Samenvatting Regio in beeld 2016 West-Brabant
Samenvatting Aantal banen neemt toe, echter niet in collectieve sector In West-Brabant groeit het aantal banen van werknemers (voltijd en deeltijd) t in 2016 en 2017 met respectievelijk 1% en 0,7% tot 315.500 eind 2017. Tijdens de voorbije crisisjaren hebben structurele ontwikkelingen op de arbeidsmarkt plaatsgevonden. Ov. zakelijke diensten Zorg en welzijn Industrie Detailhandel Groothandel Vervoer en opslag Openbaar bestuur Spec. zakelijke diensten Onderwijs Bouwnijverheid Horeca Overige diensten Financiële diensten Landbouw ICT Grote sectoren in West-Brabant zijn overige zakelijke diensten, zorg & welzijn, industrie en detailhandel. De werkgelegenheid groeit in de meeste sectoren. Grote groeiers zijn overige zakelijke diensten, bouwnijverheid en groothandel. Werkgelegenheidskrimp is er in industrie, financiële diensten en landbouw. Deze laatste twee sectoren zijn betrekkelijk klein van omvang. Ook krimpt de werkgelegenheid in zorg & welzijn en onderwijs. Landelijk groeit het aantal banen in Nederland iets sterker dan in West-Brabant. 0 20.000 40.000 60.000 Aantal banen, 2017 Trends in de ontwikkeling van de werkgelegenheid Een aantal trends speelt een rol op de arbeidsmarkt zoals flexibilisering, toename van het aantal zelfstandigen, vergrijzing en veranderingen in kwalificaties van functies. De leeftijdsopbouw van werknemers is een relevant gegeven. Door vergrijzing en verhoging van de pensioenleeftijd neemt de participatie van ouderen toe. Een hoog aandeel 50-plussers betekent dat er meer vervangingsvraag te verwachten is. Voor de groep 60-plussers speelt dat binnen afzienbare tijd. Onderwijs en openbaar bestuur zijn sectoren met een hoog aandeel oudere werknemers. In absolute aantallen zijn er veel 50- plussers in zorg & welzijn werkzaam, en juist weinig in horeca, detailhandel en uitzendbedrijven. Landbouw Overige diensten Spec. zakelijke diensten Bouwnijverheid ICT Horeca Financiële diensten Groothandel Detailhandel Onderwijs Ov. zakelijke diensten Zorg en welzijn Vervoer en opslag Industrie Openbaar bestuur Totaal Door de voortzetting van de flexibiliseringstrend neemt het aantal banen van zelfstandigen sneller toe dan het aantal werknemers. In totaal zijn er in West-Brabant bijna 54.000 zelfstandigen. Sectoren met een groot aandeel zelfstandigen zijn de landbouw, overige diensten, veel vormen van zakelijke diensten en bouwnijverheid. In de landbouw werken traditioneel veel zelfstandigen, maar de economische ruimte voor toetreders lijkt beperkt. In bijvoorbeeld de bouwnijverheid is de afgelopen jaren het aantal zelfstandigen wel fors gegroeid. 0% 25% 50% 75% Aandeel zelfstandigen, 2013-2014 Bron: CBS, bewerking ROA Regio in beeld 2016 Samenvatting West-Brabant 1
Aantal vacatures neemt toe In 2015 en 2016 neemt het aantal ontstane vacatures toe. De toename van vacatures vindt in vrijwel alle sectoren plaats. Uitzonderingen zijn financiële diensten, openbaar bestuur en landbouw. In de sector zorg & welzijn is het aantal vacatures relatief het meest toegenomen. 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 In 2015/2016 zijn ruim 33.000 vacatures ontstaan. In 2012/2013 en 2013/2014 daalt het aantal ontstane vacatures. In de jaren daarna neemt het aantal ontstane vacatures weer toe. In 2015/2016 zijn er bijna 5.000 vacatures meer ontstaan dan in 2011/2012. UWV verwacht dat in 2016 en 2017 het aantal ontstane vacatures verder toeneemt. 10.000 5.000 0 11/12 12/13 13/14 14/15 15/16 Detailhandel Zorg en welzijn Groothandel Industrie Ov. zakelijke diensten Vervoer en opslag Spec. zakelijke diensten Horeca Bouwnijverheid Onderwijs ICT Openbaar bestuur Overige diensten Landbouw Financiële diensten De sector met de meeste vacatures in West- Brabant is detailhandel. In 2015/2016 ontstonden in deze sector ruim 7.000 vacatures. Voor laagopgeleiden ontstaan de meeste vacatures in detailhandel, vervoer & opslag, horeca en industrie. Voor middelbaar opgeleiden zijn er veel vacatures in zorg & welzijn, detailhandel, groothandel en industrie. Hoogopgeleiden vinden vooral veel vacatures in zorg & welzijn, zakelijke diensten en onderwijs. 0 2.000 4.000 6.000 8.000 Ontstane vacatures, 2015/2016 Top 10 openstaande vacatures naar beroep 1 Vrachtwagenchauffeurs 2 Elektriciens en elektronicamonteurs 3 Transportplanners en logistiek medewerkers 4 Machinemonteurs 5 Callcentermedewerkers outbound en overige verkopers 6 Software- en applicatieontwikkelaars 7 Hulpkrachten bouw en industrie 8 Laders, lossers en vakkenvullers 9 Loodgieters en pijpfitters 10 Metaalbewerkers en constructiewerkers In de tabel is te zien voor welke tien beroepen gemiddeld de meeste vacatures op werk.nl openstonden, gedurende de eerste helft van 2016. In West-Brabant was de vraag naar vrachtwagenchauffeurs het grootst. Deze vacatures waren niet alleen uit de sector vervoer & opslag afkomstig, maar ook uit sectoren zoals de groot- en detailhandel en industrie. Voor ICT-beroepen wordt in de periode 2015-2020 de grootste uitbreidingsvraag voorzien. Regio in beeld 2016 Samenvatting West-Brabant 2
Aantal nieuwe WW-uitkeringen daalt Aan de instroom in de WW is te zien dat het beroep op de WW terugloopt. In de eerste helft van 2016 werden minder nieuwe WW-uitkeringen verstrekt dan in dezelfde periode vorig jaar. De daling in West- Brabant was sterker dan gemiddeld in Nederland. Werkendam Woudrichem Aalburg Drim m elen Ge ertruidenberg M oerdijk Oosterhout Steenbergen Halderberge Etten-Leur Breda Bergen op Zoom Roosendaal Rucphen Zundert Woensdrecht Instroom WW jan t/m juni 2016 naar beroepsgroep 1 Hulpkrachten bouw en industrie 2 Laders, lossers en vakkenvullers 3 Verkoopmedewerkers detailhandel 4 Receptionisten en telefonisten 5 Callcentermedewerkers outbound en overige verkopers 6 Schoonmakers 7 Secretaresses 8 Verzorgenden 9 Boekhoudkundig medewerkers 10 Transportplanners en logistiek medewerkers In de tabel is de top tien van beroepen weergegeven met de hoogste instroom in de WW. Het gaat vooral om technisch personeel zoals hulpkrachten bouw & industrie. Ook administratief personeel stroomt vaak de WW in, zoals receptionisten, secretaresses en boekhoudkundig medewerkers. Beroepen in techniek en logistiek zijn conjunctuurgevoelig en daar trekt momenteel de markt aan. Op termijn blijven deze functies kansrijk. Voor administratief personeel geldt dat er op termijn functies verdwijnen door digitalisering. West-Brabant Aantal Aandeel Aantal Wajong 7.830 Geslacht Man 4.220 54% Vrouw 3.610 46% Leeftijd <25 jaar 2.100 27% 25-35 jaar 2.610 33% 35-45 jaar 1.280 16% 45-55 jaar 1.130 14% 55 jaar of ouder 700 9% Wajong-percentage 1,8% In West-Brabant zijn er 7.800 Wajongers. Het merendeel is man en jonger dan 35 jaar. Het aantal werkende Wajongers neemt toe, vooral bij reguliere werkgevers. Het aandeel werkende Wajongers daalt echter. Dit komt doordat het totale aantal Wajongers sneller steeg dan het aantal werkenden onder hen. Om Wajongers aan het werk te krijgen en houden blijven inspanningen en investeringen nodig in de vorm van bijvoorbeeld loondispensatie en jobcoaches. Factoren die arbeidsparticipatie bevorderen zijn een sterke sociale cohesie in de regio, sterke betrokkenheid van professionals en ouders en samenwerkingsbereidheid tussen diverse partijen. Regio in beeld 2016 Samenvatting West-Brabant 3
Gemiddelde arbeidsmarktspanning in West-Brabant De arbeidsmarkt in West-Brabant wordt minder ruim door een toename van openstaande vacatures en een afnemend aantal kortdurend werkzoekenden. Momenteel is er een gemiddelde arbeidsmarktspanning. Totaal ICT Commercieel Dienstverlenend Zorg en welzijn Transport en logistiek Openbaar bestuur Technisch Pedagogisch Agrarisch Economisch en admin. Managers Creatief en taalkundig zeer ruim ruim gem. krap zeer krap -4-3 -2-1 0 1 2 3 4 De spanning op de arbeidsmarkt in West- Brabant is ongeveer gelijk aan landelijk. Er zijn evenveel vacatures als werkzoekenden, een gemiddelde arbeidsmarktspanning. Over het algemeen is er een krappe arbeidsmarkt voor beroepen op wetenschappelijk niveau. Er is een krappe arbeidsmarkt voor ICTberoepen en juridische beroepen. Deze beroepen zijn vooral voor hoogopgeleiden. Voor technische beroepen lijken er geen grote knelpunten, maar dit beeld vertekent. Er zijn vooral in de techniek, maar ook in ICT en zorg, beroepen waar er knelpunten zijn. Het gaat hoofdzakelijk om beroepen op middelbaar, hoger en wetenschappelijk niveau. Beroepen op laag niveau laten sporadisch krapte zien, zoals bij kassamedewerkers, kelners, keukenhulpen en metaalbewerkers. Naar verwachting ontstaan de komende jaren voor werkgevers meer knelpunten in een brede range van technische beroepen. Ook gaan werkgevers knelpunten ervaren in het vinden van ICT-personeel, onderwijs, managementfuncties en op economisch gebied op hoog beroepsniveau. Voor administratieve, dienstverlenende en commerciële beroepen worden nauwelijks knelpunten verwacht. Scholing vergroot kansen Het volgen van opleidingen en cursussen kan de kansen op werk voor werkzoekenden vergroten. Het ministerie van SZW heeft daarvoor een pakket aan maatregelen vastgesteld zoals scholingsvouchers, Brug-WW en sectorplannen. Een verbeterde aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt is wenselijk. Opleiding Totaal Mbo 2/3 Totaal Mbo 4 Totaal Hbo Totaal Wo Totaal Arbeidsmarktperspectief Matig Matig Redelijk Goed Redelijk ROA heeft een inschatting gemaakt van de toekomstige arbeidsmarktperspectieven naar opleiding. Op totaalniveau zijn de toekomstperspectieven redelijk. De beste perspectieven zijn er voor wo ers en hbo ers opgeleid in techniek, onderwijs en landbouw/natuur. Voor zorgopleidingen op mbo niveau zijn de perspectieven minder gunstig. Kansen buiten de regio Werkzoekenden kunnen niet alleen hun kansen vergroten door te kijken naar alternatieve beroepen en het volgen van scholing. Zij kunnen, net als werkgevers, ook hun zoekgebied uitbreiden. West-Brabant heeft een negatief pendelsaldo, dat wil zeggen dat er minder mensen in West-Brabant komen werken dan dat er inwoners van West-Brabant elders werken. Waar werken inwoners van West-Brabant 5% 1% 7% 2% 5% West-Brabant Midden-Brabant Rijnmond Waar wonen werkenden in West-Brabant 6% 3% 1% 5% 3% West-Brabant Midden-Brabant Zeeland 79% Drechtsteden Gorinchem 82% Rijnmond Drechtsteden Overig Overig Bron: CBS, bewerking UWV Regio in beeld 2016 Samenvatting West-Brabant 4
Een deel van de werkenden in West-Brabant komt uit Midden-Brabant, Zeeland en Rijnmond. Omgekeerd werkt een deel van de inwoners van West-Brabant in regio s als Midden-Brabant en Rijnmond. Kansen voor werkzoekenden op het vinden van werk worden groter als ze ook buiten West-Brabant zoeken naar werk. Uitdagingen voor de toekomst De economische recessie van de afgelopen jaren heeft in West-Brabant gezorgd voor een ruime arbeidsmarkt. Nu de economie herstelt, trekt ook de arbeidsmarkt weer aan en is de arbeidsmarkt in West-Brabant inmiddels als gemiddeld te kenschetsen. De arbeidsmarkt van na de recessie is een andere dan die van voor de recessie en wordt complexer van aard. Ouderen, laagopgeleiden en arbeidsgehandicapten hebben moeite zich staande te houden in deze veranderende arbeidsmarkt. Vooral administratief personeel heeft minder kansen op werk. Daarnaast zijn er problemen in het aantrekken van personeel. In de regio West-Brabant werken de gemeenten, onderwijs, bedrijfsleven UWV, SBB, werkgevers- en werknemersorganisaties binnen het rpa samen aan het ontwikkelen van regionaal arbeidsmarktbeleid. Met de samenwerkende organisaties is een uitvoeringsprogramma opgezet waarbij, rekening houdend met de specifieke regionale arbeidsmarkt, zoveel mogelijk wordt aangesloten bij de landelijke en provinciale in gang gezette acties. Het uitvoeringsprogramma richt zich op een flexibele, vraaggerichte en inclusieve arbeidsmarkt en kent drie pijlers; flexibel, vraaggericht en inclusief. De drie pijlers zijn onderverdeeld in drie programmalijnen: - kiezen: voor beroepen van morgen op de lange termijn en kiezen voor de kansrijke sectoren op de korte termijn; - keren: aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt ; - werken: alle inzetten die leiden tot directe plaatsing op de arbeidsmarkt. Werkgeversdienstverlening in de vorm van het Werkgeversservicepunt West-Brabant is een belangrijke schakel in het netwerk van de arbeidsmarkt. De verbinding maken naar de arbeidsmarkt staat voorop bij het bemiddelen van werklozen naar werk en is van belang bij het ondersteunen van werkgevers met personele vraagstukken. De vraag van de werkgever staat centraal. Een belangrijk onderdeel hiervan is om ondernemers te faciliteren in het vinden van en werken met mensen uit de Participatiewet. In het Werkgeversservicepunt zetten de overheidspartijen Gemeenten, UWV en Sociale Werkvoorzieningsbedrijven zich gezamenlijk in op werkgeversbenadering. Het WSP West-Brabant is verdeeld in vier subregio s: - Werkgeversservicepunt Breda; - Werkgeversservicepunt WerkLink; - Werkgeversservicepunt Brabantse Wal; - Werkgeversservicepunt Hart van West-Brabant. West-Brabant maakt deel uit van het Techniekpact Zuid-West, waarbij samengewerkt wordt op de lijnen: kiezen, delen en werken. In de regio West-Brabant wordt ingezet op de economische topsectoren maintenance, logistiek en biobased economy. Eind 2015 is door het ministerie het sectorplan West-Brabant goedgekeurd, waarbij de regio 320 extra plaatsingen gaat realiseren in de techniek en de logistiek. Regio in beeld 2016 Samenvatting West-Brabant 5
Colofon Regio in Beeld Regio in Beeld is een jaarlijkse uitgave van UWV Auteur Willem van der Velde Inlichtingen arbeidsmarktinformatie@uwv.nl Redactieadres UWV Afdeling Arbeidsmarktinformatie en -advies Postbus 58285 1040 HG Amsterdam Eindredactie Suzanne IJzerman Roelof van der Velde Regio samenstelling De arbeidsmarktregio West-Brabant is het werkgebied van Werkplein Breda. De gemeenten Aalburg, Bergen op Zoom, Breda, Drimmelen, Etten-Leur, Geertruidenberg, Halderberge, Moerdijk, Oosterhout, Roosendaal, Rucphen, Steenbergen, Werkendam, Woensdrecht, Woudrichem en Zundert maken deel uit van deze arbeidsmarktregio. Disclaimer Meer informatie is te vinden op www.werk.nl/arbeidsmarktinformatie. Alles uit deze uitgave mag worden overgenomen, echter uitsluitend met bronvermelding. Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. UWV 2016 Regio in beeld 2016 Samenvatting West-Brabant 6
Einde rapport Regio in beeld 2016 Samenvatting West-Brabant 7