Onderwerp: prijsstijgingen / afschaffing trajectkaarten en sterabonnementen.

Ing. 2013 PS2013-22 2013-0040 PS24/4 Onderwerp: prijsstijgingen / afschaffing trajectkaarten en sterabonnementen. Geachte leden van de Statencie Mobiliteit, Innovatie en Economie, Tijdens uw vergadering op 6 februari j.l. heb ik u namens het ROCOV Gelderland Stadsregio geïnformeerd over de zeer forse prijsstijgingen n.a.v. het afschaffen van de papieren trajectkaarten en (regio)sterabonnementen in de provincie Gelderland. Mede n.a.v. de ontvangen reacties, zowel rechtstreeks als via het landelijke OV loket, van gedupeerde reizigers doe ik u onderstaand en middels vier bijlagen nadere informatie over de situatie toekomen. Wat is namelijk het geval? Tot 1 januari 2013 bestonden er papieren trajectkaarten ( Syntus) en regio-sterabonnementen (alle vervoerders). Met een trajectkaart kon de reiziger dagelijks van zijn woonadres naar zijn bestemming reizen tegen een vast bedrag per maand binnen de concessie van Syntus. Met een (regio) sterabonnement kon de reiziger onbeperkt reizen binnen een bepaald (ster)gebied over grenzen van concessies heen en dus met meerdere vervoerders. Ondanks het gegeven dat o.a. vervoerder Syntus in zijn ( eerste) adviesaanvraag van 1 oktober 2012 voorstelde om deze kaarten nog zeker tot medio 2013 te handhaven, heeft het College van Gedeputeerde Staten besloten om per 1 januari 2013 deze papieren abonnementen niet meer te accepteren en de vervoerders verzocht met producten te komen voor plaatsing op de OV chipkaart. In onze adviezen aan de vervoerders Arriva, Hermes, Connexxion en Syntus heeft het ROCOV aangegeven akkoord te kunnen gaan met afschaffing van deze kaartsoorten, op voorwaarde dat er een goed vervangend product voor plaatsing op de OV chipkaart voor terugkomt. Aan deze voorwaarde wordt absoluut niet voldaan, hetgeen ook is gebleken uit de vele ontvangen reacties, zowel provinciaal als landelijk. De vervoerders zijn met twee vervangende abonnementsvormen gekomen, nl. Altijd Veluwe Vrij (Syntus), Altijd Achterhoek en Rivierenland Vrij (Arriva) en Altijd Breng Vrij (Hermes) tegen een vast bedrag per maand c.q. jaar alsmede Altijd korting Scholier (vast 16,50 per maand + 55% korting (Arriva en Syntus) en 40% korting (Breng). Op de vraag aan de vervoerders hoe men aan deze opzet is gekomen, werd geantwoord: we hadden geen inzicht in de reisbewegingen en denken dat dit de oplossing is! Dit roept de vraag op of verkochte abonnementen niet geregistreerd worden en OV chipkaart reizen niet bijgehouden worden. Uit het bijgaande overzicht, door ons opgesteld op basis van de op de websites van de vervoerders vermelde informatie en ontvangen signalen van reizigers, blijkt dat men producten heeft ontwikkeld,die niet aansluiten op de behoeften van de reizigers!! Zoals reeds aangegeven in onze bijdrage op 6 februari j.l. heeft het ROCOV begrip voor het gegeven, dat het overschakelen van zones op kilometers en verlagen van het

scholierenvoordeel tarief van 34 naar 20% extra kosten met zich mee zou brengen, maar dit mag in onze ogen niet leiden tot prijsstijgingen van 50 tot zelfs bijna 100%. Het overschakelen van zones op kilometers zou moeten leiden tot een eerlijker prijsverhouding, maar in de ontstane situatie vanaf januari zijn de korte reisafstanden extreem duur geworden t.o.v. het reizen op langere afstanden,met als gevolg dat in diverse situaties het reizen zelfs goedkoper is geworden! Daarbij komt dat men niet meer met een (regio)sterabonnement over concessiegrenzen met meerdere vervoerders kan reizen; hiervoor dient men bij elke vervoerder een eigen abonnement aan te schaffen. Wat in de papierenwereld zonder problemen kon, kan nu met een elektronische kaart niet meer! Zoals reeds op 6 februari j.l. gemeld, doen de huidige problemen zich vooral voor in de provincies Gelderland en Zuid Holland alsmede de stadsregio Arnhem Nijmegen. In diverse provincies en stadsregio s is men al eerder overgegaan tot het verchippen van de sterabonnementen, terwijl de overigen nog steeds de papieren abonnementen accepteren. Onder het motto gooi je oude schoenen niet weg, voordat je nieuwe hebt is dit in de visie van niet alleen het ROCOV Gelderland Stadsregio, maar van alle landelijke consumentenorganisaties en de gezamenlijke ROCOV s de juiste weg; in dit kader treft u bijgaand een brief van de genoemde organisaties, gericht aan de leden van de Tweede Kamer, aan, waarin een aantal aspecten rond de OV chipkaart onder de aandacht wordt gebracht. Tot slot willen wij u erop wijzen dat bij het beoordelen van het aantal reacties rekening gehouden moet worden dat slechts een bepaald percentage reizigers reageert; bij het landelijke OV Loket zijn ruim 600 reacties binnengekomen, terwijl het ROCOV ook berichten van diverse scholengemeenschappen heeft ontvangen waarbij het om honderden scholieren gaat. Dit betreft nog slechts de reizigers met een maand abonnement, want de jaarabonnementhouders worden in de loop van dit jaar met deze kostenstijging geconfronteerd. Daarbij wijzen wij u er nadrukkelijk op dat de beslissing voor afschaffen op een zeer laat tijdstip is genomen, waardoor de reizigers (en het ROCOV) zijn overvallen. Gelet op het vorenstaande en de gegevens in de bijlagen doet het ROCOV nogmaals een dringend beroep op u om, in het belang van duizenden reizigers, zowel scholieren als forenzen, tot herinvoering van deze kaartsoorten te komen, totdat er een goed vervangend product op de OV chipkaart geladen kan worden! Arnhem, 27 februari 2013. Namens het bestuur van het ROCOV Gelderland Stadsregio, G.J. ( Ben ) Mouw Bijlagen : 4

Bijlage 1 Het door het ROCOV uitgevoerde onderzoek is onderverdeeld over de diverse concessiegebieden. Veluwe Uit eigen onderzoek op de drukste buslijnen van Syntus is het volgende naar voren gekomen: Scholieren met een sterabonnement zijn lopende van 2% tot zelfs 60% duurder uit, terwijl houders met een vml. 4 en 5 sterrenabonnement tot 20% goedkoper uit zijn. Scholieren met een trajectkaart zijn 2% tot zelfs 70% duurder uit, met daarnaast ook een kleine categorie die maximaal 16% goedkoper uit is. Forenzen met een sterabonnement zijn, lopende van 4% tot 80% duurder uit, terwijl er ook sprake is van maximaal 22% goedkoper. Forenzen met een trajectkaart zijn van 2% tot 70% duurder uit, met ook, op langere afstanden maximaal 26% goedkoper. Vaak zijn reiskosten hoger omdat in de plaats van bestemming overgestapt moet worden op een stadsbus die de reiziger naar school of werk brengt. Dit zijn extra kilometers met dus een hogere prijs. Voorbeelden: Forens: Loenen Apeldoorn, Stadhoudersmolen, prijs was 54, nu 70,00, dus 16,00 duurder c.q. een stijging met bijna 30%. Scholier: Heerde Apeldoorn, Waltersingel, prijs was 68, nu 102,00, dus 34,00 duurder in casu een stijging van 50%. Hoenderloo Apeldoorn Er zijn zeer veel klachten binnengekomen voor het traject Hoenderloo Apeldoorn, Syntus lijn 108. Het betreft leerlingen die voortgezet onderwijs bezoeken. Scholieren met een sterabonnement zijn lopende van 38% tot 68% duurder uit Scholieren met een trajectkaart zijn lopende van 45% tot 77% duurder uit. Voorbeelden, scholieren: Hoenderloo Apeldoorn, de Heemgaard Euro, was 48, nu 83, dus 35 duurder c.q. een stijging van 73%. Hoenderloo, Miggelenbergweg Apeldoorn, Hoornbeeck, was 47, nu 77, dus 30 duurder c.q. een stijging met 64%. Jacobus Fruytier scholengemeenschap Een school die op reformatorische grondslag door veel leerlingen (ca. 600) uit een groot deel van Gelderland bezocht wordt, een goed voorbeeld. Scholieren met een sterabonnement of trajectkaart zijn lopende van 2% tot 34% duurder uit, met een kleine categorie die tot 10% goedkoper uit is.

Voorbeelden, scholieren: Harskamp Apeldoorn, Jacobus Fruytier, Euro 93,00 of Euro 21,00 duurder of 29% meer Elspeet Apeldoorn, Jacobus Fruytier, Euro 85,00 of Euro 13,00 duurder of 18% meer

Achterhoek/Rivierenland Uit het klachten overzicht OV-loket: Scholier: Neede Doetinchem, Graafschap, was 75, nu 103, dus 28 duurder c.q. een stijging met 38%. Forens: Vorden Keijenborg, was 69, nu 86, dus 17 duurder in casu een stijging van 25%. Scholier, trein: Zetten/Andelst Tiel, was 75, nu 96, dus 21 duurder, betekent een stijging met 28%. Stadsregio Arnhem Nijmegen Concessiegrens Bij concessiegrens overschrijding tussen de concessies van de provincie Gelderland en de Stadsregio Arnhem Nijmegen en voor andere concessies die buiten Oost liggen gelden de regionale producten niet meer. Binnen het zone-systeem was dit wel het geval. Voor reizigers die met regionale kortingsproducten reizen betekent dit dat de korting niet geldig is in de naburige concessie wat tot extra verhoging van de reiskosten leidt. Voorbeelden: Forens: Apeldoorn Arnhem, Otis Reddingplein, was 151, nu 216, dus 65 duurder, een stijging met 43%. Noord Veluwe / Flevoland: Scholier: Zeewolde Nijkerk, Colaer, was 75, nu 99, dus 24 duurder c.q. een stijging met 32% Achterhoek / Twente: Scholier: Lichtenvoorde Hengelo(O), Lansinksweg, was 124, nu 161, dus 37 duurder in casu een stijging met 30%.

vergelijking 2011-2012-2013 naar Apeldoorn oud verschil stijging nieuw Veluwe Altijd Korting verschil stijging stijging vanuit... abonnement prijs 2011 prijs 2012 2011-2012 2011-2012 Altijd Vrij Scholier 2012-2013 2012-2013 2011-2013 Doetinchem* 5 sterren 1.115,00 1.217,20 102,20 9% 1.470,00 1.700,58 252,80 21% 32% Zelhem/Hengelo* 4 sterren 895,00 958,00 63,00 7% 1.470,00 1.452,63 512,00 53% 64% Wageningen 4 sterren 895,00 958,15 63,15 7% 1.070,00 1.307,28 111,85 12% 20% Bennekom 4 sterren 895,00 977,15 82,15 9% 1.070,00 1.202,97 92,85 10% 20% Ede 4sterren traject 849,00 910,10 61,10 7% 1.070,00 1.143,12 159,90 18% 26% Zutphen 3 sterren 672,00 734,10 62,10 9% 1.070,00 893,46 159,36 22% 33% Harskamp 3 sterren traject 638,00 697,40 59,40 9% 1.070,00 925,95 228,55 33% 45% Wekerom 3 sterren traject 638,00 910,10 272,10 43% 1.070,00 1.086,69 159,90 18% 68% Kootwijkerbroek 3 sterren traject 638,00 697,40 59,40 9% 1.070,00 932,79 235,39 34% 46% * Bij Doetinchem, Zelhem/Hengelo is de prijs Veluwe Altijd Vrij verhoogd met 400,00 omdat de leerlingen 1 dag in de week een vrij dagdeel hebben en dan met regulier openbaar vervoer naar huis gaan. berekening jaarprijs bij altijd korting scholier totaal kosten naar Apeldoorn vanuit... ritprijs ritprijs met 55% korting per dag aantal lesdagen per jaar abonnement altijd korting scholier Doetinchem 8,98 4,04 8,08 190 1.535,58 165,00 1.700,58 Zelhem/Hengelo 7,53 3,39 6,78 190 1.287,63 165,00 1.452,63 Wageningen 6,68 3,01 6,01 190 1.142,28 165,00 1.307,28 Bennekom 6,07 2,73 5,46 190 1.037,97 165,00 1.202,97 Ede 5,72 2,57 5,15 190 978,12 165,00 1.143,12 Zutphen 4,26 1,92 3,83 190 728,46 165,00 893,46 Harskamp 4,45 2,00 4,01 190 760,95 165,00 925,95 Wekerom 5,39 2,43 4,85 190 921,69 165,00 1.086,69 Kootwijkerbroek 4,49 2,02 4,04 190 767,79 165,00 932,79

Aan de Vaste commissie voor Infrastructuur en Milieu Postbus 20018 2500 EA Den Haag Betreft: concessiegrens- overschrijdende kwesties m.b.t. OV- chipkaart en tarieven Den Haag/Amersfoort, 22 februari 2013 Geachte dames, heren, Op 28 februari spreekt u met de Staatssecretaris over de OV- chipkaart. Voor de reizigers is op enkele punten sprake van verbetering, andere (soms al jaren slepende) knelpunten vragen nog om voortgang en er manifesteren zich ook nieuwe, urgente problemen. De consumentenorganisaties vragen om (betere) oplossingen op vier hoofdpunten: 1. Permanente structuur. OV- reizigers hebben last van het gebrek aan een gezamenlijke, concessiegrens- overschrijdende klantfocus van de betrokken partijen. Dat is ook de rode draad bij de verdere kwesties die wij in deze brief noemen. Het ontbreekt, zowel voor het spoorwegnet als voor het stads- en streekvervoer, aan een gezamenlijke tariefvisie die over concessiegrenzen heen reikt. De permanente structuur zou hiervoor de basis moeten bieden, evenals voor een betere betrokkenheid van de consumentenorganisaties bij deze en vergelijkbare kwesties. De consumentenorganisaties zijn echter ongerust over de trage voortgang. 2. Dubbel opstaptarief. Het is goed dat het dubbel opstaptarief verdwijnt, maar hiermee houden overstappende reizigers op langere afstanden nog altijd een grote kostenverhoging. Het valt niet uit te leggen dat het meest kostenverhogende effect van het reizen met meerdere vervoerders niet wordt opgelost. Wij pleiten voor één gezamenlijk tariefsysteem op het spoorwegnet (waarbinnen een zekere regionale prijsvariatie nog steeds mogelijk blijft). 3. Enkelvoudig in- en uitchecken. Wij vinden dat deze oplossing gerealiseerd moet zijn vóór het afschaffen van papieren kaartjes. Dit is overigens ook de bedoeling van een in uw Kamer aangenomen motie 1. De maatregel is in het belang van veel reizigers; voor diverse groepen mensen met een beperking (visueel, verstandelijk) is het zelfs een voorwaarde om zelfstandig te kunnen blijven reizen. Voor de consumentenorganisaties is enkelvoudig in- en uitchecken een van de eisen bij verdere decentralisatie van treindiensten. 4. Afschaffing nationaal stelsel sterabonnementen per 1-1- 2013. Diversiteit in decentraal tariefbeleid, gebrek aan samenwerking en ingrijpende veranderingen in abonnements- vormen leiden op tal van plaatsen tot zeer grote kostenstijgingen voor vaste klanten van het OV (individuele reizigers zowel als werkgevers). Deze schade moet snel worden 1 Kamerstuk 23645, nr. 509: motie- Van Gent, aangenomen op 5 juli 2012.

hersteld. Voor de korte termijn ligt herinvoering van het nationale stelsel van sterabonnementen, dat tot en met vorig jaar bestond, het meest voor de hand. Het belang van verbetering op bovengenoemde punten achten wij groot. Frequente en incidentele reizigers ondervinden nu nadelen in termen van kosten en reisgemak. Het OV wordt hiermee een minder aantrekkelijke modaliteit in de vervoerketen en daarmee een minder goed alternatief voor de auto. In het aanhangsel bij deze brief gaan wij nader op de bovengenoemde punten in. Wij zijn uiteraard graag bereid tot nadere toelichting. Met vriendelijke groet, G.H.N.L. van Woerkom, hoofddirecteur ANWB Arriën Kruyt, voorzitter Rover Mede namens: ANBO CG- Raad, Oogvereniging en Platform VG Consumentenbond CSO Fietsersbond LSVb Voorzittersoverleg Rocov s 2

Aanhangsel bij brief consumentenorganisaties over concessiegrens- overschrijdende kwesties m.b.t. OV- chipkaart en tarieven 1. Permanente structuur De urgentie om voor concessiegrens- overschrijdende kwesties te komen tot een gezamenlijke visie, een effectievere besluitvorming en meer reizigersfocus (met een betere betrokkenheid van de consumentenorganisaties) is evident. De hieronder genoemde vraagstukken onderstrepen dit stuk voor stuk. En er zijn ook nog andere knelpunten waarvoor hetzelfde geldt. Dit betreft een aantal vraagstukken waarvoor oplossingsrichtingen zijn aangegeven in de eindbeeldstudies, zoals issues op het gebied van toegankelijkheid en de verschillende, vaak naar elkaar verwijzende loketten van de diverse vervoerders en TLS. De consumentenorganisaties maken zich ongerust over de trage totstandkoming van een permanente samenwerkingsstructuur. Temeer omdat de overleg- en adviespositie van de consumentenorganisaties inzake concessiegrensoverschrijdende reizigersbelangen met betrekking tot OV- chipkaart en tarieven nu onduidelijk en zwak blijft. Wij hebben de indruk dat de uiteenlopende belangen en opvattingen van de vele betrokken partijen, ondanks de inspanningen van de heer Meijdam, een vlotte voortgang niet bevorderen. Daarmee komt bij ons de vraag op, hoeveel kans van slagen een op vrijwillige basis georganiseerde samenwerking van deze zelfde partijen zal kunnen hebben. De consumentenorganisaties hechten aan de gedecentraliseerde verantwoordelijkheid voor het regionaal openbaar vervoer. Wij willen die dan ook geen moment ter discussie stellen. Wel vereisen OV- brede reizigersbelangen met betrekking tot de OV- chipkaart, assortiment en tariefstructuur een eenduidige visie en een strakke regie. Als de betrokken partijen hiertoe onvoldoende bereid of in staat zijn, denken wij dat een verandering in verantwoordelijkheden en bevoegdheden op dit terrein onontkoombaar is. 2. Dubbel opstaptarief Het is verheugend dat het dubbel opstaptarief bij het overstappen tussen treinen van verschillende vervoerders is opgeheven. Wel blijven er voor de reiziger twee onbevredigende punten. a. Het probleem van de tariefknip tussen NS en regionaal spoor is voor de groep overstappers die een langere reis maakt (meer dan 100 km) hiermee niet opgelost. Voor een retour tussen bijvoorbeeld Coevorden en Schiphol betaalt de reiziger met de OV- chipkaart circa 10 euro meer (tweede klas, vol tarief) dan met het doorgaande papieren kaartje. Een retour Winschoten Den Haag is bijna 13 euro duurder en bij Arnhem Maastricht is het verschil nog groter. Dit wordt nu slechts verminderd met het dubbele opstaptarief ( 1,72, heen en terug, per wisseling van vervoerder). De resterende kostenverhoging is aan deze reizigers niet uit te leggen. b. Om de vervoerbedrijven toch hun begrote meeropbrengsten te bezorgen, zijn overheden en vervoerders voornemens de treintarieven vanaf 2014 enigszins te verhogen, eerst op het hoofdrailnet en later op de decentrale lijnen. Het zal per reis om een klein bedrag gaan, maar wij zien de maatregel wel als een sigaar uit eigen doos. Wij zullen de Staatssecretaris hierover nog adviseren in het Locov en t.z.t. ook de decentrale overheden in de regionale consumentenplatforms. 3

Wij vinden dat het dubbel opstaptarief niet naar de letter, maar naar de geest moet worden opgelost. Probleem (a) is voor de betrokken reizigers veel groter dan het letterlijke dubbele opstaptarief van 0,86 per vervoerderswisseling. De consumentenorganisaties denken dat één gezamenlijk tariefsysteem op het spoor de aangewezen oplossing is. Hiermee kan tevens een belangrijke complicatie voor enkelvoudig in- en uitchecken worden weggenomen (punt 3). Op gedecentraliseerde lijnen kunnen nog steeds verschillende kilometerprijzen gelden. Wel zal op trajecten die door verschillende vervoerders gezamenlijk worden bediend, één prijs moeten worden gerekend. Dit laatste vinden de consumentenorganisaties echter hoe dan ook wenselijk. Reizigers op regionale trajecten zitten helemaal niet te wachten op prijsconcurrentie tussen verschillende vervoerders. Zij willen juist dat de vervoerders goed samenwerken, ook qua tarief, om hen snel en gemakkelijk van A naar B te brengen. Concurrentie op het spoor is ook nooit de bedoeling geweest van de introductie van marktwerking en decentralisatie met de Wp2000. Een gezamenlijk tariefsysteem is een nationaal belang, dat op nationale schaal moet worden geregeld. NS en de regionale vervoerders hebben signalen gegeven dat ook zij een heroverweging van de nu geldende uitgangspunten wenselijk vinden. Wij vinden dit positief. Omdat er nog steeds geen slagvaardige structuur is die tot een overlegagenda met de consumentenorganisaties is gekomen, vragen wij u de Staatssecretaris als systeemverantwoordelijke te verzoeken op korte termijn de nodige stappen te zetten om te bezien wat de mogelijkheden voor een nationaal tariefsysteem zijn. 3. Enkelvoudig in- en uitchecken De verplichting voor de reiziger om bij het in- en uitchecken op het station onderscheid te maken tussen verschillende vervoerders, en om bij een overstap extra uit- en incheckhandelingen te verrichten indien zich een wisseling van vervoerder voordoet, is al jaren een belangrijk zorgpunt van de consumentenorganisaties. Deze manier van inrichten van het OV- chipkaartsysteem: werkt bij reizigers vergissingen in de hand, met alle financiële schade en rompslomp van dien; hindert reizigers bij het halen van een krappe aansluiting; maakt het zelfstandig reizen per trein lastig of zelfs onmogelijk voor mensen met een visuele of verstandelijke beperking. 2 Het aantal stations met in- en uitcheckapparatuur van meerdere vervoerders groeit. Sinds december staan in station Zutphen zelfs al kaartlezers van drie vervoerders. Wanneer het papieren treinkaartje met 40% korting wordt afgeschaft, zullen nog meer mensen worden geconfronteerd met deze hinderlijke en tot vergissingen uitnodigende situatie. De consumentenorganisaties willen dat dit probleem voor de reiziger goed is opgelost vóórdat verdere stoptreindiensten worden gedecentraliseerd en aanbesteed. De Staatssecretaris heeft aangekondigd dat de heer Meijdam in maart met zijn advies inzake enkelvoudig in- en uitchecken komt. Wij geven u in overweging, deze problematiek in samenhang te bezien met de bij punt 2 genoemde wenselijkheid van één tariefsysteem op het spoor. 2 Reizigers met een beperking (visueel, lichamelijk of verstandelijk) ondervinden nog veel belemmeringen bij de OV- chipkaart waardoor zij niet (meer) zelfstandig kunnen reizen met het openbaar vervoer. Nederland zal binnenkort het VN verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap op het vlak van gelijkheid, toegang en mobiliteit ratificeren. Dat betekent dat op afzienbare termijn specifieke maatregelen nodig zijn voor deze groepen reizigers. Voorlichting alleen is daarbij niet voldoende. 4

4. Afschaffing nationaal stelsel sterabonnementen Als gevolg van de regionale tariefvrijheid bij de decentralisatie van het openbaar vervoer, is per 1 januari 2013 een einde gekomen aan het nationale abonnementensysteem met sterabonnementen. De 19 verantwoordelijke provincies en stadsregio s zijn eigen, onderling vaak zeer verschillend tariefbeleid gaan voeren. Daarbij zijn sterabonnementen op de ene plaats gehandhaafd (soms echter in verschillende vorm) en op de andere plaats vervangen door zeer uiteenlopende mogelijkheden. Nederland is te klein en de concessienetwerken zijn teveel verweven voor deze diversiteit in tariefbeleid. Bovendien werken de overheden niet altijd goed samen, net zo min als de vervoerbedrijven. Veel reizigers hebben te maken met concessiegrenzen. In tal van regio s worden zij bij het aflopen van hun sterabonnement geconfronteerd met een complexe situatie en ondoorzichtige keuzes, waarover moeilijk goede informatie te krijgen is. Soms moeten deze reizigers voortaan meerdere abonnementen kopen, waaraan zij veel meer geld kwijt zijn. Forse kostenstijgingen kunnen daarnaast ook louter door ingrijpende veranderingen van de abonnementsvorm worden veroorzaakt. Rover en OV loket kregen vanaf eind 2012 bijna 600 klachten van abonnementhouders over kostenstijgingen uiteenlopend van tientallen procenten tot meer dan een verdubbeling van de reiskosten. Naar aanleiding daarvan heeft Rover een analyse van gevolgen en oorzaken gemaakt. 3 Naast particuliere reizigers hebben ook werkgevers veel last van de onoverzichtelijke diversiteit van het assortiment en de exorbitante kostenstijgingen. 4 In sommige regio s is inmiddels sprake van spoedreparaties en (tijdelijke) compensatieregelingen. Dat is te waarderen, maar het lost de structurele problemen niet op. Een structurele oplossing is urgent. Vaste klanten (reizigers zowel als werkgevers) worden in een aantal regio s ernstig geschaad en het openbaar vervoer stoot reizigers af in een marktsegment waarin het juist een belangrijke rol te spelen heeft. Ditzelfde gebeurde ook al een jaar eerder, bij de afschaffing van de stad- /streekvervoer- supplementen bij het NS- trajectabonnement. Ook toen waren de reizigers de sluitpost en voerden andere belangen de boventoon. 5 Voor een structurele oplossing is het nodig om tot een landelijk gedeelde visie op een nationaal basisassortiment te komen, waarin plaats moet zijn voor een integraal geldige opvolger van het sterabonnement. Op korte termijn achten wij het volgende noodzakelijk: a. Herstel van het nationale stelsel van sterabonnementen, zoals dat in 2012 onder regionale verantwoordelijkheid heeft bestaan. b. Geïntegreerde, volledige en begrijpelijke informatie aan de reizigers over het beschikbare assortiment in hun regio, inclusief een adviesmodule die over concessie- en bedrijfsgrenzen heen kan kijken. Dit zou een taak van 9292 kunnen zijn. 3 Naar aanleiding van de vele ernstige klachten van abonnementhouders heeft Rover een analyse uitgevoerd van de verschillende soorten klachten en hun oorzaken. Zie voor het rapport: www.rover.nl/sterabonnementen 4 VNO- NCW West uitte in een brief van 23 mei 2012 aan o.a. overheden en vervoerders reeds haar zorgen over de versnippering van het beleid van vervoerbewijzen in het openbaar vervoer en de problemen die daar voor werkgevers uit voortvloeien. 5 Zie Rover- Zwartboek afschaffing Zonesupplementen: www.rover.nl/zwartboek 5

Wij betwijfelen of een structurele oplossing van de decentrale overheden zal komen. Zij zijn immers verantwoordelijk voor de nu ontstane situatie (de overheden die wél beter op reizigersbelangen hebben gelet niet te na gesproken). Kritische adviezen van regionale consumentenplatforms zijn niet gevolgd. Wij vinden dat op centraal niveau moet worden ingegrepen. 6

Opmerkingen t.a.v. de Staten Notitie Tarieven Openbaar vervoer Datum notitie: 19 februari 2013, Zaaknummer: 2013-003213 Hierbij wordt ingegaan op een aantal punten genoemd in de Staten Notitie Tarieven Openbaar vervoer. 1. Aantal schooldagen Uitgaande van 5 schooldagen per week en met aftrek van vakanties en vrije dagen zijn er 196 schooldagen per jaar voor het vervolg onderwijs. Bij een ziekte percentage van 5% komt dat neer op 186 dagen. Wanneer de scholier 4 dagen per jaar een andere de rit zou maken (wat zeer weinig is) komt het aantal ritten voor een gemiddelde leerling op 190 dagen per jaar. De abonnementen worden verkocht op basis van 10 maanden per jaar wat dus op 19 dagen per maand komt. Uitgaande van 19 reisdagen per maand is een 55% kortingskaart doorgaans duurder dan een sterabonnement (eigen onderzoek ROCOV). 2. Eerlijkheid Eerlijkheid is geen absoluut begrip, het is niet meetbaar, er bestaat geen eenheid voor eerlijkheid (bv de meter voor afstand en de kilogram voor gewicht). Het begrip eerlijkheid kan gebruikt worden in een vergelijking tussen twee entiteiten, bij voorbeeld zone systeem versus kilometer systeem. Voor een goede vergelijking dient vooraf een aantal normen vastgesteld te worden waarop vergeleken wordt. Er zijn argumenten in te brengen waarom het kilometer tarief t.o.v. het zone tarief niet eerlijk is of door een van de gebruikende partijen als oneerlijk gezien wordt: A De reiziger betaalt voor alle omwegen nodig vanwege het doorgaans zeer grofmazig netwerk van het OV (omweg in dorpen om reizigers op te halen en in steden waar vaak via een overstappunt gereisd moet worden). Eigen vervoer is vaak korter! Dit is eerlijk voor de vervoerder (inzet personeel en materiaal), de reiziger ervaart dit als oneerlijk (vraagt niet om overbodige kilometers). B Bij concessiegrens overschrijding vervallen vaak regionale producten. De regionale producten zijn nodig om de prijs voor het reizen vergelijkbaar te houden met de oude producten (na index compensatie). Dit betekent dat de reiziger in de andere concessie meer gaat betalen dan voorheen. De oude zone abonnementen werkten zonder dat concessiegrenzen in acht genomen hoefden te worden. De reiziger ervaart het als oneerlijk om bij een toevallige concessiegrens overschrijding de gekochte korting niet meer te kunnen gebruiken. C Het product Altijd Vrij Gelderland geeft alle reizigers in Gelderland de mogelijkheid om in een maand tijd ongelimiteerd in de Gelderse concessies van Arriva te reizen. Voor reizigers binnen de concessie Achterhoek ontstaat hierdoor een zeer scheef beeld. Voor de verbinding Wehl - Arnhem is de abonnementsprijs praktisch gelijk aan de oude prijs (met LTI (index) verhoging), voor Winterswijk -Arnhem betaalt de reiziger circa 100,00 per maand minder. De afstand Wehl - Arnhem is 39 km, Winterswijk - Arnhem 64 km. Een reiziger uit Winterswijk krijgt dus 25 km cadeau! Waar compenseert Arriva deze vermindering van inkomsten? Wil men het begrip eerlijkheid gebruiken bij uitleg waarom men anders gaat werken, dan 1

moet men ook eerlijk zijn en dit begrip niet eenzijdig toepassen. 3. Introductie aanbod Een introductie aanbod is geen structurele oplossing! Na afloop van de introductie periode komen we weer in dezelfde situatie als nu. 4. Aanvullende maatregelen Aanvullende maatregelen geven geen structurele oplossing maar maakt het tarievenhuis alleen maar complexer. De vervoerders kunnen het tarievenhuis nu al niet uitleggen. Het Rocov adviseert: Geen lapmiddelen, maar een eenvoudig en uitlegbaar tarievenhuis. 5. Samenhangend pakket Het aangeboden samenhangende pakket is voor de doorsnee reiziger veel te complex. Dat blijkt ook uit het groot aantal foute adviezen. Het ROCOV adviseert opnieuw: een eenvoudig en uitlegbaar tarievenhuis. 6. Te goedkoop reizen Het zone systeem in Nederland bestaat al meer dan 30 jaar. Dit systeem wordt zeker nog niet opgeheven zolang in de bus verkrijgbare kaartjes nog volgens het zone systeem blijven werken. Indien zones te groot zouden zijn dan is er genoeg tijd geweest om de zones aan te passen. Dat is NIET gebeurd, de vervoerder heeft altijd met de door het zonesysteem gegenereerde inkomsten kunnen rondkomen. Waarom zou er nu plotseling sprake zijn van te grote zones? (Overigens kan de bus in het landelijk gebied van de provincie sneller rijden en, omdat de grootste kostenpost de uurlonen zijn, zijn de kosten voor de vervoerder buiten de steden lager) 7. Concessiegrens overschrijding OV concessies zijn er NIET om het reizen moeilijker te maken! Voor de reiziger zijn concessiegrenzen niet altijd zo vanzelfsprekend gekozen. zie bv reizigers uit Achterhoek, Rivierenland en Veluwe die georiënteerd zijn op Arnhem / Nijmegen of reizigers uit de Noord-Veluwe die georiënteerd zijn op Zwolle. Regionale producten (o.a 55% scholierenkorting en Altijd Vrij), die structureel nodig zijn om de kosten voor de reiziger neutraal te houden, dienen landelijk geldig te zijn. Er worden nu maatregelen genomen voor grensoverschrijdende buslijnen. Een groot aantal reizigers echter moet bij uitstappen uit een grensoverschrijdende bus verder met een andere vervoerder. Hiervoor is nog niets geregeld. Waarom is dat alles niet bedacht voordat de (zone)abonnementen afgeschaft zouden worden? 8. Actie voor MBO scholieren? Wat houdt de actie voor MBO scholieren in? 9. Scala aan producten in ontwikkeling Aan het feit dat er nog een scala aan producten in ontwikkeling is heeft de reiziger nu NIETS! Een worst voorhouden voor wat later mogelijk niet eens voordelig blijkt te zijn, werkt alleen maar contraproductief. De reiziger voelt zich dan genept. Wat zijn dit voor producten, wanneer zijn zij beschikbaar en wat heeft de reiziger er echt 2

aan? 10. Standpunt Rocov Het Rocov heeft NIET geadviseerd om het sterabonnement te handhaven. Het Rocov heeft in zijn adviesbrieven van 20 november 2012 aangegeven akkoord te kunnen gaan met afschaffing van deze kaartsoorten, op voorwaarde dat er een goed vervangend product (afstand afhankelijk afkoopbaar abonnement) voor plaatsing op de OV chipkaart voor terugkomt en de werking zich bewezen heeft. M.a.w. Gooi geen oude schoenen weg voordat de nieuwe goed ingelopen zijn! Concreet: De jaarlijkse tarief verhoging is gebaseerd op kosten compensatie. De vervoerder is monopolist binnen zijn concessie. Op de markt zijn er echter veel meer aanbieders voor vervoer, bv (elektrische) fiets, brom-/snorfiets en auto. De prijzen van het OV stijgen reeds jaren meer dan de prijs van de overige vervoermiddelen, zelfs wanneer de snelle stijging van brandstoffen meegerekend wordt. De OV markt groei al jaren NIET (m.u.v. de NS die de tarieven jaarlijks op een veel reële basis verhoogt). De door de reiziger ervaren extra verhoging vanwege afschaffen sterabonnement werkt contra productief! Kortom: Ga de meest trouwe klanten NIET afstoten door niet meer te verkopen wat zij willen hebben! Het is gemakkelijker een KLANT te behouden dan een nieuwe te werven! Tot besluit willen wij nog het volgende opmerken: Onder het kopje: genomen maatregelen staat het volgende vermeld: de klachten passen over het algemeen bij de verwachtingen die wij hadden bij het afschaffen van de sterabonnementen. Dit betekent dat de provincie doelbewust deze situatie over zich heeft afgeroepen en dus de vele vaste en trouwe reizigers in de provincie met deze zeer forse prijsstijgingen heeft opgezadeld. Daarbij komt dat dit op geen enkele wijze met het ROCOV is gecommuniceerd. Het ROCOV kan dan ook weinig waardering opbrengen voor deze handelwijze en wenst voortaan, met verwijzing naar de verplichtingen in de Wet Personenvervoer 2000, als een serieuze partner te worden behandeld. 3