De alumni van Biologie vertellen Instituut Biologie Leiden
Bekijk je mogelijkheden op onze website www.studereninleiden.nl en vind je studie Van de afgestudeerde biologen die niet kiezen voor een promotietraject, komen de meeste terecht bij de overheid, in het bedrijfsleven, bij musea of in het onderwijs. Denk daarbij aan: * Medisch-biologische onderzoeksinstituten * Onderzoeksafdelingen van biotechnologische bedrijven * Groenbureaus, bijv. milieuadviesbureaus en natuurstichtingen * De groene afdelingen van gemeenten, provincies en ministeries, bijv. betrokken bij milieubeleid, duurzaamheid en natuurbeheer * Musea als Naturalis Als bioloog heb je geleerd om complexe problemen te analyseren en op te lossen. Bovendien blijken biologen als geen ander in staat om met mensen van andere vakgebieden samen te werken. INHOUD Studenten Biologie worden breed opgeleid. De combinatie van vakkennis en academische vaardigheden maakt hun aantrekkelijk voor werkgevers. Voor de latere beroepspraktijk biedt het feit dat biologen tijdens hun studie in aanraking komen met veel andere vakgebieden ook een belangrijk voordeel. Veel afgestudeerde biologen gaan verder in het wetenschappelijk onderzoek. Dit is niet verwonderlijk want de master Biologie is een echte onderzoeksmaster. Dit betekent dat studenten worden voorbereid op een beroepsomgeving waarin onderzoek en de resultaten daarvan een belangrijke rol spelen. Ook wanneer je niet als onderzoeker aan de slag wilt, heb je legio mogelijkheden. Biologen vind je overal. Als leidinggevende van een medische researchafdeling of als directeur van een natuurhistorisch museum. Allemaal hebben ze gemeen dat ze geïnteresseerd zijn in nieuwe ontwikkelingen, open staan voor andere inzichten en een grote mate van betrokkenheid hebben bij mens en maatschappij. wat gebeurt er op het instituut: www.ibl. leidenuniv.nl Check alumni bijeenkomst op www.luf.nl Deze brochure bevat bijdragen van een aantal Leidse Biologiestudenten die tussen 1995 en 2005 zijn afgestudeerd. Deze oud-studenten hebben kort voor of na hun afstuderen een baan gevonden en nadien carrière gemaakt. Hun verhalen geven een beeld van de mogelijkheden na het volgen van de studie Biologie.
Werken na je studie Welke kanten kan je allemaal op met je studie en wat voor banen horen daarbij? Bas Reichert Commercieel directeur en eigenaar van BaseClear Freek Vonk Promovendus biologie met Toptalentbeurs Carlijn Hoefnagels Senior organisatie assistent bij Motivation Office Support Aartjan te Velthuis Onderzoeker in opleiding bij het LUMC en de TU Delft Bart van Engeldorp Gastelaars Beleidsadviseur natuurstrategie bij Dunea Arjan Gittenberger Directeur Gimaris 1 Janneke van Gent Docent biologie Erasmus College en Grotius College Roeland Koelewijn Docent biologie bij het Ashram College Elles Lalieu Freelance wetenschapsjournalist voor onder meer Kennislink Juke Loman Projectleider en tekst schrijver bij Buro Kloeg
Profiel Een faculteit om te ontdekken De Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Universiteit Leiden wil excelleren in het onderzoek en onderwijs van haar disciplines, waaronder Biologie. De opleiding Biologie is een brede opleiding waarin zowel de studenten die geïnteresseerd zijn in moleculaire biologie als de studenten die gegrepen worden door biodiversiteit hun plek kunnen vinden. 2 Het bijzondere aan de Leidse opleiding is dat veel verschillende facetten van de biologie in één studie samen komen. Dit wordt mogelijk gemaakt door de samenwerking van het Instituut Biologie Leiden, het Centrum van Milieukunde Leiden en het nationale instituut voor biodiversiteit Naturalis, waar ook het Nationaal Herbarium een onderdeel van is. Daarnaast is er ook nog een stevige medische inbreng door de directe nabijheid van het Universitair Medisch Centrum Leiden. Het onderwijs kenmerkt zich door het feit dat het vrijwel volledig door onderzoekers wordt gegeven en er zeer korte lijnen tussen onderzoekers en studenten zijn. Al snel tijdens je studie raak je betrokken bij onderzoek dat gerekend mag worden tot de internationale top. Het fundamentele onderzoek van de betrokken instituten kent in bijna alle gevallen ook een praktische toepassing op het gebied van gezondheid, voedselproductie, duurzaamheid of biodiversiteit. Na een studie Biologie ligt de wereld voor je open. De combinatie van vakkennis en academische vaardigheden maakt afgestudeerden aantrekkelijk voor veel werkgevers. Je vindt biologen dan ook overal. In toenemende mate creëren biologen ook hun eigen werkgelegenheid door zelf een bedrijf te starten. Dit kan variëren van een bedrijf gericht op de ontwikkeling van medicijnen op basis van natuurstoffen tot een milieu-adviesbureau. In dit boekje lees je de verhalen van een aantal Biologie- alumni en hun carrièrepaden tot nu toe.
Biologie, wat kun je er mee? Afgestudeerde Biologie-ers vertellen Deze brochure bevat een aantal bijdragen van Biologie-studenten die tussen 1995 en 2005 zijn afgestudeerd. Deze oud-studenten hebben kort voor of na hun afstuderen een baan gevonden en nadien carrière gemaakt. Wat kun je nu eigenlijk worden als bioloog? is een vraag die veel gesteld wordt en die niet zomaar te beantwoorden is. Je hebt namelijk een scala aan mogelijkheden. De opleiding Biologie aan de Universiteit Leiden is een brede studie. Je kunt het leven bestuderen op celniveau tot aan het niveau van hele ecosystemen. Je kunt je specialiseren in het doen van onderzoek, maar een studie Biologie in Leiden biedt ook nog vele andere mogelijkheden. Om hier meer inzicht in te geven, laten we in deze brochure een aantal oud-biologiestudenten aan het woord. Waar zijn deze studenten nu werkzaam en voor welke carrière hebben zij gekozen? Lees er meer over in deze brochure en ontdek de vele mogelijkheden die je hebt na je studie Biologie aan de Universiteit Leiden! 3 Studieadviseur Biologie Leiden, 2011
Bas Reichert Commercieel directeur en eigenaar van BaseClear 4 Ik studeerde Biologie in Leiden van 1987 tot 1993. Ik koos voor de richting Biochemie en specialiseerde me in Moleculaire Biologie. Daarna ben ik direct met mijn eigen bedrijf begonnen.
BaseClear is een service laboratorium, gespecialiseerd in DNA onderzoek. DNA is de bouwsteen van het leven en zit in planten, bacteriën, mensen, en dieren. De volgorde van de bouwstenen van het DNA bepaalt de genetische informatie. Deze volgorde kunnen we vaststellen door DNA sequencing. Onze klanten zijn onder meer industriële bedrijven als Unilever en Akzo, biotechbedrijven, universiteiten en ziekenhuizen in Europa. We doen DNA tests voor onder meer kwaliteitscontrole, forensisch onderzoek en vaderschapstests. Ook doen we dit ter ondersteuning van de Research & Development afdelingen van onze klanten. Met die informatie helpen we ze bijvoorbeeld de enzymen te verbeteren voor wasmiddelen, zodat de vlekken beter uit kleding worden verwijderd en geven we een tuinder ideeën hoe hij zijn tomaten nog smakelijker kan krijgen. In Europa hebben we niet veel concurrentie, behalve van de klant zelf, die het onderzoek ook in house zou kunnen uitvoeren. Toch is het interessant de DNA tests aan ons uit te besteden, want we hebben veel ervaring en de beste machines. Die ervaring, service en kwaliteit zijn uniek. Ik koos voor Moleculaire Biologie, omdat je daarmee ook terecht kunt bij commerciële bedrijven in de biochemie. Vooral het praktische en het werk in een laboratorium trokken me. In mijn tijd was er nog geen opleiding Life Science & Technology, anders had ik dat gekozen. Ook werd je niet voorbereid op het ondernemersschap, ik heb alles zelf moeten uitvinden. Nu word je dat wel, je kunt vakken in Science Based Business volgen. Ik vond de universiteit erg schools, ik had gehoopt op meer vrijheid. Ook vond ik de vakken over het dierenrijk in het eerste jaar niet zo interessant. Ik wilde aan de slag met biochemie, maar moest geduld hebben. Later kwam het goed en kon ik meer mijn eigen keuzes maken. Biologie is een echte 9 tot 5-studie met s ochtends colleges en s middags practica. Anders dan bijvoorbeeld rechten, waarbij je zelf je tijd kunt indelen. Het was goed naar colleges te gaan, want het was lastig alleen uit de boeken te leren. Ook de practica waren een must. Ik heb veel plezier gehad in mijn studententijd en had een leuke vriendenclub. Ik was geen lid van de studentenvereniging, meestal zoeken biologen de gezelligheid binnen hun eigen groep. Tijdens de stages leer je pas echt wat het vak inhoudt. Ik koos er bewust voor deze ook buiten de universiteit te doen. Bij TNO werkte ik op het gebied van milieutechnologie. Dat was interessant, al had het niet direct met DNA te maken. Ook heb ik een korte beschouwende stage gedaan over hoe mensen tegen biotechnologie aankijken, dat was toen een hot item. Het idee van een eigen bedrijf voor DNA onderzoek ontstond al tijdens mijn opleiding. Bij TNO had ik gezien dat er labtesten werden uitbesteed en daar zag ik brood in. Automatische systemen voor DNA sequensen waren in opkomst en bedrijven kregen steeds meer de behoefte DNA in kaart te brengen. Alles deed vermoeden dat er markt was voor het idee. Het was een moeizame start, we moesten bedrijven overtuigen van onze kwaliteiten. Nu hebben we 35 mensen in dienst en een hele goede naam. Als commercieel directeur ben ik vooral bezig met de commerciële en technische kant en met de lange termijn strategie. Ik haal veel energie uit het behalen van een nieuwe deal. Als de klant na veel gesprekken en offertes uiteindelijk ja zegt, dan inspireert dat enorm. Je kunt als ondernemer goed al je ideeën kwijt in je eigen bedrijf en daarbij heb je alle vrijheid. 5
Carlijn Hoefnagels Senior organisatie assistent bij Motivation Office Support 6 Mijn master in Science Based Business voor de opleiding Biologie haalde ik in 2007. Omdat ik wist dat ik het bedrijfsleven in wilde, heb ik daarnaast vakken in communicatie en management gevolgd. Tot nu toe is mijn loopbaan afwisselend. Ik werk niet meer in de biologie.
Motivation Office Support werkt voor ruim 30 stichtingen en beroepsverenigingen die zelf geen backoffice hebben. De vrijwilligers van deze organisaties hebben vaak weinig tijd en besteden daarom ondersteunende werkzaamheden uit. Wij fungeren als secretariaat, doen hun administratie, organiseren activiteiten en beheren hun websites. Ook nemen we managementtaken over van de bestuursleden en geven we strategisch bestuursadvies. Op de universiteit had ik eindelijk het gevoel te worden uitgedaagd. Ik vond het een boeiende studie en de gepassioneerde docenten wisten hun enthousiasme voor de natuur goed over te brengen. Achteraf zie ik dat ik veel meer kan dan ik van te voren had gedacht. Mijn afstudeeronderzoek ging over het stressgedrag van zebravissen. Ik heb ze een tijd lang geobserveerd. De vraag was of ze model kunnen staan voor psychologische stoornissen bij mensen. Onderzoek vond ik niet interessant op de universiteit, liever koos ik de zakelijke kant en het werken met mensen. Daarom ben ik afgestudeerd in de master Science Based Business. Tijdens de bedrijfskundige vakken en bij projectmanagement wordt duidelijk welke link science heeft met het bedrijfsleven en wat je daar kunt gaan doen. Mijn stage deed ik bij Crucell, daar ontwikkelen ze vaccins. Op de afdeling Personeelszaken heb ik een procedurehandboek ontwikkeld en de processen geoptimaliseerd. Ook organiseerde ik onze deelname aan het Bio Career Event. Organiseren ligt me goed. In het derde jaar van mijn studie zat ik in het bestuur van de studievereniging, de Leidse Biologenclub. We organiseerden activiteiten, borrels en bijeenkomsten en we nodigden sprekers uit om te vertellen over een actueel onderwerp in de biologie. In een bestuur leer je goed te werken in een team en je krijgt veel verantwoordelijkheid. Ik heb in dat jaar veel vrienden gemaakt en zie ze nog regelmatig. Met een studie Biologie kun je alle kanten op. Het is een echte bètaopleiding, waarbij je snel verbanden leert leggen en conclusies trekken. Je oefent jezelf continue in analytisch denken. Een carrière als bioloog, onderzoeker of docent is niet persé een logische keuze. Ik heb een poosje gewerkt bij een IT-bedrijf, maar dat bleek niets voor mij. Daarna werkte ik bij Lab Support voor de werving en selectie van laboratoriumpersoneel. Mijn achtergrond in de biologie was daarbij handig. Ik zocht de beste kandidaat bij vacatures van bedrijven. Tegenwoordig werk ik bij Motivation Office Support. Een prettig bedrijf met hartelijke mensen. Sfeer vind ik belangrijk. Je bent tenslotte de hele dag op kantoor, dan moet het ook goed voelen om daar te zijn. Ik krijg hier veel verantwoordelijkheid en volop kansen me te ontwikkelen. Nu houd ik me vooral bezig met de ondersteuning van de verenigingen in ons secretariaat en het organiseren van evenementen en bijeenkomsten. Ik moet de hele dag schakelen en meerdere dingen tegelijk doen. In mijn opleiding heb ik geleerd te kijken hoe processen beter kunnen en het overzicht te houden bij projecten. Dat is praktisch in mijn werk. Later wil ik me meer richten op de managementkant en onze klanten advies geven op strategisch niveau. Om dit straks goed te kunnen doen, volg ik naast mijn werk een hbo managementopleiding. Een dienstverlenende functie past goed bij mij, ik ben graag de spin in het web die alles regelt. Als ik een evenement heb georganiseerd en alles loopt op rolletjes en iedereen is tevreden, dan heb ik een topdag. 7
Aartjan te Velthuis Onderzoeker in opleiding bij het LUMC en de TU Delft 8 Ik heb hbo Biochemie gedaan (2001-2005) en daarnaast Biologie aan de universiteit. In 2007 studeerde ik af met een master Moleculaire Biologie. Met een NWO Toptalentbeurs van 180.000 euro kon ik mijn eigen promotieonderzoek naar het SARS-coronavirus opzetten.
Het LUMC is een centrum van medische vernieuwing. Naast het verzorgen van zieken heeft het als doel de patiëntenzorg te verbeteren door wetenschappelijk onderzoek. Medici, zorgverleners en onderzoekers worden hier opgeleid om daaraan hun bijdrage te kunnen leveren. Het LUMC is gespecialiseerd in complexe medische vraagstukken waar geen pasklare antwoorden op zijn. Bij de TU Delft staat ook de kennis centraal. Deze wordt overgebracht aan studenten en vergaard middels onderzoek door professoren en studenten. Het was nog niemand gelukt uit te vinden hoe het hoofdenzym werkte, dat zorgt voor de vermenigvuldiging van het genoom van het dodelijke SARS coronavirus. Omdat ik zo goed mogelijk heb proberen na te doen hoe het virus dit eiwit maakt, is het me wel gelukt. Daarna heb ik gekeken hoe dit enzym van invloed kan zijn op het muteren van het virus en ben ik een stof gaan zoeken die dat proces kon stoppen om het virus te remmen in zijn groei. Ook dat is gelukt. Als er weer een soortgelijke virusepidemie komt, dan hebben we een betere uitgangspositie om zo snel mogelijk een medicijn te ontwikkelen. Helaas duurt het dan om commerciële redenen en door veiligheidsregels nog lang voor het op de markt komt. De meeste onderzoeken doe ik alleen. We staan wel met verschillende onderzoekers in hetzelfde lab en geven elkaar ideeën. Als ik in de trein zit, probeer ik nieuwe proeven te bedenken die me verder kunnen brengen in het onderzoek. Na bijna 4 jaar onderzoek ben ik bijna klaar met promoveren en ga ik een boek schrijven over mijn onderzoeksresultaten. Dat moet ik verdedigen tegenover een commissie van professoren. Na mijn promotie ga ik in Oxford een soortgelijk onderzoek doen, maar dan voor het griepvirus. De studie heeft me een breed beeld gegeven van alles wat leeft en van de relatie tussen organismen. Moleculaire biologie en biofysica vond ik al snel interessant, in mijn werk ben ik bezig op het snijvlak van deze twee gebieden. Zo kijk ik bijvoorbeeld hoe een enkele enzym beweegt en hoe snel hij dat doet. Later tijdens de opleiding kwam de fascinatie voor virussen en hun gastheren. Naast mijn studie was ik altijd fanatiek met atletiek. Zo kon ik me ontspannen en leuke mensen ontmoeten buiten mijn studiekring. Op het hbo kreeg ik verschillende soorten vakken in de week, terwijl ik op de universiteit enkele weken achtereen bezig was met hetzelfde onderwerp. Door die blokken kreeg ik een beter beeld van hetgeen ik aan het leren was. Ik had in eerste instantie een hbo-opleiding gekozen, omdat ik op topniveau schaatste en een studie ernaast wilde doen. Toen de schaatscarrière mis liep door blessures, besloot ik de universitaire studie ernaast te doen. Het hbo was meer gericht op het klinische aspect van de biologie en verschilde veel van de universitaire opleiding Biologie. De opleidingen hebben me een flinke basiskennis gegeven, deze heb ik nodig tijdens het onderzoek om de processen te begrijpen. Het meest boeiend vind ik dat ik met materie werk die niet met het blote oog te zien is. Ik moet de processen die zich afspelen in een enzym afleiden van bepaalde reacties en me er dan een voorstelling van proberen te maken, die testen en van meer details voorzien. Als plotseling de puzzelstukjes in elkaar vallen, zie ik dingen die nog nooit iemand eerder heeft gezien; dat is altijd een mooi moment. Vaak komt dan nog het moeilijkste: hoe leg ik mijn ontdekking eenvoudig uit aan anderen? 9
Janneke van Gent Docent biologie bij het Erasmus College en Grotius College Het Erasmus College in Zoetermeer is een Daltonschool. Hier krijgen leerlingen de kans om sommige opdrachten zelfstandig te doen, op een door henzelf gekozen moment en in hun eigen tempo. Op deze scholengemeenschap is een mavo, havo en vwo. Ik geef ook les op het Grotius College in Delft. Dat is een school waar tweetalig onderwijs wordt gegeven. Sommige lessen geef ik er in het Engels, andere gewoon in het Nederlands. 10 Normaal gesproken doe je bij een master Biologie twee jaar onderzoek, maar als je de educatieve master kiest, doe je één jaar onderzoek en het tweede jaar volg je de docentenopleiding. Bij het ICLON (Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Nascholing) wordt van je verwacht dat je naast je studie direct ervaring opdoet als docent. Ik mocht beginnen bij het Erasmus College met lesgeven aan de onderbouw. Als je begint met de lerarenopleiding moet je behoorlijk omschakelen, want je wordt op de universiteit vooral opgeleid om wetenschappelijk onderzoek te doen. Op het lesgeven aan jongeren ben je nog helemaal niet voorbereid en je hebt in het begin geen idee hoe je een groep moet managen. Een klas is constant op zoek naar grenzen; wat mag wel en wat mag niet. Als startende docent moet je daarmee leren omgaan en dat kan alleen in de praktijk. Je moet eerst uitvinden waar je eigen grenzen liggen voordat je deze duidelijk kunt maken aan een klas. Het klankbord dat je met de andere studenten bij het ICLON vormt, is erg prettig. Daar hoor je dat je niet de enige bent die tegen bepaalde problemen aan loopt en dat iedereen zijn weg moet vinden in dit vak. Ook worden er didactische en pedagogische vakken gegeven. Je krijgt doceertechnieken en vaardigheden voor groepsmanagement aangereikt. Dat biedt wel houvast, maar de praktijkervaring vond ik het belangrijkste. Het duurt zeker vijf jaar tot je de ontspanning vindt in het lesgeven. In die tijd bouw je steeds meer een band op met de leerlingen. Op een gegeven moment ben je geen presentatie meer aan het geven, maar ben je met elkaar bezig. Als de lessen echt lekker lopen, ga ik met een goed gevoel naar huis. Dat spel van interactie met de leerlingen fascineert me het meest. Ook is het leuk als ze bijvoorbeeld opeens hun verhaal aan je kwijt willen, ookal heeft het helemaal niets met de les te maken. Ik denk dat ik die spontaniteit niet vind in een ander beroep. Eigenlijk was de studie Biologie mijn tweede keus, want ik wilde naar de theaterschool. In het jaar na de middelbare school deed ik een parttime opleiding ter voorbereiding, maar toen bleek dat ik het toch niet leuk genoeg vond. Ik koos voor Biologie, dat is natuurlijk iets heel anders, maar uiteindelijk is het toch goed geweest. Ik heb een brede interesse waar de studie goed bij past. Met deze opleiding kun je veel kanten op. Het interessantst vind ik het ontdekken van de samenhang binnen systemen. Op chemisch en cellulair niveau, maar ook bij grote ecosystemen. Het is prachtig om uit te vinden hoe geniaal alles om je heen in elkaar zit. Dan denk ik echt wouw. Dat enthousiasme probeer ik over te dragen op mijn leerlingen.
Het laatste jaar van mijn master Biologie en Educatie deed ik bij het ICLON, om klaar te worden gestoomd voor een baan in het onderwijs. In dat jaar waagde ik de sprong in het diepe en begon ik met les geven op het Erasmus College. 11
Elles Lalieu Freelance wetenschapsjournalist voor Kennislink 12 Ik studeerde Biologie in Leiden van 2003 tot 2008. Ik heb gekozen voor een master Biologie en Communicatie en liep daarna stage als redacteur bij Kennislink. Daarna ben ik voor hun blijven werken op freelance basis.
Kennislink is een uitgave op internet van de Stichting Nationaal Centrum voor Wetenschap en Technologie (NCWT). Wetenschappelijke informatie van universiteiten en wetenschappelijke organisaties over bijvoorbeeld geschiedenis, biologie, natuurkunde of gezondheid wordt er op een heldere manier uitgelegd. Leerlingen in het voortgezet onderwijs gebruiken het in hun werkstukken en docenten bij het voorbereiden van hun lessen. Ook journalisten, beleidsmakers en algemeen geïnteresseerden bezoeken de website. Op de middelbare school was ik erg geïnteresseerd in huisdieren en ging daarom Dierwetenschappen studeren in Wageningen. Na een half jaar bleek dat het niet aansloot bij mijn verwachtingen en switchte ik naar Biologie. Daar was ik wel op mijn plaats. Het is een opleiding met veel practica, waarbij in het eerste jaar een groot deel van het planten- en dierenrijk aan bod komt. Dat vond ik interessant. Microbiologie en celbiologie vond ik minder boeiend. Ik koos voor de Universiteit Leiden omdat het redelijk dichtbij mijn huis was. Leiden vind ik een leuke stad om in te wonen en te studeren. Gemoedelijk en niet zo groot als Amsterdam. Het studeren op de universiteit was geen schok voor mij, het verschil met de middelbare school was niet groot. We hadden een hechte groep bij Biologie, waardoor ik het niet nodig vond me aan te sluiten bij een studentenvereniging. Ik heb er goede vrienden aan overgehouden. De studie Biologie geeft je de mogelijkheid je breed te ontwikkelen. Dat wilde ik ook graag en koos daarom voor een gevarieerd vakkenpakket, van evolutieleer en ecologie tot biomedische wetenschappen als pathologie en proefdierkunde. Dat geeft me nu een goede basis voor mijn werk als journalist. Omdat ik het bedrijfsleven in wilde en ik merkte dat ik schrijftalent had, heb ik voor de richting Biologie en Communicatie gekozen. Voor Kennislink schrijf ik ongeveer drie dagen per week. Ik heb de kennisgebieden biologie en gezondheid en bepaal zelf de onderwerpen waarover ik schrijf. Dat doe ik met behulp van de persberichten die we binnen krijgen. Als ik een item interessant vind, dan lees ik de publicatie of ik interview een deskundige en vervolgens schrijf ik er een artikel over. Soms gaat dat zo soepel, dan zit ik echt in de flow. Dat is heerlijk. Ik schrijf zowel nieuwsberichten als achtergrondartikelen en uitgebreide dossiers. Omdat de website is bedoeld voor een breed publiek, is het belangrijk dat ik de wetenschappelijke taal vertaal in een voor iedereen begrijpelijke tekst. Dat vind ik een leuk facet aan mijn werk. Ook vind ik het mooi om op een objectieve manier kennis over te brengen. Ik schrijf zo enthousiast mogelijk en probeer de lezer nieuwsgierig te maken. Ik krijg vaak leuke reacties van bijvoorbeeld leerlingen die meer willen weten over het onderwerp. Als freelance wetenschapsjournalist heb ik veel vrijheid. Ik kan mijn eigen tijd indelen en zelf bepalen of ik een opdracht wil doen. Ik vind het heerlijk dat ik thuis kan werken, daardoor kan ik ook regelmatig met mijn hond wandelen. Dat is natuurlijk goed voor hem, maar ook voor mij. In de buitenlucht kan ik even mijn werk op een rijtje zetten en er daarna weer fris tegenaan. Ik ben pas begonnen met het schrijven van een boek over de veroudering van mensen. Een nieuwe uitdaging, waar een uitgever al positief op heeft gereageerd. Het zou geweldig zijn als het straks werkelijk in de boekwinkels te koop is. 13
Freek Vonk Promovendus biologie met Toptalentbeurs 14 Door mijn fascinatie voor slangen ben ik Biologie gaan studeren (2002-2008). Mijn doctoraal ging over de evolutionaire biologie en met name de evolutie van de giftanden van slangen.
Wie gefascineerd is door alles wat leeft en wil weten hoe de natuur in elkaar steekt, zit goed bij de opleiding Biologie. Je leert alles over organismen, van slechts enkele moleculen groot tot reusachtige schepsels. Als wetenschapper bestudeer je ze en probeer je antwoorden te vinden op vragen. Na de studie kun je verder gaan met onderzoek en het doen van ontdekkingen die van belang zijn voor de wereld of kiezen voor een baan in het bedrijfsleven. Onder begeleiding van professor Michael Richardson, hoogleraar Intergratieve Zoölogie, doe ik mijn eigen onderzoek, gefinancierd met een Toptalentbeurs van het NWO. Ik bestudeer slangengif om te kijken op welke manier we ze kunnen gebruiken voor nieuwe medicijnen en ik onderzoek hoe slangengif zich evolueert. Toen ik hiermee begon op deze universiteit, was er hier nog niets op dit gebied, ondertussen zijn we toonaangevend in de wereld. Ik werk samen met mensen die allemaal hun eigen specialiteit hebben, bijvoorbeeld in genetica, evolutionaire biologie, moleculaire biologie en fysiologie. Slangengif bestaat uit verschillende stoffen, die we bijvoorbeeld kunnen gebruiken bij het behandelen van ziektes. In slangengif en ook in spinnengif en in het gif van veel andere dieren zijn nog miljoenen stoffen te ontdekken die ons verder kunnen helpen op medisch gebied. Voor mijn wetenschappelijk onderzoek verzamel ik gif van zo veel mogelijk slangen. Daarvoor reis ik de hele wereld over. Soms zoek ik een specifieke soort, omdat we weten dat de beet een bepaald symptoom geeft en zou kunnen werken als medicijn voor mensen die een soortgelijke reactie juist nodig hebben. Zo is er een gifstof waardoor je bloed zo dun wordt dat je dood bloedt. Als je daarvan een minimale hoeveelheid lokaal injecteert bij iemand met een bloedpropje, dan kan het bloedpropje oplossen. We onderzoeken nu een gif dat de groei en verspreiding van prostaatkankercellen zou kunnen stoppen. Elke dag is anders. Naast het onderzoeken in het laboratorium schrijf ik artikelen, columns en een boek voor National Geographic. Ik vraag beurzen aan voor de financiering van het onderzoek, bedenk proeven, experimenteer met gif en melk slangen. Bij Giel Beelen doe ik een dierenlokroepquiz en ik zit regelmatig bij De wereld draait door aan tafel. Voor mij is het geen werk maar een manier van leven. Ik ben helemaal gek op dieren, in het wild vind ik ze het allermooist. Als ik na lang zoeken een heel bijzondere soort vang, dan schreeuw ik het letterlijk uit van geluk. Het is geweldig steeds nieuwe dingen te ontdekken. Die nieuwsgierigheid drijft me enorm. Mijn fascinatie voor slangen was er al op mijn vijftiende. Thuis hield ik ze op mijn kamer en mijn moeder vond het goed, zolang ze maar niet giftig waren. Ik besloot uiteindelijk Biologie te gaan studeren, omdat mijn nieuwsgierigheid het won van de wens dieren beter te maken als dierenarts. De eerste tijd vond ik best lastig op de universiteit, omdat sommige vakken als wiskunde en statistiek niets te maken hadden met mijn interesse. Ik vond het dan ook belangrijker om met mijn slangen bezig te zijn dan de colleges te volgen. Ik heb wel doorgezet en alle tentamens gehaald. In het derde jaar mocht ik zelf vakken kiezen en stage lopen, toen werd het pas echt leuk. De basisprincipes van de biologie heb ik goed geleerd tijdens de opleiding, daarna heb ik me steeds verder gespecialiseerd. Biologie is een heel breed vak, waar je veel kanten mee op kunt. Het is vooral belangrijk je bij je studiekeuze te laten leiden door je passie, dan kom je absoluut goed terecht. 15
Bart van Engeldorp Gastelaars Beleidsadviseur natuurstrategie bij Dunea Ik heb hbo Milieukunde gestudeerd in Delft en deed daarna een master Biologie in Leiden (2002 2004). Ik ben afgestudeerd bij het Centrum voor Milieuwetenschappen, waar ik ook een poosje werkte als gastdocent. In die tijd startte ik ook bij Dunea als projectmedewerker. 16 Van 2001 tot 2006 studeerde ik Biologie in Leiden, met als hoofdvak Theoretische Ecologie. Daarna heb ik een jaar ICLON gedaan; de postdoctorale lerarenopleiding, met onder andere pedagogiek en didactiek. Tijdens mijn stage kon ik al beginnen bij het Ashram College.
Dunea maakt al 137 jaar drinkwater voor de regio Den Haag. Voor de waterwinning en zuivering gebruiken we de duinen. We zijn ook verantwoordelijk voor het beheer van het duingebied, zodat we nog lang kunnen profiteren van deze natuurlijke zuiveringsmethode. Ook willen we dat mensen hier kunnen wandelen en fietsen en genieten van de rust en de ruimte. Daarvoor leggen we paden aan en biedt het bezoekerscentrum informatie over recreatie en natuur. Om drinkwater te maken voor de regio, brengen we rivierwater naar de duinen dat we eerst zuiveren van fosfaten en onzuiverheden, die anders het duingebied zouden vervuilen. Dit voorgezuiverde rivierwater wordt vervolgens gefilterd door het duinzand en daarna via drains naar boven gehaald en nagezuiverd. Er komen geen chemicaliën aan te pas, het drinkwater komt via een natuurlijke manier tot stand. Deze wijze van waterzuivering is heel eenvoudig en bovendien stabieler en veiliger dan met chemicaliën. Met een vader als duinwachter en mijn enorme interesse in de natuur was de hbo opleiding Milieukunde voor mij vanzelfsprekend. Het gaat over het effect van de mens op haar omgeving. Hoe vind je de balans tussen de maatschappij en het behoud en beheer van de natuur. Wat ik daar heb geleerd gebruik ik nu veel in mijn werk. Na het hbo wilde ik verder studeren. De gezellige sfeer in Leiden, de docenten en de programma s van de universiteit spraken me aan. Als hbo-instroomstudent volgde ik het eerste half jaar vakken om op een aantal onderwerpen te worden bijgespijkerd. Ik vond het hbo over het algemeen moeilijker, want daar was meer studiedruk en je moest verschillende projecten tegelijk doen. Het was praktijkgericht, je werd goed voorbereid op de arbeidsmarkt. Op de universiteit moet je er vaak zelf voor waken dat je ook naar het bedrijfsleven kijkt en niet alleen naar de onderzoekskant. Het gaat daar meer om wetenschap en het verbanden leggen. Ik heb er een andere manier van denken geleerd wat me helpt in het sturen van complexe processen. Als je een brede interesse hebt, dan is Biologie een interessante opleiding. Je bent bezig met je eigen leefomgeving; met de natuur in Nederland en daarbuiten, met dieren en planten. Je kunt er onderzoek naar gaan doen, maar ook kun je op het gebied van natuur werken bij organisaties in het bedrijfsleven. Bij de sector Natuur en Onderzoek werk ik op de afdeling Duinstrategie. We doen onderzoek en geven advies aan de afdeling duinbeheer over natuurbeheer en recreatie. In het beheerplan schetsen we welke projecten we willen doen en waarom. Ook lobby ik met bestuurders in de regio, die bijvoorbeeld bezig zijn met bestemmingsplannen of kustversterkingprojecten. Zo probeer ik onze natuur- en waterwingebieden te waarborgen. Op het gebied van recreatie treed ik op als adviseur. Dat varieert van visie tot en met realisatie en kan gaan over het meubilair in het gebied, de informatiepanelen of de inrichting van het bezoekerscentrum. We ontvangen ongeveer één miljoen bezoekers per jaar, die willen we zo veel mogelijk tegemoet komen. Het is elke keer weer boeiend om een project te realiseren. Als ik de duinen in ga en zie hoe het is geworden, dan geeft dat me een trots gevoel. Ik vind het heel bijzonder dat ik in dit prachtige gebied, waar ik als kind al vaak en graag kwam, mag werken en er mijn eigen ideeën op mag loslaten. 17