Projectplan (inclusief Communicatieplan) ArcheoHotspots ArcheoHotspots maakt archeologie voor iedereen aanraakbaar en toegankelijk. Het zijn verrassende ontmoetingsplaatsen waar vrijwilligers en professionals, liefhebbers en experts, jong en oud elkaar online en on site kunnen treffen. Een projectaanvraag van: AWN Vereniging van Vrijwilligers in de Archeologie ArcheoHotspots wordt mogelijk gemaakt door: ArcheoHotspots 1
1. feitelijke gegevens instelling Omschrijving van de activiteiten van de aanvragende instelling in de afgelopen 3 jaar, inclusief doelstellingen, doelgroepen, samenwerkingen en publieksbereik. Allard Pierson Museum Oude Turfmarkt 127 1012 GC Amsterdam Bankrekening nr. NL70ABN062935294 (via Universiteitsbibliotheek UvA) KvK inschrijvingsnr. 000729345 (zie bijlage) Doelstelling Het Allard Pierson Museum is het archeologie museum van de Universiteit van Amsterdam. We tonen de betekenis van oude beschavingen voor de hedendaagse Europese cultuur op een actuele en uitdagende manier. Dat doen we voor een zo groot mogelijk geïnteresseerd publiek, aan de hand van een archeologisch topcollectie en in samenwerking met collega- instellingen, talentvolle studenten en excellente onderzoekers. Activiteiten van het Allard Pierson Museum Het Allard Pierson Museum richt zich in zijn activiteiten op publiekspresentaties en onderzoek. De afgelopen jaren is de tentoonstellingsprogrammering vernieuwd en dat heeft geleid tot een stijgend aantal bezoekers. Daarnaast is het activiteitenprogramma uitgebreid met fototentoonstellingen, presentaties in het Erfgoedlab en de MuseumJeugdUniversiteit (http://www.museumjeugduniversiteit.nl/overzichtspagina/view/museum/310). Zie voor een uitgebreid overzicht het bijgevoegde jaarverslag 2012. Publieksbereik Het Allard Pierson Museum heeft een groeiend publieksbereik dat voortkomt uit een succesvolle mix van publieksactiviteiten. Per jaar worden tenminste twee grote tentoonstellingen georganiseerd en 5-8 kleinere presentaties. Daarnaast zijn er grote publieksevenementen (festivals, museumweekend, museumnacht, etc.) en is er een uitgebreid programma van lezingen en rondleidingen. ArcheoHotspots 2
Vernieuwing De komende jaren ondergaat het Allard Pierson Museum een metamorfose. Het gebouw wordt opnieuw ingericht en er komt een nieuwe dynamische collectiepresentatie. Waarom? Omdat we onze bezoekers gastvrij en attractief willen ontvangen en tegelijk willen laten zien hoe studenten en onderzoekers bezig zijn met die collectie. Kortom: onze manier van werken is opener en dynamischer, en daarmee onderscheiden we ons in sterke mate van vergelijkbare musea in het Nederlandse museumlandschap. De combinatie van het gelaagde concept (op drie niveaus bezoekers bedienen), de nadruk op het onderzoeksproces en de dynamische collectiepresentatie is uniek in Nederland en leidt tot een duurzaam museumconcept. Een belangrijk onderdeel van dit concept zijn de ArcheoHotspots die we in een landelijk netwerk willen ontwikkelen. Doelgroepen Het museum richt zich op de volgende doelgroepen: - archeologisch geïnteresseerd publiek (inclusief families met kinderen) - scholieren: 10-12 jaar (groep 7/8) en 13-18 jaar (vmbo, Havo en VWO bovenbouw) - actieve senioren, een grote groep die het museum reeds intensief bezoekt - onderzoekers, docenten en studenten, alumni en aankomende studenten - buitenlandse toeristen en dagjesmensen uit Nederland ArcheoHotspots richt zich met name op de eerste drie doelgroepen. Hierdoor wordt de collectie van het museum op een nieuwe manier ingezet om de verschillende doelgroepen nóg meer tegemoet te komen. ArcheoHotspots 3
Samenwerking Het Allard Pierson Museum werkt consequent samen met andere erfgoedinstellingen. De afgelopen drie jaar hebben we dat gedaan op lokaal niveau, bv. met de archeologen van de gemeente Amsterdam in het ErfgoedLab over de opgraving van station Rokin (2012), op nationaal niveau, bv. door in 2011 samen met het Rijksmuseum van Oudheden een Etrusken tentoonstelling te maken en op internationaal niveau in drie Europese projecten die lopen vanaf 2010 tot 2016. In dat verband organiseren we ook regelmatig meet- ups en symposia: http://www.meetup.com/virtual- Museum- Network- Amsterdam/ ArcheoHotspots past perfect in deze samenwerkingsverbanden die het museum heeft opgebouwd. ArcheoHotspots 4
2. feitelijke gegevens project titel, aanvang- en sluitingsdatum, locatie(s), verwacht aantal deelnemers/bezoekers, inhoudelijk verantwoordelijken voor project en samenwerkingspartners. Titel: ArcheoHotspots Start: 1-4- 2014 Einde: 31-3- 2016 (looptijd 2 jaar) Locaties: Amsterdam, Noord- Brabant ( s- Hertogenbosch en Eindhoven), + 3 nader te bepalen locaties verspreid over Nederland Verwacht aantal deelnemers/bezoekers: - ArcheoLab: gemiddeld 3000 per jaar per hotspot - ArcheoScope: 50.000 pageviews per jaar - ArcheoCommunity: binnen twee jaar naar 5.000+ volgers Inhoudelijk verantwoordelijken voor programma: Tonnie van de Rijdt, voorzitter AWN Vereniging van vrijwilligers in de archeologie Wim Hupperetz, directeur Allard Pierson Museum Patrick Timmermans, directeur Erfgoed Brabant Samenwerkingspartners: - Rijksdienst Cultureel Erfgoed, Dirk Houtgraaf - Gemeente Amsterdam, Bureau Monumenten en Archeologie, Jerzy Gawronski - Stichting Archeologie en Publiek, Natasja de Bruijn - Amsterdams Archeologisch Centrum, Vladimir Stissi - Diachron, Kim van Straten ArcheoHotspots 5
3. projectplan ArcheoHotspots Inleiding Archeologie raakt iedereen en is van iedereen. Dat zien we als er ergens wordt opgegraven, dichtbij of ver weg. Het raakt een oerthema van de mens als het gaat om de zoektocht naar zijn verleden maar ook raakt het aan de spanning van het ontdekken van tastbare relicten van het verleden. Het raakt je als persoon en als groep en is nauw verbonden met identiteitsvorming. Archeologische tv- programma s en tentoonstellingen trekken veel belangstelling maar toch ontbreekt er iets. In 2012 werd door de Stichting Archeologie en Publiek een symposium georganiseerd over de maatschappelijke relevantie van archeologie. In de sessie gewijd aan Wat wil de burger? werden enkele belangrijke conclusies genoemd die wij middels dit project geagendeerd hebben 1 : * We moeten niet alleen de resultaten laten zien maar ook het hele proces van het vak archeologie. * Maak de archeologie tastbaar, dan gaat het veel meer leven * Laat mensen meedoen ( zien, horen, ruiken en proeven ) aan de archeologie; sluit aan bij wat mensen aanspreekt. Wat is de urgentie en behoefte? De afgelopen jaren zien we verschillende trends die de archeologie in Nederland raken. We willen ze hier kort schetsen. De maatschappelijke relevantie van archeologie blijkt uit het feit dat er een archeologie wet is, dat er jaarlijks voor ruim 100 miljoen uitgegeven aan archeologie in Nederland en dat de publieke belangstelling de afgelopen jaren is toegenomen. Dit levert een heleboel kenniswinst op en veel opgravingsvondsten die voor het merendeel in (regionale) depots terechtkomen. Aan de andere kant is door de economische crisis de bouw ingestort en daarmee wordt er ook minder opgegraven en staan de budgetten voor archeologie onder druk. Een reden te meer om het maatschappelijk belang van archeologie te laten zien. Kijken we naar de belangstelling onder tieners voor erfgoed dan is die er wel degelijk. Informatie over cultureel erfgoed zoeken tieners vooral op voor school. 50% van de tieners zoekt in de vrije tijd wel eens iets op over musea en monumenten. 2 Het is belangrijk dat in het (digitale) aanbod content, contact en creatie een rol spelen. 1 http://www.publieksarcheologie.nl/wp-content/uploads/verslag-sap-symposium-utrecht-7-juni-20121.pdf 2 Marion Schols e.a., Hoe cultureel is de digitale generatie? Het internetgebruik voor culturele doeleinden onder schoolgaande tieners, SCP 2011, 12. ArcheoHotspots 6
Als we de archeologie in Nederland bekijken dan zien we dat er veel onderzoek wordt gedaan, dat er veel wordt uitgewerkt en dat er veel resultaten zijn en dat er een brede belangstelling is. In de Erfgoedbalans van 2009 blijkt dat de publieke belangstelling voor archeologie in de periode 1996-2004 is toegenomen. Ruim een kwart van de bevolking heeft in 2004 een opgraving of een archeologische presentatie bezocht. Er is veel aandacht voor archeologie maar een concrete ontmoeting met archeologie en de archeologen is bijna nergens mogelijk. Een andere trend is de vergrijzing in de Nederlandse samenleving. Dit raakt de archeologie omdat hier een belangrijke doelgroep zit die we moeten blijven aanspreken. Er zijn aanwijzingen dat we dat niet voldoende doen op de bestaande wijze. Vergrijzing is al geruime tijd een kenmerk van het publiek van traditionele cultuur. De groeiende belangstelling onder ouderen heeft zich na 1995 voortgezet, al gaat het niet in alle gevallen om dezelfde groep ouderen. Uit onderzoek van het SCP blijkt dat de actieve senioren (50-64 jaar) meer kiezen voor cabaret, bioscoop en popmuziek en minder voor musea en archeologie kiezen in vergelijking met de groep 65-79 jarigen. Kortom, we zullen ook de belangstelling bij actieve senioren moeten stimuleren en ook actieve senioren kiezen middels meer eigentijdse, visuele en populaire culturele uitingen moeten aanspreken. We gaan via de ArcheoHotspots het maatschappelijk draagvlak voor archeologie in de Nederlandse samenleving verbreden en versterken op een eenvoudige en hedendaagse manier. Het moet meer verbinding brengen tussen de verschillende actoren. De verbinding tussen onderzoek, uitwerkingsproces en de resultaten. ArcheoHotspots maakt archeologie voor iedereen aanraakbaar en toegankelijk. Het zijn verrassende ontmoetingsplaatsen waar vrijwilligers en professionals, liefhebbers en experts, jong en oud elkaar online (skype) en on site (letterlijk op de opgraving) kunnen treffen. ArcheoLab: Voorbeelden van hands on sessies met archeologisch materiaal Het doel is een (landelijk) netwerk van ArcheoHotspots. Elke ArcheoHotspot bestaat uit drie onderdelen: 1. ArcheoLab: Elke ArcheoHotspot heeft een ruimte waar gedurende de reguliere openingstijden publiek naar binnen kan lopen (zonder afspraak) en waar altijd archeologen (beroeps en vrijwilligers) werkzaam zijn. Dat kan in een museum zijn, maar ook een goed toegankelijke ruimte bij een archeologische dienst of depot. Het is mogelijk om hier in ArcheoHotspots 7
gesprek te gaan of mee te helpen met het sorteren van vondsten, het restaureren van vondsten, uitleg te krijgen over vondsten. In de ArcheoHotspot Amsterdam zijn door de inzet van een mix van vrijwilligers (AWN), museummedewerkers (APM), medewerkers van archeologische diensten (BMA), archeologen van vakgroepen (UvA) altijd archeologen aanwezig en werkzaam. In s Hertogenbosch en Eindhoven worden de ArcheoHotspots aangehaakt aan de gemeentelijke archeologische diensten in beide steden. s Hertogebosch kent reeds een open laboratorium en in Eindhoven gaat dat starten. Op beide locaties zijn vrijwilligers werkzaam en zal de publieksfunctie en ontmoeting met professionele archeologen verder worden uitgebouwd. De ArcheoHotspots zijn tevens een locatie waar verschillende vrijwilligersgroepen elkaar kunnen ontmoeten, van elkaar kennis en activiteiten kunnen profiteren en gezamenlijk nieuwe activiteiten kunnen starten. ArcheoCommunity: Skype sessies met archeologen op de opgraving 2. ArcheoCommunity: Archeologisch geïnteresseerden zijn actief online maar het is een versnipperd veld waar nog veel winst valt te boeken. Via dit project willen we dat de ontmoetingplekken via social media verbonden wordt. Zo kun je met de archeologen ook skypen, onderhouden ze een facebookpagina en kun je via twitter (#askanarchaeologist) vragen stellen. Het is zelfs mogelijk om te skypen met archeologen in het veld in Amsterdam maar ook in Egypte. Kortom het is het beste van twee werelden! Op www.archeohotspots.nl is informatie te vinden de verschillende informatie over de opgravingen waarbij door middel van Twitter en Facebook widgets de berichten van de opgravingen of betrokken archeologen te vinden zijn. Bezoekers kunnen surfen naar een van de opgravingen en op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen. In een agenda/kalender is te zien waneer er weer een Skype gesprek of Google Hangout gehouden zal worden met een van de archeologen. Door de beslotenheid van Google Hangouts kunnen schoolklassen ook gezamenlijk privé met een archeoloog praten. Eventueel kunnen de Hang- outs worden opgeslagen en weer op de site worden aangeboden als video op de pagina van betreffende opgraving. Ook is er ruimte voor het plaatsen van andere activiteiten op het gebied van archeologie uit de verschillende regio s. 3. ArcheoScope: We willen op basis van de gegevens van de RCE een interactieve kaart ontwikkelen waarop je kunt zien waar archeologische vondsten zijn gedaan of opgravingen hebben plaatsgevonden, waar op dit moment gegraven wordt. De Rijksdienst voor het ArcheoHotspots 8
Cultureel Erfgoed is bezig met het ontsluiten van het archeologisch onderzoek in Nederland en onderzoek door Nederlandse opgravers (zie http://archeologie.erfgoedthesaurus.nl/). Deze interactieve kaart is te zien in het ArcheoLab, en de nieuwste updates worden via facebook en twitter gecommuniceerd met een breed publiek. De kaart is interactief omdat gebruikers reacties kunnen posten en bepaalde projecten kunnen liken of kunnen voorzien van en verrijken met eigen posts (foto s video s). ArcheoScope: Screenshots van de huidige beta versie van de erfgoedthesaurus (RCE) die nog dit jaar beschikbaar komt. Dit programma wil de samenhang tussen archeologisch onderzoek, de uitwerking van dat onderzoek en het presenteren van de resultaten versterken door verbindingen te leggen tussen die onderdelen vanuit het driedelige concept van de ArcheoHotspots. Vrijwilligers van de archeologische dienst van de gemeente Amsterdam werkzaam in het erfgoedlab van het Allard Pierson Museum in het kader van het project 700.000 vondsten uit de Amstel. De rivier als spiegel van de stad: archeologie van de Noord/Zuid lijn (2012). ArcheoHotspots 9
Weergave van de verschillende onderdelen binnen de archeologische workflow. In het bijgaande schema wordt duidelijk hoe die drie onderdelen de samenhang gaan versterken en de verbinding tussen de verschillende stakeholders en de doelgroepen gaan leggen. Dat zal binnen dit programma op de volgende manieren zichtbaar worden: - toename bezoek aan ArcheoHotspots (fysieke ontmoetingen, virtueel/skype- sessions) en toename van het aantal actieve vrijwilligers (meetbaar bij AWN) - toename bereik ArcheoCommunity (social media: likes, posts, discussions etc.) - toename input ArcheoScope (crowdsourcing, nieuwe data) ArcheoHotspots biedt een nieuw platform aan voor de archeologische gemeenschap (musea, bedrijven, provinciale depots, bedrijven, erfgoedinstellingen, onderzoekers, vrijwilligers etc.) om te komen tot een structureel netwerk dat zal leiden tot: - meer toegankelijkheid en zichtbaarheid van het opgravingsproces en het archeologisch erfgoed (buiten en binnen) - meer verbindingen tussen geïnteresseerden in archeologie (van vrijwilliger tot expert) - meer maatschappelijk draagvlak voor het archeologische erfgoed. ArcheoHotspots 10
Weergave van de verschillende onderdelen van de archeologische workflow en de verbindingen die de ArcheoHotspots leggen ArcheoHotspots 11
4. presentatieplan met toelichting op de wijze waarop het programma gepresenteerd wordt, inclusief een communicatieplan. De projectpartners hebben de ambitie om archeologie (vanuit verschillende niveaus) letterlijk weer toegankelijk te maken. De ArcheoHotspots maken het mogelijk om zonder afspraak bij een archeoloog binnen te stappen, iets wat op dit moment nergens in Nederland kan. Het is een laagdrempelige plek waar archeologie leeft, boeit en centraal staat. Op deze manier willen we de maatschappelijke betekenis van archeologie stimuleren en tastbaar maken voor nieuwe doelgroepen. We gaan binnen dit project zes ArcheoHotspots (zie boven voor een nadere uitleg over de verschillende onderdelen ArcheoLab, ArcheoScope en ArcheoCommunity) ontwikkelen. De eerste drie starten in het centrum van Amsterdam (APM) en in s- Hertogenbosch (het Groot Tuighuis) en Eindhoven (Archeologisch Centrum Eindhoven Helmond). Het APM is projectpartner en de gemeentelijke diensten van s- Hertogenbosch en Eindhoven zijn bereid om in het project te participeren. Alle content binnen dit concept is generiek en kan worden hergebruikt voor andere ArcheoHotspots. Overige projectpartners Het archeologisch speelveld is versnipperd. We kennen een rijksdienst, provinciale depots, gemeentelijke archeologische diensten, archeologische bedrijven, universitaire archeologen, een grote groep vrijwilligers in de archeologie, diverse musea op nationaal, provinciaal en locaal niveau, stichtingen etc. De projectpartners zijn op veel verschillende niveaus binnen de archeologie actief, zowel op lokaal, regionaal als nationaal niveau. Het Allard Pierson Museum heeft een expliciete publieksdoelstelling en is op verschillende niveaus actief en sterk in projectmatig werken. Het museum is centraal gelegen, heeft een aansprekende archeologiecollectie en voert zelf ook archeologisch onderzoek uit. De AWN Vereniging van vrijwilligers in de archeologie, heeft een uniek netwerk van vrijwilligers maar niet het apparaat om een dergelijk project alleen uit te voeren. Met 2000 actieve leden en een landelijk netwerk van 23 afdelingen speelt de AWN al meer dan 60 jaar een vitale rol in de Nederlandse archeologie. ArcheoHotspots 12
Kaart met de 23 afdelingen van de AWN Vereniging van Vrijwilligers in de Archeologie Erfgoed Brabant richt zich naast ondersteuning van erfgoedinstellingen (waaronder archeologische instellingen) ook op het bevorderen van erfgoedbewustzijn en beleving door educatie en publieksbereik. Momenteel loopt bij Erfgoed Brabant het project Grondig Bekeken dat naadloos aansluit bij het ArcheoHotspots project. Zie http://www.erfgoedbrabant.nl/wat- doen- wij/cursussen/medewerkers- erfgoedinstellingen/archeologie/ De samenwerkingspartners zoals de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, de archeologische gemeentelijke diensten en depots (zoals BMA), de universiteiten (zoals het Amsterdams Archeologisch Centrum) en ook de archeologische bedrijven (zoals Diachron ArcheoHotspots 13
bv) hebben geen expliciete publieksdoelstelling maar zijn belangrijke spelers in het archeologische domein. De Stichting Archeologie en Publiek heeft zich recent geheroriënteerd en heeft de ambitie om in het vervolgtraject een belangrijke rol te vervullen. Ten behoeve van het project wordt een Project Initiatie Document opgesteld en zal worden gewerkt volgens de PRINCE2 aanpak. De financiële administratie zal verlopen via APM. De projectleiding zal liggen bij het APM en in de stuurgroep zitten vertegenwoordigers van AWN, APM, EB. Verder zal er een klankbordgroep zijn met een bredere vertegenwoordiging uit het archeologieveld zoals Stichting Archeologie en Publiek, de Rijksdienst Cultureel Erfgoed, het Overleg Provinciale Erfgoedinstellingen (OPEN), de Vereniging van Ondernemers in de Archeologie (VOiA), de Nederlandse Vereniging van Archeologische Opgravingsbedrijven (NVAO), het Convent van Gemeentelijke archeologen en het Rijksmuseum van Oudheden. Gedetailleerde planning eerste jaar Planning Het project heeft een doorlooptijd van 2 jaar (1 april 2014 31 maart 2016) en het omvat de volgende fasen: 1. opstartfase (twee maanden 2014) ArcheoHotspots 14
2. ontwikkeling ArcheoLab a- ontwikkeling educatieve hands on collectie b- ontwikkeling/hardware/inrichting c- training personeel/archeologen d- initieel activiteiten/ontmoetingenprogramma 3. ontwikkeling ArcheoCommunity (2014) a- opzet social media netwerk b- skype faciliteiten 4. ontwikkeling ArcheoScope (acht maanden 2014) a- adaptatie interactieve kaart archeologie NL b - ontwikkeling videocontent c- voorbereiding online versie 5. test/evaluatiefase & terugkoppeling met 4 nieuwe ArcheoHotspots (2014/2015) 6. verwerking van evaluatie (terugkerend bij alle belangrijke onderdelen 2014/2015) 7. lancering eerste twee ArcheoHotspots (2014/2015) 8. uitrollen van 4 nieuwe ArcheoHotspots (2015/2016) Gedetailleerde planning tweede jaar ArcheoHotspots 15
Doorontwikkeling Een belangrijke vraag die we ons gesteld hebben betreft de doorontwikkeling van het netwerk na de eerste twee jaar. De projectpartner APM is bereid om een centrale ondersteunende rol te blijven vervullen en zal dit samen met AWN en Erfgoed Brabant en de Stichting Archeologie en Publiek al gedurende het project agenderen en bespreken. Uiteraard sluiten we geen partijen uit en zullen we zeker in gesprek gaan met andere relevante partijen zoals het Rijksmuseum van Oudheden, de Stichting Reuvens, het Convent van Gemeentelijke archeologen, de Nederlandse Vereniging van Archeologische Opgravingsbedrijven (NVAO) en de Vereniging van Ondernemers in de Archeologie (VOiA). Overigens is de benodigde centrale aansturing van een netwerk zoals we dat nu zien redelijk beperkt en zal het netwerk vooral in aanzet goed moeten worden opgebouwd met generieke content, instrumenten en blauwdrukken. Vooral op het gebied van training, webmaster en activiteitenplanning zal centrale sturing noodzakelijk zijn. ArcheoHotspots 16
Communicatieplan ArcheoHotspots 1 Inleiding De Vereniging voor Vrijwilligers in de Archeologie - AWN en het Allard Pierson Museum (APM) willen het maatschappelijk draagvlak voor archeologie in de Nederlandse samenleving verbreden en versterken op een relatief eenvoudige en hedendaagse manier. Om dit te bereiken zullen AWN en APM met zes samenwerkingspartners een (landelijk) netwerk van ArcheoHotspots creëren. Elke ArcheoHotspot bestaat uit drie onderdelen: het ArcheoLab, een ArcheoCommunity en de ArcheoScope. 2 Analyse De projectpartners zijn op veel verschillende niveaus binnen de archeologie actief, zowel op lokaal, regionaal als nationaal niveau: - De AWN Vereniging van vrijwilligers in de archeologie, heeft een uniek netwerk van vrijwilligers. Met 2000 actieve leden en een landelijk netwerk van 23 afdelingen speelt de AWN al meer dan 60 jaar een vitale rol in de Nederlandse archeologie. - Het APM heeft een expliciete publieksdoelstelling en is op verschillende niveaus actief en sterk in projectmatig werken. Het museum is centraal gelegen, is gelieerd aan de Universiteit van Amsterdam, de grootste universiteit van Nederland, heeft een aansprekende archeologiecollectie en voert zelf ook archeologisch onderzoek uit. - Erfgoed Brabant richt zich naast ondersteuning van erfgoedinstellingen (waaronder archeologische instellingen) ook op het bevorderen van erfgoedbewustzijn en beleving door educatie en publieksbereik. Momenteel loopt bij Erfgoed Brabant het project Grondig Bekeken dat naadloos aansluit bij het ArcheoHotspots project. Deze verschillende niveaus in combinatie met de spreiding over verschillende locaties binnen heel Nederland maakt dit project uniek. Dit biedt volop kansen voor publiciteit, marketing en communicatie. 3 Communicatiestrategie en doelgroepen ArcheoHotspots richt zich op de volgende doelgroepen: - archeologisch geïnteresseerd publiek (inclusief families met kinderen) - scholieren: 10-12 jaar (groep 7/8) en 13-18 jaar (vmbo, Havo en VWO bovenbouw) - actieve senioren, een grote groep die het museum reeds intensief bezoekt Daarnaast zijn vanwege de aard van het project de volgende doelgroepen van secundair belang: - onderzoekers, docenten en studenten, alumni en aankomende studenten - buitenlandse toeristen en dagjesmensen uit Nederland ArcheoHotspots biedt bovendien een nieuw platform aan voor de archeologische gemeenschap (musea, bedrijven, provinciale depots, bedrijven, erfgoedinstellingen, onderzoekers, vrijwilligers etc.) om te komen tot een structureel netwerk dat zal leiden tot: - meer toegankelijkheid en zichtbaarheid van het opgravingsproces en het archeologisch erfgoed (buiten en binnen) ArcheoHotspots 17
- meer verbindingen tussen geïnteresseerden in archeologie (van vrijwilliger tot expert) - meer maatschappelijk draagvlak voor het archeologische erfgoed. De communicatiestrategie zal voornamelijk gericht zijn op de drie eerstgenoemde doelgroepen. In de slipstream daarvan zullen de andere doelgroepen bereikt worden. 4 Boodschap/motto De boodschap van ArcheoHotspots is drievoudig: - ArcheoHotspots maakt archeologie voor iedereen aanraakbaar en toegankelijk. - ArcheoHotspots zijn verrassende ontmoetingsplaatsen waar vrijwilligers en professionals, liefhebbers en experts, jong en oud elkaar online (skype) en on site (letterlijk op de opgraving) kunnen treffen. - ArcheoHotspots verspreidt en verbindt de fascinatie voor archeologie in Nederland met Nederlands archeologisch onderzoek in het buitenland. Archeologie is van alle tijden en grenzeloos. 5 Middelen Om publiciteit te genereren worden zowel traditionele als nieuwe middelen ingezet. Onder traditionele middelen verstaan we een persbericht (korte en lange termijn), posters, flyers. Deze middelen kunnen per middel op verschillende manieren worden ingezet waarbij vooral wordt ingezet op free publicity. Voor een beschrijving van een gewenste PR campagne en een free publicity traject zie de bijlage I. De nieuwe middelen om publiciteit te genereren zullen voor dit project echter van veel groter belang zijn dan de traditionele middelen, en een veel groter bereik genereren. Onder deze middelen verstaan we ook de diverse social media en de mogelijkheden die zij voor publiciteit bieden: - website: www.archeohotspots.nl inclusief een digitale nieuwsbrief - skype met archeologen in het veld - Facebookpagina s van archeologen en medewerkers van Archeo Hotspots - Updates van de interactieve opgravingen kaart via Facebook en Twitter - Twitter: vragen stellen via #askanarchaeologist - Interactieve opgravingenkaart: gebruikers reacties kunnen posten en bepaalde projecten liken of voorzien van en verrijken met eigen posts (foto s video s). 6 Doelen Aan het eind van de looptijd van het project is een (landelijk) netwerk van ArcheoHotspots gecreëerd, te starten met Amsterdam en s- Hertogenbosch en Eindhoven. Aan het eind van de looptijd van het project is het aantal deelnemers/bezoekers: - bezoek aan ArcheoLab (fysieke ontmoetingen, virtueel/skype- sessions): gemiddeld 3000 per jaar per hotspot - bereik van ArcheoScope (crowdsourcing, nieuwe data): 50.000 pageviews per jaar - bereik ArcheoCommunity (social media: likes, posts, discussions etc.): binnen twee jaar naar 5.000+ volgers ArcheoHotspots 18
7 Organisatie / samenwerking In het project wordt samengewerkt door: - Het Allard Pierson Museum - AWN Vereniging van Vrijwilligers in de Archeologie - Erfgoed Brabant - Rijksdienst Cultureel Erfgoed - Stichting Archeologie en Publiek - Gemeente Amsterdam, Bureau Monumenten en Archeologie - Amsterdams Archeologisch Centrum - Diachron bv. Voor de publiciteit rondom dit project zal vanzelfsprekend veel gebruik worden gemaakt van de reeds bestaande communicatiemogelijkheden van deze acht instellingen. 8 Evaluatie De inzet van de verschillende PR- middelen en het effect ervan wordt gedurende de looptijd van het erfgoedlab geëvalueerd door middel van kleinschalig publieksonderzoek. Een onderdeel van de bezoekersenquête richt zich op het gebruik van PR- middelen (zowel betaald als free publicity). Mocht na verwerking van de vragenlijsten blijken dat een bepaald PR middel niet tot nauwelijks wordt genoemd, wordt gekeken of het middel geoptimaliseerd kan worden (zowel wat betreft inhoud als wijze van inzet). Hierbij moet opgemerkt worden dat het effect van inzet van PR- middelen (zowel in het betaalde als onbetaalde (free publicity) traject) vaak moeilijk hard meetbaar is. ArcheoHotspots 19
Bijlage I: Betaalde PR- campagne en free publicity- traject Betaalde PR- campagne /activiteiten Onder PR- materiaal wordt onder andere verstaan vooraankondiging, persbericht, flyers, posters, beeldreclame openbaar vervoer, advertentie, uitnodiging, internet, nieuwsbrief, activiteiten en /lezingenprogramma. Het materiaal is Nederlandstalig. Onder het basisbudget vallen onder andere de volgende posten: Ontwerpkosten (poster op basis waarvan overig PR- materiaal zoals flyer, advertentie, uitnodiging opening, etc. worden vormgegeven) Inserts in (vak)bladen/tijdschriften: meezenden flyer in combinatie met een redactioneel en/of een uitgebreide agendavermelding (d.w.z. met afbeelding) Museumladder in landelijke dagbladen (Volkskrant, Parool, Trouw en NRC) en lokale/regionale dagbladen die een relatie hebben met de locaties van de AcheoHotspots. Beeldreclame in openbaar vervoer in de plaatsen waar een ArcheoHotspot gevestigd is, indien mogelijk met bewegend beeld. Onder het deel Drukkosten vallen, zoals de term aangeeft, alle basisdrukkosten zoals: flyers o afhankelijk van evenementen rond de verschillende AcheoHotspots, dus af te stemmen met de samenwerkingspartners posters A3 ca. 2200 (verspreiding naar Bibliotheken, VVV s, scholen, culturele ontmoetingsplaatsen, etc.) uitnodigingen openingen ca. 2500 genodigden; eenvoudig formaat en uitvoering (A5 voor- en achterkant). Free publicity- traject Redactionele aandacht in (landelijke / lokale) kranten / dagbladen, toonaangevende tijdschriften en maandbladen (focus op archeologie, kunst(historie) en cultuur). Bij voorkeur artikelen met foto s en / of uitgebreide aankondigingen met foto. Zowel korte als lange termijn bladen. Basis is een brede wekelijkse agenda vermelding in dagbladen / kranten en andere agenda s zoals via de maandelijkse UITkranten (gekoppeld aan website en diverse andere netwerken die weer via een direct feed informatie ontvangen van het UITburo) Aanhaken bij (landelijke / lokale) activiteiten ter promotie, zoals bijvoorbeeld presentatie op jaarlijkse UITmarkt (laatste weekend augustus in Amsterdam), 50 plus beurs, Weekend van de Archeologie en dergelijke. Vermelding van ArcheoHotspots op verschillende websites (waaronder vanzelfsprekend de eigen websites van de samenwerkingspartners) zoals www.archeologie.nl, ArcheoHotspots 20