Jaarverslag 2011 Inburgering Gent Kom-Pas Gent vzw
Jaarverslag 2011 Kom-Pas in 2011 1
Inhoud Kom-Pas in 2011... 01 Voorwoord... 03 Visie en Missie... 04 Inburgering voor Dummies... 05 De doelgroep... 05 Verplicht of rechthebbend... 06 Inburgeringstraject, inburgeringscontract en inburgeringsattest... 06 Minderjarige nieuwkomers... 06 Nieuw in Gent?... 07 Instroom en toeleiding... 09 Aanmeldingen in Kom-Pas... 10 Intakes en inburgeringscontracten... 11 Diplomagelijkschakeling... 14 Loopbaanoriëntatie... 16 Maatschappelijke Oriëntatie... 18 MO-toets... 22 Nederlands als tweede taal... 23 Inburgeringsattesten... 24 Minderjarige Anderstalige Nieuwkomers (MAN)... 25 Maatschappelijke Participatie voor jong en oud... 27 Voor minderjarigen... 28 Dagje Planeet Gent... 28 Taalkampen... 28 Voor meerderjarigen... 29 Belg in de Klas... 29 Vrijwilligers voor Vrijwilligers... 29 Participatiemarkt... 29 Bijt in je vrije tijd... 30 Projectwerking... 30 DIRECT (Dialogue for Integration: Engaging Religious Communities )... 30 Onderwijsparticipatie van nieuwe EU-burgers... 30 REALISE... 31 Kom-Pas initiatieven... 32 Financiering... 33 Kom-Pas als het geheel van delen - werknemers... 34 Partners uit de Raad van Bestuur en Algemene Vergadering... 35 2
Voorwoord Beste lezer, In 2011 kenden we voor het eerst een daling van het aantal inburgeringscontracten. Ondanks de verlaagde instroom tekenden 1465 inburgeraars een contract. Het verschil was vooral in het najaar van 2011 te voelen bij de instroom van Bulgaren, Turken en Slovaken. Daarnaast blijft de jaarlijkse stijging van het aantal aanmeldingen en toeleidingen bij Minderjarige Anderstalige Nieuwkomers aanhouden. Maar liefst 345 min 18 jarigen vonden in 2011 de weg naar Kom-Pas. Bijna een derde meer dan het jaar ervoor. Één van de voornaamste redenen hiervoor is de begeleiding die Kom-Pas sinds enkele jaren verstrekt bij het toeleiden van kleuters naar het onderwijs. Kom-Pas organiseert verder ook de MO-toets voor Gent, Oost- en West-Vlaanderen én staat als vzw ook in voor een aantal innoverende projecten die we naast ons inburgeringspakket uitwerken. Verder liggen we aan de basis van enkele Europese projecten zoals REALISE en DIRECT. Het project DIRECT verrichtte onderzoek naar de rol van religie en van geïmmigreerde religieuze leiders in integratieprocessen. Dit liep van januari 2010 tot juni 2011. REALISE daarentegen is een project dat de mismatch aanpakt die bestaat tussen de job die hooggeschoolde nieuwkomers uitvoeren en het opleidingsniveau dat ze hebben behaald. Dit laatste project loopt tot maart 2013. We werken ook samen met enkele andere onthaalbureau s mee aan de uitwerking van het nieuwe KruispuntBank Inburgering-systeem (KBI) dat het oude systeem (Matrix) in 2013 zou moeten vervangen. 3
Visie & Missie Kom-Pas Gent is een autonome vzw die haar acties hoofdzakelijk maar niet uitsluitend in Gent ontplooit. Samen met de cursisten bouwen we aan een open en solidaire samenleving waar iedereen positief omgaat met de rijkdom van diversiteit en die allen kansen biedt om een menswaardig leven uit te bouwen. Dit is een interactief proces waarin Kom-Pas 4 domeinen centraal stelt: 1. Inburgeraars een kwalitatief inburgeringstraject aanbieden dat beantwoordt aan de Vlaamse wetgeving. 2. Bijdragen aan een noodzakelijk draagvlak om inburgering en integratie in twee richtingen gestalte te geven. Zowel van de inburgeraar naar de Belg toe, als omgekeerd. 3. Kritisch maatschappelijk reflecteren en handelen. 4. Elke persoon die zich aandient bij Kom-Pas op een respectvolle manier onthalen en helpen om een antwoord te vinden op zijn vragen. Dat realiseren we samen met inburgeraars, mensen zonder wettig verblijf, organisaties en instellingen, autochtonen en allochtonen, minder- en meerderjarigen. Én door middel van: Een professionele, diverse en gemotiveerde personeelsploeg die ten dienst staat van alle inburgeraars. We streven ernaar de inburgeraar in zijn eigen taal te kunnen ontvangen en via permanente vorming en bijscholing van ons personeel, hem/haar adequaat te helpen of door te verwijzen. Beleidsbeïnvloedend werk naar de relevante beleidsinstanties toe. Daarbij beogen we in de eerste plaats de lokale en Vlaamse overheden maar ook de federale en Europese instellingen. Activiteiten om de maatschappelijke participatie van inburgeraars in alle geledingen van de samenleving te bevorderen. Maatschappelijk participeren houdt enerzijds in dat de inburgeraar op het vlak van werk, opleiding en onderwijs, welzijn, huisvesting en gezondheid én op sociaal- cultureel vlak zelfstandig kan optreden; anderzijds dat de betrokken instellingen hem gepast kunnen ontvangen. Kom-Pas wil daarbij: Samenwerken met alle relevante personen en organisaties. Wanneer een organisatie één van bovengenoemde opdrachten als haar kerntaak beschouwt zal Kom-Pas een aanvullende of toeleidende rol opnemen. Leiding nemen waar knelpunten ontstaan of niet wordt tegemoet gekomen aan behoeften, met als doel zelf oplossingen te formuleren of een andere organisatie daartoe aan te zetten. Gebruik maken van de beschikbare overleg- en samenwerkingsinstrumenten op lokaal, Vlaams, federaal en Europees niveau. Communiceren via de beschikbare communicatiemiddelen of, indien nodig, deze zelf ontwikkelen. 4
Inburgering voor Dummies Bij Kom-Pas Gent kunnen allochtonen die zich langdurig in België willen vestigen een inburgeringstraject volgen. Een inburgeringstraject wordt zoveel mogelijk op de noden van de inburgeraar afgestemd. Het bestaat uit een vormingsprogramma NT2 en een maatschappelijk oriëntatie-pakket, ondersteund door intensieve trajectbegeleiding. De doelgroep Ik denk dat de integratiecursus perfect is voor alle nieuwkomers. In Kom-Pas is iedereen welkom, los van alle discriminaties. Deze cursus heeft me met veel geholpen, vooral over hoe we bepaalde zaken het best aanpakken als nieuwkomers. Het is erg interessant en het heeft mij met andere mensen in contact gebracht. Zo heb ik vrienden gemaakt vanuit de hele wereld. Ik kon niet meer gevraagd hebben. Bedankt Kom-Pas! We hebben een grote verscheidenheid aan inburgeraars. Het gaat om nieuwkomers en oudkomers die in Gent wonen maar die uit het buitenland afkomstig zijn. Onder nieuwkomers verstaan we degenen die zich maar onlangs in België gevestigd hebben. Oudkomers zijn allochtonen die al langer dan een jaar in België wonen. De inburgeraars zijn voornamelijk EU-burgers, gezinsherenigers, arbeidsmigranten, asielzoekers (enkel MO), en geregulariseerden. Ook Belgen die niet in België geboren zijn en van wie minstens één van de ouders niet in België geboren is, behoren tot de doelgroep. Binnen de doelgroep wordt een deel van de nieuwkomers verplicht om een inburgeringstraject te volgen. Nieuwkomers van buiten de EU, asielzoekers (enkel MO) en bedienaars van erkende erediensten behoren tot deze groep. Ook OCMW en VDAB kunnen hun cliënten vragen een inburgeringsprogramma te volgen. Andere groepen worden niet verplicht, maar hebben wel recht op een inburgeringstraject. Dat geldt onder meer voor alle EU-burgers (behalve Belgen) en hun gezinsleden. Inburgeraars die om medische redenen geen traject kunnen volgen en nieuwkomers die 65 jaar of ouder zijn worden vrijgesteld van het inburgeringstraject. Inburgering voorziet een inspanningsverbintenis. Er is aan het einde van het traject dus geen eindtoets waarvoor men moet slagen. Van de inburgeraar wordt wel verwacht dat hij/zij tijdig start met het vormingsprogramma en minstens 80% aanwezig is in elk opleidingsonderdeel. 5
Verplicht of rechthebbend In een eerste gesprek geeft de trajectbegeleider meer uitleg over de rechten en plichten van elke inburgeraar. Er wordt toelichting gegeven bij de voordelen, de mogelijkheden en het belang van een traject op korte en lange termijn. Meteen kijkt hij/zij ook of de wettelijke verplichting geldt. Zowel verplichte inburgeraars als rechthebbenden ondertekenen een contract. De regels en mogelijke administratieve sancties werden vastgelegd door de Vlaamse regering. Hiermee wil het beleid meer inburgeraars bereiken en hen wijzen op hun engagement of verplichting. Wanneer nodig, wijst het onthaalbureau inburgeraars op hun engagementen en verantwoordelijkheden. Een uitgewerkt kansenbeleid bepaalt wanneer inburgeraars kunnen herkansen of uitstel krijgen. Indien die begeleiding geen resultaat oplevert, meldt Kom-Pas de inbreuk aan Vlaanderen. Zij beslissen uiteindelijk over een geldboete. Verplichte inburgeraars worden terug uitgenodigd op het onthaalbureau om hun traject verder te zetten. Inburgeringstraject, inburgeringscontract en inburgeringsattest Ik woon nu al bijna 7 jaar in België. Ik heb de kans gekregen oriëntatie-lessen te volgen in Kom-Pas. Vooral toen ik op Kom-Pas aankwam en ik mijn lessen over België begon heb ik veel bijgeleerd over de cultuur, de sociale wetgeving, de gezondheid, opvoeding en andere belangrijke onderdelen. Ik ken dat nu al heel wat beter. Ik vind dat alle Kom-Pas medewerkers erg behulpzaam en vriendelijk zijn en natuurlijk ook onze leerkrachten. Bedankt Kom-Pas om me de kans te geven dit te doen. Ramesh, Nepal. Het inburgerinstraject bestaat uit een primair en een secundair traject. De inburgeraar tekent bij aanvang van het primaire deel een inburgeringscontract waarin dit traject individueel en op maat wordt vastgelegd. Dit deel bestaat uit een vormings programma (NT2 en MO) en uit individuele begeleiding op maat van de inburgeraar. Het vormingsprogramma wordt samengesteld uit een cursus maatschappelijke oriëntatie (MO) en een basisniveau Nederlands (NT2). Voor dit laatste onderdeel werkt Kom-Pas nauw samen met het Huis van het Nederlands en de scholen die Nederlandse taallessen geven: de Centra voor Volwassenenonderwijs De Bargie, het Perspectief en CBE Gent. Daarnaast promoten wij ook maatschappelijke participatie aan de hand van een uitgebreid aanbod activiteiten. Het secundaire traject is een vervolgtraject in functie van werk en/of studies. Dit wordt aangeboden door voorzieningen zoals de VDAB of specifieke onderwijsinstellingen. Minderjarige nieuwkomers Alle minderjarigen op Belgisch grondgebied hebben recht op onderwijs en leerplicht. Ook de kinderen die nieuw in België zijn en het Nederlands niet als moedertaal hebben. Veel scholen organiseren onthaalonderwijs om deze nieuwe leerlingen zo snel mogelijk Nederlands te leren en te integreren. Het onthaalbureau verzorgt de toeleiding naar onderwijs en waar nodig ook toeleiding naar welzijns- of gezondheidsvoorzieningen. 6
Nieuw in Gent? Mijn naam is Naveed. Ik heb vele dingen geleerd bij Kom-Pas. Ik wist niet erg veel over België toen ik hier kwam maar nu ken ik mijn rechten en plichten en hoe mensen hier leven in België. We krijgen echt over alles les, dus het was super goed. Naveed, Pakistan. In 2011 kwamen er in totaal 3393 volwassenen uit 117 verschillende landen in Gent wonen. Daarvan waren bijna 52% mannen en 48% vrouwen. Top 20 Instroom nieuwkomers volgens nationaliteit Nationaliteit 2011 1 Bulgarije 739 2 Turkije 249 3 Nederland 239 4 Slovaakse Republiek 186 5 Polen 185 6 Spanje 178 7 Italië 85 8 Ghana 77 9 Frankrijk 77 10 Marokko 66 11 Tsjechische Republiek 59 12 Indië 59 13 Rusland (Federatie van) 58 14 Portugal 58 15 Albanië 58 16 Duitsland 57 17 Roemenië 52 18 Verenigd Koninkrijk 50 19 Griekenland 45 20 België 42 7
Top 10 verblijfsstatussen 0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 Europese onderdanen 841 EU+ werknemer loontrekkende 688 EU+ werknemer zelfstandige Gezinshereniging met Belg Echtgenoot Gezinshereniging met EU -Echtgenoot Asielzoeker (aanvraag meer dan 4 maand geleden) Gezinshereniger EU + student Regularisatie om humanitaire redenen (art.9 bis) Niet-EU+-gezinshereniger met Belg 495 422 381 276 276 206 202 122 8
Instroom en toeleiding Naast de jaarlijkse instroom van nieuwkomers die door de gemeente naar Kom-Pas doorgestuurd worden, werft en ontvangt het onthaalbureau ook doorlopend oudkomers, m.a.w. mensen die al langer dan een jaar in België of Gent verblijven. Heel wat nieuwkomers vinden trouwens rechtstreeks hun weg naar Kom-Pas. Volgens de cijfers komt amper 1/3 van de aangemelde nieuwkomers via een doorverwijzing van het OCMW, Huis van het Nederlands, Sociale Huisvesting, VDAB of talencentrum waar Nederlands voor anderstaligen wordt gegeven. Inburgeraars met een eerste aanmelding in 2011 en met een doorverwijzing via: OCMW HvN Sociale Huisvesting VDAB Aanbod NT2 315 139 28 13 25 9
Aanmeldingen in Kom-Pas In 2011 hebben 1648 nieuwkomers zich aangemeld in Kom-Pas. 868 onder hen waren verplicht tot het volgen van een inburgeringstraject terwijl 685 rechthebbenden waren. 95 personen die zich aangemeld hadden behoorden niet tot onze doelgroep of het was onduidelijk. Eerste aanmeldingen in Kom-Pas 2500 2100 2000 1500 1454 1648 1000 735 1107 685 638 871 868 2009 2010 2011 500 81 122 95 0 rechthebbend verplicht geen doelgroep totaal 10
Intakes en inburgeringscontracten De trajectbegeleiders van Kom-Pas namen in 2011 ongeveer 1805 intakes af. Dit aantal is ongeveer hetzelfde als in 2010. Iets meer dan de helft waren vrouwen. Tijdens een intake wordt een onderzoek gedaan naar de individuele noden van elke inburgeraar. De huidige situatie wordt eerst in kaart gebracht. Wat brengt de inburgeraar mee aan onderwijs- en werkervaring? Aan leerbehoeften en competenties? Diploma s? Moet hij of zij doorverwezen worden naar het Huis van het Nederlands? Welk vormingsprogramma kan de inburgeraar volgen? Op welk niveau en wanneer? Is er kinderopvang of een toeleiding naar onderwijs voor kinderen nodig? Wat zijn de perspectieven van de inburgeraar? Sommige inburgeraars zijn hooggeschoold, andere analfabeet. Er zijn er die al een tijdje werken, andere die graag willen werken maar herschoold moeten worden. Nog andere willen zich op sociaal of cultureel vlak inzetten in hun nieuwe stad of gaan studeren. De noden en mogelijkheden zijn voor elke inburgeraar anders en zo ook de drempels. 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 Inburgeringscontracten Kom-Pas 1588 1465 1146 899 761 773 590 539 538 17 54 28 recht verplicht onbepaald totaal 2009 2010 2011 11
Het aantal contracten is licht gedaald ten opzichte van 2010 maar is nog steeds hoger dan het toegekende contingent waarop de financiering is berekend. Van de 1465 inburgeringscontracten kregen 45 personen een vrijstelling voor MO naar aanleiding van het slagen voor de MO-toets. Het outputcijfer in het financieringsmodel van 1320 werd ruimschoots gehaald. In absolute cijfers werden er meer contracten getekend dan vooropgesteld. Dit vertaalt zich direct in hogere aantallen inburgeraars met een professioneel perspectief: 894 t.o.v. de 754 die werden vooropgesteld. Binnen de trajectbegeleiding worden er ook extra inspanningen gedaan om mensen te begeleiden naar een professioneel perspectief. De cijfers voor het educatief en het sociaal perspectief liggen lager dan verwacht: 117 werden genoteerd als sociaal perspectief t.o.v. de 146 vooropgesteld. Wat het educatief perspectief betreft stranden we op 26 t.o.v. de 34 vooropgesteld. Dit heeft mee te maken met het feit dat een groot aantal (428) nog onbepaald zijn omdat de perspectiefkeuze meestal op het einde van het traject valt, nadat het NT2 niveau 1 werd gehaald. Als onthaalbureau gaan we er ook van uit dat iedereen een sociaal perspectief heeft en daarnaast waarschijnlijk ook een ander hoofdperspectief. Daarom stellen we onze activiteiten in het kader van LO Sociaal ook open naar iedereen. M.b.t. Loopbaan-Oriëntatie Educatief hebben de acties van Via Educatie een dubbel resultaat: er is de begeleiding naar inschrijving in het Hoger Onderwijs, maar ook de afrading ervan wanneer blijkt dat het educatief perspectief toch niet de juiste keuze is. 12
We laten even het woord aan onze teamcoördinator van de Trajectbegeleiding, Dolores Piscador: In 2011 is de aanzet gebeurd voor de herstructurering van het team TB. Er werd beslist het team op te delen in 2 deelteams en 2 halftijdse coachen aan te stellen naast mezelf. Het is pas vanaf september 2011 dat dit gedeeltelijk ook concreet van start is gegaan. De nieuwe manier van werken en de taakverdeling tussen mezelf en de coachen moet zorgen voor een kwalitatievere werking: betere ondersteuning van de trajectbegleiders, betere werking van de teamvergaderingen, ondersteuning voor mezelf van de coachen. Daarnaast is er ook het werkoverleg TB (tussen de 2 coaches en mij) waar betere afspraken kunnen worden gemaakt doordat we een klankbord zijn voor elkaar. Maar dit alles is eigenlijk pas in 2012 echt in werking gegaan, 2011 was de aanzet. We zijn in 2011 als teamuitstap naar het STAM (Stadsmuseum Gent) gegaan en dat was een fijn moment met het team. We hebben ook samen met de andere collega s meegewerkt aan het Wereldfeest. Hier hebben ook een aantal van onze cliënten geschitterd op het vrij podium. Voor de rest is TB een steeds terugkerende cyclus van komende en gaande inburgeraars, de ene met een succesverhaal, de andere iets minder. 13
Diplomagelijkschakeling Een aantal oud- en nieuwkomers beschikt over diploma s die ze in hun land van herkomst behaald hebben. Kom-Pas kan voor zowel inburgeraars als niet-inburgeraars de aanvraag voor diplomagelijkschakeling helpen organiseren, mede dankzij het Stedenfonds. Inburgeraars die houders zijn van een buitenlands diploma worden begeleid in alle stappen die noodzakelijk zijn om een dossier in te dienen bij de bevoegde administratie. Er werden in 2011 binnen het kader van de werking diplomagelijkschakeling voor Inburgering 163 dossiers opgestart. Gezien de veelheid van documenten die gevraagd worden voor bepaalde procedures (bijvoorbeeld: de academische erkenning) kiezen in dit geval de aanvragers soms om ook nog een andere procedure op te starten. Andere redenen om meer dan één procedure op te starten kan ook voortvloeien uit de keuze om eerst te starten met de procedure waar er initieel meest nood aan is. Diplomagelijkschakeling Inburgering lopende dossiers positief antwoord negatief antwoord gedeeltelijk 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Academische erkenning Niveaubepaling Secundair Hoger Beroeps Onderwijs Professionele erkenning lopende dossiers 37 10 43 10 0 positief antwoord 6 18 20 0 0 negatief antwoord 2 5 0 0 0 gedeeltelijk 0 0 12 0 0 14
In totaal werden er door het Stedenfonds 142 dossiers geopend met het oog op diplomagelijkschakeling. 30 daarvan kregen een uitspraak in 2011. Het aantal dossiers waar een positief gevolg aan werd gegeven (inclusief de gedeeltelijke gelijkwaardigheid secundair onderwijs) bedraagt 26 dossiers. Zonder onderscheid te maken naar de procedure is dus meer dan 86 procent van de behaalde resultaten positief. Diplomagelijkschakeling Stedenfonds lopende dossiers positief antwoord negatief antwoord gedeeltelijk 30 25 20 15 10 5 0 Academische erkenning Niveaubepaling Secundair Hoger Beroeps Onderwijs Professionele erkenning lopende dossiers 33 12 51 7 3 positief antwoord 4 11 7 2 0 negatief antwoord 2 1 1 1 0 gedeeltelijk 0 0 10 0 0 15
Loopbaanoriëntatie Binnen het inburgeringstraject kiezen inburgeraars voor een bepaald perspectief waarvoor ze na het behalen van hun inburgeringsattest verdere stappen zullen zetten. Loopbaanoriëntatie richt zich op deze perspectieven. Inburgeraars met een professioneel perspectief stromen door naar de VDAB waar ze verder begeleid worden richting arbeidsmarkt. Zij die eerst nog willen studeren, kiezen voor een educatief perspectief. Inburgeraars die zich maatschappelijk of sociaal willen engageren kiezen voor een sociaal perspectief (Maatschappelijke Participatie). Trajectbegeleiders (TB) en leerkrachten Maatschappelijke Oriëntatie (MO) moeten voor elke inburgeraar tot een goede afstemming komen, waarbij de loopbaanoriëntatie als een rode draad doorheen het inburgeringstraject loopt. Sinds 2011 hebben er ook wat veranderingen plaatsgevonden. Maandelijks komen de collega s van LO-sociaal op bezoek in de klassen met een voorstelling van vrijetijdsactiviteiten waaraan cursisten kunnen deelnemen. De vrijetijdsmarkt die 2x per jaar wordt georganiseerd is een vaste waarde voor MO. 16
Ook met VDAB is er een nieuwe werkwijze nl, een co-screening op het moment dat de inburgeraar (bijna) klaar is met de 2 andere onderdelen van het traject. Deze nieuwe manier van werken zorgt ervoor dat LO nauw kan aansluiten bij de rest, dat de behoefte aan LO /soort LO (uitgebreid en in groep óf via individuele gesprekken) beter kan ingeschat worden, dat er nauwelijks nog uitval is voor LO. Er is een specialist voor diplomagelijkschakeling. De trajectbegeleider geeft de eerste informatie en de specialist neemt over wanneer de inburgeraar de keuze maakt om diplomagelijkschakeling aan te vatten. Deze manier van werken is kwaliteitsvoller. Vanuit Inburgering Gent wordt er nauw samengewerkt met VIA EDUCATIE Oost-Vlaanderen voor de invulling van educatieve perspectieven. VIA EDUCATIE is een Intermediaire Instantie waar nieuwkomers meer informatie kunnen krijgen en begeleid worden i.v.m. hun studieloopbaan. In 2011 droeg Kom-Pas een deel van de organisatie van de infosessies over Verder Studeren en de onderwijsmarkt (waarop de onderwijsverstrekkers hun aanbod voorstellen) aan hen over. Inburgering Gent stond in voor de screening van geïnteresseerden, het informeren over het aanbod, het stimuleren van de deelname, het aanbieden van de infrastructuur en de opvolging via Trajectbegeleiding. Naar individuele ondersteuning toe zijn in samenwerking met het Huis van het Nederlands de mogelijkheden voor kinderopvang uitgebreid, waardoor er minder lang moet gewacht worden om met het vormingsprogramma te starten. 17
Maatschappelijke Oriëntatie De maatschappelijke oriëntatie-lessen zijn een schitterende ervaring geweest voor mij. In het begin, toen onze leerkrachte zei dat het meer een discussie-groep zou zijn en dat er aan het eind van de cursus geen examen zou volgen, dacht ik dat het erg saaie lessen zouden worden omdat de studenten geen motivatie zouden hebben om hard te werken. Ik ben blij om nu te kunnen zeggen dat het écht de beste manier is om informatie te krijgen over België als land. Nu hebben wij de basiskennis om hier te wonen en leven, we kennen de geschiedenis van het land en onze individuele rechten. Een pluim voor maatschappelijke oriëntatie. De cursus Maatschappelijke Oriëntatie heeft als doel de zelfredzaamheid van inburgeraars zodanig te vergroten dat zij zelfstandig kunnen functioneren in hun nieuwe omgeving. Inburgeraars maken kennis met de Belgische/Vlaamse samenleving, aan de hand van de 11 leeromgevingen (Stad en Land, Verblijfssituatie, Gezin, Tewerkstelling, Wonen, Gezondheid, Mobiliteit, Consumptie, Vrije tijd, Onderwijs/Opvoeding, Publieke Dienstverlening). De cursus wordt gedifferentieerd aangeboden: analfabeten, laaggeschoolden en hooggeschoolden worden gegroepeerd. Bovendien zijn er cursussen overdag, s avonds of in het weekend. De lessen worden gegeven in verschillende contacttalen. In 2011 waren dat er 12, twee minder dan in 2010. Naast deze contacttalen zijn er groepen MO Nederlands met tolken. Er werd in 2011 in 13 talen getolkt, 1 meer dan in 2010. 18
Wegens verandering in wetgeving inzake verblijf van rechthebbende EU-burgers, zagen we de instroom van Bulgaren en Slowaken enorm dalen. Slowaaks verdween volledig uit de vaste lesplanning MO en Bulgaars werd enkel georganiseerd op vrijdag en dinsdagavond. Om de wachtlijsten weg te werken kwam een nieuwe leerkracht Albanees in dienst en organiseerden we 3 groepen met volledige bezetting in het najaar 2011. De grote instroom Urdu-Hindi werd opgevangen met 1 extra leerkracht en 1 groep Urdu-Hindi, van oktober 2011 tot januari 2012. De cursussen Albanees, Farsi en Pools waren extra cursussen die niet in het vaste taalaanbod MO zijn opgenomen. Ze werden georganiseerd om tegemoet te komen aan de wachtlijsten voor betreffende taalgroepen. 19
Inburgering Gent en Oost-Vlaanderen hebben een vast samenwerkingsverband i.v.m. cursisten in mekaars MO-aanbod. Uitzonderlijk werken we ook samen met andere onthaalbureau s, echter zonder vaste afspraken. Inburgering Gent heeft een aantal vaste plaatsen bij IOVL voor Albanees en Thai. IOVL heeft bij ons vaste plaatsen voor Spaans. Naast de vaste voorbehouden plaatsen schrijven we occasioneel ook cursisten in op mekaars aanbod. Sinds september 2011 organiseren we geen aanbod MO Individueel meer en ook geen aanbod begeleide zelfstudie. Uit evaluaties van onze cursisten bleek dat ze expliciet vroegen naar meer contacturen. Het aspect leren in groep, zo eigen aan de climodiek, blijkt van onderschatte waarde ook voor deze groep zeer hooggeschoolde inburgeraars. Ons aanbod komt tegemoet aan de noden van de inburgeraars. We richtten enkel een specifiek aanbod in voor analfa-groepen (anders alfabete-groepen) Turks en Arabisch. Andere analfa-cursisten werden opgenomen in het aanbod MO voor laaggeschoolden. Nagenoeg alle cursisten zitten in een aanbod dat overeenkomt met hun leefen werksituatie. Sinds september 2011 komt het extern aanbod rond Maatschappelijke Participatie ook op een structurele wijze aan bod in de lessen MO. Voorbeelden van dat aanbod zijn: 2e handsfietsenmarkt, Sportief Gent, Festival van Vlaanderen, Cultuurmarkt, Dzjambo, Nacht van de Musea, Ensemble Zefiro, Missa Mexicana, Voor sommige van deze activiteiten werd er ook begeleiding vanuit het onthaalbureau voorzien. Om cursisten meer bewust te maken van het omgaan met afval en om hen meer verantwoordelijkheid te geven in het toepassen van het afval-systeem in Kom-Pas, lanceerden we in 2011 ook het Buddy-project: per klas worden telkens 2 cursisten buddies: ze helpen andere cursisten bij het selecteren van afval en signaleren knelpunten aan de groep. De MO-groep bestond in 2011 uit 12 leerkrachten en 1 teamcoach. De lessen vinden voornamelijk overdag plaats, met uitzondering van 1 avond-groep. Soms wordt ook op zaterdag les gegeven. Tijdens de teamvergaderingen op maandag namiddag wisselen de leerkrachten inhoudelijke informatie uit, vindt er een intervisie plaats op basis van cases uit de lesmomenten en behandelen ze organisatorische kwesties. Jaarlijks wordt ook een MOMO-dag georganiseerd waarbij alle maatschappelijke oriëntatie-leerkrachten uit Vlaanderen samenkomen en lesmethodieken bespreken. Deze uitwisseling blijkt altijd heel vruchtbaar te zijn. 20
In het najaar van 2011 woonden om diezelfde reden alle leerkrachten een les bij in een ander onthaalbureau. Bedoeling hiervan was om de blik te verruimen en nieuwe input te krijgen voor eigen lessen. De leerkrachten evalueerden deze lessen a.h.v ons eigen les-evaluatie-instrument en iedereen koppelde de bevindingen terug in het team MO. Deze opdracht werd als zeer positief ervaren en zal nog worden herhaald in de toekomst. Marian Ceuppens, teamcoach van MO, bespreekt kort een geslaagd jaar voor het MO-team: Er waren geen grote veranderingen in 2011 voor maatschappelijke oriëntatie; de focus van de werking lag op het uitbouwen van een goed permanent evaluatiesysteem voor gebruik tijdens de lessen en een instrument om lessen gericht te observeren en te evalueren. Het project Belg in de Klas kwam in handen van de collega s van MP die het nu verder uitbouwen. In het MO-team heerst een echt samen gevoel. Dit komt enerzijds omdat veel mensen reeds heel lang meedraaien in het team en mekaar zeer goed kennen, anderzijds zorgt een open houding in het team ervoor dat nieuwe collega s zich ook snel thuis voelen. De wekelijkse teams krijgen zowel een inhoudelijke als praktische invulling en dat is het moment waarop we uitwisselen, feedback geven, afspraken maken, afspraken opvolgen, etc De thema s voor de MO-lessen vernieuwen voortdurend, zowel naar inhoud als naar methodiek. Vaak worden nieuwe lesmethodieken uitgeprobeerd en aan de andere collega s doorgegeven. Op die manier worden vernieuwende zaken heel snel in de praktijk gebracht. De evaluaties die na elke lessenreeks worden gevraagd spreken voor zich: cursisten zijn over het algemeen zeer tevreden over de cursus en zijn enthousiast over de manier van werken (Climodiek). Voor de meeste cursisten is de Climodiek zeer vernieuwend gezien ze in hun eigen land meestal een ander soort onderwijs - methodiek hebben gekend. Ze ondervinden echter heel snel aan de lijve dat ze via groepswerk, klasgesprekken, opdrachten buitenshuis, etc op een actieve manier snel bijleren. Voor de rest was het positieve verslag van de inspectie MO een echte opsteker voor heel het team MO. 21
MO-toets De vrijstellingstoets maatschappelijke oriëntatie wordt sinds januari 2011 3 maal per week georganiseerd in Kom-Pas. Dit gebeurt niet alleen voor eigen publiek uit Gent, maar meteen ook voor nieuwkomers uit Oost- en West-Vlaanderen. De deelnemers waren nieuwkomers die zich aangemeld of her-aangemeld hebben in 2011 maar die nog geen inburgeringscontract ondertekend hadden. Het gaat hier om nieuwkomers die verplicht werden het inburgeringsprogramma te volgen (door Inburgering, Het OCMW of de VDAB). Indien de nieuwkomers slagen voor de test, krijgen zij een vrijstelling voor de cursus maatschappelijke oriëntatie. De test kan afgelegd worden in 4 talen: Nederlands, Frans, Engels of Duits. Nieuwkomers kunnen de test maximum 1 keer afleggen. Tijdens de test mogen ze wel gebruik maken van het internet en folders die in het lokaal liggen. 162 mensen waren in 2011 aanwezig op de vrijstellingstoets MO voor Inburgering Gent. Zoals reeds vermeld organiseren we de toets ook voor de provincies Oost-Vlaanderen (68 aanwezigen) en West-Vlaanderen (69 aanwezigen). 22
Nederlands als tweede taal Het Huis van het Nederlands Gent organiseert de samenwerking tussen alle aanbodverstrekkers Nederlands als tweede taal (NT2) in het Gentse. Kom-Pas werkt nauw samen met het Huis van het Nederlands, de Gentse afdeling is gevestigd onder hetzelfde dak. Inburgeraars die een contract tekenen worden vervolgens bij het Huis van het Nederlands gericht doorverwezen naar een aanbod NT2 op hun maat. Het Huis formuleert hiervoor adviezen. In 2011 gingen 1511 inburgeraars langs bij het Huis van het Nederlands voor het volgen van een cursus Nederlands. 1302 personen daarvan kregen in dat jaar ook een opleiding Nederlands op maat bij het Centrum voor Basiseducatie Leerpunt, CVO de Bargie of CVO het Perspectief. De overige 209 personen werden doorverwezen naar een andere instantie of vatten hun opleiding niet aan in 2011. De lessen Nederlands (NT2) worden gegeven door verschillende aanbieders uit het volwassenenonderwijs. Daarnaast differentiëren de onderwijsinstellingen naar niet-gealfabetiseerde, anders-gealfabetiseerde en gealfabetiseerde (Latijns schrift) cursisten. Tot slot zijn er verschillende richtgraden NT2 en wordt binnen die richtgraden gewerkt met groepen die sneller, trager of gemiddeld vorderen. Binnen het primaire inburgeringstraject moeten inburgeraars minstens richtgraad 1.1 behalen. 23
Inburgeringsattesten Inburgeraars die hun primaire traject volledig afronden bekomen een inburgeringsattest. Het primaire traject duurt in veel gevallen langer dan een jaar. Soms worden de trajecten ook ziekte, zwangerschap of werk. In 2011 werden 932 attesten behaald, 592 daarvan waren voor verplichte inburgeringstrajecten en 340 voor rechthebbende. Inburgeringsattesten 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 932 788 735 629 583 502 71 93 107 10 13 37 Oudkomers Nieuwkomers Onbepaald Totaal 2009 2010 2011 Na afronding van het primaire traject kan gestart worden met het secundaire traject. Dit hangt mee af van het perspectief dat inburgeraars in hun primaire traject bepaalden. Inburgeraars met een professioneel perspectief worden aan de VDAB overgedragen om hun loopbaan (verder) vorm te geven. Degenen met een educatief perspectief stromen door naar diverse onderwijsinstellingen of beroepsopleidingen. Daarnaast kunnen inburgeraars, wanneer er geen al te grote financiële drempels of tijdstekorten zijn, hun niveau Nederlands verder bijschaven in het volwassenonderwijs. 24
Minderjarige Anderstalige Nieuwkomers (MAN) Alle minderjarigen op Belgisch grondgebied hebben recht op onderwijs en vallen bovendien onder de leerplicht, los van hun verblijfssituatie. Ouders van minderjarige anderstalige nieuwkomers krijgen een wervingsbrief toegestuurd, waarin ze worden geïnformeerd over de ondersteuningsmogelijkheden die Inburgering Gent aanbiedt voor hun kinderen: toeleiding naar onderwijs, vrije tijd en welzijnsvoorzieningen. Voor 2011 hebben zich in totaal hebben 345 kinderen aangemeld bij Inburgering Gent, waarvan er 305 nieuwkomers toegeleid werden naar een school. Daarmee wordt de stijgende tendens van de afgelopen jaren verder gezet. Toeleiding naar Onderwijs van Minderjarige Nieuwkomers 305 400 300 200 100 0 139 240 2009 2010 2011 Aantal toeleidingen 350 300 Aanmeldingen MAN bij Kom-Pas 265 345 250 200 179 2009 150 106 117 122 106 91 92 2010 2011 100 67 63 50 0 25 0-5 jaar 6-12 jaar 13-18 jaar Totaal 25