw Wildekamp in te werken op de boekhouding. Mevrouw Wildekamp is in 2006 in de functie van hoofd boekhouding gegroeid. Tot haar takenpakket behoorde tot dusver ook het licentiebeheer. Om de zaken van elkaar te scheiden is in het verslagjaar mevrouw H. Ekkerman ingewerkt op dit gebied van registreren van licenties en de gehele administratie daaromheen. Helaas is de heer H.G. Udink wegens ziekte niet beschikbaar geweest (vanaf 21 maart 2005 inactief). Project- en werkgroepen Brancheorganisaties zorgen voor de nodige inbreng vanuit de markt door het aandragen van kennis via de leden van de diverse project- en werkgroepen van de Stichting STABU. De coördinatie van de project- en werkgroepen ligt bij de projectcoördinatoren bouwkunde, werktuigbouwkunde, elektrotechniek en juridische zaken van STABU. In september 2004 heeft de projectgroep Schilderwerk voorgesteld meerdere werkgroepen aan te stellen met specifieke kennis van zaken van de verschillende verfsystemen en bijbehorende ondergrond condities. In dit samenwerkingsverband is een totale herziening voorbereid. In het verslagjaar is hard gewerkt om het hoofdstuk Schilderwerk (46) volledig te herzien én de kunststof vloerafwerkingen in hoofdstuk Dekvloeren en vloersystemen (42) te vernieuwen. Alle bestaande kortteksten en bijbehorende werkbeschrijvingen zullen met de uitgave 2007-1 volledig worden vervangen. Een overzicht van alle project- en werkgroepen is opgenomen in bijlage 5. organisatie

Overzicht speciale activiteiten II

30-jarig bestaan STABU Op 13 oktober 2006 vierde de Stichting STABU haar 30-jarig jubileum. Namens bestuur en medewerkers is een fles wijn aan de relaties van STABU aangeboden voor een toast, om hen te bedanken voor het gestelde vertrouwen in de producten en diensten van STABU. AfbouwExpo In samenwerking met de afbouwsector heeft STABU op 6 april 2006 een zogenaamde architectendag/gebruikersdag georganiseerd op locatie van de AfbouwExpo in de Brabanthallen te Den Bosch. Hierdoor is de mogelijkheid ontstaan om de STABU-licentiehouders een speciaal programma te bieden om de meest moderne afbouwtechnieken die momenteel voorhanden zijn te leren kennen. Niet alleen van plaatjes maar door demonstraties van de uitvoering waarbij alle vragen gesteld konden worden. De bijeenkomst is door ruim 60 belangstellenden bijgewoond. Daarnaast heeft STABU tijdens de AfbouwExpo van 5 t/m 8 april standpresentaties verzorgd. Bouw en ICT Hoewel STABU in 2006 geen exposant van de beurs Bouw en ICT 2006 was, wordt dit evenement Het platform voor ICT-toepassingen en diensten in de bouw en bouwketen een warm hart toegedragen. STABU heeft beide beursdagen een presentatie verzorgd. Op 29 maart 2006 over het nieuwe bouwen met ICT, waarin ingegaan is op de noodzaak van het ontwikkelen van standaards, internationale samenwerking en over nieuwe contractvormen. De tweede beursdag, t.w. 30 maart, is VISI in de B&U toegelicht in samenwerking met de gemeente Breda. Alle licentiehouders hebben een uitnodiging voor de beurs ontvangen, evenals een entreebewijs. Fundeon Docentendag Bouw STABU heeft deelgenomen aan de informatie- en productenmarkt tijdens Fundeon Docentendag Bouw op 20 september 2006 in Harderwijk. Tijdens deze dag, georganiseerd voor docenten in het beroepsonderwijs bouw, is het mogelijk voor STABU om de nieuwste ontwikkelingen voor het voetlicht te brengen, maar ook aandacht te vragen voor de mogelijkheid om gastcolleges door STABU te laten verzorgen. FBS ledenpresentatie De afkorting FBS staat voor Fabrikanten Bestek Services en dateert uit 1988, het jaar waarin de eerste bestekservices op de markt verschenen. Met bestekservices trachten toeleveranciers in de bouw hun specifieke kennis over de eigenschappen en toepassingsmogelijkheden van bouwproducten in een praktische, hanteerbare en direct bruikbare vorm aan voorschrijvende partijen in de bouwkolom beschikbaar te stellen. In samenwerking met FBS en STABU zijn de leden van FBS uitgenodigd om geïnformeerd te worden over PIM, de koppeling met de Elementenmethode en UAVgc in de B&U; allemaal geënt op de doelgroep: de toeleverancier. De bijeenkomsten zijn twee keer gehouden op respectievelijk 21 juni en 12 oktober. Van de uitnodiging hebben 46 leden van FBS gebruik gemaakt. Overzicht speciale activiteiten 10

Gastcolleges/onderwijslicentie Onderwijsinstellingen kunnen met grote korting gebruik maken van de STABU-bestekssystematiek via de zogenaamde onderwijslicentie. Daarmee is het gebruik van STABU gewaarborgd in de opleidingen. De docent is dan ook de schakel tussen de praktijk en het onderwijs. Regelmatig ontvangt STABU verzoeken van docenten om aanvullende informatie bij het voorbereiden van de lessen. Om dit in een breder kader te plaatsen is in het verslagjaar aan álle onderwijsinstellingen (met onderwijslicentie) de medewerking aangeboden om meer aandacht aan bestekken te besteden. Door het verzorgen van een gastcollege tijdens (of naast) de lessen, kan STABU kennis overdragen op de toekomstige bestekschrijvers en -ontvangers. Afhankelijk van het leerdoel/de werkwijze heeft afstemming plaatsgevonden over de inhoud van de les, waaronder STABU, de opbouw van de bestekssystematiek en de relatie met wet- en regelgeving (U.A.V., Normen etc). In het verslagjaar hebben 10 gastcolleges plaatsgevonden. STABU heeft in het verslagjaar alle onderwijsinstellingen een aanbieding gedaan met een looptijd van drie jaar voor het vernieuwen van de onderwijslicenties. Bijna alle onderwijsinstellingen hebben hiervan gebruik gemaakt. STABU/SBK-Rondetafelbijeenkomst Op gezamenlijk initiatief van STABU en SBK is op 12 december 2006 een rond de tafelgesprek over KOMO-certificering gehouden. Onder aanvoering van de gespreksleider Maarten van Hezik is er uitgebreid gediscussieerd over een zevental stellingen over het gebruik van het KOMO-keurmerk en de bijbehorende voor- en nadelen. De aanwezigen vonden de bijeenkomst zo zinvol dat zij aan STABU gevraagd hebben om naast de gebruikelijke gebruikersdagen meer van deze discussiebijeenkomsten te organiseren. Overzicht speciale activiteiten 11

Producten en diensten III

Bestekssystematiek voor de woning- en utiliteitsbouw De professionele bestekschrijvers in de woning- en utiliteitsbouw gebruiken de STABU-systematiek voor het vastleggen van hun bouwprojecten in bestekken. Op deze manier komt er ± 25 miljard Euro bouwomzet op de markt, beschreven met de STABU-systematiek. Via een halfjaarlijkse update wordt de STABU-bestekssystematiek onderhouden en aangepast op de nieuwe regelgeving van Den Haag en Brussel, nieuwe bouwmethoden en producten. In maart en oktober van het verslagjaar zijn respectievelijk de 29ste en 30ste uitgave van het Bouwbreed informatiesysteem aan de licentiehouders gezonden. In bijlage 1 is een overzicht van alle licentiehouders opgenomen, terwijl in bijlage 4 een verantwoording van de veranderingen in de uitgaven is opgenomen. De STABU-Standaard 2001 is het boek waarin de basis kwaliteitseisen staan omschreven waaraan een werk moet voldoen op zowel technisch als administratief gebied. In het verslagjaar zijn geen wijzigingen doorgevoerd. Fabrikanten Index In de STABU Fabrikanten Index is de relevante productinformatie van 670 fabrikanten opgenomen met honderdduizenden verschillende producten. Deze fabrikanten vertegenwoordigen gezamenlijk 70 à 80% van de omzet van de toeleveringsindustrie. In deze index zitten alle fabrikanten die kant- en klare productspecificaties in de STABU-database hebben laten opnemen, de ruim 80 fabrikanten, verenigd in de Vereniging FBS, die uitgebreide zoeksystemen ( bestekservices ) hebben laten ontwikkelen, de fabrikanten die meedoen met de Zoeksnoek van de Twee Snoeken, de fabrikanten die participeren in de IPI-index en de fabrikanten die gebruik maken van de diensten van de Nederlandse Bouw- Documentatie. Binnen deze index kan op vier verschillende manieren gezocht worden; op fabrikantennaam, op trefwoord, op productnaam en op STABU-code. De Stichting STABU staat open voor deelname van participanten die ook elektronische informatie van fabrikanten op de markt willen brengen. In de STABU-database is ruimte gereserveerd voor gezamenlijk opgestelde productspecificaties van toeleveranciers. Daarbij gaat het uitsluitend om productspecificaties die informatie bevatten ten behoeve van het bestek en niet om andere productinformatie. Deze productspecificaties staan de bestekschrijvers digitaal ter beschikking bij de vastlegging van een keuze inzake bouwmaterialen voor een specifiek bouwproject. In totaal zijn 663 fabrikanten in de uitgave 2006-2 opgenomen. Het overzicht hiervan is in bijlage 2 opgenomen. De dienst bestekteksten is voortgekomen uit de vraag van de fabrikanten die bepaalde producten niet uitsluitend in productspecificaties kunnen vastleggen. Dit geldt vooral voor bouwproducten waarvan de speciale verwerking essentieel is voor de gegarandeerde kwaliteit. Dit geldt ook voor samengestelde producten met een bepaalde verwerkingsmethode. Deze bestekteksten worden op de STABU-website geplaatst. De STABU-gebruikers die beschikken over goedgekeurde bestekverwerkende programmatuur kunnen deze bestekteksten direct overhalen naar hun projectbestekken. De fabrikanten die in het verslagjaar van deze dienst gebruik hebben gemaakt zijn in bijlage 3 opgenomen. FPS in samenwerking met NBD Een extra mogelijkheid om te komen tot een Fabrikantgebonden Product Specificatie is een samenwerking met NBD. Deze organisatie is uitgever van de Nederlandse Bouw-Documentatie (NBD) in een losbladig ringbandsysteem en op cd-rom. De Stichting STABU heeft een samenwerkingsovereenkomst met NBD-publicaties (Sdu Uitgevers) afgesloten. Daardoor bestaat de mogelijkheid een productdatablad Producten en diensten 13

(uitgave NBD) te koppelen aan een STABU-productspecificatie. In de praktijk betekent dit dat de bestekschrijver bij het opstellen van een projectbestek de fabrikantgebonden productspecificatie tegenkomt of oproept en dan slechts door een enkele druk op de knop ook de complete productinformatie van de NBD kan laten verschijnen, eventueel voorzien van foto s en tekeningen. Dit werkt eveneens andersom. Wanneer de bestekschrijver een STABU fabrikantgebonden productspecificatie in het NBD-bestand tegenkomt, kan deze naar het projectbestek worden doorgestuurd. Bestekservices Een mogelijkheid voor fabrikanten om zich met behulp van de STABU-systematiek uitgebreider te presenteren is de bestekservice, bestaande uit voor-ingevulde bestekteksten, ontsloten door een toegankelijke zoekstructuur. Een goede bestekservice is daardoor niet alleen een handig hulpmiddel voor de bestekschrijver, maar ook een goed marketingmiddel voor de fabrikant. Bestekservices worden door de fabrikant in samenwerking met een adviseur samengesteld. Distributie wordt gecoördineerd door STABU en uitgevoerd via cd-roms of via het internet. Op het internet kan de bestekservice toegankelijk worden gemaakt via de site van de fabrikant en/of via de site van de Vereniging FBS (Fabrikanten Bestek Services). Het gekozen medium (al dan niet voorzien van een zoekboom) wordt gedistribueerd naar de licentiehouders van STABU. Door middel van de besteksverwerkende programmatuur kan deze informatie ingelezen worden. In bijlage 3 is een overzicht van goedgekeurde bestekservices opgenomen. Voorbereiding PIM De Regieraad Bouw is in 2004 in het leven geroepen door de Ministers van Economische Zaken, Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer én Verkeer en Waterstaat. De opdracht aan de Regieraad luidt; breng de noodzakelijke vernieuwingen in de bouw op gang, normaliseer de verhoudingen en herstel het onderlinge vertrouwen; met als uiteindelijk doel het bewerkstelligen van een cultuuromslag naar een transparante, innovatieve en marktgerichte bouwsector. De Regieraad Bouw heeft vernieuwingsakkoorden afgesloten met Aedes, BNA, Bouwend Nederland, College bouw zorginstellingen, Confederatie Gespecialiseerde Aannemers (Conga), HIBIN, Interprovinciaal Overleg (IPO), NEPROM, NVB Vereniging voor ontwikkelaars en bouwondernemers, NVTB, ONRI, UNETO-VNI, Unie van Waterschappen en VNG. Bijna al deze organisaties zijn ook in het bestuur van de Stichting STABU vertegenwoordigd. Gezien de belangrijke rol die de Stichting STABU speelt bij het realiseren van haar doelstelling bouwbreed informatiesysteem en de directe relatie met de doelstellingen van de Regieraad Bouw verwacht de markt een duidelijke en actieve rol van STABU bij de realisering van deze doelstellingen. Belangrijke speerpunten in deze doelstellingen zijn integraal ontwerpen (met als insteek de verbetering van de kwaliteit van product en proces) en betere aanbesteding in de bouw. Als voorwaarde voor integraal ontwerpen moet de digitale informatie-uitwisseling tussen de partijen in de bouw worden bevorderd. Dit geeft extra druk op de verdere ontwikkeling van standaardisatie van informatiesystemen en afsprakenstelsels en ook op de ontwikkeling van standaarden op het vlak van rechtsverhouding en proceskwaliteit. Professioneel opdrachtgeverschap, professioneel ondernemerschap, maatschappelijk verantwoord ondernemen, klantgerichtheid, gedragscode, aanbestedingswet- en regelgeving, bouwregelgeving en opleidingen zijn de kernwoorden van alle veranderingen die gerealiseerd moeten worden. Hier ligt de uitdaging voor STABU en het antwoord op deze uitdaging wordt verwerkt in een totaal nieuw product PIM; het Project Informatie Management systeem. PIM zal als primeur op de Producten en diensten 14

Internationale Bouwbeurs te Utrecht (5 t/m 10 februari 2007) gelanceerd worden en beschikbaar zijn voor de bouwmarkt. Door een intensieve samenwerking met het softwarebedrijf Bricsys nv wordt het mogelijk om via internet (met alle noodzakelijke beveiligingen) alle projectgegevens vast te leggen. Deze informatievastlegging loopt vanaf het begin van een project alle stappen door en STABU levert daarbij zoveel mogelijk gestandaardiseerde documenten aan die gebruikt kunnen worden. De projectbeheerder bepaalt per project wie toegang heeft tot welke informatie en of deze toegang alleen lezen of ook bewerken van informatie betreft. Alle correspondentie over het project kan digitaal verlopen inclusief de vastlegging van afspraken, update van gegevens enz. Agenda-afstemming, waarschuwingen voor overschrijding van termijnen e.d. zitten ook in PIM. STABU heeft speciaal een koppeling gebouwd tussen de vernieuwde Elementenmethode en de bestaande STABU 2 -systematiek waardoor het beter mogelijk wordt om de informatie element of bouwdeelgericht op te bouwen vanuit het Programma van Eisen via het voorlopige ontwerp (VO); het definitieve ontwerp (DO) naar het bestek. Nieuwe contractvormen zoals de UAVgc, maar ook bestaande contractvormen als de AVA en ALIB worden naast de U.A.V. toepasbaar in combinatie met de STABU-systematiek. Systematisch beheer en onderhoud wordt in PIM ingebouwd door een koppeling tussen de Elementenmethode en de nieuwe Norm voor systematisch onderhoud (NEN 2767 deel 2 conditiemeting voor bouw- en installatiedelen, gebrekenlijsten). Door de digitale opslag van de informatie van de projecten kunnen de facility managers met deze opgebouwde informatie doorwerken. Ook zullen prestatiegerichte beschrijvingsmogelijkheden in PIM worden opgenomen zodat niet alles door de opdrachtgever of zijn architect en adviseurs in detail uitgewerkt behoeft te worden. Uitvoerders krijgen hierdoor meer innovatieve kansen. Elementgerichte bestekken kunnen naadloos aansluiten op de bestaande calculatieprogrammatuur zodat offertes veel sneller (minder kosten) en betrouwbaarder kunnen worden opgesteld. Overleg met de betrokken systeemhuizen is gestart in het verslagjaar. Door de Regieraad Bouw en PSIBouw is op 14 december 2006 het gezamenlijk evenement Metamorfose van de bouw georganiseerd, dat door 700 belangstellenden uit de bouw, overheid, politiek, kennisinstituten en de media werd bijgewoond. Het evenement is aangegrepen om zowel de aftredend voorzitter van de Regieraad Bouw dr. J.C.M. (Jan) Hovers, als zijn opvolger per 1 januari 2007 drs. J.C. (Hans) Blankert, kennis te laten maken met PIM. Bouwbreed Informatiesysteem website De website van STABU is een niet meer weg te denken medium voor de informatievoorziening rondom STABU. Naast alle informatie over bouwregelgeving die op de STABU-website is te vinden, leent het medium zich ook uitstekend voor het informeren van de bezoekers van de website over nieuwe ontwikkelingen, beleidswijzigingen, maar ook over voorlichtingsbijeenkomsten. Van de mogelijkheid om informatie aan te vragen en bestellingen te doen wordt veelvuldig gebruik gemaakt. In het verslagjaar is het beheerprogramma van de website rigoureus aangepast, waarmee de eerder vastgestelde behoefte om de website opnieuw te ordenen mogelijk werd. De site heeft een ander uiterlijk gekregen en bevat een gebruiksvriendelijkere navigatie. Op de startpagina staan de laatste nieuwsberichten van STABU, informatie over de producten en diensten, opleidingen, internationale ontwikkelingen e.d. Producten en diensten 15

Bestekgerelateerde cursussen en opleidingen Stichting STABU verzorgt een breed pakket aan cursussen, gericht op de dagelijkse praktijk van bouwcontracten. Deze cursussen variëren van een introductie in de STABU-bestekssystematiek tot een complete opleiding tot professionele bestekschrijver. Daarnaast worden juridisch georiënteerde themacursussen gegeven. Cursus UAVgc in de B&U Op 23 november 2006 heeft STABU haar eerste cursus UAVgc in de B&U georganiseerd voor 13 cursisten. Geïntegreerde contractvormen in de B&U-sector zijn niet langer exclusief domein van rijksopdrachtgevers. Docent J.C. (Joop) van Kuijen geeft handvatten om wegwijs te geraken in de wereld van geïntegreerde contracten in de B&U-sector. Cursus actualiteit in wet- en regelgeving in de B&U Deze cursus actualiteit in wet- en regelgeving in de B&U is speciaal bedoeld voor hen die graag bijgeschoold willen worden over de meest recente ontwikkelingen in wet- en regelgeving in de bouwsector. Door middel van deze eendaagse cursus is men weer op de hoogte van alle valkuilen in bouwcontracten en weet men hoe deze te vermijden. In het verslagjaar is deze cursus één keer georganiseerd, in totaal hebben 7 cursisten hieraan deelgenomen. Cursus STABU-bestekssystematiek Om de invoering van de STABU-bestekssystematiek binnen een organisatie snel en effectief te laten verlopen wordt door de Stichting STABU een dagcursus georganiseerd. In één dag raakt men volledig vertrouwd met de STABU-bestekssystematiek. In het verslagjaar is de cursus STABU-bestekssystematiek vier keer met succes georganiseerd, in totaal hebben 43 cursisten deze cursus bijgewoond. Cursus STABU Bestekken Lezen Deze cursus behandelt het onderscheiden van risico s en onduidelijkheden bij het lezen en analyseren van projectbestekken. Er is uitgebreid aandacht besteed aan de uitleg van díe administratieve en technische zaken die grote invloed kunnen hebben op de verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid van de uitvoerende en toeleverende bedrijven in de bouw. Met deze kennis kunnen de bedrijfsrisico s beter ingeschat worden. De cursus STABU bestekken lezen is in het verslagjaar vier keer gehouden en door 27 cursisten gevolgd. Opleiding Bestekschrijver Deze opleiding tot professionele bestekschrijver behandelt alle relevante onderdelen voor het opstellen van projectbestekken. Ook de nieuwe ontwikkelingen op het terrein van de materialen vragen een steeds grotere kennis en deskundigheid van de bestekschrijver. De opzet van de opleiding is zodanig dat direct kan worden ingespeeld op veranderingen in de praktijk. De 16 docenten die aan de opleiding verbonden zijn, hebben brede kennis van hun specifieke vakgebied. Dagelijks worden zij geconfronteerd met het in de cursus behandelde. De Opleiding Bestekschrijver heeft in het verslagjaar in totaal 48 gediplomeerde bestekschrijvers opgeleverd. De Opleiding Bestekschrijver staat onder toezicht van het Algemeen Bestuur van de Stichting STABU. Voor de beoordeling van het niveau van het examen is in het verslagjaar een examencommissie opgericht, waarin afgevaardigden namens BNA en ONRI zitting hebben genomen. Hierdoor is de erkenning door BNA en ONRI officieel een feit geworden. In bijlage 8 is een overzicht opgenomen van gediplomeerde bestekschrijvers van het opleidingsjaar 2005/2006. Producten en diensten 16

Opfriscursus Bestekschrijver De Opfriscursus Bestekschrijver is speciaal bedoeld voor degenen die de Opleiding Bestekschrijver hebben gevolgd en bijgeschoold willen worden over de meest recente ontwikkelingen. Door middel van de tweedaagse opfriscursus is het mogelijk om kennis te nemen van o.a. wijzigingen in wet- en regelgeving en de gevolgen daarvan. In het verslagjaar is de opfriscursus Bestekschrijver één keer gehouden en hebben 15 cursisten hieraan deelgenomen. Cursus Garanties in de bouw Om wegwijs te geraken in de complexe wereld van garanties heeft STABU deze cursus opgezet. Garanties spelen in de bouw een belangrijke rol. Toch is het niet een éénduidig begrip. Door middel van deze cursus raakt men vertrouwd met het fenomeen garanties in de bouw. De cursus Garanties in de bouw is in het verslagjaar twee keer georganiseerd en is door 11 cursisten gevolgd. Cursus Verzekeringen in de bouw Het nieuwe verzekeringsrecht beïnvloedt de relatie verzekeraar en verzekerde in sterke mate. De cursus verzekeringen in de bouw is in het verslagjaar één keer gehouden en door 9 cursisten gevolgd. Bedrijfsgerichte cursus Alle voornoemde cursussen en opleidingen zijn ook mogelijk als in-company cursus en daarom compleet af te stemmen op de wensen van een organisatie. De volgende organisaties hebben gebruik gemaakt van de mogelijkheid van een bedrijfsgerichte cursus: Aannemersbedrijf Wallaard Noordeloos; ABT Arnhem; Bouwbedrijf Ter Steege Rijssen; DVD, diverse locaties; FBU Utrecht; Ingenieursburo Arnhem; Nebest, Groot Ammers; Reed Business Information, Doetinchem; Rijksgebouwendienst Den Haag; Rijksgebouwendienst Utrecht; Traject Vastgoed Adviesgroep. Besteksbeoordeling Regelmatig ontvangt STABU de vraag van gebruikers of er een mogelijkheid bestaat een bestek te laten controleren. Met name bij organisaties die recent licentiehouder van de STABU-bestekssystematiek zijn geworden, bestaat de behoefte aan een besteksbeoordeling. In het kader van kwaliteitszorg beoordeelt STABU ook ongevraagd en steekproefsgewijs projectbestekken, opgesteld met de STABU-systematiek. In het verslagjaar zijn 18 bestekken beoordeeld, voorzien van commentaar en in maximaal een halve dag besproken met de opsteller. STABU-BouwBaak Aangezien de STABU-website alle rubrieken van de STABU-BouwBaak weergeeft en deze actueel is, heeft STABU met ingang van de uitgave 2006-1 deze uitgave op cd-rom volledig vervangen door de STABU-website (www.stabu.org). De informatie die op cd-rom werd aangeboden staat ook op de STABU-website en wordt daar zo nodig dagelijks aangepast. Een belangrijk voordeel ten aanzien van een product dat twee maal per jaar op cd-rom, als momentopname, werd verzonden. Producten en diensten 17

Helpdesk De telefonische helpdesk levert de grootste bijdrage aan intensiever contact met de gebruikers van de STABU-systematiek op. Naast de mogelijkheden van de STABU-systematiek in algemene zin, worden dagelijks vele vragen beantwoord over inhoudelijke, technische onderwerpen. Opvallend is het aantal vragen over wet- en regelgeving, administratieve bepalingen, normering en certificering. De beantwoording van de vragen vindt zo mogelijk dezelfde dag plaats. Bovendien worden de meest gestelde vragen gepubliceerd in de vragenrubriek van het STABU-bulletin en website. De telefonische helpdesk is uitgebreid met het plaatsen van een vragenformulier op de website, waarvan in het verslagjaar 206 maal gebruik is gemaakt. Fabrikantentraining Sinds jaar en dag worden voor de bestekschrijvers gebruikersdagen gehouden. Ook vanuit fabrikanten is de wens naar voren gekomen om regelmatig geïnformeerd te worden over de stand van zaken rond STABU en haar producten en diensten. In 2006 is gekozen om - tijdens deze zogenaamde fabrikantentrainingen - dieper in te gaan op de STABU-systematiek zodat de fabrikant meer inzicht krijgt hoe een bestekschrijver zijn bestek schrijft, welke informatie de bestekschrijver gebruikt en wat de fabrikant zou moeten doen om de bestekschrijver behulpzaam te zijn. De fabrikantentrainingen zijn gehouden in de vorm van 14 sessies bij STABU. Ook zijn fabrikantentrainingen verzorgd tijdens verkoopvergaderingen van buitendienstmedewerkers bij de fabrikant zelf. In totaal hebben in het verslagjaar ruim 750 personen de gratis fabrikantentrainingen bijgewoond. Gebruikersdag De reguliere gebruikersdagen van STABU zijn gehouden op 22 november en 14 december. Alle licentiehouders zijn uitgenodigd om hieraan deel te nemen. Het programma van de bijeenkomsten was nagenoeg identiek. In totaal maakten 63 licentiehouders van de uitnodiging gebruik. Allereerst is aandacht besteed aan PIM (Project Informatie Management systeem). Vervolgens heeft de heer G. de Groot van Hager Tehalit en voorzitter Normcommissie Telematica een uiteenzetting gegeven over respectievelijk Domotica-toepassingen en de heer P.A.M. van Erp van EVVA Nederland BV beveiliging in de vorm van nieuwe vorm van (sleutel)systemen. Voor de UAVgc en de veranderende bouwopgave heeft de heer J.C. van Kuijen een pleidooi gehouden. Hij heeft de voor- en nadelen aangegeven met het doel eerst goed daarover na te denken voordat zomaar de UAVgc van toepassing wordt verklaard. STABU-m@il digitale nieuwsbrief Bij het verspreiden van de digitale nieuwsbrief STABU-m@il is het uitgangspunt om regelmatig informatie te verschaffen over zogenaamde STABU-evenementen zoals gebruikersdagen, nieuwe uitgaven, voorlichting en beurzen. Ook worden actuele zaken in een kort artikel weergegeven. Bij uitgebreidere artikelen wordt een korte inleiding opgenomen, waaruit een koppeling naar het uitgebreide artikel op de website is gelegd. In het verslagjaar zijn vijf van deze nieuwsbrieven verzonden. De nieuwsbrief heeft eind 2006 een nieuw uiterlijk gekregen. Bulletin Het huisorgaan van de Stichting STABU is in de 21ste jaargang in maart en oktober verschenen. De laatste editie van het verslagjaar is bovendien van een geheel nieuw jasje voorzien. De eerste uitgave van het STABU-bulletin is in maart 2006 uitgebracht. Naast de gebruikelijke artikelen over cursussen, vragenrubriek, prijsoverzicht e.d. is hierin een tipje van de sluier opgelicht inzake de behoefte aan een meer gestructureerde informatie-opslag voor bouwprojecten; PIM. Daarnaast is Producten en diensten 18

uitgebreid ingegaan op de wereldwijde afstemming van objectenbibliotheken en het ondertekenen van de letter of intent tussen het Noorse BARBi en het Nederlandse LexiCon. De rubriek Onder Ede is gewijd aan de UAVgc in de B&U en de rubriek in kort bestek ging deze keer over aansprakelijkheid, garanties en onderhoudsperiode. Hoewel voorzien van een geheel nieuw uiterlijk, zijn in de oktober-editie als vanouds artikelen opgenomen over de producten en diensten van STABU en besteksgerelateerde (wereldwijde) ontwikkelingen. Met een aantal bondige statements van oud gedienden is weergegeven wat STABU voor hen persoonlijk en voor de branche in het algemeen betekent in het kader van 30 jaar STABU. Verder is aandacht besteed aan het vernieuwingsakkoord bouw van de Regieraad Bouw en het instrument PIM om daarop in te spelen. Ook is ingegaan op de komende ingrijpende wijzigingen in het hoofdstuk Schilderwerk. De Bond van Nederlandse Bestekdeskundigen (BNB) in de vorm van auteur ir. S.W. Wierda wijdde de rubriek in kort bestek aan deelbestekken, nevenbestekken en coördinatie. In de rubriek Onder Ede is auteur mr. R.C.J. Cremers ingegaan op de nieuwe aanbestedingswet. In de rubriek uit de praktijk van ACA B&U is door mr. A.P.C.F. Doggen de stand van zaken op het gebied van elektronisch veilen op een rijtje gezet. Tenslotte is gememoreerd aan het overlijden van Hendrik Luyten en Henk Punter. Het STABU-bulletin heeft een oplage van 7000 en is verspreid onder de licentiehouders van STABU, fabrikanten met productspecificaties in het STABU-bestand, project- en werkgroepleden, leden van de Bond van Nederlandse Architecten, leden van Aedes koepel voor woningcorporaties, leden van de Vereniging Nederlandse Gemeenten, leden van de Orde van Nederlandse Raadgevend Ingenieurs, leden Kring van Ondersteuners en alle overige geïnteresseerden. Het STABU-bulletin is ook op de website van STABU te lezen. Producten en diensten 19

Projecten nationaal en internationaal IV